انقلاب رنگی
انقلاب رنگی [۱] یا انقلاب مخملی[۲] نوعی انقلاب خشونت‌پرهیز بدون خونریزی است. این واژه را برای نخستین بار «واسلاو هاول» رهبر مخالفان چکسلواکی در انقلاب ۱۹۸۹ این کشور بر سر زبان‌ها انداخت. انقلابهای رنگی به یک رشته از تحرکات مرتبط با هم اطلاق می‌شود که در جوامع پسا کمونیستی در اروپای شرقی، مرکزی و آسیای مرکزی توسعه یافت و هیات حاکمه این کشورها جای خود را به حکومت‌های طرفدار غرب داده‌اند [۳]. برخی ناظرین از آن به عنوان موجی انقلابی یاد می‌کنند.
نخستین نمونهٔ «انقلاب مخملی» در دورهٔ ۶ هفته‌ای ۱۷ نوامبر تا ۲۹ دسامبر ۱۹۸۹ در چکسلواکی واقع شد و با وقوع تحولات مشابهی به شکل زنجیره‌ای در صربستان (دو مرحله ۱۹۹۷ و ۲۰۰۰)، گرجستان (۲۰۰۳)، اوکراین (۲۰۰۴) و قرقیزستان (۲۰۰۵) ادامه یافت.
محتویات
پیشینه[ویرایش]
پس از پایان جنگ سرد و فروپاشی بلوک شرق، کشورهای بلوک مذکور با خروج از سیطره کمونیسم دچار حکومت‌های اقتدارگرا شدند، چنین کشورهایی نخستین هدف انقلابهای رنگی واقع شدند، برخی تحلیل‌گران هدف اصلی این انقلاب‌ها را حذف کامل دو مانع بزرگ هژمونی آمریکا بر جهان یعنی چین و روسیه خوانده‌اند و آن را در غالب یک جنگ سرد غیرایدئولوژیک تحلیل می‌کنند که همچنان در جریان است و هنوز نتیجه نهایی خود را آشکار نساخته‌است.[۴]
ویژگی‌ها[ویرایش]
تمامی دگرگونی‌های سیاسی که از آن‌ها با نام انقلابهای رنگین یاد می‌شود، واجد ویژگی‌های پیوسته و همگون در علل و شکل تحولات می‌باشند، نظیر:
- همگی آن‌ها به جز قرقیزستان بدون استفاده از ابزارهای خشونت‌آمیز و طی راهپیمایی خیابانی به پیروزی رسیدند.
- جریانات ضدکمونیستی در اروپای مرکزی و اروپای شرقی تاثیرگذار بر این انقلاب‌ها بودند .
- دلیل اصلی وقوع انقلاب وجود خصوصیاتی چون فقدان چرخش نخبگان، ناکارآمدی در حل مشکلات عمومی و عدم مقبولیت عمومی حکومت وقت بود و جرقه انقلاب به دنبال بروز خطایی از سوی حکومت، نظیر تقلب در انتخابات روشن شده بود.
انقلابهای رنگی[ویرایش]
- انقلاب پنجم اکتبر، در ۵ اکتبر ۲۰۰۰ (میلادی) اسلودان میلوشوویچ رئیس جمهور وقت صربستان در میان تظاهرات و اعتراضات صدها هزار نفر در بلگراد مجبور به استعفا شد.[۵]
- انقلاب گل سرخ:پس از تقلب گسترده در انتخابات پارلمانی گرجستان در سال ۲۰۰۳ (میلادی)، اعتراضات عمده مخالفین ادوآرد شواردنادزه به رهبری می‌خاییل ساکاشویلی آغاز شد و در ۲۳ نوامبر همان سال منجر به کناره‌گیری شواردنادزه از قدرت و آغاز حکومت ساکاشویلی (بالقب دن کیشوت گرجستان) شد.[۶]
- انقلاب نارنجی:مسموم شدن ویکتور یوشچنکو در جریان مبارزات انتخاباتی چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اوکراین در سال ۲۰۰۴ (میلادی) و احتمال دست داشتن ویکتور یانوکوویچ رقیب سرسخت یوشچنکو در این قضیه آتش انقلاب نارنجی اوکراین را برافروخت، پس از ۶ روز نظاهرات حامیان یوشچنکو پارلمان این کشور نتیجه انتخابات را (که یانوکوویچ نامزد مورد حمایت روسیه را برنده اعلام می‌کرد) مخدوش و ملغا اعلام کرد و با برگزاری دوباره انتخابات ویکتور یوشچنکو با کسب ۵۲ درصد آرا قدرت را در دست گرفت.[۷]
- انقلاب گل لاله، انتخابات پارلمانی ۲۷ فوریه ۲۰۰۵ (میلادی) در قرقیزستان پس از تعطیلی برخی روزنامه‌ها و ایستگاه‌های رادیویی مخالفین انجام گرفت که در جریان آن حامیان عسگر آقایف به پیروزی چشمگیر و قاطعی دست یافتند، در پایان دور دوم رای‌گیری در ۱۳ مارس سازمان امنیت و همکاری اروپا روند انتخابات را با نقایص فراوان توصیف کرد در حالی که سازمان دولت‌های همسود (نزدیک به روسیه) رای گیری را آزادانه خواند.[۸]
نخستین اعتراضات به روند برگزاری انتخابات از شهرهای جنوبی کشور آغاز شد، ۲۱ مارس ۲۰۰۵ آقایف تحت فشار افکار عمومی دستور بررسی تخلفات احتمالی را صادر کرد و در روز ۲۴ مارس در جریان نخستین راهپیمایی بزرگ مردمی در بیشکک (پایتخت)، دولت با حمله مردم به ساختمان اصلی‌اش سرنگون شد و آقایف به همراه خانواده‌اش با یک بالگرد به قزاقستان و سپس به روسیه گریختند و انقلاب گل لاله که به واسطه وقوع‌اش در فصل بهار این عنوان را بر خود داشت به پیروزی رسید. [۸]
واکنش دیگر کشورها[ویرایش]
واکنش ایران[ویرایش]
رخداد انقلابهای رنگی در کشورهای شوروی سابق به شدت دستگاه اطلاعاتی و تبلیغانی حکومت ایران را حساس کرده و نسبت به زیر نظر گرفتن فعالیت‌های مسالمت آمیز در سطح جامعه بهانه به دستش داده است. حکومت ایران طی سالهای گذشته دستگیری‌هایی در میان اساتید دانشگاه، ایرانیان مقیم آمریکا که با داخل ارتباط داشته‌اند صورت داده و ضمن بازداشت چندین ماهه، آنان را به اتهام تلاش برای انقلاب مخملی محاکمه کرده‌است. هاله اسفندیاری[۹]، کیان تاجبخش، رامین جهانبگلو[۱۰]، برادران علایی و... از جمله افرادی بودند که به اتهام تلاش برای راه اندازی انقلاب مخملی بازداشت و پس از حاضر شدن در برابر دوربین‌های صداو سیما و بیان اعتراف تلویزیونی آزاد شدند. صداو سیمای جمهوری اسلامی با میکس کردن اعترافات نسبت داده شده برنامه‌ای با عنوان «به نام دموکراسی» پخش کرد.[۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶]
صداو سیما، روزنامه کیهان و سایر رسانه‌های تحت کنترل محافظه کاران همچنین عده بیشتری از روشنفکران ایران و فعالان اجتماعی، دانشجویان و طرفداران حقوق زنان را به تلاش برای انقلاب مخملی متهم می‌کنند. [۱۷][۱۸][۱۹][۲۰]
جستارهای وابسته[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ Color Revolution انقلاب رنگی
- ↑ www.roshangari.net
- ↑ In Defence of Marxism - " انقلابهای" رنگی : از اسطوره تا واقعیت
- ↑ کرمی، مهران. جنگ بی دود و تفنگ. . هفته‌نامه تحليلی-خبری شهروند امروز، ش. شماره ۳۹ (۷ مرداد ۱۳۸۶): ص ۲۷.
- ↑ بارسقیان، سرگه. انقلاب نرم با مشت و بولدوزر. . هفته‌نامه تحليلی-خبری شهروند امروز، ش. شماره ۳۹ (۷ مرداد ۱۳۸۶): ص ۳۱.
- ↑ شبانی، مریم. پاییز پدرسالار در گرجستان. . هفته‌نامه تحليلی-خبری شهروند امروز، ش. شماره ۳۹ (۷ مرداد ۱۳۸۶): ص ۳۳.
- ↑ سالمی، فرزانه. دموکراسی مسموم. . هفته‌نامه تحليلی-خبری شهروند امروز، ش. شماره ۳۹ (۷ مرداد ۱۳۸۶): ص ۳۲.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ شجاعی، کاوه. انقلاب گل لاله در قرقیزستان. . هفته‌نامه تحليلی-خبری شهروند امروز، ش. شماره ۳۹ (۷ مرداد ۱۳۸۶): ص ۳۴.
- ↑ واکنش آمریکا به اتهام وارده به هاله اسفندیاری
- ↑ وزير اطلاعات: جهانبگلو مامور انقلاب مخملی آمريکا در ايران
- ↑ «نشانه‌های جعلی بودن یک اعتراف». رادیو زمانه، ۲۹ تیر ۱۳۸۶.
- ↑ «مادر ابوالفضل جهاندار: کجای حکومت ما حکومت عدل علی است؟». خبرنامه امیر کبیر، ۱۱ شهریور ۱۳۸۷.
- ↑ «اتهام برادران علائی «براندازی» اعلام شد». رادیو زمانه، ۱۲ مرداد ۱۳۸۷.
- ↑ «واکنش دختر هاله اسفندیاری». رادیو زمانه، ۲۸ تیر ۱۳۸۶.
- ↑ «"اعتراف" سه پژوهشگر ایرانی در برابر دوربین سیما». رادیو زمانه، ۲۸ تیر ۱۳۸۶.
- ↑ «خاطرات هاله اسفندیاری از زندان اوین». رادیو بی بی سی، ۲۸ تیر ۱۳۸۶.
- ↑ «خانه هتاكان (خبر ويژه)». روزنامه کیهان، ۴ مرداد ۱۳۸۶.
- ↑ «اعتياد به اعتراف گيري». روز آنلاین، ۴ مرداد ۱۳۸۶.
- ↑ «پاسخ مهدي شيرزاد به دروغ پراكني‌هاي روزنامه كيهان». نوروز، ۲ بهمن ۱۳۸۶.
- ↑ «اتهامات روزنامه کیهان علیه دکتر حسین بشیریه». روزنامه کیهان، ۱ دی ۱۳۸۶.
منابع[ویرایش]
Colour revolution Wikipedia contributors
