از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
گویش ساروی یا طبری ساروی [۱] گویشی از زبان مازندرانی [۲] [۳] [۴] که در دو شهرستان ساری و میاندورود گویش میشود. گویش ساروی جز گویشهای مازندرانی شرقی محسوب میشود و به گویش قائمشهری نزدیکی بسیاری دارد. گویش ساروی یکی از گونههای معیار زبان مازندرانی محسوب میشود که اکثر اهالی مازندران علاوه بر گویش مازندرانی خود توانایی تکلم به گویش ساروی را نیز دارند.[۵] حبیب برجیان گویش ساروی، قائمشهری و بهشهری را جز گویشهای شرقی مازندرانی میداند و شناسههای فعلی آن را با گویشهای مرکزی همچون آملی و بابلی متفاوت میداند.[۶] ولادیمیر ایوانف گویش ساروی را یکی از گویشهای زبان مازندرانی میداند.[۷]
محدوده جغرافیایی [ ویرایش ]
نقشهٔ زبانی استان مازندران
گویش ساروی[۸] در شهرستان ساری و میاندورود شامل چهاردانگه از کیاسر تا کوهستانهای دودانگه، جلگههای مابین میان دورود و جلگههای مناطق غربی تجن رود تا جویبار صحبت میشود.[۹]
در مازندرانی ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی.[۱۰]
ضمیر
۱ مفرد
۲ مفرد
۳ مفرد
۱ جمع
۲ جمع
۳ جمع
فاعلی، ساری
men
te
ve
emâ
šemâ
vešun
مفعولی، ساری
mere
tere
vere
emâre
šemâre
vešunre
ملکی، ساری
me
te
vene
ame
šeme
vešune
در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال . اما در گویش ساروی سه دسته شناسه داریم: گذشته ، حال ساده و حال التزامی .[۱۱] (نمونه زیر بر اساس گویش کلیجان رستاق ساری تنظیم شدهاست)
۱. گذشته :
بن ماضی ساده: -burd = رفت
بن ماضی استمراری: -ši = میرفت
گذشته
۱ مفرد
۲ مفرد
۳ مفرد
۱ جمع
۲ جمع
۳ جمع
شناسه
embe
i
e
embi
eni
ene
شناسه (پس از واکه)
mbe
i
e
mbi
ni
ne
۲. حال ساده :
بن مضارع اخباری: -šu = میرود
حال ساده
۱ مفرد
۲ مفرد
۳ مفرد
۱ جمع
۲ جمع
۳ جمع
شناسه
eme
eni
ene
emi
enni
enne
شناسه (پس از واکه)
me
ni
ne
mi
nni
nne
۳. حال التزامی :
بن مضارع التزامی: -bur = برو
حال التزامی
۱ مفرد
۲ مفرد
۳ مفرد
۱ جمع
۲ جمع
۳ جمع
شناسه
em
i
e
im
in
en
شناسه (پس از واکه)
m
i
e
im
in
n
در جدول زیر فعل رفتن (bašien/burden) براساس گویش ساروی در زمانهای مختلف صرف میشود.[۱۲]
زمان/شخص
۱ مفرد
۲ مفرد
۳ مفرد
۱ جمع
۲ جمع
۳ جمع
گذشته ساده
burdeme
burdi
burde
burdemi
burdeni
burdene
گذشته کامل
burde-bime
burde-bi
burde-bie
burde-bimi
burde-bini
burde-bine
گذشته التزامی
burde-bum
burde-bui
burde-bu
burde-buim
burde-buin
burde-bun
گذشته التزامی کامل
burde-bi-bum
burde-bi-bui
burde-bi-bu
burde-bi-buim
burde-bi-buin
burde-bi-bun
گذشته استمراری
šime
šii
šie
šimi
šini
šine
گذشته در حال انجام
dai-šime
dai-šii
dai-šie
dai-šimi
dai-šini
dai-šine
حال ساده/آینده
šumbe
šuni
šune
šumbi
šunni
šunne
حال در حال انجام
dar-šumbe
dar-šuni
dar-šune
dar-šumbi
dar-šunni
dar-šunne
حال التزامی
burem
buri
bure
burim
burin
buren
آینده
xâmbe burem
xâni buri
xâne bure
xâmbi burim
xânni burin
xânne buren
در جدول زیر فعل کردن (hâkârden) براساس گویش ساروی در زمانهای مختلف صرف میشود.[۱۳]
زمان/شخص
۱ مفرد
۲ مفرد
۳ مفرد
۱ جمع
۲ جمع
۳ جمع
گذشته ساده
hâkârdeme
hâkârdi
hâkârde
hâkârdemi
hâkârdeni
hâkârdene
گذشته کامل
hâkârde-bime
hâkârde-bi
badi-bie
badi-bimi
badi-bini
badi-bine
گذشته التزامی
hâkârde-buem
hâkârde-bui
hâkârde-bue
hâkârde-buim
hâkârde-buin
hâkârde-buen
گذشته التزامی کامل
hâkârde-bai-buem
hâkârde-bai-bui
hâkârde-bai-bue
hâkârde-bai-buim
hâkârde-bai-buin
hâkârde-bai-buen
گذشته استمراری نوع اول
kârdeme
kârdi
kârde
kârdemi
kârdeni
kârdene
گذشته استمراری نوع دوم
kândesseme
kândessi
kândesse
kândessemi
kândesseni
kândessene
گذشته در حال انجام نوع اول
dai-kârdeme
dai-kârdi
dai-kârde
dai-kârdemi
dai-kârdeni
dai-kârdene
گذشته در حال انجام نوع دوم
dai-kândesseme
dai-kândessi
dai-kândesse
dai-kândessemi
dai-kândesseni
dai-kândessene
حال ساده/آینده
kâmbe/kândeme
kândi
kânde
kâmbi/kândemi
kândeni
kândene
حال در حال انجام
dar-kâmbe
dar-kândi
dar-kânde
dar-kâmbi
dar-kândeni
dar-kândene
حال التزامی
hâkânem
hâkâni
hâkâne
hâkânim
hâkânin
hâkânen
آینده
xâmbe hâkânem
xâni hâkâni
xâne hâkâne
xâmbi hâkânim
xânni hâkânin
xânne hâkânen
در جدول زیر فعل کَندن (buten) براساس گویش ساروی در زمانهای مختلف صرف میشود.[۱۴]
زمان/شخص
۱ مفرد
۲ مفرد
۳ مفرد
۱ جمع
۲ جمع
۳ جمع
گذشته ساده
buteme
buti
bute
butemi
buteni
butene
گذشته کامل
bute-bime
bute-bi
bute-bie
bute-bimi
bute-bini
bute-bine
گذشته التزامی
bute-bum
bute-bui
bute-bu
bute-buim
bute-buin
bute-bun
گذشته التزامی کامل
bute-bi-bum
bute-bi-bui
bute-bi-bu
bute-bi-buim
bute-bi-buin
bute-bi-bun
گذشته استمراری
veteme
veti
vete
vetemi
veteni
vetene
گذشته در حال انجام
dai-veteme
dai-veti
dai-vete
dai-vetemi
dai-veteni
dai-vetene
حال ساده/آینده
vejembe
vejeni
vejene
vejembi
vejenni
vejenne
حال در حال انجام
dar-vejembe
dar-vejeni
dar-vejene
dar-vejembi
dar-vejenni
dar-vejenne
حال التزامی
bujem
buji
buje
bujim
bujin
bujen
آینده
xâmbe bujem
xâni buji
xâne buje
xâmbi bujim
xânni bujin
xânne bujen
صرف فعل شدن (baien\bavien) در زمان حال، گذشته و حال التزامی به گویش ساروی.[۱۵]
فعل شدن
۱ مفرد
۲ مفرد
۳ مفرد
۱ جمع
۲ جمع
۳ جمع
زمان حال
vumbe
vuni
vune
vumbi
vunni
vunne
زمان گذشته
baime
bai
baie
baimi
baini
baine
زمان گذشته کامل
bai bime
bai bii
bai bie
bai bimi
bai bini
bai bine
زمان حال التزامی
bavvem
bavvi
bavve
bavvim
bavvin
bavven
فارسی معیار
گویش ساروی
امشب خوب میشود
emšo xâr vune
چطور شدم
četi baime
میخواهم خوب بشم
xâmbe xâr bavvem
صرف فعل بودن (bien) در زمان حال و گذشته به گویش ساروی.[۱۶]
فعل شدن
۱ مفرد
۲ مفرد
۳ مفرد
۱ جمع
۲ جمع
۳ جمع
زمان حال
hasseme
hassi
hasse
hassemi
hasseni
hasene
زمان گذشته
bime
bi
bie
bimi
bini
bine
زمان گذشته
buem\bošem
bui\boši
bue\boše
buim
buin
buen
فارسی معیار
گویش ساروی
کجا هستید
keje haseni
آنها دختر بودند
vešun deter bine
صرف فعل بودن در جایی (daien\davien)در زمان حال، گذشته و حال التزامی در زمانهای مختلف به گویش ساروی.[۱۷]
فعل شدن
۱ مفرد
۲ مفرد
۳ مفرد
۱ جمع
۲ جمع
۳ جمع
زمان حال
dareme
dari
dare
daremi
dareni
darene
زمان گذشته
daime
dai
daie
daimi
daini
daine
زمان حال التزامی
davvem
davvi
davve
davvim
davvin
davven
فارسی معیار
گویش ساروی
من خانه هستم
men sere dareme
خانه ات بودم
te sere daime
میتوانم خانه ات باشم
tumbe te sere davvem
جستارهای وابسته [ ویرایش ]
↑ آقاگلزاده، فردوس (۱۳۹۵ ). زبان مازندرانی (طبری) توصیف زبانشناختی (تحقیقی میدانی - اطلس زبانی) . نشر دانشگاه تربیت مدرس. ص. ۱۳ .
↑ قاسمی، علیرضا؛ به کوشش انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه گیلان (۱۳۷۷ ). سیری در زبان و شعر مازندرانی . رشت: انتشارات دانشگاه گیلان . ص. ۳ .
↑ جعفری دهقی ، محمود؛ خلیلی پور، نازنین؛ جعفری دهقی، شیما (۱۳۹۳ ). زبانها و گویشهای ایرانی (گذشته و حال) . تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ص. ۲۶۱ . شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۶۳-۴ .
↑ واژهنامه بزرگ تبری، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حسین صمدی ، سال 1377، جلد اول، ص 31
↑ لطفینوذری، جواد (۱۳۹۶ ). گویش ساروی . نشر رسانش نوین. ص. ۱۱ .
↑ برجیان، حبیب (۱۳۸۳ ). «شناسههای فعل در مازندرانی شرقی» (PDF) . ویژه نامه نامه فرهنگستان (گویششناسی) . ۱ (۳): ۱۶ .
↑ Ivanov, Vladimir (2015). "Socio-and ethnolinguistic features of Gilaki and Mazanderani" . Moscow State University (به انگلیسی): 1.
↑ [https://iranicaonline.org/articles/iran-vi2-documentation = The dictionary edited by Naṣri Ašrafi (1381 Š./2002) contains vocabulary from the dialects of ʿAbbāsābād, Āmol, Bābol, Behšahr, Katul, Kord-kuy, Nowšahr, Sāri, Qāʾem-šahr, Tonokābon, etc. (in part compared with Pahlavi)
↑ واژهنامه بزرگ تبری، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حسین صمدی ، سال 1377، جلد اول، ص 31
↑ گویش ساری (مازندرانی)، گیتی شکری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، سال 1374، ص 75
↑ BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq" . Yerevan State University (به انگلیسی). 2 (2): 556.
↑ BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq" . Yerevan State University (به انگلیسی). 2 (2): 561.
↑ BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq" . Yerevan State University (به انگلیسی). 2 (2): 561.
↑ BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq" . Yerevan State University (به انگلیسی). 2 (2): 561.
↑ BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq" . Yerevan State University (به انگلیسی). 2 (2): 562.
↑ BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq" . Yerevan State University (به انگلیسی). 2 (2): 561.
↑ BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq" . Yerevan State University (به انگلیسی). 2 (2): 562.
پیوند به بیرون [ ویرایش ]
معنای مازندران را در ویکیواژه، واژهنامهٔ آزاد، ببینید.
باستان
میانه
نو
واژگان خوابیده زبانهای منقرضشده را نشان میدهند.
مازندرانی شرقی
مازندرانی مرکزی
مازندرانی غربی
گویشهای فارسی-مازندرانی