گل راعی: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
===داروهای موجود در ایران=== |
===داروهای موجود در ایران=== |
||
از این گیاه سه فراوردۀ دارویی در بازار ایران موجود است. قطرۀ هایپیران و قرص پرفوران که هر دو در درمان افسردگی کاربرد دارند؛<ref>http://www.irteb.com/herbal/PERFORAN.htm</ref> همچنین اسپری نوروژیک، که در درمان درد های عصبی کاربرد داشته و خاصیت ضدالتهابی دارد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://goldaru-co.com/index.php/fa/3/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%B1%D9%8A-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%8A%D9%83 |عنوان=اسپری نوروژیک | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref> |
از این گیاه سه فراوردۀ دارویی در بازار ایران موجود است. قطرۀ هایپیران و قرص پرفوران که هر دو در درمان افسردگی کاربرد دارند؛<ref>http://www.irteb.com/herbal/PERFORAN.htm</ref> همچنین اسپری نوروژیک، که در درمان درد های عصبی کاربرد داشته و خاصیت ضدالتهابی دارد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://goldaru-co.com/index.php/fa/3/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%B1%D9%8A-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%8A%D9%83 |عنوان=اسپری نوروژیک | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref> |
||
<br /> |
|||
نکتۀ قابل ذکر در مورد این گیاه و فراورده‌های آن، تداخلات دارویی آن است که مصرف آن را محدود نموده و دلیلش هم مهار آنزیمی MAOاست، که با برخی از داروهای ضد افسردگی و داروهای دیگر تداخل شدید دارد. به هر حال، برای استفاده از این داروها، مشورت با دکتر داروساز و یا پزشک معالج لازم است. |
نکتۀ قابل ذکر در مورد این گیاه و فراورده‌های آن، تداخلات دارویی آن است که مصرف آن را محدود نموده و دلیلش هم مهار آنزیمی MAOاست، که با برخی از داروهای ضد افسردگی و داروهای دیگر تداخل شدید دارد. به هر حال، برای استفاده از این داروها، مشورت با دکتر داروساز و یا پزشک معالج لازم است. |
||
====قطرۀ |
====قطرۀ هایپیران (Hypiran)==== |
||
'''اَشكال دارويی''': قطرۀ ۳۰ ميلی ليتری (خوراکی) |
'''اَشكال دارويی''': قطرۀ ۳۰ ميلی ليتری (خوراکی) |
||
<br /> |
|||
'''سازنده در ایران''': شرکت داروسازی پورسینا |
'''سازنده در ایران''': شرکت داروسازی پورسینا |
||
<br /> |
|||
'''موارد مصرف''': درمان افسردگی، بی خوابی، اضطراب، سردردهای عصبی، سردردهای دوران قاعدگی و ميگرن |
'''موارد مصرف''': درمان افسردگی، بی خوابی، اضطراب، سردردهای عصبی، سردردهای دوران قاعدگی و ميگرن |
||
<br /> |
|||
'''اجزای فرآورده''': این قطره، از عصارۀ هيدروالكلی گياه علف چای (گونۀ ''Hypericum perforatum'') تهيّه شده است و هر ميلی ليتر آن، حاوی ۰/۲۵ ميلی گرم هايپريسين می باشد. |
'''اجزای فرآورده''': این قطره، از عصارۀ هيدروالكلی گياه علف چای (گونۀ ''Hypericum perforatum'') تهيّه شده است و هر ميلی ليتر آن، حاوی ۰/۲۵ ميلی گرم هايپريسين می باشد. |
||
<br /> |
|||
'''موادّ موثّر''': هايپريسين، پزودوهايپريسين و فلاونوييدهای هايپيرين، كورستين، ايزوكورستين و روتين |
'''موادّ موثّر''': هايپريسين، پزودوهايپريسين و فلاونوييدهای هايپيرين، كورستين، ايزوكورستين و روتين |
||
<br /> |
|||
'''آثار فارماكولوژيك و مكانيسم اثر''': مطالعات در آزمايشگاه و در انسان، نشان داده است كه گياه هايپريكوم، به دليل داشتن هايپريسين و فلاونوييدهای دارای اثرات آرامبخش، مسكّن و ضدّاضطراب است. |
'''آثار فارماكولوژيك و مكانيسم اثر''': مطالعات در آزمايشگاه و در انسان، نشان داده است كه گياه هايپريكوم، به دليل داشتن هايپريسين و فلاونوييدهای دارای اثرات آرامبخش، مسكّن و ضدّاضطراب است. |
||
آخرين تحقيقات انجام شده، نشان داده است كه عصارۀ این گياه، می تواند ميزان اكسيژن سلولی را افزايش دهد. |
آخرين تحقيقات انجام شده، نشان داده است كه عصارۀ این گياه، می تواند ميزان اكسيژن سلولی را افزايش دهد. |
||
<br /> |
|||
'''تداخل دارويی''': تداخلات اين فرآورده، با اثر القای آنزيمی سيستم سيتوكروم P450 است، كه منجر به كاهش غلظت های پلاسمايی و در نتيجه، كاهش اثرات درمانی برخی از فرآورده های دارويی می شود. اين نكته، در بيماران زیر بايد مورد توجّه قرارگيرد: |
'''تداخل دارويی''': تداخلات اين فرآورده، با اثر القای آنزيمی سيستم سيتوكروم P450 است، كه منجر به كاهش غلظت های پلاسمايی و در نتيجه، كاهش اثرات درمانی برخی از فرآورده های دارويی می شود. اين نكته، در بيماران زیر بايد مورد توجّه قرارگيرد: |
||
<br /> |
|||
بيماران مبتلا به ايدزِ تحت درمان با داروهای آنتی رتروويرال (به ويژه اينديناوير)؛ زيرا مصرف همزمان اين دو فرآورده، موجب كاهش اثربخشی درمان ايدز می یشود. |
بيماران مبتلا به ايدزِ تحت درمان با داروهای آنتی رتروويرال (به ويژه اينديناوير)؛ زيرا مصرف همزمان اين دو فرآورده، موجب كاهش اثربخشی درمان ايدز می یشود. |
||
<br /> |
|||
بيماران تحت درمان با داروهای ضدّافسردگی؛ زيرا مصرف همزمان این ها، خطر بروز عوارض ناخواستۀ دارويی (بی قراری، تهوّع و اختلالات گوارشی) را افزايش می دهد. |
بيماران تحت درمان با داروهای ضدّافسردگی؛ زيرا مصرف همزمان این ها، خطر بروز عوارض ناخواستۀ دارويی (بی قراری، تهوّع و اختلالات گوارشی) را افزايش می دهد. |
||
<br /> |
|||
مصرف مقادير بيش از دوز درمانی، ممكن است با ساير داروهای مهاركنندۀ منوآمينواكسيداز تداخل نمايد. |
مصرف مقادير بيش از دوز درمانی، ممكن است با ساير داروهای مهاركنندۀ منوآمينواكسيداز تداخل نمايد. |
||
<br /> |
|||
مصرف همزمان با كنتراسپتيوهای خوراكی، باعث كاهش اثربخشی اين داروها درجلوگيری از بارداری می شود. |
مصرف همزمان با كنتراسپتيوهای خوراكی، باعث كاهش اثربخشی اين داروها درجلوگيری از بارداری می شود. |
||
<br /> |
|||
قطع مصرف ناگهانی اين فرآورده، ممكن است منجر به افزايش سطح خونی برخی داروها (به خصوص سيكلو سپورين، ديگوكسين، تئوفيلين و وارفارين) و در نتيجه، سمّيت ناشی از آن ها گردد. |
قطع مصرف ناگهانی اين فرآورده، ممكن است منجر به افزايش سطح خونی برخی داروها (به خصوص سيكلو سپورين، ديگوكسين، تئوفيلين و وارفارين) و در نتيجه، سمّيت ناشی از آن ها گردد. |
||
<br /> |
|||
'''مقدار و شیوۀ مصرف''': در بزرگسالان، روزی 3-2 بار، هر بار 30-20 قطره و در كودكان بالاتر از 3 سال، روزی 2 بار، هر بار 15-10 قطره در نصف ليوان آب و يا آب ميوه ريخته و ميل شود. |
'''مقدار و شیوۀ مصرف''': در بزرگسالان، روزی 3-2 بار، هر بار 30-20 قطره و در كودكان بالاتر از 3 سال، روزی 2 بار، هر بار 15-10 قطره در نصف ليوان آب و يا آب ميوه ريخته و ميل شود. |
||
<br /> |
|||
'''عوارض جانبی''': با مصرف اين فرآورده، احتمال بروز واكنش های آلرژيك و حسّاسيت به نور وجود دارد. |
'''عوارض جانبی''': با مصرف اين فرآورده، احتمال بروز واكنش های آلرژيك و حسّاسيت به نور وجود دارد. |
||
<br /> |
|||
'''مصرف در حاملگی وشيردهی''': ايمنی مصرف اين دارو، در دوران بارداری و شيردهی، به اثبات نرسيده است؛ با اين وجود، منافع آن در برابر مضرّات آن بايد سنجيده شود. |
'''مصرف در حاملگی وشيردهی''': ايمنی مصرف اين دارو، در دوران بارداری و شيردهی، به اثبات نرسيده است؛ با اين وجود، منافع آن در برابر مضرّات آن بايد سنجيده شود. |
||
<br /> |
|||
'''نكات قابل توصيه''': |
'''نكات قابل توصيه''': |
||
<br /> |
|||
بهتر است دارو قبل از غذا مصرف شود. |
بهتر است دارو قبل از غذا مصرف شود. |
||
<br /> |
|||
رنگ دارو پس از افزودن آب (به علّت تغيير حلّاليت)، تغيير می كند. |
رنگ دارو پس از افزودن آب (به علّت تغيير حلّاليت)، تغيير می كند. |
||
<br /> |
|||
پس از مصرف دارو، از قرارگرفتن بيش از حد در معرض نور و يا آفتاب، شديداً خودداری شود. |
پس از مصرف دارو، از قرارگرفتن بيش از حد در معرض نور و يا آفتاب، شديداً خودداری شود. |
||
<br /> |
|||
| ⚫ | |||
پس از مصرف دارو (در اوّلین روزهای مصرف)، امکان بروز ناراحتی های گوارشی و يا تشديد سردرد وجود دارد، كه حدّاكثر پس از دو تا چهار هفته، از بين |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | می رود.<ref>http://www.irteb.com/herbal/hypiran.htm</ref><ref>http://pursina.co.ir/fa/?current=page&content=1140</ref><ref>http://medplant.ir/1791/%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF-%D8%AF</ref> |
||
| ⚫ | |||
'''اَشكال دارويی''': اسپری ۵۰ ميلی ليتری (موضعی) |
'''اَشكال دارويی''': اسپری ۵۰ ميلی ليتری (موضعی) |
||
<br /> |
|||
'''سازنده در ایران''': شرکت داروسازی گُل دارو |
'''سازنده در ایران''': شرکت داروسازی گُل دارو |
||
<br /> |
|||
'''موارد مصرف''': تسكين دهندۀ دردهای مرتبط با عصب، نوروپاتی ديابتيك، دردهای ناشی از بيماری زونا، فيبروميالژی و گرفتگی عضلات. |
'''موارد مصرف''': تسكين دهندۀ دردهای مرتبط با عصب، نوروپاتی ديابتيك، دردهای ناشی از بيماری زونا، فيبروميالژی و گرفتگی عضلات. |
||
<br /> |
|||
'''اجزای فرآورده''': هر۱۰۰ گرم اسپری نوروژيك، حاوی ۵ گرم منتول، ۵/۲ گرم عصارۀ هيدروالكلی علف چای، ۳۷ گرم اسانس شمعدانی معطّر، ۵/۱۵ گرم اسانس اكاليپتوس، ۱۰ گرم اسانس نارنج، ۱۰ گرم اسانس درخت چای و ۲۰ گرم اسانس اسطوخودوس است. |
'''اجزای فرآورده''': هر۱۰۰ گرم اسپری نوروژيك، حاوی ۵ گرم منتول، ۵/۲ گرم عصارۀ هيدروالكلی علف چای، ۳۷ گرم اسانس شمعدانی معطّر، ۵/۱۵ گرم اسانس اكاليپتوس، ۱۰ گرم اسانس نارنج، ۱۰ گرم اسانس درخت چای و ۲۰ گرم اسانس اسطوخودوس است. |
||
<br /> |
|||
'''استاندارد شدۀ شیمیایی''': ۵۵-۴۵ ميلی گرم منتول در هر ميلی ليتر اسپری |
'''استاندارد شدۀ شیمیایی''': ۵۵-۴۵ ميلی گرم منتول در هر ميلی ليتر اسپری |
||
<br /> |
|||
'''موادّ موثّر''': |
'''موادّ موثّر''': |
||
<br /> |
|||
از علف چای: هايپريسين، فلاونوئيدهای مختلف (هايپروزيد، كوئرستين و روتين) و اسانس |
از علف چای: هايپريسين، فلاونوئيدهای مختلف (هايپروزيد، كوئرستين و روتين) و اسانس |
||
<br /> |
|||
از اسانس شمعدانی معطّر: سيترونلول، ژرانيول، نرول |
از اسانس شمعدانی معطّر: سيترونلول، ژرانيول، نرول |
||
<br /> |
|||
از اسانس نارنج: ليمونن، نرول، ژرانيول |
از اسانس نارنج: ليمونن، نرول، ژرانيول |
||
<br /> |
|||
ازاسانس اكاليپتوس: سينئول |
ازاسانس اكاليپتوس: سينئول |
||
<br /> |
|||
از اسانس اسطوخودوس: لينالول، استات ليناليل |
از اسانس اسطوخودوس: لينالول، استات ليناليل |
||
<br /> |
|||
از اسانس درخت چای: تريپينن ها، سينئول، پاراسيمول، ليمونن |
از اسانس درخت چای: تريپينن ها، سينئول، پاراسيمول، ليمونن |
||
<br /> |
|||
'''آثار فارماكولوژيك و مكانيسم اثر''': اثر ضدّ دردهای عصبی عصارۀ علف چای، از ديرباز معروف بوده و خاصيت ضدّ‌التهابd آن را در ارتباط با فلاونوئيدهای موجود در آن می دانند. موادّ روغنی گياه، بالأخص دارای اثرات بارز ضدّزخم، ضدّ‌سوختگی و التيام بخش پوستی است. منتول و تركيبات مختلف موجود در اسانس های به كار رفته در فرمولاسيون، از جمله سينئول، لينالول، ژرانيول و غيره نيز، به تنهايی و به صورت تركيب شده با هم، از طريق سينرژيستيك، موجب بروز آثار بسيار بارز ضدّاسپاسم و ضدّدرد شده و با جذب سريع از طريق پوست، بالأخص در التيام دردهای با منشـاء اعصاب، بسيار موثّر می باشند. اثرات ضدّدرد، ضدّ‌آرتريت و دردهای رماتيسمی اسانس‌های مختلف موجود در اين فرآورده، به خصوص اسانس درخت چای، در مطالعات متعدّد بالينی به اثبات رسيده است. افزون بر اين، عصارۀ علف چای و اسانس های فوق‌الذّكر، به طور كلّی دارای اثر ضدّميكروبی و ضدّ‌قارچی بوده و در موارد آزردگی های پوستی، علاوه بر اثر التيام دهندگی و از بين بردن درد، اثرات آنتی باكتريال خود را نيز ظاهر می سازند. |
'''آثار فارماكولوژيك و مكانيسم اثر''': اثر ضدّ دردهای عصبی عصارۀ علف چای، از ديرباز معروف بوده و خاصيت ضدّ‌التهابd آن را در ارتباط با فلاونوئيدهای موجود در آن می دانند. موادّ روغنی گياه، بالأخص دارای اثرات بارز ضدّزخم، ضدّ‌سوختگی و التيام بخش پوستی است. منتول و تركيبات مختلف موجود در اسانس های به كار رفته در فرمولاسيون، از جمله سينئول، لينالول، ژرانيول و غيره نيز، به تنهايی و به صورت تركيب شده با هم، از طريق سينرژيستيك، موجب بروز آثار بسيار بارز ضدّاسپاسم و ضدّدرد شده و با جذب سريع از طريق پوست، بالأخص در التيام دردهای با منشـاء اعصاب، بسيار موثّر می باشند. اثرات ضدّدرد، ضدّ‌آرتريت و دردهای رماتيسمی اسانس‌های مختلف موجود در اين فرآورده، به خصوص اسانس درخت چای، در مطالعات متعدّد بالينی به اثبات رسيده است. افزون بر اين، عصارۀ علف چای و اسانس های فوق‌الذّكر، به طور كلّی دارای اثر ضدّميكروبی و ضدّ‌قارچی بوده و در موارد آزردگی های پوستی، علاوه بر اثر التيام دهندگی و از بين بردن درد، اثرات آنتی باكتريال خود را نيز ظاهر می سازند. |
||
<br /> |
|||
'''مقدار و شیوۀ مصرف''': روزِی چند بار، مقدار كمی از دارو (اسپری)، بر روی محلّ عارضه اسپری شود. |
'''مقدار و شیوۀ مصرف''': روزِی چند بار، مقدار كمی از دارو (اسپری)، بر روی محلّ عارضه اسپری شود. |
||
<br /> |
|||
'''مصرف در حاملگی وشيردهی''': محدوديتی در مصرف اين دارو در حاملگی و شيردهی گزارش نشده است. |
'''مصرف در حاملگی وشيردهی''': محدوديتی در مصرف اين دارو در حاملگی و شيردهی گزارش نشده است. |
||
<br /> |
|||
'''نكات قابل توصيه''': |
'''نكات قابل توصيه''': |
||
بيش تر از ۵ بار در روز استعمال نشود. |
بيش تر از ۵ بار در روز استعمال نشود. |
||
در صورت بروز تحريكات جلدی (پوستی)، مصرف دارو قطع شود. |
در صورت بروز تحريكات جلدی (پوستی)، مصرف دارو قطع شود. |
||
اين دارو، فقط برای استعمال های خارجی ساخته شده است. از به كار‌بردن آن برروی چشم و پوست مجروح، خودداری شود.<ref>http://www.darooyab.ir/CompanyProduct.aspx?CompanyID=453&CountryID=1</ref><ref>http://zanashoi.com/?p=759</ref><ref>http://goldaru-co.com/index.php/fa/3/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%B1%D9%8A-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%8A%D9%83</ref> |
اين دارو، فقط برای استعمال های خارجی ساخته شده است. از به كار‌بردن آن برروی چشم و پوست مجروح، خودداری شود.<ref>http://www.darooyab.ir/CompanyProduct.aspx?CompanyID=453&CountryID=1</ref><ref>http://zanashoi.com/?p=759</ref><ref>http://goldaru-co.com/index.php/fa/3/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%B1%D9%8A-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%8A%D9%83</ref> |
||
===مشتقات دارویی، اثرات و پیشنهادهای پزشکی=== |
===مشتقات دارویی، اثرات و پیشنهادهای پزشکی=== |
||
جدول زیر، ۱۰ دسته [[دارو]]ی ساخته شده از [[علف چای]] و اثرات و نکات [[درمان دارویی|درمانی]] وابسته به آن ها را نشان می دهد.<ref>FACT SHEET FOR HEALTH CARE PROFESSIONALS, The Medicines Control Agency (MCA) of UK, Website: www.open.gov.ukmca/mcahome.htm</ref> |
جدول زیر، ۱۰ دسته [[دارو]]ی ساخته شده از [[علف چای]] و اثرات و نکات [[درمان دارویی|درمانی]] وابسته به آن ها را نشان می دهد.<ref>FACT SHEET FOR HEALTH CARE PROFESSIONALS, The Medicines Control Agency (MCA) of UK, Website: www.open.gov.ukmca/mcahome.htm</ref> |
||
نسخهٔ ۱ ژوئن ۲۰۱۴، ساعت ۱۳:۵۶
| علف چای St. John's Wort | |
|---|---|
| |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| دسته: | گیاهان گلدار |
| رده: | دولپه‌ای‌ها |
| راسته: | مالپیگی‌سانان |
| تیره: | هیپریکاسه |
| سرده: | هیپریکوم |
| گونه: | H. perforatum |
| نام دوبخشی | |
| Hypericum perforatum | |
علف چای (نام علمی: Hypericum perforatum) که گاه به اشتباه چای کوهی خوانده می‌شود، گیاهی علفی و پایا از تیره هیپریکاسه (Hypericaceae) است که معمولاً به صورت خودرو در میان کشتزارهای گندم و ذرت یافت می‌شود. در ایران در دامنه کوههای البرز، چالوس، مازندران و نقاط غرب ایران و در مسیر قله چین کلاغ به حد زیادی می روید. علف چای و گیاهان مشابه آن (Hypericumها)، بنابر داشتنِ hypericin شناسایی شده اند؛ امّا گونۀ H. perforatum (به طور خاص)، یک گیاه دارویی نیرومند و یکی از گیاهان پرفروش در ایالات متّحدۀ آمریکا است. این گیاه، به طور گسترده در مناطق معتدل اروپا (اوکراین و روسیه)، آسیا (ترکیه، هند و چین) و شمال آفریقا (خاورمیانه) و ایالات متّحدۀ آمریکا پراکنده شده است. در هند، بر ارتفاعات بلندتر رشته کوه هیمالیا و در تپّه های بخش های مرکزی کشور می روید.[۱]
ریخت شناسی
علف چای تقریباً تا یک متر بلندی دارد و به همراه شاخههای جفتی و متقابل رشد می کند. برگ های آن متقابل و بی پایه (چسبیده) است، تا دو سانتی متر بلندی دارد و دارای نقاط غدّه ای و نیمه شفّاف متعدّدی که در برابر نور پدیدار می شود می باشد. گُل های زرد تا سفید رنگ، دارای پنج گلبرگ، با پرچم های بیرون زده است و به صورت مجتمع در بالای ساقه ها به چشم می خورد.
این گیاهان، حاوی تعداد زیادی از پیگمان(رنگیزه)های فلورسانس dianthrone (ترکیب های دارای دو انترون، به شکل ساختارهای سوزنی و به رنگ سفید تا زرد روشن)مربوط به طیف قرمز با فعّالیت زیستی هستند. این نیز گزارش شده که بیوسنتز hypericinها، با ریخت زایی و چیدمان غدد روغنی قرمز تیرۀ موجود بر روی برگ های گیاه، مرتبط است.[۲][۳]
نام گذاری گیاه
این گیاه در ایران، با نام های علف چای، گُل راعی یا هزارچشم خوانده شده است و در زبان انگلیسی، St. John’s wort (به معنی: مخمّر یوحنای مقدّس) نام دارد؛ دلیل این نام گزینی، به گُلدهی و برداشت سنّتی آن در زادروز حضرت یحیی (24 ژوئن) برمی گردد[۴]؛ همچنین می تواند یادآور شوالیه های St. John (به معنی: شوالیه های یوحنای مقدّس) باشد که در طول جنگ های صلیبی، از آن برای درمان زخم استفاده می کردند[۵]. لازم به ذکر است که همۀ گونه های خانوادۀ Hypericaceae با نام St. John’s wort شناخته می شوند[۶].
با نگاهی به واژه نامه های پارسی، نام های کهن و نام عربی (و برخی از ویژگی های کلّی) آن نیز به چشم می خورد:
واژۀ هوفاریقون در لغت نامه دهخدا
هوفاریقون. معرب ، اِ) به لغت رومی نام دوایی است که آن را دارمی رومی گویند و آن حبی باشد سرخ به رنگ سماق بغدادی و به عربی رمان الانهار خوانند. عرق النسا را نافع است و بول وحیض را براند و آن را هیوفاریقون هم میگویند. (آنندراج) (برهان). هزارچشم. و رجوع به مفردات ضریر انطاکی و تحفۀ حکیم مومن و گیاه شناسی گل گلاب ص 204 شود.[۷]
واژۀ هوفاریقون در فرهنگ لغت عمید
(اسم) [معرب، مأخوذ از یونانی] ‹اوفاریقون، هیوفاریقون› (زیست‌شناسی) [hufāriqun] گیاهی با ساقۀ کوتاه، برگ‌های سرخ، و گل‌های زرد یا سفید چتری شبیه گل شبت، که تخم‌های آن در غلاف دراز قرار دارد. در طب قدیم جهت رفع تنگی نفس، سل و درد سینه به‌کار می‌رفته؛ علف چای.[۸]
اثر دارویی
گیاه گل راعی از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است و خواص درمانی بسیاری دارد این گیاه ضد کرم معده و روده است و گرفتگی صدا را باز می‌کند. این گیاه برای درمان مرض کزاز بکار می‌رود و اگر برگ آن را به صورت پودر روی زخمهای عمیق بپاشید این نوع زخمها را خوب می‌کند. مواد روغني گياه بالا‌خص داراي اثرات بارز ضد زخم، ضد‌سوختگي و التيام بخش پوستي مي‌باشد.[۹] گل راعی درمان کننده بیماری مننژیت است؛ درد پشت و گردن و خشکی گردن را درمان می‌کند و ضدافسردگی است. این گیاه اشتها را باز می‌کند بنابراین می‌توان آنرا به بچه‌ها و افراد مسن که اشتها ندارند داد. کسانی که از داروهای آسم و ضدسرماخوردگی و حساسیت استفاده می‌کنند نمی‌توانند چای کوهی مصرف کنند
خاصیت این گیاه در درمان افسردگی به اثبات رسیده و مکانیزم اثر ضد افسردگی آن از طریق مهار آنزیمی است. ماده موثره این گیاه هایپریسین می‌باشد که فراورده‌های آن هم بر اساس همین ماده استاندارد سازی می‌شوند و اثر ضد افسردگی گیاه نیز مربوط به این ماده می‌باشد. در ابتدا تصور می شد که این ماده مهار کنندهٔ آنزیم Mono amino oxidase (به اختصار: MAO) است؛ ولی مطالعات جدیدتر روی حیوانات نشان داد که این اثر بسیار ناجیز است و مکانیسم عمده اثر ضد افسردگی آن از طریق مهار برداشت (reuptake) سروتونین و یا سایر انتقال دهنده های عصبی (نوروترانسمیترها) در مغز می باشد.[۱۰]
اَشکال دارویی
داروهای موجود در ایران
از این گیاه سه فراوردۀ دارویی در بازار ایران موجود است. قطرۀ هایپیران و قرص پرفوران که هر دو در درمان افسردگی کاربرد دارند؛[۱۱] همچنین اسپری نوروژیک، که در درمان درد های عصبی کاربرد داشته و خاصیت ضدالتهابی دارد.[۱۲]
نکتۀ قابل ذکر در مورد این گیاه و فراورده‌های آن، تداخلات دارویی آن است که مصرف آن را محدود نموده و دلیلش هم مهار آنزیمی MAOاست، که با برخی از داروهای ضد افسردگی و داروهای دیگر تداخل شدید دارد. به هر حال، برای استفاده از این داروها، مشورت با دکتر داروساز و یا پزشک معالج لازم است.
قطرۀ هایپیران (Hypiran)
اَشكال دارويی: قطرۀ ۳۰ ميلی ليتری (خوراکی)
سازنده در ایران: شرکت داروسازی پورسینا
موارد مصرف: درمان افسردگی، بی خوابی، اضطراب، سردردهای عصبی، سردردهای دوران قاعدگی و ميگرن
اجزای فرآورده: این قطره، از عصارۀ هيدروالكلی گياه علف چای (گونۀ Hypericum perforatum) تهيّه شده است و هر ميلی ليتر آن، حاوی ۰/۲۵ ميلی گرم هايپريسين می باشد.
موادّ موثّر: هايپريسين، پزودوهايپريسين و فلاونوييدهای هايپيرين، كورستين، ايزوكورستين و روتين
آثار فارماكولوژيك و مكانيسم اثر: مطالعات در آزمايشگاه و در انسان، نشان داده است كه گياه هايپريكوم، به دليل داشتن هايپريسين و فلاونوييدهای دارای اثرات آرامبخش، مسكّن و ضدّاضطراب است.
آخرين تحقيقات انجام شده، نشان داده است كه عصارۀ این گياه، می تواند ميزان اكسيژن سلولی را افزايش دهد.
تداخل دارويی: تداخلات اين فرآورده، با اثر القای آنزيمی سيستم سيتوكروم P450 است، كه منجر به كاهش غلظت های پلاسمايی و در نتيجه، كاهش اثرات درمانی برخی از فرآورده های دارويی می شود. اين نكته، در بيماران زیر بايد مورد توجّه قرارگيرد:
بيماران مبتلا به ايدزِ تحت درمان با داروهای آنتی رتروويرال (به ويژه اينديناوير)؛ زيرا مصرف همزمان اين دو فرآورده، موجب كاهش اثربخشی درمان ايدز می یشود.
بيماران تحت درمان با داروهای ضدّافسردگی؛ زيرا مصرف همزمان این ها، خطر بروز عوارض ناخواستۀ دارويی (بی قراری، تهوّع و اختلالات گوارشی) را افزايش می دهد.
مصرف مقادير بيش از دوز درمانی، ممكن است با ساير داروهای مهاركنندۀ منوآمينواكسيداز تداخل نمايد.
مصرف همزمان با كنتراسپتيوهای خوراكی، باعث كاهش اثربخشی اين داروها درجلوگيری از بارداری می شود.
قطع مصرف ناگهانی اين فرآورده، ممكن است منجر به افزايش سطح خونی برخی داروها (به خصوص سيكلو سپورين، ديگوكسين، تئوفيلين و وارفارين) و در نتيجه، سمّيت ناشی از آن ها گردد.
مقدار و شیوۀ مصرف: در بزرگسالان، روزی 3-2 بار، هر بار 30-20 قطره و در كودكان بالاتر از 3 سال، روزی 2 بار، هر بار 15-10 قطره در نصف ليوان آب و يا آب ميوه ريخته و ميل شود.
عوارض جانبی: با مصرف اين فرآورده، احتمال بروز واكنش های آلرژيك و حسّاسيت به نور وجود دارد.
مصرف در حاملگی وشيردهی: ايمنی مصرف اين دارو، در دوران بارداری و شيردهی، به اثبات نرسيده است؛ با اين وجود، منافع آن در برابر مضرّات آن بايد سنجيده شود.
نكات قابل توصيه:
بهتر است دارو قبل از غذا مصرف شود.
رنگ دارو پس از افزودن آب (به علّت تغيير حلّاليت)، تغيير می كند.
پس از مصرف دارو، از قرارگرفتن بيش از حد در معرض نور و يا آفتاب، شديداً خودداری شود.
پس از مصرف دارو (در اوّلین روزهای مصرف)، امکان بروز ناراحتی های گوارشی و يا تشديد سردرد وجود دارد، كه حدّاكثر پس از دو تا چهار هفته، از بين
می رود.[۱۳][۱۴][۱۵]
اسپری نوروژیک (Neurogic)
اَشكال دارويی: اسپری ۵۰ ميلی ليتری (موضعی)
سازنده در ایران: شرکت داروسازی گُل دارو
موارد مصرف: تسكين دهندۀ دردهای مرتبط با عصب، نوروپاتی ديابتيك، دردهای ناشی از بيماری زونا، فيبروميالژی و گرفتگی عضلات.
اجزای فرآورده: هر۱۰۰ گرم اسپری نوروژيك، حاوی ۵ گرم منتول، ۵/۲ گرم عصارۀ هيدروالكلی علف چای، ۳۷ گرم اسانس شمعدانی معطّر، ۵/۱۵ گرم اسانس اكاليپتوس، ۱۰ گرم اسانس نارنج، ۱۰ گرم اسانس درخت چای و ۲۰ گرم اسانس اسطوخودوس است.
استاندارد شدۀ شیمیایی: ۵۵-۴۵ ميلی گرم منتول در هر ميلی ليتر اسپری
موادّ موثّر:
از علف چای: هايپريسين، فلاونوئيدهای مختلف (هايپروزيد، كوئرستين و روتين) و اسانس
از اسانس شمعدانی معطّر: سيترونلول، ژرانيول، نرول
از اسانس نارنج: ليمونن، نرول، ژرانيول
ازاسانس اكاليپتوس: سينئول
از اسانس اسطوخودوس: لينالول، استات ليناليل
از اسانس درخت چای: تريپينن ها، سينئول، پاراسيمول، ليمونن
آثار فارماكولوژيك و مكانيسم اثر: اثر ضدّ دردهای عصبی عصارۀ علف چای، از ديرباز معروف بوده و خاصيت ضدّ‌التهابd آن را در ارتباط با فلاونوئيدهای موجود در آن می دانند. موادّ روغنی گياه، بالأخص دارای اثرات بارز ضدّزخم، ضدّ‌سوختگی و التيام بخش پوستی است. منتول و تركيبات مختلف موجود در اسانس های به كار رفته در فرمولاسيون، از جمله سينئول، لينالول، ژرانيول و غيره نيز، به تنهايی و به صورت تركيب شده با هم، از طريق سينرژيستيك، موجب بروز آثار بسيار بارز ضدّاسپاسم و ضدّدرد شده و با جذب سريع از طريق پوست، بالأخص در التيام دردهای با منشـاء اعصاب، بسيار موثّر می باشند. اثرات ضدّدرد، ضدّ‌آرتريت و دردهای رماتيسمی اسانس‌های مختلف موجود در اين فرآورده، به خصوص اسانس درخت چای، در مطالعات متعدّد بالينی به اثبات رسيده است. افزون بر اين، عصارۀ علف چای و اسانس های فوق‌الذّكر، به طور كلّی دارای اثر ضدّميكروبی و ضدّ‌قارچی بوده و در موارد آزردگی های پوستی، علاوه بر اثر التيام دهندگی و از بين بردن درد، اثرات آنتی باكتريال خود را نيز ظاهر می سازند.
مقدار و شیوۀ مصرف: روزِی چند بار، مقدار كمی از دارو (اسپری)، بر روی محلّ عارضه اسپری شود.
مصرف در حاملگی وشيردهی: محدوديتی در مصرف اين دارو در حاملگی و شيردهی گزارش نشده است.
نكات قابل توصيه:
بيش تر از ۵ بار در روز استعمال نشود.
در صورت بروز تحريكات جلدی (پوستی)، مصرف دارو قطع شود.
اين دارو، فقط برای استعمال های خارجی ساخته شده است. از به كار‌بردن آن برروی چشم و پوست مجروح، خودداری شود.[۱۶][۱۷][۱۸]
مشتقات دارویی، اثرات و پیشنهادهای پزشکی
جدول زیر، ۱۰ دسته داروی ساخته شده از علف چای و اثرات و نکات درمانی وابسته به آن ها را نشان می دهد.[۱۹]
| # | دارو | اثر برهم کنش با دارو | مدیریت پیشنهادی بیماران پیش از آماده سازی های SJW |
|---|---|---|---|
| ۱ | بازدارنده های پروتئاز HIV، مانند: indinavir, nelfinavir, ritonavir, saquinavir | سطوح خونی کاهش یافته، همراه با از دست دادن احتمالی سرکوب HIV | سنجش بار ویروسی RNAی HIV و قطع SJW |
| ۲ | بازدارنده های ترانس کریپتاز معکوس غیرنوکلئوزیدی HIV، مانند: efavirenz, nevirapine | سطوح خونی کاهش یافته، همراه با از دست دادن احتمالی سرکوب HIV | سنجش بار ویروسی RNAی HIV و قطع SJW |
| ۳ | وارفارین | کاهش اثر ضد انعقادی و نیاز به افزایش مقدار وارفارین | کنترل INR و قطع SJW. ردیابی دقیق INR که ممکن است با قطع SJW افزایش یابد. ممکن است مقدار مصرف وارفارین نیاز به تنظیم داشته باشد. |
| ۴ | سیکلوسپورین | سطوح خونی کاهش یافته با خطر رد پیوند | کنترل سطوح خونی سیکلوسپورین و قطع SJW. ممکن است سطوح سیکلوسپورین با قطع SJW افزایش یابد. ممکن است مقدار سیکلوسپورین نیاز به تنظیم داشته باشد. |
| ۵ | ضدآبستنی های خوراکی | سطوح خونیی کاهش یافته، همراه با خطر آبستنی ناخواسته و پیشرفت غیرمنتظره ی خونریزی | قطع SJW |
| ۶ | داروهای ضدتشنج (کاربامازپین، فنوباربیتون، فنی تویین) | سطوح خونی کاهش یافته همراه با خطر وقوع حملات | کنترل سطوح داروهای ضدتشنج و قطع SJW. ممکن است سطوح داروهای یاد شده با قطع SJW افزایش یابد. ممکن است مقدار داروی ضدتشنج نیاز به تنظیم دقیق داشته باشد. |
| ۷ | دیگوکسین | سطوح خونی کاهش یافته و از دست دادن کنترل ریتم (نواخت) قلب یا اختلال در کار قلب | کنترل سطوح دیگوکسین و قطع SJW. ممکن است سطوح دیگوکسین با قطع SJW افزایش یابد. ممکن است مقدار دیگوکسین نیاز به تنظیم داشته باشد. |
| ۸ | تئوفیلین | سطوح خونی کاهش یافته و از دست دادن کنترل تنگی نفس یا محدودیت مزمن جریان هوا | کنترل سطوح تئوفیلین و قطع SJW. ممکن است سطوح تئوفیلین با قطع SJW افزایش یابد. ممکن است مقدار تئوفیلین نیاز به تنظیم داشته باشد. |
| ۹ | تریپتانها (sumatriptan, naratriptan, rizatriptan, zolmitriptan) | اثرات افزایش یافته ی سروتوژنیک (وابسته به سروتونین) همراه با افزایش وقوع واکنش های سوء (مضر) | قطع SJW |
| ۱۰ | بازدارنده های انتخابی بازجذب سروتونین (سیتالوپرام، فلوکستین، فلوکسامین، پاروکستین، سرترالین) | اثرات افزایش یافته ی سروتوژنیک (وابسته به سروتونین) همراه با افزایش وقوع واکنش های سوء (مضر) | قطع SJW |
خواص ضد افسردگی
قدرت این دارو گیاهی در مقابله با افسردگی های خفیف تا متوسط و برخی موارد ماژور هم میزان با داروی های شیمیایی ذکر گردیده است اما مقالاتی هم وجود دارد که این موضوع را رد می کند.[۲۰] از خواص دیگر این دارو در درمان دردهای دوران قاعدگی می باشد.[۲۱]
منابع
- ↑ Wagner H and Bladt S, Pharmaceutical quality of Hypericum extracts, J Geriatr Psychiatry Neurol, 1994, 7, S65-S68.
- ↑ Wagner H and Bladt S, Pharmaceutical quality of Hypericum extracts, J Geriatr Psychiatry Neurol, 1994, 7, S65-S68.
- ↑ Zdunek K and Alfermann W, Initiation of shoot organ ultures of Hypericum perforatum and formation of hypericin derivatives, Planta Med, 1992, 58, 621-625.
- ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Hypericum_perforatum
- ↑ http://fa.parsiteb.com/acology.php?
- ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Hypericum
- ↑ www.vajehyab.com/dehkhoda/هوفاریقون
- ↑ فرهنگ عمید (فرهنگ عمید، حسن عمید، تألیف مجدد به سرپرستی فرهاد قربان زاده، تهران، چاپ اوّل ۱۳۸۹)
- ↑ Kraft,K el.al (۲۰۰۴). Poket Guide to Herbal Medicines. p.115-119.
- ↑ www.uptodate.com
- ↑ http://www.irteb.com/herbal/PERFORAN.htm
- ↑ «اسپری نوروژیک».
- ↑ http://www.irteb.com/herbal/hypiran.htm
- ↑ http://pursina.co.ir/fa/?current=page&content=1140
- ↑ http://medplant.ir/1791/%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF-%D8%AF
- ↑ http://www.darooyab.ir/CompanyProduct.aspx?CompanyID=453&CountryID=1
- ↑ http://zanashoi.com/?p=759
- ↑ http://goldaru-co.com/index.php/fa/3/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%B1%D9%8A-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%8A%D9%83
- ↑ FACT SHEET FOR HEALTH CARE PROFESSIONALS, The Medicines Control Agency (MCA) of UK, Website: www.open.gov.ukmca/mcahome.htm
- ↑ http://medplant.ir/1791/%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF-%D8%AF
- ↑ http://www.irteb.com/herbal/plantbank-%C2%A0St.johns%20Wort.htm
گیاهان دارویی دیگر گل ختمی،گل زوفا، برگ تیو، کاکل ذرت، سیخ گیلاس،شاتره،خارخسک،