افسانه‌های هیتی
اسطوره‌ها یا افسانه‌ها و مذهبِ هیتی (انگلیسی: Hittite mythology) باورها و اعمال مذهبی هیتی‌ها بود که از سال ۱۶۰۰ تا ۱۸۰۰ پیش از میلاد مسیح یک امپراتوری را در ترکیه کنونی ایجاد کردند.
بسیاری از روایات و مظاهر اساطیر هیتی گم شده‌اند، و عناصری که می‌توانند اطلاعاتی از مذهب هیتی ارائه دهند در میان الواح کشف‌شده در پایتخت هیتی‌ها خاتوشا و دیگر مکان‌های هیتی وجود ندارند؛ بنابراین «هیچ کتاب مقدس متعارف، هیچ بحث یا گفتمان الهیاتی، و هیچ اثری برای نشان دادن رسوم آن‌ها وجود ندارد».[۴] برخی از اسناد مذهبی شامل مجموعه‌ای مختصر است که کاتبان دیوانی با آن‌ها آموزش می‌دیدند، و باقی مانده‌اند، که بیشتر مربوط به چند دهه گذشته و پیش از آتش‌سوزی‌های مکان‌ها است. کاتبان اداره سلطنتی، که برخی از آرشیوهای آن‌ها برجای مانده است، یک بوروکراسی را شامل می‌شدند، که سازماندهی و حفظ مسئولیت‌های سلطنتی مانند سازمان معبد، اداره فرقه و گزارش‌های پیش‌گویان را در مناطقی که امروزه بخشی از جغرافیای این دین می‌شوند به عهده داشتند.[۵]
درک اساطیر هیتی به خوانش سنگ‌تراشی‌های به‌جامانده، رمزگشایی از نمادشناسی نشان‌داده‌شده در سنگ‌های مهر، تفسیر نقشه‌های زمین معبدها بستگی دارد: علاوه بر این، تصاویری از خدایان وجود دارد، زیرا هیتی‌ها اغلب خدایان خود را از طریق سنگ‌های هوواسی می‌پرستیدند. این سنگ‌ها معرف خدایان بودند و به‌عنوان اشیاء مقدس با آن‌ها رفتار می‌شد. خدایان اغلب در حالت ایستاده بر پشت جانوران به تصویر کشیده می‌شدند، یا ممکن است در شکل جانوری قابل شناسایی باشند.[۶]
خدایان هیتی[ویرایش]
هیتی‌ها به «هزار خدا»ی خود اشاره می‌کردند که تعداد زیادی از آن‌ها در کتیبه‌ها دیده می‌شد، اما امروزه چیزی جز نام آن‌ها نمانده است.[۷][۸] این تعدد به مقاومت هیتی‌ها در برابر تلفیق‌گرایی نسبت داده شده است: بکمن (۱۹۸۹)[۱] مشاهده می‌کند که «بسیاری از شهرهای هیتی خدایان فردی نگهداری می‌کردند و از داشتن خدایان محلی به‌عنوان مظاهر یک شخصیت ملی اجتناب می‌کردند.»[۱] کثرت بدون شک ساخته سطحی از محلی‌سازی سیاسی-اجتماعی در درون «امپراتوری» هیتی است که به راحتی قابل بازسازی نیست.
در سدۀ سیزده پیش از میلاد برخی تلاش‌ها در جهت تلفیق در کتیبه‌ها دیده می‌شود. ملکه و کاهن پودوهپا روی سازماندهی و منطقی کردن دین مردم خود کار می‌کردند.[۹] او در کتیبه‌ای چنین استناد می‌کند:
الهه خورشید آرینا، بانوی من، تو ملکه همه سرزمینی! در سرزمین هیتی شما نام الهه خورشید آرینا را برگزیده‌اید، اما در مورد سرزمینی که از سرو ساخته‌اید، [الف] نام هپات را برگزیده‌اید.[۱۰]
اسطوره‌های هیتی شامل تعداد زیادی از شخصیت‌ها می‌شود.
نام خدایان هیتی[ویرایش]
- عاص؛ خدای خرد، برگرفته از خدای انکی بین‌النهرین
- آدونتاری؛ پیشگو، خدای اولیه
- Alalu - خدای اولیه (حوری)
- Amunki - خدای اولیه (Hurrian)
- Anu - خدای اولیه آسمان (Hurro-Mesopotamian)
- انزیلی/انزیلی – همسر خدای آب و هوا. برای کمک به زایمان استفاده می‌شود
- آپالیوناس – خداوند قیم شهر ویلوسا
- Āpi – chthonic
- Aranzah/Aranzahas - شخصیت رودخانه دجله (هوری)
- الهه خورشید آرینا - الهه خورشید و همسر تارهانت
- آرینیتی - الهه خورشید، احتمالاً نام دیگری برای الهه خورشید آریننا. در اواخر قرن چهاردهم پیش از میلاد، پادشاه مورسیلی دوم به ویژه به آرینیتی ارادت داشت. -الهه و پیامدهای آن»، «مطالعات آناتولی».</ref>
- Arma - خدای ماه (لووی)
- آرونا خدای دریا و پسر کامروسپا
- آسردوس - همسر الکونیرسا، مشتق از اوگاریتی Athirat
- الکونیرسا - خدای خالق و شوهر آسردوس، برگرفته از اوگاریتی El
- الل - خدای آسمان، برگرفته از خدای Ellil. او در معاهدات دولتی به عنوان محافظ سوگند یاد می‌شود.[۱۱]
- Gul Ses - الهه‌های سرنوشت
- Ḫaḫḫima - دشمن خدایان، دیو یخبندان که آب، باغها، مراتع و دامها را منجمد می‌کند. او حتی خدایان Ištanu, Zababa, Inar, Telipinu و Tarhuna را نیز منجمد کرد، اما از برادران هاساملی، پدرش، امان داد. در نهایت، او مورد طلسم مادربزرگش، یک زن «عنانا» قرار گرفت و مجبور شد آنجا را ترک کند. (هتیان)
- هالکی - خدای غلات
- Hannahannah - الهه مادر (هیتی)
- Hanwasuit - الهه حاکمیت (Hattian)
- Hapantali - الهه شبانی (لوویایی)
- حساملی - خدای فلزکاران و صنعتگران (هتیک)
- Ḫatepuna - دختر دریا (Hattic)
- هزی - خدای کوه و هوا (هوریان)
- Hutena و Hutellura - مجموعه ای از الهه‌های سرنوشت، تولد و مامایی (Hurrian)
- اینارا – الهه حیوانات وحشی استپ (هتیک)
- Irpitiga - ارباب زمین، chthonic
- Irsirra - مجموعه ای از الهه‌های مامایی
- Išḫara - الهه سوگند و عشق (حوری)
- Ištar - الهه مشابه شائوشکا (بین‌النهرین)
- Istanu - خدای خورشید و داوری (از Hattic "Eştan")
- Istustaya و Papaya - الهه‌های سرنوشت، نخ زندگی را می‌چرخانند (Hattic)
- Iyarri - خدای طاعون و طاعون، "ارباب کمان" (لوویایی)
- Kamrusepa - الهه شفا، دارو و جادو
- Kašku - خدای ماه (Hattian)
- خدای طوفان کولیویشنا
- کوماربی - پدر ترهانت (حوری)
- Kurunta - خدای حیوانات وحشی و شکار، که نماد آن گوزن (لووی) است.
- للوانی - خدای عالم اموات. در اصل مرد، بعد زن (هتیک)
- مزولا - دختر الهه خورشید آرینا (هتیک)
- Minki - chthonic
- Miyatanzipa - یکی از خدایان که زیر درخت زالزالک نشسته و منتظر بازگشت Telipinu است.
- Namšarā - chthonic
- نارا – چتونیک
- خدای هوای نریک
- Pihassassa - خدای آب و هوا و رعد و برق (لوویایی)
- Pirwa / پرووا - خدای طبیعت نامشخص، مرتبط با اسب
- سانداس - خدای جنگجو (لوویایی)
- خدای هوای Šarišša – خدای هوا
- Sarruma - خدای کوه‌ها، پسر تشوب و هبت، مرتبط با پلنگ (هوری)
- Šauška - الهه عشق، جنگ و شفا (هوری)
- خدای خورشید بهشت - خدای خورشیدی
- الهه خورشید زمین - الهه عالم اموات. منبع همه بدی‌ها، ناپاکی‌ها و بیماری‌های روی زمین است
- سوتخ - خدای آب و هوا، احتمالاً نام دیگری برای تشوب
- سوالیات
- تاراوا - مجموعه ای از الهه‌های مهد کودک
- Tarḫunna - خدای آب و هوا (هیتی)
- Tarhunt - خدای رعد و برق (لووی)
- تارو – خدای آب و هوا (هتیک)
- Tašmišu - خدای جنگجو، برادر تشوب (هوری)
- Telipinu - خدای کشاورزی (Hattic)
- Tešimi/Tasimmet – «بانوی قصر»، همسر یک خدای آب و هوا
- Teshub - خدای آسمان، آب و هوا و طوفان (هوری)
- تیلا - خدای گاو نر، خدمتکار و وسیله‌ای از خدای آب و هوا تشوب (هوری)
- اولیلیاسیس - خدای کوچکی که ناتوانی را از بین می‌برد
- Ubelluris - خدای کوهستانی که لبه غربی آسمان را بر روی شانه‌های خود حمل می‌کند (هوری)
- Wurrukatte - خدای جنگ (Hattic "Wurunkatte")
- Zababa / Zamama - خدای جنگ، احتمالاً نام دیگری برای Wurrukatte
- زالیانو - تجسم خدایی شده کوه زالیانو
- Zašḫapuna - خدای سرپرست شهر Kaštama
- زینتوحی - دختر مزولا (هتیک)
- Ziparwa - خدای آب و هوا و پوشش گیاهی (Pa
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ Beckman, Gary (June–September 1989). "The religion of the Hittites". The Biblical Archaeologist. 52 (2–3): 98–108. doi:10.2307/3210202. JSTOR 3210202.
- ↑ Laroche, E. (1971) Catalogue des textes hittites
- ↑ Bittel, K. (1970) Hattusa, the Capital of the Hittites.
- ↑ Beckman (1989),[۱] who cites Laroche (1971),[۲] and Bittel (1970).[۳]
- ↑ Macqueen, J.G. (1959) "Hattian Mythology and Hittite Monarchy", Anatolian Studies.
- ↑ Lebrun, R. (1985) "Le zoomorphisme dans la religion hittite," L'Animal, l'homme, le dieu dans le Proche-Orient ancien, pp 95–103, Leuven; cited in Beckman (1989).[۱]
- ↑ Laroche, E. (1947) Recherches sur les noms des dieux hittites.
- ↑ Gurney, O.R. (1976) "Some aspects of Hittite religion", Schweich Lectures, publ. 1977, pp 4–23.
- ↑ Bryce, Trevor (2005) The Kingdom of the Hittites. Oxford, GB: Oxford University Press, شابک ۰۱۹۹۲۸۱۳۲۷ شابک ۹۷۸۰۱۹۹۲۸۱۳۲۹, pp 286–289
- ↑ Beckman, Gary (June–September 1989). "The religion of the Hittites". The Biblical Archaeologist. 52 (2–3): 98–108. doi:10.2307/3210202. JSTOR 3210202.
- ↑ Lurker, Manfred (1986 / 2004) "فرهنگ روتلج خدایان و الهه‌ها، شیاطین و شیاطین".
خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «persian-alpha» وجود دارد، اما برچسب <references group="persian-alpha"/> متناظر پیدا نشد. ().