تریکوتیلومانیا

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از اختلال موکنی)
اختلال موکنی
الگویی از ریزش ناقص مو در پوست سر یک فرد مبتلا به تریکوتیلومانیا
تخصصروان‌پزشکی، روان‌شناسی ویرایش این در ویکی‌داده
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
آی‌سی‌دی-۱۰F63.3
آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام312.39
دادگان بیماری‌ها29681
مدلاین پلاس001517
ئی‌مدیسینderm/۴۳۳ ped/2298

تریکوتیلومانیا یا اختلال موکنی (به انگلیسی: trichotillomania) یک اختلال روانی است که با یک میل طولانی‌مدت به کندن موهای خود مانند ابرو، موهای سر و غیره مشخص می‌شود.[۱][۲] این امر به حدی رخ می‌دهد که ریزش مو قابل مشاهده است.[۱] ممکن است کندن مو، احساس مثبت مختصری در فرد ایجاد شود[۳] و تلاش برای متوقف کردن این عمل معمولاً برای فرد غیرممکن است. کندن مو می‌تواند در هر جایی از بدن صورت بگیرد، با این حال، کندن موهای سر و اطراف چشم شایع‌ترین هستند. کندن مو برای این افراد نیز دردآور است اما همچنان ادامه می‌یابد.[۴]

ملاک‌های تشخیصی[ویرایش]

A. موکنی مکرر که به بی مویی منجر می‌شود.
B. اقدامات مکرر برای کاهش دادن یا متوقف کردن موکنی.
C. موکنی موجب ناراحتی یا اختلال قابل ملاحظه بالینی در عملکرد اجتماعی، شغلی، یا زمینه‌های مهم دیگر عملکرد می‌شود.
D. موکنی یا بی مویی ناشی از بیماری جسمانی دیگر نیست (مثل بیماری پوستی).
E. موکنی با نشانه‌های اختلال روانی دیگر (مثل اقداماتی برای بهبود بخشیدن به نقص یا عیب خیالی در ظاهر، در اختلال بدشکلی بدن) بهتر توجیه نمی‌شود.

ویژگی‌های تشخیصی[ویرایش]

ویژگی اصلی اختلال موکنی، کندن مکرر موی خویشتن است (ملاک A). موکنی می‌تواند در هر ناحیه بدن که مو رشد می‌کند روی دهد؛ رایج‌ترین نواحی کاسه سر، ابروها، و پلکها هستند، در حالی که نواحی کمتر متداول، زیر بغل، صورت، ناحیه شرمگاهی، و اطراف مقعد است. نواحی موکنی ممکن است با گذشت زمان تغییر کنند. موکنی ممکن است به صورت دوره‌های کوتاه روی دهد که در طول روز یا در طول دوره‌های نه چندان مکرر، اما مداوم پراکنده شده باشند. به‌طوری‌که به مدت چندساعت یا چندماه دوام داشته باشد. ملاک Aایجاب می‌کند که موکنی به بی مویی منجر شود، اما افراد مبتلا به این اختلال ممکن است به صورت کاملاً پخش شده موکنی کنند (یعنی، موهای تکی را از تمام نواحی بکنند) طوری‌که بی مویی به صورت آشکار قابل رویت نباشد. به گونه‌ای دیگر ممکن است افراد سعی کنند بی مویی خود را پنهان یا استتار کنند (مثلاً یا استفاده از لوزم آرایش، روسری، یا کلاه گیس). افراد مبتلا به اختلال موکنی تلاش‌های مکرری برای کاهش دادن موکنی با متوقف کردن آن انجام می‌دهند (ملاک B). ملاک C اشاره دارد که موکنی ناراحتی یا اختلال قابل ملاحظه بالینی در عملکرد اجتماعی، شغلی یا زمینه‌های مهم دیگر عملکرد ایجاد می‌کند. اصطلاح ناراحتی، عواطف منفی را شامل می‌شود که ممکن است توسط فرد مبتلا به اختلال موکنی تجربه شود، مثل احساس نداشتن کنترل، شرمندگی، و خجالت. اختلال قابل ملاحظه ممکن است در زمینه‌های مختلف عملکرد روی دهد (مثل اجتماعی، شغلی، تحصیلی، و اوقات فراغت)، که تا اندازه‌ای به علت اجتناب از کار، مدرسه، یا موقعیت‌های عمومی دیگر است.

شیوع[ویرایش]

در کل جمعیت، برآورد شیوع ۱۲ ماهه برای اختلال موکنی در بزرگسالان و نوجوانان ۱ تا ۲ درصد است. زنان بیشتر از مردان به این اختلال مبتلا می‌شوند که نسبت آن ۱۰:۱ است. در بین کودکان مبتلا به اختلال موکنی، پسرها و دخترها به‌طور برابری این اختلال را نشان می‌دهند.

شکل‌گیری و روند[ویرایش]

موکنی ممکن است در کودکان دیده شود و این رفتار معمولاً در طول اوایل رشد برطرف می‌شود. شروع موکنی در اختلال موکنی عموماً با شروع بلوغ یا پس از آن هم‌زمان است. روند معمول اختلال موکنی مزمن است و اگر این اختلال درمان نشده باشد، افزایش و کاهش می‌یابد. تعداد کمی از افراد بدون برگشت بعدی ظرف چند سال پس از شروع بهبود می‌یابند.

عوامل خطر و پیش آگهی[ویرایش]

شواهدی برای آسیب‌پذیری ژنتیکی برای اختلال موکنی وجود دارد. این اختلال در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) و خویشاوندان درجه اول آن‌ها شایعتر از کل جمعیت است.

پیامدهای کارکردی موکنی[ویرایش]

اختلال موکنی با ناراحتی به علاوه اختلال اجتماعی و شغلی ارتباط دارد. امکان دارد که صدمه جبران‌ناپذیری به رشد مو و کیفیت آن وارد شود. پیامدهای پزشکی نادر اختلال موکنی عبارتند از دیجیت پورپورا، جراحت عضلانی-اسکلتی، آماس پلک، و آسیب دندان.

بلعیدن مو ممکن است به توده‌های متراکم مو در معده همراه با کم خونی متعاقب آن، شکم درد، هماتز (استفراغ خون) تهوع و استفراغ، انسداد روده، و حتی عمل سوراخ کردن منجر شود.

منابع[ویرایش]

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ Franklin, Martin E; Zagrabbe, Kathryn; Benavides, Kristin L (9 January 2014). "Trichotillomania and its treatment: a review and recommendations". Expert Review of Neurotherapeutics. 11 (8): 1165–1174. doi:10.1586/ern.11.93. PMC 3190970. PMID 21797657.
  2. Pittenger, Christopher (2017). Obsessive-compulsive Disorder: Phenomenology, Pathophysiology, and Treatment. Oxford University Press. p. 541. ISBN 978-0-19-022816-3.
  3. Woods, Douglas; Miltenberger, Raymond (2007). Tic Disorders, Trichotillomania, and Other Repetitive Behavior Disorders: Behavioral Approaches to Analysis and Treatment. Springer Science & Business Media. p. 134. ISBN 978-0-387-45944-8.
  4. American Psychiatric Association (2013), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.), Arlington: American Psychiatric Publishing, pp. 217–221, 938, ISBN 978-0-89042-555-8
  • راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویراست پنجم/انجمن روانپزشکی آمریکا، ترجمه :یحیی سید محمدی. -تهران:نشر روان، ۱۳۹۳.
موی انسان

موی بدن انسان

اصطلاحات در زبان
دسته‌های مو

مو | موی زیبا: زُِلف | زلفان | دسته‌‌ای از موی سر: گیس | گیسو | گیسوان | دستهٔ مو در جلو: کاکُل | موی آویخته: طُرّه | دستهٔ بلند: کمند

مقدار مو

بی‌مو | کچل | تاس | کم‌مو | کوسه (بی‌ریش) | پرمو | پشمالود 

زبانزدها

سفید کردن مو در آسیاب | به مویی بند بودن | سیخ شدن مو بر تن | مو لای درز چیزی نرفتن | موی دماغ شدن | مو را از ماست کشیدن | مو درآوردن زبان | یک مو از خرس کندن | مو نزدن دو چیز | کم شدن یک تار مو از سر کسی | آتش زدن موی کسی

کالبدشناسی
اجزاء

پیاز | ریشه | جوانه | سیاه‌یاخته | ماتریکس | پوسته | فولیکول | بشره | لایه هاکسلی | لایه هنله | لایه آبگین | مغز | غده چربی‌دار | ماهیچه راست‌کننده | رنگ‌دانه | کراتین 

نام در بدن

موی سر: گیس | موی پایین پیشانی: ابرو | موی پلک: مژه | موی صورت: ریش | موی بناگوش: پاگوشی | موی لب بالا: سبیل | موی بینی: مو | موی سینه: مو/پشم | موی اندام تناسلی: زهار/پشم 

مراحل رشد

آناژن (فاز فعال) | کاتاژن (فاز تحلیل‌رونده) | تلوژن (فاز استراحت)

بیماری‌ها

مو خوره | گَری | کچلی | شوره سر | طاسی سکه‌ای | ریزش آندروژنیک مو | پرمویی

اصلاح و زیبایی
حالت

فِرفِری، مُجَعَّد، تاب‌دار، ‌موج‌دار، صاف، لَخت، ژولیده، افشان، پریشان، سیخ، ژل‌زده، پف‌کرده، مارپیچ، بافته

رنگ

رنگ‌ها: مشکی | قهوه‌ای سیر | قهوه‌ای تیره | قهوه‌ای | قهوه‌ای متوسط | قهوه‌ای روشن | شرابی | ارغوانی | بلوند تیره | بلوند روشن | بلوند خیلی روشن | بلوند پلاتینه | مفاهیم: های‌لایت | دکلره | مِش 

وسایل مربوط

اسپری مو | برس | بیگودی | تل | تیغ | چادر | حوله | خودتراش | دستمال سر | رنگ مو | روسری | ریش‌تراش | ژل | سشوار | سنجاق سر | شامپو | شانه | فرچه | قیچی | کش مو | کلاه | گُل سر | گلاه‌گیس | ماشین سرتراشی | مقنعه | موچین | موم سرد | نرم‌کننده مو | واجبی | هدبند 

مدل‌ها

موی دم اسبی | موی آناناسی | ریش بزی | ریش ستاری | سبیل تابیده | سبیل قیطانی | اصطلاحات مدل‌دادن: پیچیدن و لوله کردن- پیچیدن فرانسوی- شانه مخصوص- نیم پیچ فرانسوی- حلقه مو- پیچ پشت- مدل برگردان سریع- پیچ ویکتوریایی- شینیون بافته- گیبسون- گوجه- استفاده از چوب مخصوص- گوجه بافته- لوله کردن- بافته حلقه شده- گوجه با موهای لوله شده- لوله برگردان- حلقه دور دم اسبی- پیچ بالای سر- دم اسبی پیچیده- بافت فرانسوی اصلی- بافت فرانسوی- بافت فرانسوی درون به بیرون- گوجه فرانسوی- بافت فرانسوی تو رفته- بافت چین‌دار- بافت فرانسوی بالا به پایین- بافت جناغی اصلی- بافت جناغی اصلی فرانسوی- بافت جناغی فرانسوی- کمند- کمند فرانسوی

مکان‌ها

آرایشگاه | پیرایشگاه | سلمانی | سالن آرایش | اتاق گریم 

جستارهای وابسته دستگاه پوششی بدن | پر | کُرک | پُرز | تیغ جوجه‌تیغی | بند انداختن | اپیلاسیون | کاشت مو