چهارلنگ: تفاوت میان نسخه‌ها
Ashkanaria (بحث | مشارکت‌ها) |
Avestashiri (بحث | مشارکت‌ها) بروز رسانی برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
== محل سکونت == |
== محل سکونت == |
||
چارلنگ‌ها [[ییلاق]] را در جنوب غربی [[استان اصفهان]]، (شهرستان‌های [[شهرستان فریدن|فریدن]]، [[شهرستان فریدون‌شهر|فریدون‌شهر]]، [[شهرستان چادگان|چادگان]] و [[شهرستان بوئین و میاندشت|بوئین و میاندشت]]) و نواحی جنوب و جنوب‌شرقی [[استان لرستان]]، ([[شهرستان ازنا|ازنا]]، [[الیگودرز]] و روستاهای اطراف) سپری می‌کنند. |
|||
با شروع دوره سرما در این مناطق، به شمال‌شرقی [[استان خوزستان]] و شمال‌غربی [[استان کهگیلویه و بویراحمد]]، برای سپری کردن [[زمستان]]، [[کوچ]] می‌کنند. البته امروزه، اغلب [[عشایر بختیاری]]، در مناطق بختیاری‌نشین، ساکن شده‌اند. برخی از بختیاری‌های |
با شروع دوره سرما در این مناطق، به شمال‌شرقی [[استان خوزستان]] و شمال‌غربی [[استان کهگیلویه و بویراحمد]]، برای سپری کردن [[زمستان]]، [[کوچ]] می‌کنند. البته امروزه، اغلب [[عشایر بختیاری]]، در مناطق بختیاری‌نشین، ساکن شده‌اند. برخی از بختیاری‌های چارلنگ، نیز در اطراف [[کینو|کوه کینو]] زندگی می‌کنند. |
||
== طوایف و تقسیمات == |
== ایلات ، طوایف و تقسیمات == |
||
[[ایل بختیاری]] به دو |
[[ایل بختیاری|قوم بختیاری]] به دو دسته [[هفت لنگ|چار لنگ و هف لنگ]] تقسیم می‌شود. چارلنگ‌ها، نیز همچون همتای خود، (هف لنگ‌ها)، به چند کنفدراسیون تحت عنوان شعبه تشکیل می‌شوند، که هیچگونه اشتراک فامیلی با یکدیگر ندارند. پیشینه این تقسیمات، به اواخر قرن پانزدهم و اوایل قرن شانزدهم میلادی بازمی‌گردد و به‌عنوان نمودار اجتماعی قوم بختیاری شناخته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/49583/Bakhtyari |عنوان=Bakhtyārī | ناشر =[[دانشنامه بریتانیکا|Encyclopædia Britannica]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> چارلنگ‌ها از پنج شاخه تشکیل می‌شوند، که عبارتند از: |
||
* <span style="font-size: large;">[[محمود صالح]]</span> (ممصالح) |
* <span style="font-size: large;">[[محمود صالح]]</span> (ممصالح) |
||
* <span style="font-size: large;">[[کیان ارثی]]</span> (کیانرسی) |
* <span style="font-size: large;">[[کیان ارثی]]</span> (کیانرسی) |
||
* <span style="font-size: large;">[[زلقی]]</span> (زلکی) |
* <span style="font-size: large;">[[زلقی]]</span> (زلکی) |
||
* <span style="font-size: large;">[[ممیوند]]</span> |
* <span style="font-size: large;">[[ممیوند|میوند]]</span> |
||
* <span style="font-size: large;">[[موگویی]]</span> (موگهی)<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.iranicaonline.org/uploads/files/Bakhtiari/v3f5a081_t1_300.jpg |عنوان=نمودار اجتماعی طوایف بختیاری| ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> |
* <span style="font-size: large;">[[موگویی]]</span> (موگهی)<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.iranicaonline.org/uploads/files/Bakhtiari/v3f5a081_t1_300.jpg |عنوان=نمودار اجتماعی طوایف بختیاری| ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> |
||
=== محمود صالح === |
=== محمود صالح === |
||
[[محمود صالح]] یا ممصالح، به هشت |
[[محمود صالح|شاخه محمود صالح]] یا ممصالح، به هشت ایل، تقسیم می‌شود: |
||
* [[اورش]] |
* [[اورش]] |
||
* [[هارونی]] |
* [[هارونی]] |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
=== کیان ارثی === |
=== کیان ارثی === |
||
[[کیان ارثی]] یا کیانرسی، از |
[[کیان ارثی|شاخه کیان ارثی]] یا کیانرسی، از ایل وطایفه تشکیل می‌شود: |
||
* [[برون]] |
* [[برون]] |
||
* [[حموله]] |
* [[حموله]] |
||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
=== موگویی === |
=== موگویی === |
||
[[موگویی]]، به نه |
[[موگویی|شاخه موگویی]]، به نه ایل تقسیم می‌شود: |
||
* مهدور |
* مهدور |
||
* [[سهید|شیخ سعید]] |
* [[سهید|شیخ سعید]] |
||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
=== زلکی === |
=== زلکی === |
||
[[زلقی|زلکی]]، به پنج |
[[زلقی|شاخه زلکی]]، به پنج ایل تقسیم می‌شود: |
||
* دوغ‌زنی |
* دوغ‌زنی |
||
* جاوند |
* جاوند |
||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
=== میوند === |
=== میوند === |
||
[[ |
[[میوند|شاخه میوند]]، ا زپنج ایل تشکیل شده است: |
||
* [[بساک]] |
* [[بساک|ایل بساک]] |
||
* [[فولادوند]] |
* [[فولادوند|ایل فولادوند]] |
||
* [[عبدالوند]] |
* [[عبدالوند|ایل عبدالوند(ابدالوند)]] |
||
* [[حاجیوند|حاجیوند]] |
* [[حاجیوند|ایل حاجیوند]] |
||
* [[ایسوند]] |
* [[ایسوند|ایل عیسوند(ایسوند)]] |
||
* تات خیری |
* (تات خیری خود زیر مجموعه ایل حاجیوند میباشد.) |
||
==== بساک ==== |
==== ایل بساک ==== |
||
[[بساک]]، به ۱۱ |
[[بساک]]، به ۱۱ باب تقسیم می‌شود: |
||
* ملک محمودی |
* ملک محمودی |
||
* اتابک |
* اتابک |
||
| خط ۹۹: | خط ۹۹: | ||
==== فولادوند ==== |
==== ایل فولادوند ==== |
||
[[فولادوند]]، به ۵ |
[[فولادوند]]، به ۵ باب تقسیم می‌شود: |
||
* هیودی |
* هیودی |
||
* سالاروند |
* سالاروند |
||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۷: | ||
* گراوند |
* گراوند |
||
==== |
==== ایل ابدالوند ==== |
||
[[عبدالوند]]، به |
[[عبدالوند|ابدالوند]]، به ٨ هشت باب تقسیم می‌شود: |
||
* باب کُوشاری: از دو طایفه حسین وند و طایفه گولکوندتشکیل شده است |
|||
* قیطاسی |
|||
* بِروِن |
|||
* بیرانوند |
|||
* باب ماهرویی |
|||
| ⚫ | |||
* باب زرین چغایی:از طایفه قیطاسی طایفه زیدوند طایفه بلگوند تشکیل شده است . |
|||
* زرین چغایی |
|||
| ⚫ | |||
* تونی |
* تونی |
||
| ⚫ | |||
* ماهرودی |
|||
* چکانی |
|||
| ⚫ | |||
* چکان |
|||
* گوشاردی |
|||
==== تات خیری ==== |
==== تات خیری ==== |
||
| خط ۱۳۱: | خط ۱۳۰: | ||
* گرپی |
* گرپی |
||
==== حاجیوند ==== |
==== ایل حاجیوند ==== |
||
[[حاجیوند]]، به |
[[حاجیوند]]، به شش باب تقسیم می‌شود: |
||
* غالبی |
* غالبی |
||
* زید قاید |
* زید قاید |
||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۷: | ||
* الیاسی |
* الیاسی |
||
* گرپی |
* گرپی |
||
* تات خیری |
|||
==== ایسوند ==== |
==== ایل ایسوند ==== |
||
[[ایسوند]]، به هفت |
[[ایسوند]]، به هفت باب تقسیم می‌شود: |
||
* خانه قاید |
* خانه قاید |
||
* گیرویی |
* گیرویی |
||
نسخهٔ ۲۶ مارس ۲۰۱۷، ساعت ۲۰:۳۵
چهارلنگ، یکی از دو شاخه بزرگ از ایل بختیاری در ایران است. با توجه به نمودار سازمانی ایل بختیاری به دو شاخه اصلی هفت لنگ و چهار لنگ تقسیم می‌شود. هر چند که این دو شاخه ایل بختیاری از نظر فرهنگی تفاوت چندان زیادی ندارند، اما جدایی محل سکونت و مسیر کوچ، باعث ایجاد تفاوت‌هایی نه چندان زیاد، در نحوه گویش و لهجه این دو شده‌است.
هفت لنگ‌ها، بیشتر در استان چهار محال و بختیاری، شمال و شمال‌غربی استان خوزستان، جنوب‌غربی استان ایلام و جنوب‌غربی استان اصفهان زندگی می‌کنند، که جمعیت آنها، نسبت به چهارلنگ‌ها، که در جنوب و جنوب‌شرقی استان لرستان، شمال‌شرقی استان خوزستان، جنوب‌غربی استان اصفهان و شمال‌غربی استان کهگیلویه و بویراحمد هستند، اندکی بیشتر است.[۱]
محل سکونت
چارلنگ‌ها ییلاق را در جنوب غربی استان اصفهان، (شهرستان‌های فریدن، فریدون‌شهر، چادگان و بوئین و میاندشت) و نواحی جنوب و جنوب‌شرقی استان لرستان، (ازنا، الیگودرز و روستاهای اطراف) سپری می‌کنند.
با شروع دوره سرما در این مناطق، به شمال‌شرقی استان خوزستان و شمال‌غربی استان کهگیلویه و بویراحمد، برای سپری کردن زمستان، کوچ می‌کنند. البته امروزه، اغلب عشایر بختیاری، در مناطق بختیاری‌نشین، ساکن شده‌اند. برخی از بختیاری‌های چارلنگ، نیز در اطراف کوه کینو زندگی می‌کنند.
ایلات ، طوایف و تقسیمات
قوم بختیاری به دو دسته چار لنگ و هف لنگ تقسیم می‌شود. چارلنگ‌ها، نیز همچون همتای خود، (هف لنگ‌ها)، به چند کنفدراسیون تحت عنوان شعبه تشکیل می‌شوند، که هیچگونه اشتراک فامیلی با یکدیگر ندارند. پیشینه این تقسیمات، به اواخر قرن پانزدهم و اوایل قرن شانزدهم میلادی بازمی‌گردد و به‌عنوان نمودار اجتماعی قوم بختیاری شناخته می‌شود.[۲] چارلنگ‌ها از پنج شاخه تشکیل می‌شوند، که عبارتند از:
محمود صالح
شاخه محمود صالح یا ممصالح، به هشت ایل، تقسیم می‌شود:
کیان ارثی
شاخه کیان ارثی یا کیانرسی، از ایل وطایفه تشکیل می‌شود:
- برون
- حموله
- کهیش
- باورساد
- جانکی گرمسیر
- پوستین بکول
- اسفرین
- بوربورون
- ورمحمود
- استکی
- عاشوروند
- عالی‌وند
- تمبی
- شیخ
- سهونی
- کرد زنگنه
- گل‌گیری
- ممبینی
- محمد جعفری
- پاپا جعفری
- عالی جعفری
- غریب وند
- هر کل
- گشتیل
- سندلی
موگویی
شاخه موگویی، به نه ایل تقسیم می‌شود:
- مهدور
- شیخ سعید
- شیرازی
- حسومی
- سرلک
- شیاس
- کیماس
- خواجه موگویی
- هلیل
زلکی
شاخه زلکی، به پنج ایل تقسیم می‌شود:
- دوغ‌زنی
- جاوند
- مینجایی
- هزارسی
- آریاسی
میوند
شاخه میوند، ا زپنج ایل تشکیل شده است:
- ایل بساک
- ایل فولادوند
- ایل عبدالوند(ابدالوند)
- ایل حاجیوند
- ایل عیسوند(ایسوند)
- (تات خیری خود زیر مجموعه ایل حاجیوند میباشد.)
ایل بساک
بساک، به ۱۱ باب تقسیم می‌شود:
- ملک محمودی
- اتابک
- صوفی
- گرگیوند
- جلیل وند
- خانه قاید
- بزی
- آدینه وند
- شهر وسوند
- خانه صلاتین
- میزه وند
ایل فولادوند
فولادوند، به ۵ باب تقسیم می‌شود:
- هیودی
- سالاروند
- خانه جمالی
- خانه قاید
- گراوند
ایل ابدالوند
ابدالوند، به ٨ هشت باب تقسیم می‌شود:
- باب کُوشاری: از دو طایفه حسین وند و طایفه گولکوندتشکیل شده است
- بِروِن
- باب ماهرویی
- باب زرین چغایی:از طایفه قیطاسی طایفه زیدوند طایفه بلگوند تشکیل شده است .
- دُرِش (درویش)
- تونی
- ده قاضی(دهقانی)
- چکانی
تات خیری
تات خیری، به ۹ تیره تقسیم می‌شود:
- حسین
- گگ‌مهدی
- اکبر
- نصرالله
- خیرالله
- شکرالله
- شیرالی
- تاسمالی
- گرپی
ایل حاجیوند
حاجیوند، به شش باب تقسیم می‌شود:
- غالبی
- زید قاید
- هیل هیل
- الیاسی
- گرپی
- تات خیری
ایل ایسوند
ایسوند، به هفت باب تقسیم می‌شود:
- خانه قاید
- گیرویی
- ورکی
- زیبایی
- اواوی
- گورویی
- جعفر وند
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ «BAḴTĪĀRĪ TRIBE». دانشنامه ایرانیکا. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۴.
- ↑ «Bakhtyārī». Encyclopædia Britannica.
- ↑ «نمودار اجتماعی طوایف بختیاری». دانشنامه ایرانیکا.
- حسین ابراهیمی ناغانی (۲ اسفند ۱۳۸۸). «اسامی طوایف و شعب ایل بختیاری». وبگاه انسان‌شناسی و فرهنگ.
- خسروی، عبدالعلی. تاریخ و فرهنگ بختیاری
- حاجت پور، موسی. جامعه‌شناسی عشایر بختیاری
- منصور امانی، تاریخ ایذه و قوم بختیاری
- مهرزاد قنبری سردار اکبری. سرگذشت ایل چهارلنگ