چهارلنگ

چهارلنگ، یکی از دو شاخه بزرگ از ایل بختیاری در ایران است. با توجه به نمودار سازمانی ایل بختیاری به دو شاخه اصلی هفت لنگ و چهار لنگ تقسیم می‌شود. هر چند که این دو شاخه ایل بختیاری از نظر فرهنگی تفاوت چندان زیادی ندارند، اما جدایی محل سکونت و مسیر کوچ، باعث ایجاد تفاوت‌هایی نه چندان زیاد، در نحوه گویش و لهجه این دو شده‌است.

هفت لنگ‌ها، بیشتر در استان چهار محال و بختیاری، شمال و شمال‌غربی استان خوزستان، جنوب‌غربی استان ایلام و جنوب‌غربی استان اصفهان زندگی می‌کنند، که جمعیت آنها، نسبت به چهارلنگ‌ها، که در جنوب و جنوب‌شرقی استان لرستان، شمال‌شرقی استان خوزستان، جنوب‌غربی استان اصفهان و شمال‌غربی استان کهگیلویه و بویراحمد هستند، اندکی بیشتر است.

محل سکونت

چهارلنگ‌ها ییلاق را در جنوب غربی استان اصفهان، (شهرستان‌های فریدن، فریدون‌شهر، چادگان و بوئین و میاندشت) و نواحی جنوب و جنوب‌شرقی استان لرستان، (ازنا، الیگودرز و روستاهای اطراف) سپری می‌کنند.

با شروع دوره سرما در این مناطق، به شمال‌شرقی استان خوزستان و شمال‌غربی استان کهگیلویه و بویراحمد، برای سپری کردن زمستان، کوچ می‌کنند. البته امروزه، اغلب عشایر بختیاری، در مناطق بختیاری‌نشین، ساکن شده‌اند. برخی از بختیاری‌های چهارلنگ، نیز در اطراف کوه کینو زندگی می‌کنند.

طوایف و تقسیمات

ایل بختیاری به دو شاخه اصلی هفت لنگ و چهار لنگ تقسیم می‌شود. چهارلنگ‌ها، نیز همچون همتای خود، (هفت‌لنگ‌ها)، به چند کنفدراسیون ایلی تحت عنوان باب تشکیل می‌شوند، که هیچگونه اشتراک فامیلی با یکدیگر ندارند. پیشینه این تقسیمات، به اواخر قرن پانزدهم و اوایل قرن شانزدهم میلادی بازمی‌گردد و به‌عنوان نمودار اجتماعی ایل بختیاری شناخته می‌شود. چهارلنگ‌ها از پنج باب تشکیل می‌شوند، که عبارتند از:

• محمود صالح (ممصالح)
• کیان ارثی (کیانرسی)
• زلقی (زلکی)
• ممی‌وند (ممیوند)
• موگویی (موگهی)

محمود صالح

محمود صالح یا ممصالح، به هشت طایفه، تقسیم می‌شود:

• اورش
• هارونی
• کاقلی
• عادکار
• آل داود
• قلی
• آردپنایی
• ممزایی

کیان ارثی

کیان ارثی یا کیانرسی، از ۲۵ طایفه تشکیل می‌شود:

• حموله
• کهیش
• باورساد
• جانکی گرمسیر
• پوستین بکول
• اسفرین
• بوربورون
• ورمحمود
• استکی
• عاشوروند
• عالی‌وند
• برون
• تمبی
• شیخ
• سهونی
• کرد زنگنه
• گل‌گیری
• ممبینی
• محمد جعفری
• پاپا جعفری
• عالی جعفری
• غریب وند
• هر کل
• گشتیل
• سندلی

موگویی

موگویی، به نه طایفه تقسیم می‌شود:

• مهدور
• شیخ سعید
• شیرازی
• حسومی
• سرلک
• شیاس
• کیماس
• خواجه موگویی
• هلیل

زلکی

زلکی، به پنج طایفه تقسیم می‌شود:

• دوغ‌زنی
• جاوند
• مینجایی
• هزارسی
• آریاسی

میوند

ممیوند یا میوند، از شش طایفه تشکیل شده است:

• بساک
• فولادوند
• عبدالوند
• حاجیوند
• ایسوند
• تات خیری

بساک

بساک، به ۱۱ شعبه تقسیم می‌شود:

• ملک محمودی
• اتابک
• صوفی
• گرگیوند
• جلیل وند
• خانه قاید
• بزی
• آدینه وند
• شهر وسوند
• خانه صلاتین
• میزه وند

فولادوند

فولادوند، به ۵ تیره تقسیم می‌شود:

• هیودی
• سالاروند
• خانه جمالی
• خانه قاید
• گراوند

عبدالوند

عبدالوند، به ۹ تیره تقسیم می‌شود:

• قیطاسی
• بیرانوند
• درویش
• زرین چغایی
• تونی
• ماهرودی
• ده قاضی
• چکان
• گوشاردی

تات خیری

تات خیری، به ۹ تیره تقسیم می‌شود:

• حسین
• گگ‌مهدی
• اکبر
• نصرالله
• خیرالله
• شکرالله
• شیرالی
• تاسمالی
• گرپی

حاجیوند

حاجی‌وند، به پنج تیره تقسیم می‌شود:

• غالبی
• زید قاید
• هیل هیل
• الیاسی
• گرپی

ایسوند

ایسوند، به هفت تیره تقسیم می‌شود:

• خانه قاید
• گیرویی
• ورکی
• زیبایی
• اواوی
• گورویی
• جعفر وند

جستارهای وابسته

• مردم بختیاری
• طوایف بختیاری
• هفت‌لنگ

منابع

• حسین ابراهیمی ناغانی (۲ اسفند ۱۳۸۸). «اسامی طوایف و شعب ایل بختیاری». وب‌گاه انسان‌شناسی و فرهنگ.
• خسروی، عبدالعلی. تاریخ و فرهنگ بختیاری
• حاجت پور، موسی. جامعه‌شناسی عشایر بختیاری
• منصور امانی، تاریخ ایذه و قوم بختیاری
• مهرزاد قنبری سردار اکبری. سرگذشت ایل چهارلنگ