دین هوری

دین هوری، دین چندخدایی هوری‌ها بود. هوری‌ها مردمان عصر برنز در خاور نزدیک بودند که عمدتا در شمال هلال حاصلخیز اقامت داشتند. قدیمی‌ترین شواهد از این تمدن از هزاره سوم پیشا دوران مشترک به دست آمده‌اند اما بهترین شواهد از هزاره دوم پیشا دوران مشترک هستند. مدارک اخیر، از منابعی به خط میخی هستند که نه فقط به زبان هوری بلکه به زبان‌های اکدی، هیتی و اوگاریتی نوشته شده‌اند. این دین از طریق تماس‌های بین هوری‌ها و فرهنگ‌های مختلفی که با آنها همزیستی داشتند، ایجاد شد. در نتیجه، پانتئون هوریان هم شامل خدایان بومی هوری و هم خدایانی با منشا خارجی بود که از باورهای بین‌النهرینی، سوری (عمدتا ابلایی و اوگاریتی)، آناتولی و عیلامی اقتباس شده بود. فرهنگ هوری‌ها کاملا همگون نبود و سنت‌های مذهبی محلی گوناگون در منابع قلمروهای پادشاهی هوری، مانند عرفه، کیزوواتنا و میتانی و نیز شهرهایی با جمعیت قابل توجه هوری مانند اوگاریت و آلالاخ، ثبت شده است.

اثر دین هوری بر دین هیتی به خوبی اثبات شده است. پانتئون هوری در نقش برجسته‌های صخره‌ای در مکان مقدس هیتی در یازلیکایا به تصویر کشیده شده است که قدمت آن به قرن سیزدهم پیشا دوران مشترک برمی‌گردد. کاتبان هیتی همچنین بسیاری از اسطوره‌های هوری را به زبان خود ترجمه کردند، آنها احتمالا این کار را بر اساس نسخه‌های شفاهی که خوانندگان هوری نقل می‌کردند، به انجام رساندند. از جمله شناخته‌شده‌ترین این تصنیف‌ها، چرخه اسطوره‌هایی است که درگیری‌های بین کوماربی و پسرش تشوب را توصیف می‌کند و نیز آهنگ رهایی. اثرگذاری دین هوری بر دین اوگاریتی و بین‌النهرینی نیز مورد توجه قرار گرفته است، اگرچه آنان از گستردگی کمتری برخوردارند. علاوه بر این، چنین استدلال شده است که اسطوره‌های هوری درباره درگیری بر سر جانشینی بین پادشاهان ازلی گوناگون بر شعر تئوگونیای هزیود نیز تاثیر گذاشته است.

بررسی

هوری‌ها از جمله ساکنان بخش‌هایی از خاور نزدیک باستان بودند.

خدایان

هوری‌ها خدایان بسیاری با پیشینه‌های گوناگون را می‌پرستیدند، برخی از آنها بومی هوری بودند، در حالی که برخی دیگر از سایر پانتئون‌ها اتخاذ شده بودند یا از طریق فرایند تلفیق شکل گرفتند.

مرکزهای دینی

مراکز زندگی دینی هوری در معابدی بودند که به نام پورلی یا پوروله شناخته می‌شدند.

اسطوره‌شناسی

اساطیر هوری بیشتر از طریق ترجمه‌های هیتی و نیز از قطعاتی به زبان مادری شناخته شده‌اند که دسته دوم به خوبی حفظ نشده است. در انجامه‌ها معمولا با لوگوگرام سومری SÌR («آهنگ») به این قطعات اشاره می‌کنند. این احتمال وجود دارد که خوانندگان هوری اسطوره‌ها را به شکل شفاهی (خواندن برای کاتبان) به شهرهای هیتی منتقل کرده باشند.

چرخه کوماربی

چرخه کوماربی به عنوان «بی‌تردید شناخته‌شده‌ترین اثر ادبی کشف‌شده در آرشیو هیتی‌ها» توصیف شده‌است. همانگونه که گری بکمن اشاره کرده است، در حالی که اسطوره‌های درباره‌ کوماربی اکثرا از ترجمه‌های هیتی شناخته شده‌اند، اما مضامین آنها مانند درگیری بر سر پادشاهی در آسمان، بازتاب الهیات هوری است و نه هیتی. آنها معمولا «چرخه» نامیده می‌شوند اما آلفونسو آرچی اشاره می‌کند که این اصطلاح ممکن است ناکافی باشد، زیرا آشکارا تعداد زیادی اسطوره درباره درگیری بین تشوب و کوماربی وجود دارد و در حالی که این اساطیر مرتبط هستند همه آنها را می‌توان مستقل نیز در نظر گرفت. آنا ماریا پولوانی پیشنهاد می‌کند که بیش از یک «چرخه» از اساطیر وجود داشته که بر کوماربی متمرکز هستند. اسطوره‌هایی که معمولا بخشی از چرخه کوماربی را شکل می‌دهند عبارتند از:آهنگ کوماربی، آهنگ لاما، آهنگ نقره، آهنگ هدامو و آهنگ اولیکومی. نمونه‌هایی خارج از این گروه‌بندی مرسوم عبارتند از آهنگ ائا و دیو که درباره خدای ازلی التارا است و نیز اساطیری که درباره مبارزه با دریای شخصیت‌یافته است.

منابع

• Archi, Alfonso (1990). "The Names of the Primeval Gods". Orientalia. GBPress - Gregorian Biblical Press. 59 (2): 114–129. ISSN 0030-5367. JSTOR 43075881. Retrieved 2022-06-14.
• Archi, Alfonso (1993). "The god Ea in Anatolia". Aspects of art and iconography: Anatolia and its neighbors : studies in honor of Nimet Özgüç. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. pp. 27–33. ISBN 975-95308-0-5. OCLC 31130911.
• Archi, Alfonso (1997). "Studies in the Ebla Pantheon II". Orientalia. GBPress - Gregorian Biblical Press. 66 (4): 414–425. ISSN 0030-5367. JSTOR 43078145. Retrieved 2022-03-09.
• Archi, Alfonso (2002). "Formation of the West Hurrian Pantheon: The Case of Išḫara". Recent Developments in Hittite Archaeology and History. Penn State University Press. pp. 21–34. doi:10.1515/9781575065267-003. ISBN 9781575065267.
• Archi, Alfonso (2004). "Translation of Gods: Kumarpi, Enlil, Dagan/NISABA, Ḫalki". Orientalia. GBPress - Gregorian Biblical Press. 73 (4): 319–336. ISSN 0030-5367. JSTOR 43078173. Retrieved 2022-06-19.
• Archi, Alfonso (2009). "Orality, Direct Speech and the Kumarbi Cycle". Altorientalische Forschungen. De Gruyter. 36 (2). doi:10.1524/aofo.2009.0012. ISSN 0232-8461. S2CID 162400642.
• Archi, Alfonso (2013). "The West Hurrian Pantheon and Its Background". In Collins, B. J.; Michalowski, P. (eds.). Beyond Hatti: a tribute to Gary Beckman. Atlanta: Lockwood Press. ISBN 978-1-937040-11-6. OCLC 882106763.
• Archi, Alfonso (2013a). "The Anatolian Fate-Goddesses and their Different Traditions". Diversity and Standardization. De Gruyter. pp. 1–26. doi:10.1524/9783050057576.1. ISBN 978-3-05-005756-9.
• Archi, Alfonso (2015). "A Royal Seal from Ebla (17th cent. B.C.) with Hittite Hieroglyphic Symbols". Orientalia. GBPress- Gregorian Biblical Press. 84 (1): 18–28. ISSN 0030-5367. JSTOR 26153279. Retrieved 2022-06-20.
• Ayali-Darshan, Noga (2014). "The Role of Aštabi in the Song of Ullikummi and the Eastern Mediterranean "Failed God" Stories". Journal of Near Eastern Studies. University of Chicago Press. 73 (1): 95–103. doi:10.1086/674665. ISSN 0022-2968. S2CID 163770018.
• Ayali-Darshan, Noga (2015). "The Other Version of the Story of the Storm-god's Combat with the Sea in the Light of Egyptian, Ugaritic, and Hurro-Hittite Texts". Journal of Ancient Near Eastern Religions. Brill. 15 (1): 20–51. doi:10.1163/15692124-12341268. ISSN 1569-2116.
• Bachvarova, Mary R. (2013). "Adapting Mesopotamian Myth in Hurro-Hittite Rituals at Hattuša: IŠTAR, the Underworld, and the Legendary Kings". In Collins, B. J.; Michalowski, P. (eds.). Beyond Hatti: a tribute to Gary Beckman. Atlanta: Lockwood Press. ISBN 978-1-937040-11-6. OCLC 882106763.
• Bachvarova, Mary R. (2013a). "The Hurro-Hittite Kumarbi Cycle". Gods, heroes, and monsters: a sourcebook of Greek, Roman, and Near Eastern myths. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-064481-9. OCLC 967417697.
• Beckman, Gary (1989). "The Religion of the Hittites". The Biblical Archaeologist. The American Schools of Oriental Research. 52 (2/3): 98–108. doi:10.2307/3210202. ISSN 0006-0895. JSTOR 3210202. S2CID 169554957. Retrieved 2022-06-16.
• Beckman, Gary (1998). "Ištar of Nineveh Reconsidered". Journal of Cuneiform Studies. American Schools of Oriental Research. 50: 1–10. doi:10.2307/1360026. ISSN 0022-0256. JSTOR 1360026. S2CID 163362140. Retrieved 2022-06-19.
• Beckman, Gary (1999). "The Goddess Pirinkir and Her Ritual from Ḫattuša (CTH 644)". Ktèma: Civilisations de l'Orient, de la Grèce et de Rome antiques. PERSEE Program. 24 (1): 25–39. doi:10.3406/ktema.1999.2206. hdl:2027.42/77419. ISSN 0221-5896.
• Beckman, Gary (2003). "Gilgamesh in Ḫatti". Hittite Studies in Honor of Harry A. Hoffner Jr. on the Occasion of His 65th Birthday. Penn State University Press. pp. 37–58. doi:10.1515/9781575065434-006. hdl:2027.42/77471. ISBN 9781575065434.
• Beckman, Gary (2005), "Pantheon A. II. Bei den Hethitern · Pantheon A. II. In Hittite tradition", Reallexikon der Assyriologie, retrieved 2022-06-14
• Beckman, Gary (2011). "Primordial Obstetrics. "The Song of Emergence" (CTH 344)". Hethitische Literatur: Überlieferungsprozesse, Textstrukturen, Ausdrucksformen und Nachwirken: Akten des Symposiums vom 18. bis 20. Februar 2010 in Bonn. Münster: Ugarit-Verlag. ISBN 978-3-86835-063-0. OCLC 768810899.
• Cohen, Mark E. (1993). The cultic calendars of the ancient Near East. Bethesda, Md.: CDL Press. ISBN 1-883053-00-5. OCLC 27431674.
• Dijkstra, Meindert (2012). "Ishtar seduces the Sea-serpent. A New Join in the Epic of Hedammu (KUB 36, 56+95) and its meaning for the battle between Baal and Yam in Ugaritic Tradition". Ugarit-Forschungen. Band 43. Münster: Ugarit Verlag. ISBN 978-3-86835-086-9. OCLC 1101929531.
• Dijkstra, Meindert (2014). "The Hurritic Myth about Sausga of Nineveh and Hasarri (CTH 776.2)". Ugarit-Forschungen. Band 45. Münster: Ugarit Verlag. ISBN 978-3-86835-086-9. OCLC 1101929531.
• Duchesne-Guillemin, Marcelle (1984). A Hurrian Musical Score from Ugarit: The Discovery of Mesopotamian Music (PDF). Malibu, California: Undena Publications. ISBN 0-89003-158-4.
• Feliu, Lluís (2003). The god Dagan in Bronze Age Syria. Leiden Boston, MA: Brill. ISBN 90-04-13158-2. OCLC 52107444.
• Fuchs, Andreas (2005), "Tukriš", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2022-06-14
• George, Andrew R. (1993). House most high: the temples of ancient Mesopotamia. Winona Lake: Eisenbrauns. ISBN 0-931464-80-3. OCLC 27813103.
• Haas, Volkert (2015). Geschichte der hethitischen Religion. Handbook of Oriental Studies. Section 1: The Near and Middle East (به آلمانی). Brill. ISBN 978-90-04-29394-6. Retrieved 2022-06-16.
• Hoffner, Harry (1998). Hittite myths. Atlanta, GA: Scholars Press. ISBN 0-7885-0488-6. OCLC 39455874.
• Hoffner, Harry (2010). "The Institutional 'Poverty' of Hurrian Diviners and entanni-Women". In Cohen, Yoram; Gilan, Amir; Miller, Jared L. (eds.). Pax Hethitica: studies on the Hittites and their neighbours in honour of Itamar Singer. Wiesbaden: Harrassowitz. ISBN 978-3-447-06119-3. OCLC 646006786.
• Kammenhuber, Annelies (1972), "Ḫešui, Ḫišue", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2022-06-17
• Krebernik, Manfred (2013). "Jenseitsvorstellungen in Ugarit". In Bukovec, Predrag; Kolkmann-Klamt, Barbara (eds.). Jenseitsvorstellungen im Orient (به آلمانی). Verlag Dr. Kovač. ISBN 978-3-8300-6940-9. OCLC 854347204.
• Kümmel, Hans Martin (1983), "Kummanni", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2022-06-22
• MacGinnis, John (2020). "The gods of Arbail". In Context: the Reade Festschrift. Archaeopress Publishing Ltd. doi:10.2307/j.ctv1ddckv5.12. S2CID 234551379. Retrieved 2022-06-19.
• Miller, Jared L. (2008). "Setting Up the Goddess of the Night Separately". Anatolian interfaces: Hittites, Greeks, and their neighbours: proceedings of an International Conference on Cross-cultural Interaction, September 17-19, 2004, Emory University, Atlanta, GA. Oxford: Oxbow Books. ISBN 978-1-84217-270-4. OCLC 880878828.
• Pardee, Dennis (2002). Ritual and cult at Ugarit. Atlanta: Society of Biblical Literature. ISBN 978-90-04-12657-2. OCLC 558437302.
• Polvani, Anna Maria (2008). "The god Eltara and the Theogony" (PDF). Studi micenei ed egeo-anatolici. 50 (1): 617–624. ISSN 1126-6651. Retrieved 2022-06-14.
• Pongratz-Leisten, Beate (2012). "Comments on the Translatability of Divinity: Cultic and Theological Responses to the Presence of the Other in the Ancient near East". In Bonnet, Corinne (ed.). Les représentations des dieux des autres. Caltanissetta: Sciascia. ISBN 978-88-8241-388-0. OCLC 850438175.
• Radner, Karen (2012). "Between a Rock and a Hard Place: Musasir, Kumme, Ukku and Šubria – the Buffer States between Assyria and Urartu". Biainili-Urartu: the proceedings of the symposium held in Munich 12-14 October 2007. Leuven: Peeters. ISBN 978-90-429-2438-3. OCLC 779881614.
• Richter, Thomas (2010). "Ein Hurriter wird geboren... und benannt". In Becker, Jörg; Hempelmann, Ralph; Rehm, Ellen (eds.). Kulturlandschaft Syrien: Zentrum und Peripherie. Festschrift für Jan-Waalke Meyer (به آلمانی). Münster: Ugarit-Verlag. ISBN 978-3-86835-034-0. OCLC 587015618.
• Rutherford, Ian (2001). "The Song of the Sea (SA A-AB-BA SIR₃). Thoughts on KUB 45.63". Akten des IV. Internationalen Kongresses für Hethitologie: Würzburg, 4.-8. Oktober 1999. Wiesbaden: Harrassowitz. ISBN 3-447-04485-3. OCLC 49721937.
• Schwemer, Daniel (2001). Die Wettergottgestalten Mesopotamiens und Nordsyriens im Zeitalter der Keilschriftkulturen: Materialien und Studien nach den schriftlichen Quellen (به آلمانی). Wiesbaden: Harrassowitz. ISBN 978-3-447-04456-1. OCLC 48145544.
• Schwemer, Daniel (2007). "The Storm-Gods of the Ancient Near East: Summary, Synthesis, Recent Studies Part I" (PDF). Journal of Ancient Near Eastern Religions. Brill. 7 (2): 121–168. doi:10.1163/156921207783876404. ISSN 1569-2116.
• Schwemer, Daniel (2008). "The Storm-Gods of the Ancient Near East: Summary, Synthesis, Recent Studies: Part II". Journal of Ancient Near Eastern Religions. Brill. 8 (1): 1–44. doi:10.1163/156921208786182428. ISSN 1569-2116.
• Schwemer, Daniel (2022). "Religion and Power". Handbook of Hittite Empire. De Gruyter. pp. 355–418. doi:10.1515/9783110661781-009. ISBN 9783110661781.
• Sharlach, Tonia (2002). "Foreign Influences on the Religion of the Ur III Court". General studies and excavations at Nuzi 10/3. Bethesda, Md: CDL Press. ISBN 1-883053-68-4. OCLC 48399212.
• Simons, Frank (2017). "A New Join to the Hurro-Akkadian Version of the Weidner God List from Emar (Msk 74.108a + Msk 74.158k)". Altorientalische Forschungen. De Gruyter. 44 (1). doi:10.1515/aofo-2017-0009. ISSN 2196-6761. S2CID 164771112.
• Taracha, Piotr (2009). Religions of Second Millennium Anatolia. Harrassowitz. ISBN 978-3447058858.
• Trémouille, Marie-Claude (2000). "La religione dei Hurriti". La parola del passato: Rivista di studi antichi (به ایتالیایی). Napoli: Gaetano Macchiaroli editore. 55. ISSN 2610-8739.
• Trémouille, Marie-Claude (2011), "Šauška, Šawuška A. Philologisch", Reallexikon der Assyriologie (به فرانسوی), retrieved 2022-06-20
• Tugendhaft, Aaron (2016). "Gods on clay: Ancient Near Eastern scholarly practices and the history of religions". In Grafton, Anthony; Most, Glenn W. (eds.). Canonical Texts and Scholarly Practices. Cambridge: Cambridge University Press. p. 164. doi:10.1017/cbo9781316226728.009.
• Válek, František (2021). "Foreigners and Religion at Ugarit". Studia Orientalia Electronica. 9 (2): 47–66. doi:10.23993/store.88230. ISSN 2323-5209.
• van Soldt, Wilfred H. (2016). "Divinities in Personal Names at Ugarit, Ras Shamra". Etudes ougaritiques IV. Paris Leuven Walpole MA: Editions recherche sur les civilisations, Peeters. ISBN 978-90-429-3439-9. OCLC 51010262.
• von Dassow, Eva (2013). "Piecing Together the Song of Release". Journal of Cuneiform Studies. The American Schools of Oriental Research. 65: 127–162. doi:10.5615/jcunestud.65.2013.0127. ISSN 2325-6737. S2CID 163759793.
• Westenholz, Joan Goodnick (2004). "The Old Akkadian Presence in Nineveh: Fact or Fiction". Iraq. British Institute for the Study of Iraq. 66: 7–18. doi:10.2307/4200552. ISSN 0021-0889. JSTOR 4200552. Retrieved 2022-06-11.
• Wilhelm, Gernot (1982). Grundzüge der Geschichte und Kultur der Hurriter (PDF) (به آلمانی). Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft. ISBN 978-3534081516. OCLC 9139063.
• Wilhelm, Gernot (1989). The Hurrians. Warminster, England: Aris & Phillips. ISBN 978-0-85668-442-5. OCLC 21036268.
• Wilhelm, Gernot (1998), "Name, Namengebung D. Bei den Hurritern", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2022-06-18
• Wilhelm, Gernot (2003). "König Silber und König Ḫidam". Hittite Studies in Honor of Harry A. Hoffner Jr. on the Occasion of His 65th Birthday. Penn State University Press. pp. 393–396. doi:10.1515/9781575065434-037. ISBN 9781575065434.
• Wilhelm, Gernot (2004). "Hurrian". In Woodard, Roger D. (ed.). The Cambridge Encyclopedia of the World's Ancient Languages. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-56256-2. OCLC 59471649.
• Wilhelm, Gernot (2013), "Takitu", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2022-06-17
• Wilhelm, Gernot (2013a). "The Dispute on Manumission at Ebla: why does the Stormgod Descend to the Netherworld?". Revue d'Assyriologie et d'archéologie orientale. Presses Universitaires de France. 107: 187–191. doi:10.3917/assy.107.0187. ISSN 0373-6032. JSTOR 42771771. Retrieved 2022-06-19.
• Wilhelm, Gernot (2014), "Ullikummi", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2022-06-14
• Wilhelm, Gernot (2014a), "Unterwelt, Unterweltsgottheiten C. In Anatolien", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2022-06-17