مصطفی معین

مصطفی معین
مصطفی معین در هفتمین سالگرد درگذشت آیت‌الله منتظری مسجد بازار-نجف آباد
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
دوره مسئولیت ۱۳۷۹ – ۱۳۸۲
رئیس‌جمهور	محمد خاتمی
پس از	خودش
پیش از	جعفر میلی منفرد (سرپرست)
وزیر فرهنگ و آموزش عالی
دوره مسئولیت ۱۳۷۶ – ۱۳۷۹
رئیس‌جمهور	محمد خاتمی
پس از	محمدرضا هاشمی گلپایگانی
پیش از	خودش
دوره مسئولیت ۱۳۶۸ – ۱۳۷۲
رئیس‌جمهور	اکبر هاشمی رفسنجانی
پس از	محمد فرهادی
پیش از	محمدرضا هاشمی گلپایگانی
نماینده مجلس شورای اسلامی
اطلاعات شخصی
زاده	مصطفی معین ۱۱ فروردین ۱۳۳۰ نجف آباد، اصفهان
ملیت	ایران
پیشه	پزشک، سیاستمدار
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران بنیانگذار و رهبر جبهه دموکراسی خواهی و حقوق بشر ایران عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی

مصطفی معین نجف‌آبادی (زادهٔ ۱۱ فروردین ۱۳۳۰) پزشک و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، بنیانگذار و رهبر جبهه دموکراسی خواهی و حقوق بشر ایران است. وی کاندیدای اصلاح طلبان پیشرو در نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران بود.

وی سیاست‌مداری ایرانی است که در دو دوره طی سال‌های ‎۱۳۶۸-۱۳۷۲ در دولت اول هاشمی رفسنجانی و سال‌های ‎۱۳۷۶-۱۳۸۲ در دولت خاتمی جمعاً به مدت ۱۰ سال عهده‌دار مقام وزارت علوم بوده‌است.

زندگی‌نامه

مصطفی معین اهل شهر نجف آباد در استان اصفهان، داماد آیت‌الله دستغیب و شاگرد آیت‌الله منتظری روحانی منتقد ایرانی است.

مصطفی معین در یازدهم فروردین ماه ۱۳۳۰ در خانواده‌ای مذهبی در نجف‌آباد به دنیا آمد. او آموزش ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود و دوره متوسطه را در دبیرستان سعدی اصفهان گذراند؛ و در زمره دانشجویان ممتاز در سال ۱۳۴۸ به دانشگاه شیراز راه یافت. مصطفی معین تحصیلات عالی را با برخورداری از بورس دانشگاه در دوره پزشکی عمومی و سپس با کارورزی مستقیم و به عنوان دستیار ارشد در دوره تخصصی بیماری‌های کودکان ادامه داد. او در دوران دانشجویی و در مراحل مختلف شکل‌گیری و پیروزی انقلاب اسلامی حضوری فعال داشت که در مواردی به بازداشت و تعقیب او منجر شد. او در عرصه‌های اجتماعی مانند آموزش و کمک به دانش‌آموزان یتیم و خانواده‌های محروم و انجام خدمات بهداشتی و فرهنگی در حلبی‌آباد حاشیه شیراز فعالیت می‌کرد.

با پیروزی انقلاب و اتمام دوره تخصصی کودکان (۱۳۵۸)، سمینار طب ملی و مردمی در خرداد ماه ۱۳۵۸ با هدف تحقق عدالت در بهداشت و درمان کشور از سوی ایشان طراحی و برگزار گردید، و پس از آن سرپرستی طرح طب روستایی را با همکاری دانشگاه اصفهان، جهاد سازندگی و وزارت بهداری آن زمان در جهت محرومیت زدایی فرهنگی، آموزشی، پژوهشی و بهداشتی درمانی در مناطق محروم استان اصفهان به عهده گرفت. او در سال ۱۳۶۰ با تشکیل شورای برنامه‌ریزی بهداشت و درمان استان فارس، مسئولیت آن را عهده‌دار گردید و سپس با؛ مشارکتی فعال و مستمر، مسئولیت‌های مختلفی را در بخش‌های علمی و دانشگاهی، فرهنگی و اجتماعی، سیاستگذاری و مدیریت اجرایی طی سالهای بعد پذیرا شد که از آن میان به موارد زیر اشاره می‌شود:

• رئیس دانشگاه شیراز (۱۳۶۰–۶۱)
• نماینده مردم شیراز در نخستین دوره مجلس (۱۳۶۱–۶۳)
• دبیر شورای مرکزی جهاد دانشگاهی (۱۳۶۱–۶۴)
• سرپرست گروه برنامه‌ریزی پزشکی ستاد انقلاب فرهنگی (۱۳۶۱–۶۳)
• عضویت در ستاد و شورای عالی انقلاب فرهنگی به نمایندگی از روح‌الله خمینی و علی خامنه‌ای(۱۳۸۲–۱۳۶۲)
• نماینده مردم تهران در سومین دوره مجلس (۱۳۶۸–۶۷)
• وزیر فرهنگ و آموزش عالی در دولت اکبر هاشمی رفسنجانی (۱۳۷۲–۶۸)
• بازگشت به فعالیت‌های علمی و دانشگاهی، مطالعه و تحقیق در دوره فوق تخصصی ایمونولوژی و آلرژی (۱۳۷۵–۷۲)
• نماینده مردم اصفهان در پنجمین دوره مجلس (۱۳۷۶)
• وزیر فرهنگ و آموزش عالی در دولت محمد خاتمی(۱۳۷۹–۷۶)
• وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در دولت محمد خاتمی (۱۳۸۲–۷۹)
• مشاور رئیس جمهور (۱۳۸۲ تاکنون)

مصطفی معین وزیر علوم در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی بود. او دو بار از مقام خود استعفا کرد. دوره دوم و سوم وزارت معین با بحران‌های متعددی روبرو بود که بالصراحه، دانشگاه و دانشجویان را به عنوان نهاد فکری و نیروی پیشاهنگ اصلاحات هدف قرار داده بود. نقطه اوج بحران با هجوم گروه‌های فشار و ورود غیرقانونی افراد مسلح در ۱۸ و ۲۰ تیرماه ۱۳۷۸ به کوی دانشگاه تهران و دانشگاه تبریز و ضرب و جرح دانشجویان شکل گرفت که با اعتراض و استعفای وزیر در دفاع از حریم دانشگاه و مظلومیت دانشجویان مواجه شد.

آقای معین پس از حمله ۱۸ تیر ۱۳۷۸ به کوی دانشگاه تهران و برخورد خشونت‌آمیز با دانشجویان به اعتراض استعفانامه خود را به محمد خاتمی داد اما آقای خاتمی با استعفای او مخالفت کرد. او سال‌ها بعد دربارهٔ این استعفای خود گفت: «فکر کردم که دیگر نمی‌توانم به مسئولیتم ادامه دهم و صبح شنبه نخستین کاری که کردم این بود، رفتم وزارتخانه و استعفایم را دادم. هم واقعی بود و هم یک اعتراض بسیار بسیار جدی، یک نشان صداقت من بود با دانشجویان.»

در خردادماه ۱۳۸۱ نیز هشدار معین نسبت به پیامدهای بلند مدت فکری، اجتماعی و فرهنگی حکم اعدام برای هاشم آقاجری استادیار دانشگاه تربیت مدرس، تظاهرات غیرقانونی و اشغال ساختمان وزارتخانه از سوی افراد تحریک شده و ارائه طرح استیضاح از سوی گروه اقلیت مجلس شورای اسلامی را در پی داشت که استقبال و اعلام آمادگی وزیر برای پاسخگویی، موجب بازپس‌گیری طرح استیضاح گردید.

در تابستان سال ۱۳۸۲ با توجه به بن‌بست رسیدن تصویب نهایی قانون جدید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در شورای نگهبان - که بر پایه انسجام آموزش عالی و تحول در ساختار مدیریت علم و فناوری و بر اساس مطالعه و کارشناسی علمی چندین ساله تنظیم شده و به تصویب دولت و مجلس شورای اسلامی رسیده بود و اعتراض به دخالت نهادهای موازی در آموزش عالی و دانشگاه‌ها و بی‌حرمتی نسبت به دانشگاه و دانشگاهیان را در متن خود داشت. از این رو مصطفی معین بار دیگر در ۲ تیر ۱۳۸۲ از وزارت علوم استعفا کرد.

آقای معین در استعفانامه خود نوشت: «واقعیت این است که از یک سو تعدد مراجع تصمیم گیرنده و به ویژه تداخل مسئولیتها با شورای عالی انقلاب فرهنگی، سوءظنها، دخالتها و تعرضهای نهادها و شوراهای غیرمسئول یا غیر پاسخگو، فرصت کار و تلاش مفید و مؤثر را به میزان قابل توجهی از وزارت و دولت سلب کرده و از سوی دیگر حریم مقدس دانشگاه، منزلت، حرمت و امنیت فکری و اجتماعی دانشجویان، استادان و دانشگاهیان و به‌طور کلی جوانان، متفکران و فرهیختگان در معرض تنگ نظری و کژاندیشی، تجاوز و خشونت قرار گرفته‌است.» محمد خاتمی این بار استعفای مصطفی معین را پذیرفت.

مصطفی معین به واسطهٔ تعدد استعفاهایش، به پدر استعفای ایران مشهور است.

معین هم‌اکنون ریاست انجمن آسم و آلرژی و مرکز تحقیقات ایمونولوژی، آسم و آلرژی را بر عهده دارد. او عضو هیئت‌های امنا، شوراهای علمی و پژوهشی، مجامع، آکادمی‌ها و انجمن‌های علمی، فرهنگی و دانشگاهی مختلف است و به عنوان استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران به تدریس و تحقیق مشغول است. انتشار بیش از ۱۴۰ مقاله علمی در نشریات و همایش‌های معتبر در سطوح ملی و بین‌المللی، انتشار ۱۸ عنوان تألیف، ترجمه یا ویرایش علمی و نیز ارائه صدها سخنرانی در دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و مجامع آموزشی و فرهنگی در ایران و سایر کشورها از جمله دستاوردهای علمی و فرهنگی او است.

مبارزات انتخاباتی

او در دور اول نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با حدود ۴ میلیون رأی در آرای شمارش شده از میان هفت نامزد در رتبه پنجم قرار گرفت. نهضت آزادی ایران، نیروهای ملی مذهبی، جبهه مشارکت از احزاب حامی او بودند.

او پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۴)، با نوشتن بیانیه‌ای به نتایج این انتخابات اعتراض کرد.

مصطفی معین نامزد مرحله اول انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۴ در مطلبی که در سالگرد انتخابات۸۴ نوشته است به شعارهای انتخاباتی خود در آن انتخابات اشاره کرده‌است:

"شعارم این بود که کسی را به زور به بهشت نخواهم برد."

بعداً، حسن روحانی نیز در کسوت ریاست جمهوری ایران، همین جمله را به کار برد.

مصطفی معین در دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه شیراز، ثبت نام نمود، اما شورای نگهبان صلاحیت او را برای حضور در انتخابات تأیید نکرد.

پیوند به بیرون

• وب‌نوشت مصطفی معین
• اعضای سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی (مصطفی معین)