منازعه فلسطین–اسرائیل

منازعه فلسطین و اسرائیل
بخشی از ستیز عرب‌ها و اسرائیل و جنگ نیابتی ایران و اسرائیل
تاریخ از اواسط سده بیستم میلادی – تاکنون موقعیت خاورمیانه اسرائیل فلسطین (کرانه باختری و نوار غزه) لبنان وضعیت روند صلح اسرائیل-فلسطین درگیری های کوچک مسلحانه بین اسرائیل و فلسطین (معمولا غزه)
طرف‌های درگیر
اسرائیل ارتش اسرائیل موساد پشتیبانی توسط: ایالات متحده آمریکا (۱۹۶۷ – تاکنون) فرانسه (۱۹۵۳ – ۱۹۶۷) دولت آزاد لبنان (۱۹۷۹ – ۱۹۸۴) نیروهای لبنانی (۱۹۷۵ – ۱۹۹۰)	دولت فلسطین حراست کل فلسطین (۱۹۴۸ – ۱۹۵۹) سازمان آزادی‌بخش فلسطین (۱۹۶۴ – ۱۹۹۳) تشکیلات خودگردان فلسطینی (۲۰۰۰ – ۲۰۰۴) نوار غزه (۲۰۰۶ – تاکنون) حماس (۱۹۸۷ – تاکنون) جهاد اسلامی فلسطین (۱۹۸۷ – تاکنون) پشتیبانی توسط: اتحادیه عرب اتحاد جماهیر شوروی (۱۹۶۵ – ۱۹۹۱) ایران (۱۹۷۹ – تاکنون)

منازعهٔ فلسطین و اسرائیل مناقشه‌ای جاری میانِ فلسطینیان و اسرائیلیان است، که در میانهٔ سدهٔ بیستم آغاز شد؛ به طوری که منازعهٔ فلسطین و اسرائیل، بخش محوری منازعهٔ گسترده‌تر اَعراب و اسرائیل است، و از آن به‌عنوان «رام‌نشدنی‌ترین منازعه» یاد شده‌ است.

با وجود تلاش دراز مدت برای صلح و آشتی عمومی اسرائیل با مصر و اردن، فلسطینیان و اسرائیلیان نتوانسته‌اند به یک موافقت‌نامهٔ پایانی صلح دست یابند. مسائل کلیدی باقی‌مانده عبارت‌اند از: شناسایی متقابل، مرزها، امنیت، حقوق آب، کنترل اورشلیم، شهرک‌های اسرائیلی، آزادی آمد و شد فلسطینیان، و حل و فصل دعاوی فلسطینیان، مبنی بر حق بازگشت آوارگان‌شان. خشونت ناشی از این منازعه، در منطقه‌ای غنی از آثار تاریخی، فرهنگی و مذهبی که از نظر بین‌المللی مهم است، مورد اعتراض کنفرانس‌های متعدد بین‌المللی راجع به حقوق تاریخی، مسائل امنیتی و حقوق بشر واقع شده‌است، و عاملی جهت ممانعت از گردشگری و به‌طور کلی، دسترسی به مناطقی شده‌است، که به‌شدت بر سر آن مشاجره جریان دارد.

تلاش‌های فراوانی برای میانجی‌گری جهت راه‌حل دو دولت انجام شده‌است؛ از جمله ایجاد یک دولت مستقل فلسطینی در همسایگی دولت اسرائیل، پس از تأسیس این دولت در سال ۱۹۴۸. در سال ۲۰۰۷، اکثریت فلسطینیان و اسرائیلیان، مطابق شماری از نظرسنجی‌ها، راه‌حل دو دولت را بر هر راه‌حل دیگری، به‌عنوان وسیله‌ای برای حل منازعه، ترجیح دادند. به‌علاوه، اکثریتی از یهودیان، تقاضای فلسطینیان را برای تأسیس یک دولت مستقل منصفانه می‌دانند، و فکر می‌کنند اسرائیل می‌تواند با تأسیس چنین دولتی موافقت کند. عدم اعتماد متقابل و عدم موافقت‌های چشم‌گیر دربارهٔ مسائل اساسی میان طرفین، منجر به تردیدی دوجانبه دربارهٔ تعهد طرف مقابل، برای ایفای تعهدات خود در یک موافقت‌نامهٔ احتمالی، شده است.

مشخصهٔ این منازعه، سطح خشونت موجود در آن است، که شاهدی بر وجود آن در تمام دورانی‌ست که از آغاز آن می‌گذرد. جنگ میان طرفین، توسط ارتش‌های متعارف، گروه‌های شبه‌نظامی، جوخه‌های ترور، و افراد اداره شده‌است، و تلفات ناشی از آن، به نظامیان محدود نمی‌شود، بلکه شامل تلفات زیادی در بین غیرنظامیان نیز می‌گردد. شخصیت‌های بین‌المللی برجسته در این منازعه درگیرند.

دو طرفی که در مذاکرات مستقیم شرکت دارند، سازمان آزادی‌بخش فلسطین، که اکنون توسط محمود عباس هدایت می‌شود، و دولت اسرائیل، که در حال حاضر توسط نفتالی بنت هدایت می‌شود، هستند. مذاکرات رسمی میان طرفین، به‌میانجی‌گری یک هیئت بین‌المللی انجام می‌شوند، که به‌عنوان هیئت چهارجانبه دربارهٔ خاورمیانه شناخته می‌شود، و متشکل از ایالات متحده، روسیه، اتحادیهٔ اروپا، و سازمان ملل متحد است، که توسط یک فرستادهٔ ویژه نمایندگی می‌شود. اتحادیهٔ عرب بازی‌گر مهم دیگر این منازعه است، که یک طرح صلح جای‌گزین ارائه داده‌است. مصر، یک عضو مؤسس این اتحادیه، از نظر تاریخی یک مهرهٔ کلیدی در این منازعه بوده‌است.

مهمترین احزاب فلسطینی درگیر در این منازعه جریان‌های موسوم به فتح و حماس هستند. پس از پیروزی انتخاباتی حماس در سال ۲۰۰۶، هیئت چهارجانبه (ایالات متحد، روسیه، سازمان ملل متحد، و اتحادیهٔ اروپایی)، کمک‌های خارجی آتی‌شان را به تشکیلات خودگران فلسطینی، مشروط به این کردند که دولت آینده به پرهیز از خشونت متعهد باشد و دولت اسرائیل را به‌رسمیت بشناسد، و توافق‌های پیشین را بپذیرد.

حماس این درخواست‌ها را رد کرد، و همین امر موجب تعلیق برنامهٔ کمک‌های خارجی هیئت چهارجانبه، و اِعمال تحریم‌های اقتصادی توسط اسرائیل بر فلسطین شد. یک سال بعد، به‌دنبال تصرف قدرت در باریکهٔ غزه توسط حماس، در ژوئن ۲۰۰۷، قلمرویی که رسماً به‌عنوان دولت فلسطین شناسایی شده‌است (پیش‌تر تشکیلات خودگردان فلسطینی) میان فتح در کرانهٔ باختری، و حماس در باریکهٔ غزه، تقسیم شد. تقسیم حکمرانی میان این دو حزب، به‌طور مؤثر منتج به سقوط حاکمیت دوگانهٔ تشکیلات خودگران فلسطینی شد؛ با این حال، در سال ۲۰۱۴، یک حکومت یک‌پارچهٔ فلسطینی، متشکل از فتح و حماس، تشکیل شد. آخرین دور مذاکرات صلح در ژوئیهٔ ۲۰۱۳ آغاز، و در سال ۲۰۱۴ متوقف شد.

از جمله مهمترین کشورهایی که موضع جدی در این منازعه دارند، باید به ایالات متحده آمریکا که اصلی‌ترین طرفدار و پشتیبان اسرائیل است و جمهوری اسلامی ایران که اصلی‌ترین طرفدار و حامی فلسطین است، اشاره کرد؛ دیگر کشورهایی که از اسرائیل پشتیبانی می‌کنند، انگلستان، آلمان، فرانسه، مصر، استرالیا، عربستان سعودی، سودان، بحرین و امارات متحده عربی هستند و کشورهایی که از فلسطین پشتیبانی می‌کنند باید به دولت قطر، اردن، کویت، ترکیه، الجزایر، بلژیک، نروژ، اوکراین، افغانستان، مراکش، ایرلند، مالزی، سوریه، پاکستان ونزوئلا، ایران و حزب‌الله لبنان نیز اشاره کرد.

منابع و پانویس

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Israeli–Palestinian conflict». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۵.