حزب سومکا

سومِکا که کوتاه شدهٔ حزب سوسیالیست ملی کارگران ایران است نام حزبی با عقاید ناسیونال سوسیالیسم بود که در طول جنگ جهانی دوم در ایران پایه گذاری شد. رهبر این حزب داوود منشی‌زاده بود. او و تنی چند از سران این حزب تا پیش از شکست آلمان نازی عضو حزب ملی سوسیالیست کارگران آلمان بودند. اما پس از شکست آلمان نازی به ایران بازگشتند.

بنیان گذاری

داوود منشی‌زاده استاد ادبیات دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ بود. وی همچنین به دلیل همکاری با نیروهای اس اس در نبرد برلین زخمی شد. داوود منشی‌زاده عامل موثری در ارتباط بین آلمان نازی و ایران بود. حزب سومکا علاوه بر عضوگیری از دانشگاههای ایران دوام زیادی نداشت، گفته می‌شود رضاشاه نیز در یک دوره به این حزب کمک مالی کرده است.

توسعه

گروه به طور عمده از ملی‌گرایان تشکیل شده بود. اما بسیاری از رفتارهای اعضای حزب از حزب ملی سوسیالیست کارگران آلمان برگرفته شده بود، مانند سلام به سبک حزب نازی. نشان سواستیکا و رنگ‌های سیاه و سفید به عنوان رنگ‌ها و نشان حزب برگزیده شده بودند، با این حال اعضای حزب به شاه نیز احترام می گذاشتند.

منش حزب سومکا

ایدئولوژی سومکا برپایه همان شعارهای نازی‌ها بود. حزب در ایران و در مرحله اول بر ضد متفقین اشغالگر فعالیت می‌کرد ولی هدف اصلی حزب برضد ایدئولوژی کمونیسم بود. سرانجام این حزب در برابر رژیم پهلوی ایستاد و رهبرش به بیرون از کشور رفت. پس از آن چندی یک دگرگونی بنیادی در حزب صورت گرفت و اعضای باقی‌مانده به همراهی با نیروهای بهرام آریانا پرداختند و بر ضد جمهوری اسلامی فعالیت کردند.نفرت از اعراب، و یهودیها و کمونیست‌ها و جذب روشنفکران از ویژگی‌های حزب سومکا بود. هارون یشایایی، تهیه کننده باسابقه سینمای ایران، در مصاحبه‌ای در گفتگو با «تاریخ ایرانی» از گرایشها و اقدامهای ضدّ یهودی این حزب یاد کرده است.

منابع

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «حزب سومکا»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ‌۳ آبان ۱۳۸۹).

پیوند به بیرون

• پرچم حزب سومکا