فهرست احزاب در ایران

این فهرست احزاب سیاسی سرشناس در ایران یا اپوزیسیون ایران است.

درون حاکمیت

احزاب اصلاح‌طلب

احزاب اصلاح‌طلبان ایران شامل دو جریان اصلی اصلاح طلب یعنی، احزاب اصلاح‌طلب راست‌گرا و احزاب اصلاح‌طلب چپ‌گرا می‌باشد.

احزاب اصلی اصلاح طلب راستگرا

• حزب کارگزاران سازندگی
• حزب جامعه مدنی همدان
• حزب مردم سالاری
• حزب آزادی
• حزب همبستگی ایران اسلامی

احزاب اصلی اصلاح‌طلب چپ‌گرا

• حزب اعتماد ملی
• مجمع روحانیون مبارز
• مجمع نیروهای خط امام
• حزب اسلامی کار
• مجمع اسلامی بانوان
• سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی
• جبهه مشارکت ایران اسلامی
• سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی
• حزب ندای ایرانیان
• حزب اراده ملت ایران (حاما)
• حزب اتحاد ملت ایران اسلامی
• انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران
• جبهه متحد کرد
• جمعیت توحید و تعاون
• مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
• انجمن اسلامی معلمان ایران
• مجمع دانش آموختگان ایران اسلامی (مجدا)

احزاب اصولگرا

در دوره‌های مختلف سیاسی ایران از این احزاب تحت عناوین «راست، محافظه کار، بنیادگرا، پایبند به اصول انقلاب، اسلام‌گرای سنتی» نیز یاد شده‌است.

احزاب اصولگرایان ایران:

• حزب نواندیشان ایران اسلامی
• حزب مؤتلفه اسلامی
• جامعهٔ روحانیت مبارز
• جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی
• جامعه اسلامی مهندسین
• انصار حزب‌الله
• ائتلاف آبادگران ایران اسلامی
• جبهه پایداری انقلاب اسلامی
• جبهه ایستادگی ایران اسلامی

احزاب نزدیک میانه‌رو موسوم به اعتدالگرایان یا اصول گرایان معتدل

• اعتدال‌گرایان ایران
• حزب مستقل و اعتدال ایران
• حزب اعتدال و توسعه
• حزب اسلامی رفاه کارگران
• جماعت دعوت و اصلاح

تشکلهای دانشجویی

• جامعه اسلامی دانشجویان
• انجمن اسلامی دانشجویان
• دفتر تحکیم وحدت
• جنبش عدالتخواه دانشجویی
• انجمن اسلامی دانشجویان مستقل
• بسیج دانشجویی
• دانشجویان و دانش آموختگان لیبرال ایران

جریان سوم شهروندی

جریان سوم شهروندی‌‌، جریان فکری‌‌، فرهنگی‌‌، مدنی است که با محوریت شهروند و براساس حقوق بشر و شهروندی ومسئولیت پذیری شهروندان بنیانگذاری شده و دارای تعریف‌‌‌، اهداف‌‌، اصول‌‌، ارکان و دیدگاه‌های که بر مبنای اصول و ارزش‌های حقوق بشر و شهروندی به‌وجود آمده ومبشرتحقق حقوق شهروندی‌‌، قانونمداری‌‌، آزادی‌‌، تکثرگرایی‌‌، برابری‌‌، عدالت اجتماعی‌‌، تعهد‌‌، شفافیت‌‌، تنوع‌‌، مطالبه‌گری‌‌، پاسخگویی‌‌، صلح‌‌، همزیستی مسالمت‌آمیز‌‌، توسعه‌‌، مدارا‌‌، بردباری‌‌، مهرورزی‌‌، نفی تبعیض‌‌، حقوق زنان و کودکان‌‌، عدم خشونت‌‌، ارتقا مسئولیت پذیری شهروندان‌‌، شایسته‌سالاری و کرامت انسانی است که نه زیرمجموعه جریان‌های اصولگرا و اصلاح‌طلب و نه مخالف آنها بلکه در موازات آنها فعالیت می‌کند.

جریان سوم شهروندی دارای اهدافی است که شهروندان پویا درقالب سازواری ( ائتلاف ) مدنی سازمان‌های مردم نهاد‌‌، گروه‌های خودیاری‌‌، شورایاری‌ها‌‌، فعالان حقوق بشر و شهروندی – زنان-مدنی –فرهنگی- اجتماعی-محیط زیستی‌‌، معلمان‌‌، کارگران‌‌، هنرمندان‌‌، نویسندگان‌‌، دانشجویان‌‌، جوانان‌‌، اقوام و اقلیت‌های مذهبی و دینی برای تحقق آنها فعالیت می‌نمایندو

جریان سوم شهروندی ، جریان تغییر است بر خلاف دیگر جریان‌ها یا گروه‌ها که تاکنون توسعه سیاسی یا فرهنگی یا اجتماعی یا اقتصادی یا عقیدتی را مورد توجه داشته اند توسعه شهروند (انسان) را برای پرورش همه جانبه شهروندان و مدیران توسعه یافته از بارزترین اهداف خود می‌داند.از دیگر اهداف جریان سوم شهروندی تقویت روحیه مسئولیت پذیری ومشارکت شهروندان‌‌، افزایش نظارت عمومی شهروندان‌‌، ارتقاء تاثیرگذاری برتصمیمات مقامات‌‌، مشارکت در ساختارقدرت‌‌، افزایش روحیه مطالبه گری شهروندان و پاسخگویی مدیران‌‌، حاکمیت قانون و احترام به حقوق بشر و شهروندی و تحقق دولت حقوقی بعنوان هدف غایی این جریان است‌‌، دولتی را که متعهد به حقوق بشر و شهروندی و برابری حقوق انسانها می‌باشد و قوانین‌‌، مقررات و تصمیمات مقامات و مدیران با حقوق بشر و شهروندی وآزادیهای شهروندان توازن و تناسب داشته باشد واز اقداماتی که منجر به استبداد سلطه گردد خودداری می‌نمایند.

احزاب اپوزیسیون نظام جمهوری اسلامی

احزابی هستند که در داخل مناسبات و کارزارهای‌های دولت و حکومت نه فعالیت دارند و نه اجازه فعالیت رسمی و قانونی به آنها داده می‌شود. برخی از این احزاب در داخل و برخی در خارج از کشور هستند.

طیف احزاب ملی‌گرا-جمهوری‌خواه

• حزب ملت ایران
• جبهه ملی ایران
• سازمان سوسیالیست‌های ایران
• حزب مردم ایران
• حزب ایران
• حزب مرز پرگهر
• جبهه جمهوری دوم ایران

پادشاهی - سلطنت طلب

• حزب مشروطهٔ ایران
• شورای ملی ایران
• نهضت مقاومت ملی
• حزب پان ایرانیست
• فرشگرد

احزاب چپ (کمونیست، مارکسیست-لنینیست، مائوئیست، سوسیالیست)

• حزب تودهٔ ایران
• سازمان چریکهای فدایی خلق ایران
• سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)
• سازمان انقلابی کارگران ایران (راه کارگر)
• سازمان اتحاد فداییان کمونیست
• سازمان اتحاد فداییان خلق ایران
• حزب رنجبران ایران
• حزب کمونیست ایران
• حزب کار ایران (طوفان)
• سازمان فدائیان (اقلیت)
• اتحادیه کمونیست‌های ایران
• حزب کمونیست کارگری ایران
• حزب کمونیست کارگری ایران-حکمتیست
• چریک‌های فدایی خلق ایران (جریان اشرف دهقانی)
• حزب کمونیست ایران (مارکسیست-لنینیست-مائوئیست)
• اتحاد جمهوری خواهان ایران
• سازمان پیکار در راه آزادی طبقه کارگر
• پلاتفرم دمکراتیک ایران

اسلام‌گرای دموکرات (سوسیال اسلامی - لیبرال اسلامی)

• نهضت آزادی ایران
• شورای فعالان ملی-مذهبی
• جامعه زنان انقلاب اسلامی
• جنبش مسلمانان مبارز
• جاما
• سازمان مجاهدین خلق ایران

احزاب اپوزیسیون مسلح

احزاب و سازمان‌های تجزیه طلب و فدرالیست

• حزب دموکرات کردستان ایران (حدکا)
• حزب دمکرات کردستان (حدک)
• کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران
• حزب کومله کردستان ایران
• کومله زحمتکشان کردستان
• حزب حیات آزاد کردستان (پژاک)
• جامعه آزاد و دمکراتیک شرق کردستان
• اتحاد انقلابیون کردستان
• حزب مردم بلوچستان
• جنبش ملی بلوچستان
• جندالله
• جیش‌العدل
• انصار الفرقان
• حرکت انصار ایران
• کنگرهٔ ملیت‌های ایران فدرال
• پلاتفرم دموکراتیک جنبش‌ها و خلق‌های ایران

احزاب و سازمانهای منطقه ای تجزیه طلب

• حزب وحدت دموکراتیک الاحواز
• جبههٔ عربی آزادیبخش الاحواز
• جبههّ دموکراتیک مردمی احواز ADPF
• جنبش مبارزهٔ عربی برای آزادی احواز (حرکة النضال ASMLA)
• جنبش بیداری ملی آذربایجان جنوبی
• جنبش آزادیبخش ملی آذربایجان جنوبی
• تشکیلات مقاومت ملی آذربایجان
• حزب دموکرات آذربایجان جنوبی (گاپ)
• سازمان خبات کردستان ایران
• ارتش آزادی‌بخش بلوچستان
• پارت آزادی کردستان (پاک)

حزب‌ها و گروه‌های منحل و تاریخی

دوران مشروطه

• حزب اعتدالیون (میانه‌روها)
• حزب دموکرات (عامیون)
• حزب سوسیال دموکرات (اجتماعیون عامیون)
• حزب اتفاق‌المسلمین
• حزب ترقی

دوران پهلوی

• حزب کمونیست ایران (دهه ۱۳۰۰)
• حزب سوسیالیست (ایران)
• حزب تجدد
• اصلاح‌طلبان
• حزب دموکرات ایران
• حزب اراده ملی
• حزب سومکا (حزب نازی ایران)
• حزب ملّیون
• حزب مردم
• حزب زحمتکشان ملت ایران
• حزب ایران نوین
• حزب رستاخیز
• فرقه دموکرات آذربایجان
• حزب ستاره لر بختیاری

پس از انقلاب ۱۳۵۷

• حزب جمهوری خلق مسلمان
• حزب جمهوری اسلامی
• جبهه دموکراتیک ملی ایران
• جبهه مشارکت ایران اسلامی

جستارهای وابسته

• حزب
• احزاب قانونی
• احزاب دولتی

منابع

7. ↑ رهایی ؛ ظفری و نیکخواه. نگرشی نو بر احزاب سیاسی ایران( ۱۳۵۷ _ ۱۳۲۰ ). چاپ اول. مشهد: جالیز ۱۳۹۸

پیوند به بیرون

• قانون احزاب
• فهرست ۲۲۷ تشکل سیاسی ایران با اطلاعات رسمی از وزارت کشور در سال ۱۳۹۲، «مشخصات تشکل‌های سیاسی.pdf». وزارت کشور ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۴ ۱۳۹۲.