فهرست احزاب در ایران

این فهرست احزاب سیاسی سرشناس در ایران یا اپوزیسیون ایران است.

درون حاکمیت

احزاب اصلاح‌طلب

احزاب اصلاح‌طلبان ایران (یا اپوزیسیون غیر حکومتی) شامل دو جریان اصلی اصلاح طلب یعنی، احزاب اصلاح‌طلب راست گرا و احزاب اصلاح‌طلب چپ گرا می‌باشد.

احزاب اصلی اصلاح طلب راستگرا

• حزب کارگزاران سازندگی
• حزب جامعه مدنی همدان
• حزب اعتدال و توسعه
• حزب مردمسالاری
• حزب آزادی

احزاب اصلی اصلاح‌طلب چپ گرا

• حزب اعتماد ملی
• مجمع روحانیون مبارز
• مجمع نیروهای خط امام
• حزب اسلامی کار
• مجمع اسلامی بانوان
• سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی
• جبهه مشارکت ایران اسلامی
• سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی
• حزب ندای ایرانیان
• حزب اراده ملت ایران (حاما)
• حزب اتحاد ملت ایران اسلامی
• انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران
• جبهه متحد کرد
• جمعیت توحید و تعاون
• مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
• انجمن اسلامی معلمان ایران
• مجمع دانش آموختگان ایران اسلامی (مجدا)

احزاب اصولگرا

در دوره‌های مختلف سیاسی ایران از این احزاب تحت عناوین «راست، محافظه کار، بنیادگرا، پایبند به اصول انقلاب، اسلام گرای سنتی» نیز یاد شده‌است.

احزاب اصولگرایان ایران:

• حزب نواندیشان ایران اسلامی
• حزب مؤتلفه اسلامی
• جامعهٔ روحانیت مبارز
• جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی
• جامعه اسلامی مهندسین
• انصار حزب‌الله
• ائتلاف آبادگران ایران اسلامی
• جبهه پایداری انقلاب اسلامی
• جبهه ایستادگی ایران اسلامی

احزاب نزدیک میانه‌رو موسوم به اعتدالگرایان

• اعتدال‌گرایان ایران
• حزب اعتدال و توسعه
• حزب اسلامی رفاه کارگران
• جماعت دعوت و اصلاح

تشکلهای دانشجویی

• جامعه اسلامی دانشجویان
• دفتر تحکیم وحدت
• جنبش عدالتخواه دانشجویی
• انجمن اسلامی دانشجویان مستقل
• بسیج دانشجویی
• دانشجویان و دانش آموختگان لیبرال ایران

احزاب اپوزیسیون نظام جمهوری اسلامی

احزابی هستند که در داخل مناسبات و کارزارهای‌های دولت و حکومت نه فعالیت دارند و نه اجازه فعالیت رسمی و قانونی به آن‌ها داده می‌شود. برخی از این احزاب در داخل و برخی در خارج از کشور هستند.

طیف احزاب ملی‌گرا-جمهوری‌خواه

• حزب ملت ایران
• جبهه ملی ایران
• سازمان سوسیالیست‌های ایران
• حزب مردم ایران
• حزب ایران
• حزب مرز پرگهر

پادشاهی - سلطنت طلب

• حزب مشروطهٔ ایران
• شورای ملی ایران
• نهضت مقاومت ملی
• حزب پان ایرانیست

احزاب چپ (کمونیست، مارکسیست-لنینیست، مائوئیست، سوسیالیست)

• حزب تودهٔ ایران
• سازمان چریکهای فدایی خلق ایران
• سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)
• سازمان انقلابی کارگران ایران (راه کارگر)
• سازمان اتحاد فداییان کمونیست
• سازمان اتحاد فداییان خلق ایران
• حزب رنجبران ایران
• حزب کمونیست ایران
• حزب کار ایران (طوفان)
• سازمان فدائیان (اقلیت)
• اتحادیه کمونیست‌های ایران
• حزب کمونیست کارگری ایران
• حزب کمونیست کارگری ایران-حکمتیست
• چریک‌های فدایی خلق ایران (جریان اشرف دهقانی)
• حزب کمونیست ایران (مارکسیست-لنینیست-مائوئیست)
• اتحاد جمهوری خواهان ایران

اسلام‌گرای دموکرات (سوسیال اسلامی - لیبرال اسلامی)

• نهضت آزادی ایران
• شورای فعالان ملی-مذهبی
• جامعه زنان انقلاب اسلامی
• جنبش مسلمانان مبارز
• جاما
• سازمان مجاهدین خلق ایران

احزاب اپوزیسیون مسلح

احزاب و سازمان‌های منطقه‌ای

• حزب دموکرات کردستان ایران (حدکا)
• حزب دمکرات کردستان (حدک)

• سازمان انقلابی زحمتکشان کردستان ایران (کومه‌له)
• اتحاد انقلابیون کردستان

• حزب مردم بلوچستان
• جنبش ملی بلوچستان
• جندالله
• جیش‌العدل
• انصار الفرقان
• حرکت انصار ایران
• کنگرۀ ملیت‌های ایران فدرال
• حزب اتحاد لر

احزاب و سازمانهای منطقه‌ای تجزیه طلب (تروریستی)

• حزب وحدت دموکراتیک الاحواز
• جبهۀ عربی آزادیبخش الاحواز
• جبههّ دموکراتیک مردمی احواز ADPF
• جنبش مبارزۀ عربی برای آزادی احواز (حرکة النضال ASMLA)
• جنبش بیداری ملی آذربایجان جنوبی
• جنبش آزادیبخش ملی آذربایجان جنوبی
• تشکیلات مقاومت ملی آذربایجان
• حزب دموکرات آذربایجان جنوبی (گاپ)
• سازمان خبات کردستان ایران
• حزب حیات آزاد کردستان (پژاک)
• ارتش آزادی‌بخش بلوچستان
• پارت آزادی کردستان (پاک)

حزب‌ها و گروه‌های منحل و تاریخی

دوران مشروطه

• حزب اعتدالیون (میانه‌روها)
• حزب دموکرات (عامیون)
• حزب سوسیال دموکرات (اجتماعیون عامیون)
• حزب اتفاق‌المسلمین
• حزب ترقی

دوران پهلوی

• حزب کمونیست ایران (دهه ۱۳۰۰)
• حزب سوسیالیست (ایران)
• حزب تجدد
• اصلاح‌طلبان
• حزب دموکرات ایران
• حزب اراده ملی
• حزب سومکا (حزب نازی ایران)
• حزب ملّیون
• حزب مردم
• حزب زحمتکشان ملت ایران
• حزب ایران نوین
• حزب رستاخیز
• فرقه دموکرات آذربایجان
• حزب ستاره لر بختیاری

پس از انقلاب ۱۳۵۷

• حزب جمهوری خلق مسلمان
• حزب جمهوری اسلامی
• جبهه دموکراتیک ملی ایران

جستارهای وابسته

• حزب
• احزاب قانونی
• احزاب دولتی

منابع

• آبراهامیان، یرواند. ایران بین دو انقلاب: از مشروطه تا انقلاب اسلامی. ترجمهٔ کاظم فیروزمند، حسن شمس آوری، محسن مدیر شانه‌چی. چاپ دوم. نشر مرکز، ۱۳۷۸. ص. ۱۰۷ تا ۱۱۵. 

پیوند به بیرون

• قانون احزاب
• فهرست ۲۲۷ تشکل سیاسی ایران با اطلاعات رسمی از وزارت کشور در سال ۱۳۹۲، «مشخصات تشکل‌های سیاسی.pdf». وزارت کشور ایران. بازبینی‌شده در ۲۴ ۱۳۹۲.