گویش کردکویی

کردکویی
کردکویی
کاردمَلی
زبان بومی در	ایران; استان گلستان
منطقه	شهرستان کردکوی; شهرستان بندرگز
تبار	هندواروپایی هندوایرانی ایرانی ایرانی غربی گروه شمال غربی زبان‌های کاسپین زبان مازندرانی کردکویی; ; ; ; ; ; ;
سامانه نوشتاری	الفبای فارسی
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹	–

گویش کردکویی یا طبری کردکویی^[۱] (به مازندرانی: کاردمَلی) که در دو شهرستان کردکوی و بندرگز استان گلستان گویش می‌شود. واژه نامه بزرگ تبری، لهجه های مختلف زبان مازندرانی را مورد بررسی قرار داده که موجب شناسایی دوازده لهجه مختلف و تفکیک آنها شده که لهجه منطقه کردکوی شامل هزارجریب شرقی، شاه کوه زیارت، بالاجاده، رادکان، گز شرقی و گز غربی و روستاهای غیر ترکمن نشین از زنگی محله گرگان و چهارده تا گلوگاه می باشد^[۲].

محدوده جغرافیایی[ویرایش]

گویش کردکویی^[۳] در شهرستان کردکوی و بندرگز شامل هزار جریب شرقی، شاه کوه زیارت، بالاجاده، رادکان، گز شرقی و غربی و روستاهای غیر ترکمن‌نشین از زنگی محله گرگان و چهاردانگه تا گلوگاه صحبت می‌شود.^[۴]

دستور زبان[ویرایش]

ضمیر[ویرایش]

در گویش کردکویی ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی.^[۵]

ضمیر	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
فاعلی، شهرستان کردکوی	men	te	ve	emâ	šemâ	vešun
مفعولی، شهرستان کردکوی	mere	tere	vere	emâre	šemâre	vešunre
ملکی، شهرستان کردکوی	me	te/tene	ve/vene	ame	šeme	vešune

شناسه[ویرایش]

در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در گویش کردکویی سه دسته شناسه داریم: گذشته، حال ساده و حال التزامی.^[۶] (نمونه زیر بر اساس گویش کردکوی تنظیم شده‌است)

۱. گذشته:

بن ماضی ساده: -baut = گفت
بن ماضی استمراری: -got = می‌گفت

گذشته	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
شناسه	embe	i	e	embi	eni	ene
شناسه (پس از واکه)	mbe	i	e	mbi	ni	ne

۲. حال ساده:

بن مضارع اخباری: -go = می‌گوید

حال ساده	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
شناسه	eme	eni	ene	emi	enni	enne
شناسه (پس از واکه)	me	ni	ne	mi	nni	nne

۳. حال التزامی:

بن مضارع التزامی: -baur = بگو

حال التزامی	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
شناسه	em	i	e	im	in	en
شناسه (پس از واکه)	m	i	e	im	in	n

صرف فعل[ویرایش]

در جدول زیر فعل گفتن (bauten) براساس گویش کردکوی در زمان‌های مختلف صرف می‌شود.^[۷]

زمان/شخص	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
گذشته ساده	bauteme	bauti	baute	bautemi	bauteni	bautene
گذشته کامل	baute-bime	baute-bi	baute-bie	baute-bimi	baute-bini	baute-bine
گذشته التزامی	baute-bum	baute-bui	baute-bu	baute-buim	baute-buin	baute-bun
گذشته التزامی کامل	baute-bi-bum	baute-bi-bui	baute-bi-bu	baute-bi-buim	baute-bi-buin	baute-bi-bun
گذشته استمراری	goteme	goti	gote	gotemi	goteni	gotene
گذشته در حال انجام	davime-goteme	davi-goti	davie-gote	davimi-gotemi	davini-goteni	davine-gotene
حال ساده/آینده	gombe	goni	gone	gombi	gonni	gonne
حال در حال انجام	dareme-gombe	dari-goni	dare-gone	daremi-gombi	dareni-gonni	darene-gonne
حال التزامی	baurem	bauri	baure	baurim	baurin	bauren
آینده	xâmbe baurem	xâni bauri	xâne baure	xâmbi baurim	xânni baurin	xânne bauren

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

↑ The dictionary edited by Naṣri Ašrafi (1381 Š./2002) contains vocabulary from the dialects of ʿAbbāsābād, Āmol, Bābol, Behšahr, Katul, Kord-kuy, Nowšahr, Sāri, Qāʾem-šahr, Tonokābon, etc. (in part compared with Pahlavi)., (Prods Oktor Skjærvø), “IRAN vi. IRANIAN LANGUAGES AND SCRIPTS (2) Documentation” Encyclopædia Iranica, online edition
↑ نصری اشرافی، جهانگیر (۱۳۷۷). واژه‌نامه بزرگ تبری. به کوشش حسین صمدی، سید کاظم مداح، کریم الله قائمی، علی اصغر یوسفی نیا، محمود داوودی درزی، محمد حسن شکوری، عسکری آقاجانیان میری، جهانگیر نصری اشرفی، ابوالحسن واعظی، ناصر یداللهی، جمشید قائمی، فرهاد صابر و ناعمه پازوکی. تهران: اندیشه پرداز و خانه سبز. ص. ۳۰ جلد اول. شابک ۹۶۴۹۱۱۳۱۵۰.
↑ [https://iranicaonline.org/articles/iran-vi2-documentation = The dictionary edited by Naṣri Ašrafi (1381 Š./2002) contains vocabulary from the dialects of ʿAbbāsābād, Āmol, Bābol, Behšahr, Katul, Kord-kuy, Nowšahr, Sāri, Qāʾem-šahr, Tonokābon, etc. (in part compared with Pahlavi)
↑ واژه‌نامه بزرگ تبری، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حسین صمدی، سال 1377، جلد اول، ص 31
↑ واژه‌نامه بزرگ تبری (گویش کردکویی)، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حسین صمدی، سال 1377، جلد اول، ص 260
↑ واژه‌نامه بزرگ تبری (گویش کردکویی)، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حسین صمدی، سال 1377، جلد اول، ص 261
↑ واژه‌نامه بزرگ تبری (گویش کردکویی)، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حسین صمدی، سال 1377، جلد اول، ص 261

پیوند به بیرون[ویرایش]

[1] The dictionary edited by Naṣri Ašrafi (1381 Š./2002) contains vocabulary from the dialects of ʿAbbāsābād, Āmol, Bābol, Behšahr, Katul, Kord-kuy, Nowšahr, Sāri, Qāʾem-šahr, Tonokābon, etc. (in part compared with Pahlavi)., (Prods Oktor Skjærvø), “IRAN vi. IRANIAN LANGUAGES AND SCRIPTS (2) Documentation” Encyclopædia Iranica, online edition

[2] نصری اشرافی، جهانگیر (۱۳۷۷). واژه‌نامه بزرگ تبری. به کوشش حسین صمدی، سید کاظم مداح، کریم الله قائمی، علی اصغر یوسفی نیا، محمود داوودی درزی، محمد حسن شکوری، عسکری آقاجانیان میری، جهانگیر نصری اشرفی، ابوالحسن واعظی، ناصر یداللهی، جمشید قائمی، فرهاد صابر و ناعمه پازوکی. تهران: اندیشه پرداز و خانه سبز. ص. ۳۰ جلد اول. شابک ۹۶۴۹۱۱۳۱۵۰.

[3] [https://iranicaonline.org/articles/iran-vi2-documentation = The dictionary edited by Naṣri Ašrafi (1381 Š./2002) contains vocabulary from the dialects of ʿAbbāsābād, Āmol, Bābol, Behšahr, Katul, Kord-kuy, Nowšahr, Sāri, Qāʾem-šahr, Tonokābon, etc. (in part compared with Pahlavi)

[4] واژه‌نامه بزرگ تبری، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حسین صمدی، سال 1377، جلد اول، ص 31

[5] واژه‌نامه بزرگ تبری (گویش کردکویی)، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حسین صمدی، سال 1377، جلد اول، ص 260

[6] واژه‌نامه بزرگ تبری (گویش کردکویی)، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حسین صمدی، سال 1377، جلد اول، ص 261

[7] واژه‌نامه بزرگ تبری (گویش کردکویی)، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حسین صمدی، سال 1377، جلد اول، ص 261

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]