زبان ترکی خراسانی
| زبان ترکی خراسانی | |
|---|---|
| زبان بومی در | ایران |
| منطقه | خراسان |
شمار گویشوران | ۴۰۰٬۰۰۰ (تخمین)[۱] (بدون تاریخ) |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۲–۶۳۹ | tut |
| ایزو ۳–۶۳۹ | kmz |
زبان ترکی خراسانی نام گونه‌ای از زبانهای ترکی است که ترک‌های خراسان بدان سخن می‌گویند. این زبان در برخی مناطق استان‌های خراسان شمالی، خراسان رضوی و گلستان صحبت می‌شود. طبق آخرین تخمین یونسکو، گویشوران این زبان در ایران تا ۲۰۰ هزار نفر کاهش یافته‌است.
محدوده جغرافیایی
ترکی خراسانی زبان غالب در جغتای، جوین و خوشاب سبزوار، شهرستان کلات و بخش سرولایت نیشابور از استان خراسان رضوی و بخش بام و صفی‌آباد اسفراین از استان خراسان شمالی است. این زبان همچنین در بجنورد وشیروان گویشوران زیادی دارد ، همچنین درفاروج، مانه و سملقان و از استان خراسان شمالی و قوچان، درگز، فیروزه، نیشابور و منطقه شاهرگ از استان خراسان رضوی دارای گویشور است.[۲][۳]
خطر انقراض
سازمان یونسکو از زبانهای در معرض خطر جهان یا منسوخ شده، اطلسی تهیه کرده‌است که به صورت آنلاین و به کمک نقشه‌های گوگل قابل مشاهده است. در این لیست، برای کشور ایران ۲۵ زبان در معرض خطر نشان داده شده‌است که ترکی خراسانی یکی از این زبان‌ها است و با عنوان زبان آسیب‌پذیر (Vulnerable) از آن یاد شده‌است.[۴][۵]
لهجه‌ها
طبق نظر پروفسور گرهارد دورفر سرپرست گروه ترک‌شناسی دانشگاه گوتینگن آلمان، ترکی خراسانی به ۳ لهجه منطقه ای تقسیم می‌شود:[۶]
- ۱. لهجه غربی: بجنورد و روستاهای تابعه
- ۲. لهجه شرقی: شیروان، فاروج، قوچان، درگز، کلات و روستاهای تابعه
- ۳. لهجه جنوبی: نیشابور، سرولایت و روستاهای تابعه
رده‌بندی
ترکی خراسانی به خانواده زبانهای اوغوز تعلق دارد. این گروه همچنین زبانهای ترکی آذربایجانی، ترکی استانبولی، زبان گاگاوز، زبان ترکمنی، زبان سالار و ترکی قشقایی را دربر می‌گیرد.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ Boeschoten, H (1998). "The speakers of Turkic languages". In L. Johanson and É. Á. Csató (eds) (ed.). The Turkic languages. لندن: Routledge. ISBN 978-0-415-41261-2.
{{cite book}}:|editor=has generic name (help) - ↑ "شاهرگ (قوچان)". ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد. 2019-05-22.
- ↑ خسروی، محمد رضا، کلات نادری، انتشارات آستان قدس رضوی، 1367
- ↑ http://www.unesco.org/languages-atlas/
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_endangered_languages_in_Asia#Iran
- ↑ [فصل دوازبخش دوم کتاب "آشنایی با زبان ترکی خراسانی" تألیف جلال قلی‌زاده مزرجی]
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Khorasani Turkic language». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ مرداد ۱۳۸۹.
| زبان رسمی | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| زبانهای منطقهای |
| ||||
| زبانهای اقلیتها |
| ||||
| زبانهای اشاره | |||||
| شهرهای مهم خراسان |    | |
|---|---|---|
| رَبع‌های خراسان | ||
| پیشینه | ||
| در تقسیمات سیاسی معاصر | ||
| زبان | ||
| هنر | ||
| مردمان خراسان برپایهٔ زبان | ||