سید محمود دعایی

سید محمود دعایی
دعایی در کنگرهٔ ملّی اعتدال
سرپرست موسسه اطلاعات
مشغول به کار ۱۳۵۹ – تا کنون
عضو مجمع روحانیون مبارز
مشغول به کار ۱۳۶۶ – تاکنون
سفیر ایران در عراق
مشغول به کار اوایل ۱۳۵۸ – اسفند ۱۳۵۸
پس از	فریدون زندفرد
پیش از	حسن کاظمی قمی
اطلاعات شخصی
زاده	۱۳۲۰ (۷۶ سال) یزد، ایران
ملیت	ایرانی
حزب سیاسی	مستقل (در لیست های مختلف با گرایشهای متنوع حضور داشته است، از جمله حزب اعتدال و توسعه)
تحصیلات	حوزه علمیه قم
مذهب	اسلام شیعه

سید محمود دعایی (زادهٔ ۳۰ فروردین ۱۳۲۰ در یزد)، روحانی و سیاست‌مدار ایرانی است. او از اعضای مجمع روحانیون مبارز، سرپرست مؤسسهٔ اطلاعات از سال ۱۳۵۹ تاکنون، و نمایندهٔ شش دورهٔ ابتدایی مجلس شورای اسلامی تا سال ۱۳۸۲ بوده‌است.

دعایی یکی از همراهان روح‌الله خمینی در دوران اقامت وی در شهر نجف بود. وی سفیر ایران در عراق بین سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۹ بود. به وی در سال ۱۳۹۳ نشان افتخار جهادگر عرصه فرهنگ و هنر اهدا شد.

زندگی‌نامه

سیدمحمود دعایی فرزند سیدمحمد در سال ۱۳۲۰ از پدری یزدی و مادری کرمانی در یزد متولد شد و در ۴ سالگی به اتفاق مادرش که کرمانی بود در کرمان اقامت گزید. وی پس از اتمام تحصیلات متوسطه وارد حوزهٔ علمیه کرمان به نام مدرسهٔ معصومیه شد و به تحصیل علوم اسلامی مشغول شد. بعد از اتمام سطوح اولیه تحصیلی در کرمان به حوزهٔ علمیهٔ قم رفت و بعد از تکمیل سطوح عالیه در سال ۱۳۴۶ رویدادهای سیاسی تحت تعقیب رژیم شاه قرار گرفت و مخفیانه به عراق رفت و در آنجا تحصیلات علوم اسلامی را ادامه داد. در این دوران تلاش‌های وسیعی جهت استردادش صورت گرفت که مأموران رژیم گذشته در این زمینه موفق نشدند.

دعایی قبل از پیروزی انقلاب در خارج و داخل ایران از فعالین سیاسی بوده و در خلال این مدت به اروپا و کشورهای خاورمیانه (چون سوریه، لبنان، اردن، عربستان، پاکستان، و افغانستان) سفر کرده‌است. او در جریان مبارزات سیاسی خارج از کشور مدت ۷ سال سخنگوی نهضت روحانیت مبارز در ایران بود و نمایندگی آیت‌الله خمینی را به عنوان رابط بین مسئولین عالی‌رتبه عراقی با او به عهده داشت و همچنین رابط بین سازمان‌ها و انجمنهای اسلامی و مبارز دانشجوئی و برخی شخصیتهای مبارز خارج از کشور با وی بود. همچنین وی در زمان اقامت در عراق تهیه‌کننده و مجری برنامهٔ رادیویی نهضت روحانیت در ایران بود که در مبارزه با رژیم پهلوی پخش می‌شد. او از جهت شخصیت و گرایش‌های سیاسی در جریان اعتدال و عقلانیت قرار دارد، از این جهت در لیست‌های انتخاباتی جریانات مختلف قرار داشت.

پس از انقلاب

او بعد از انقلاب در اوائل سال ۱۳۵۸ به عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق عازم بغداد شد و به‌دنبال اعتراض به دخالت‌های آشکار مأمورین عراقی در امور داخلی ایران به دستور وزارت خارجه در اسفند ۱۳۵۸ به ایران بازگشت. پس از آن مدتی در دفتر سید روح‌الله خمینی اشتغال داشت و از طرف ایشان اجازه دریافت وجوهات شرعیه را نیز داشت و سپس به دستور وی در اردیبهشت ۱۳۵۹ به سرپرستی موسسهٔ اطلاعات منصوب شد.

به گفته حامد علوان الجبوری، وزیر خارجه عراق (در دوران آغاز جنگ ایران و عراق)، دعایی هنگام تبعید خمینی به عراق ضمن آنکه نماینده وی برای ارتباط با دولت عراق بوده‌است، با استخبارات عراق همکاری داشته‌است. برخی همچنین سخنرانی وی به عنوان سفیر ایران در عراق در نماز جمعه ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۹ در تحریک عراق برای جنگ را قابل توجه دانسته‌اند.

دعایی که از اعضای جامعهٔ روحانیت مبارز تهران به‌شمار می‌رفت، در آستانهٔ انتخابات مجلس سوم به همراه جمعی دیگر از اعضا، انشعاب کرده و مجمع روحانیون مبارز را تشکیل دادند. دعایی در شش دورهٔ مجلس شورای اسلامی پس از انقلاب یکی از کرسی‌های تهران را در مجلس شورای اسلامی در اختیار داشت. او در انتخابات مجلس هفتم و مجلس هشتم (که در آن انتخابات که در لیست ائتلاف اصلاح‌طلبان قرار داشت) شکست خورد.

مؤسسهٔ اطلاعات

پس از انقلاب، پس از مصادرهٔ موسسهٔ اطلاعات و قرار گرفتن آن زیر نظر ولی فقیه وی به عنوان مدیر این مؤسسه منصوب شد. ستون «دو کلمه حرف حساب» که از دههٔ ۱۳۶۰ در روزنامه اطلاعات به قلم کیومرث صابری فومنی (گل آقا) منتشر شد به پیشی گرفتن این روزنامه از رقیب دیرین خود کیهان انجامید و زمینه انتشار هفته‌نامهٔ طنز «گل آقا» در سال‌های بعد شد.

یکی از نویسندگان مبرز این روزنامه شیخ محمدجواد حجتی کرمانی است. وی با آزادگی و عدم وابستگی ذاتی خود، از معدود یاران خمینی است که توانسته صراحت لهجه خود را در طی سال‌های پس از انقلاب اسلامی حفظ کند. مقالات او در این روزنامه تحت عنوان «کوتاه و گویا» با توجه به مشی سید محمود دعایی مورد استقبال بوده‌است. از این مقالات می‌توان به «دوران عقلانیت» پس از پذیرش قطعنامه توسط ایران، «مهندس بازرگان رادمرد آزاده و مسلمان ایران» پس از فوت مهدى بازرگان «ارتش بیست میلیونی چه گفت» پس از انتخاب سیدمحمدخاتمی به ریاست جمهوری، انتقاد از مواضع سیاسی آیت الله مصباح (در دو مقطع، یکی در نقد تئوریزه کردن خشونت در اسلام در سخنرانی‌های پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران در دههٔ هفتاد و دیگری در حمایت بی چون و چرا از احمدی‌نژاد)، «فقه و سیاست یا بی سیاستی» در انتقاد از رد صلاحیت های گسترده شورای نگهبان از نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان، و "منکراتی به نام نهی از منکر‌" در زیر سؤال بردن مبانی فقهی و حقوقی تعزیر شرکت کنندگان در پارتی شبانه دانشجویان در قزوین، اشاره کرد. مجموعه مقالات «محرمان خلوت انس با قرآن» و «هفته خونی» نیز از مقالات مورد توجه منتشر شده این روزنامه بود که توسط انتشارات روزنامه اطلاعات به صورت کتاب منتشر شده‌است.

حواشی

• در سال ۱۳۹۴ او در روزنامه اطلاعات با چاپ عکس و مطلبی از محمد خاتمی خبرساز شد و کمپینی در حمایت از او ایجاد شد.
• ۱۵ مرداد ۱۳۹۸ در نشست خبری جواد ظریف، دعایی دست او را بوسید و خبر ساز شد.

جستارهای وابسته

• روزنامهٔ اطلاعات
• روزنامهٔ کیهان
• روح‌الله خمینی
• انقلاب ۵۷
• جنگ ایران و عراق