شهرستان دهاقان
| شهرستان دهاقان | |
|---|---|
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | اصفهان |
| مرکز شهرستان | دهاقان |
| سایر شهرها | دهاقان، گلشن |
| بخش‌ها | مرکزی |
| سال تأسیس | ۱۳۸۲ |
| نام‌های پیشین | سمیرم سفلی |
| مردم | |
| جمعیت | ۳۴٬۸۴۴ نفر (۱۳۹۰) |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۱۴۲۶/۴۲۹۶۶ کیلومتر مربع |
| داده‌های دیگر | |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۳۱۵۳۳۳ |
شهرستان دهاقان، یکی از شهرستانهای[۱] استان اصفهان به مرکزیت دهاقان است. جمعیت این شهرستان ۳۴٬۱۴۹ نفر است. نام قدیم آن، سمیرم سفلی بوده‌است. این شهرستان در همسایگی استان چهارمحال و بختیاری می‌باشد[۲]
موقعیت جغرافیایی[ویرایش]
شهرستان دهاقان در جنوب غربی استان اصفهان قرار گرفته و از شمال به شهرستان مبارکه، از جنوب به شهرستان سمیرم، از شرق به شهرستان شهرضا و از غرب به شهرستان بروجن (استان چهارمحال و بختیاری) محدود شده[۳] و در میانه محور بروجن-شهرضا واقع شده‌است.[۴]
تقسیمات کشوری[ویرایش]
بر اساس آخرین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۹۵، این شهرستان دارای ۲ مرکز شهری (دهاقان و گلشن)، یک بخش (مرکزی)، ۳ دهستان (قمبوان، موسی‌آباد و همگین) و ۶۳ آبادی که ۲۳ آبادی دارای سکنه و ۴۰ آبادی خالی از سکنه هستند می‌باشد.[۳]
- بخش مرکزی شهرستان دهاقان
- دهستان قمبوان شامل روستاهای: قهه، پوده، جمبزه، علی‌آباد جمبزه، گنج قباد و قمبوان
- دهستان موسی‌آباد به مرکزیت شهر گلشن شامل روستاهای محمودآباد، مهدی‌آباد، دولت‌آباد، علی‌آباد گچی، کره، لاریچه، موسی‌آباد
- دهستان همگین شامل روستاهای: دزج، قمیشلو و همگین
- شهرها: دهاقان، گلشن
تغییرات در واحدهای سیاسی-اداری[ویرایش]
- ۲۵۳۶/۱۰/۰۵ شاهنشاهی (۱۳۵۶ هجری خورشیدی): روستاهای هفت‌مزرعه به اسامی اسماعیل ترخان، سرارود، دهنوی شیخ‌آباد، شاه کوچک، نهچیر، قهنویه و روستای حسن‌آباد بیدکان از بخش سمیرم سفلی (شهرستان شهرضا) جدا شده و به بخش مبارکه ملحق گردید.[۵]
- ۱۳۶۹/۰۷/۰۶: بخش سمیرم سفلی به عنوان بخش جدیدی از شهرستان شهرضا به مرکزیت شهر دهاقان که شامل دهستانهای قمبوان، همگین، موسی‌آباد، کهرویه و طالخونچه شکل گرفت.[۶]
- ۱۳۸۲/۰۵/۲۰: دهستان کهرویه از بخش سمیرم سفلی شهرستان شهرضا منتزع و به بخش مرکزی همان شهرستان ملحق شده؛ شهرستان سمیرم سفلی به مرکزیت شهر دهاقان از ترکیب بخشهای مرکزی به مرکزیت شهر دهاقان و بخش وردشت به مرکزیت روستای فتح‌آباد در تابعیت استان اصفهان ایجاد و تأسیس گشت[۷] که به موج اعتراضات و درگیری‌هایی منجر و در نهایت هیئت عمومی دیوان عدالت اداری کشور به ریاست دری نجف‌آبادی در تاریخ ۱۳۸۲/۰۶/۰۲ تصویب‌نامه کمیسیون سیاسی-دفاعی هیئت دولت در خصوص انضمام وردشت به شهرستان سمیرم سفلی را ابطال کرد[۸] و دهستان وردشت به شهرستان سمیرم واسپاری شد. هر چند اکنون با شهرستانهای شهرضا و دهاقان در یک حوزهٔ انتخابیه برای مجلس شورای اسلامی قرار دارد.
- ۱۳۸۷/۰۷/۲۱: نام شهرستان سمیرم سفلی از توابع استان اصفهان به شهرستان دهاقان تغییر می‌یابد.[۹]
- ۱۳۸۹/۸/۱۱: روستای موسی‌آباد مرکز دهستان موسی‌آباد ضمن تجمیع با روستاهای دولت‌آباد و مهدی‌آباد به شهر تبدیل و به عنوان شهر گلشن شناخته شد.[۱۰]
جمعیت[ویرایش]
جمعیت شهرستان طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ حدود ۳۵۰۰۰ نفر، که ۲۱۰۰۰ نفر شهری، ۱۴۰۰۰ نفر روستایی و عشایر مهاجر می‌باشد.[۴] طبق سرشماری جمعیت سال ۱۳۹۵، جمعیت شهرستان دهاقان ۳۴۵۱۱ نفر بوده و معادل ۰/۶۷ درصد از جمعیت استان است و از این نظر بیستمین شهرستان استان می‌باشد.[۳] زنان تعداد ۱۷۵۷۱ نفر و مردان تعداد ۱۶۹۴۰ نفر از جمعیت کل شهرستان را تشکیل می‌دهند که در قالب تعداد ۱۱۱۱۸ خانوار توزیع پیدا کرده‌اند.[۱۱] جمعیت شهری شهرستان به تعداد ۲۲۸۵۲ نفر (۰/۶۸ درصد جمعیت شهری استان) و جمعیت روستایی آن به تعداد ۱۰۷۷۱ نفر (۳۲/۰ درصد جمعیت روستایی استان) می‌باشد.[۱۲] این شهرستان در سال ۱۳۹۸، ۴۱۸ متولد ثبت شده داشته‌است (۲۹۷ نفر از متولدین مربوط به نقاط شهری بوده‌اند) که از این تعداد ۲۱۸ نوزاد با جنسیت مذکر و تعداد ۲۰۰ نوزاد با جنسیت مؤنث بوده‌است. همچنین در این سال ۲۳۷ مورد فوتی به ثبت رسیده‌است.[۱۳] با توجه به نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سالهای ۱۳۸۵، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ جمعیت شهرستان با متوسط نرخ رشد سالانه ۱/۳۷ از ۳۵۱۸۴ نفر در سال ۱۳۸۵ به ۳۴۸۴۴ نفر در سال ۱۳۹۰ و با متوسط نرخ رشد سالانه ۰/۱۹- در سال ۱۳۹۵ به ۳۴۵۱۱ نفر کاهش یافته‌است. طی دوره ۱۳۹۵–۱۳۹۰ شهرستان دهاقان جزء کمترینهای نرخ رشد سالانه جمعیت در استان است.
مساحت و تراکم[ویرایش]
براساس آخرین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۹۵، شهرستان دهاقان با وسعت حدود ۱۴۲۶ کیلومترمربع، ۱/۳۳ درصد از مساحت استان را شامل می‌شود و از نظر وسعت شانزدهمین شهرستان استان اصفهان است.[۳] براساس آمارهای موجود میزان تراکم جمعیت شهرستان در سال ۱۳۸۵ برابر با ۲۵ نفر در هرکیلومتر مربع بوده‌است که این رقم در سال ۱۳۹۰ به ۲۴ و در سال ۱۳۹۵ نیز به ۲۴ نفر رسیده‌است که طی این دوره همواره از نرخ تراکم جمعیت استان در سالهای ۱۳۸5 (43)، ۱۳۹0 (46) و ۱۳۹5 (48) کمتر می‌باشد. از نظر میزان تراکم جمعیت، شهرستان دهاقان در سال ۱۳۹۵ رتبه هفدهم را در استان در اختیار داشته‌است.
اراضی و کاربری‌ها[ویرایش]
این شهرستان دارای ۱۲۰۰۰۰ هکتار اراضی ملی و غالباً ییلاقی بوده و همچنین دارای ۲۰۰۰۰ هکتار سطح اراضی قابل کشت می‌باشد.[۴] مساحت جنگل‌های دست‌کاشت شهرستان در سال ۱۳۹۸، ۵۹۰ هکتار (۰/۱۷ درصد استان) و مساحت فضاهای سبز آن ۹۶۱ هکتار (۳/۳۷ درصد استان) بوده‌است.[۱۳] ۲۰۶/۶۳ کیلومتر مربع از سطح شهرستان دارای پوشش گیاهی متوسط تا نسبتاً خوب است که تیپ‌های غالب آن Astragalus-Cousinia, Astragalus-Scariola, Astragalus - Daphnae و Bromus tomentosa - Artemisia می‌باشد. ۴۴۰/۴۵ کیلومتر مربع از مرتع شهرستان، پوشش گیاهی فقیر و ۳۸۹/۰۸ کیلومتر مربع آن پوشش گیاهی بسیارفقیر دارد که تیپ‌های غالب آن Scariola-Euphorbia, Stachys-Euphorbia و Gundelia-Cousnia است و بیشتر نیمهٔ شرقی شهرستان را در برمی‌گیرد.
حدّ نصاب فنی و اقتصادی اراضی كشاورزی[۱۴] به تشخیص وزارت جهاد کشاورزی در این شهرستان برای کاربری زراعی آبی 5 هکتار، زراعی دیم ۱۵ هکتار، باغی و نهالستان آبی 2/5 هکتار و دیم آن 10 هکتار است.[۱۵]
خاک[ویرایش]
در وبسایت SoilGrids، بر اساس مبنای مرجع جهانی برای منابع خاک، عمدهٔ خاکهای واقع در این منطقه و حتی اطراف در گروه کلسی‌سول قرار می‌گیرند و ارتفاعات دارای خاک گروه ارنوسول می‌باشند.
قومیت و زبان[ویرایش]
زبان مردم دهاقان شامل فارسی و ترکی قشقایی می‌باشد. دهاقان از دیرباز بعنوان ییلاق‌گاهی برای عشایر ایل قشقایی به‌شمار می‌رفته اما در دهه گذشته شمار زیادی از عشایر قشقایی در این منطقه ساکن شده‌اند. فارس‌زبانان اصیل منطقه دارای لهجه‌ای نزدیک به لهجه بروجنی و متمایل به لهجه اصفهانی هستند.[۴]
زمین‌شناسی[ویرایش]
آب[ویرایش]
زیرحوضهٔ لنجانات که بخشی از حوضهٔ آبریز رودخانهٔ زاینده‌رود می‌باشد از چند آبخوان آبرفتی تشکیل شده که بزرگترین آبخوان آبرفتی آن به وسعت ۱۱۸۹ کیلومتر مربع در محدودهٔ شهرستان دهاقان قرار دارد.[۱۶] شهرستان دهاقان دارای چهار حوزهٔ آبخیز همگین، قمیشلو، آستانه و قمبوان (رودخانه فصلی شور دهاقان) بوده که حوزه آبخیز آستانه به عنوان حوزه نمونه استانی مورد توجه کارشناسان مربوطه می‌باشد.[۱۷]
تکتونیک[ویرایش]
گسل فعال دهاقان با سرعت حدود 4 میلیمتر درسال، در حال حرکت می‌باشد.[۱۸] گسل معکوس دهاقان با امتداد شمال غرب-جنوب شرق و شیب به سمت جنوب باختر دارای مؤلفه حرکت راست‌بر است.[۱۹]
معدن[ویرایش]
شهرستان دهاقان دارای ۱۳ معدن ثبتی است که ۱۱ واحد آن از نوع «مصالح ساختمانی» با مادهٔ معدنی «سنگ آهک لاشه» می‌باشد که به جز یک واحد آن که با ظرفیت استخراج سالیانهٔ ۶۰۰۰۰ تن از ۱۱۰۰۰۰۰ تن میزان ذخیرهٔ قطعی به تهیهٔ شن می‌پردازد ده واحد بهره‌برداری دیگر مجموعاً برایشان ۲۲۸۶۸۰۰۰/۶۶ تن ذخیرهٔ قطعی تخمین زده شده و در نظر گرفته شده که مجازند سالانه ۷۴۵۰۰۰ تن آنرا به استخراج برسانند. همچنین دو واحد بهره‌برداری معدنی دیگر از نوع «کانی غیرفلزی» با مواد معدنی استخراجی «دولومیت» و «شیل» در این شهرستان وجود دارند که به ترتیب ۲۰۰۰۰۰۰ و ۳۰۰۰۰۰۰ تن ذخیرهٔ قطعی برای آنها برآورد گشته و نیز به ترتیب ۶۰۰۰۰ تن و ۱۰۰۰۰۰ تن ظرفیت استخراج سالانه دارند.خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب تمام کنندهٔ </ref> بدون برچسب <ref> (). [۲۰][۲۱].
توسعه[ویرایش]
این شهرستان به لحاظ سطح‌بندی توسعه‌ی شهرستانهای استان اصفهان، محروم[۲۲][۲۳][۲۴]، و با پایین‌ترین سطح از سرمایه‌ی اجتماعی[۲۵] تشخیص داده شده بود. در سال 1388 طرح توسعه و عمران ناحیه جنوب استان اصفهان شامل شهرستانهای شهرضا، دهاقان و مبارکه بررسی و به تصویب رسید[۲۶] ولی اجرایی نشد.[۲۷] اکنون، در پیش‌نویس سند راهبردی و اجرایی آمایش استان اصفهان مصوب کمیته تخصصی شورای عالی آمایش، وظایف تخصصی «ارائه‌ی خدمات آموزشی عالی دوره‌های کاردانی، کارشناسی و تحصیلات تکمیلی» در سطح منطقه‌ای و «صنایع تبدیلی، غذایی و آشامیدنی (تکمیل زنجیره تولید محصولات کشاورزی)» و «فعالیت‌های معدنی شامل استخراج و استحصال کانی‌های غیرفلزی»، «تولید سیب درختی» در سطح ملی و «تولید محصولات گلخانه (گل‌های شاخه‌بریده، گلدانی و فصلی، سبزی و صیفی، قارچ و نشاء)» در سطح بین‌المللی برای شهرستان دهاقان که در منطقه‌ی چهار برنامه‌ریزی استان قرار دارد در نظر گرفته شده است. همچنین در این سند، این شهرستان تنها قلمروی دارای اولویت توسعه و استقرار صنایع تجهیزات گلخانه و از قلمروهای اولویت‌دار برای توسعه و استقرار صنایع فرآوری و تولید قطعات نسوز، گردشگری طبیعی (کوهستان) و گردشگری فرهنگی (مردم‌نگارانه و رویدادمحور) تشخیص داده شده است.[۲۸]
منابع[ویرایش]
- ↑ شهرستان (Shahrestan)، دومین سطح مناطق اداری در ایران است.
- ↑ خبرگزاری فارس
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ طرح تدوین اسناد توسعه شهرستانهای استان اصفهان با الگوی اقتصاد مقاومتی: شهرستان دهاقان. اصفهان: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان. ۱۳۹۶. ص. ۱. پارامتر
|first1=بدون|last1=در Authors list وارد شده‌است (کمک); پارامتر|first2=بدون|last2=در Authors list وارد شده‌است (کمک) - ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ «سیمای کشاوررزی شهرستان دهاقان». مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان دهاقان.
- ↑ «تصویب‌نامه راجع به ایجاد سه بخش در محدوده شهرستان لنجان». دستور: پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات کشور.
- ↑ «تصویب سازمان و سلسله تابعیت عناصر و واحدهای تقسیمات کشوری استان اصفهان به مرکزیت شهر اصفهان». دستور: پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات کشور.
- ↑ «تصویب‌نامه در خصوص اصلاحات تقسیماتی در استان اصفهان». دستور: پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات کشور.
- ↑ «رای شماره 205 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال مصوبه شماره 22099/ت28822ک مورخ 1382/5/22 کمیسیون سیاسی ـ دفاعی هیئت دولت». دستور: پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات کشور.
- ↑ «تصویب‌نامه در خصوص تغییر نام شهرستان سمیرم سفلی از توابع استان اصفهان به شهرستان دهاقان». دستور: پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات کشور.
- ↑ «تصویب‌نامه درخصوص تبدیل روستای شاپورآباد از توابع دهستان شاپورآباد بخش حبیب‌آباد شهرستان برخوار و روستای موسی‌آباد مرکز دهستان موسی‌آباد از توابع بخش مرکزی شهرستان دهاقان در استان اصفهان به شهر». دستور: پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات کشور.
- ↑ «نتایج مقدماتی سرشماری در شهرستان‌ها برحسب جنسیت در سطح بخش، شهر و دهستان در سرشماری نفوس و مسکن 1395». سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان.
- ↑ اسناد راهبردی برنامه ششم توسعه استان اصفهان (1400-1396) -جلد سوم: حوزه‌های فرابخشی (PDF). اصفهان: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان. ۱۳۹۶. ص. ۸.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ سالنامه آماری شهرستانی استان اصفهان سال 1398 (PDF). اصفهان: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان. صص. ۴۳ و ۴۴ و ۶۶ و ۶۷.
- ↑ حدّ نصاب فنی و اقتصادی اراضي كشاورزی (زراعي و باغي) موضوع ماده (1) قانون جلوگيري از خرد شدن اراضي كشاورزی و ايجاد قطعات مناسب فنی، اقتصادی - مصوب ۱۳۸۵ - مساحتی از اراضی مذكور است كه به عنوان يك واحد توليدی و با توجه به شرايط اقليمي، الگوی كشت منطقه، ضوابط مكانيزاسيون، كميت و كيفيت منابع آب و خاك، بهره وری مناسب از عوامل توليد، داراي توجيه فني و اقتصادی می‌باشد (همان).
- ↑ «تصويب‌نامه در خصوص حد نصاب فنی و اقتصادی اراضي كشاورزی (زراعی و باغی) موضوع ماده (1) قانون جلوگيری از خرد شدن اراضي كشاورزی و ايجاد قطعات مناسب فنی، اقتصادی - مصوب 1385-». سامانه ملی قوانین و مقررات ج. ا ایران.
- ↑ مهندسین مشاور پدیدآب سپاهان (۱۳۸۵). مطالعات فاز توجیهی فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی شهرهای منطقهٔ فلاورجان. سازمان آب و فاضلاب استان اصفهان.
- ↑ دفتر نمایندگی حفاظت محیط زیست شهرستان دهاقان. (1399). گزارش وضعیت زیست‌محیطی شهرستان دهاقان (سال 1399).
- ↑ قیومی محمدی، حمید (۱۳۹۰). بررسی فرآیندهای ریخت‌زا و خاکساز پدید آورنده تحولات طبیعی و مدنی زاینده‌رود در کواترنر. دانشگاه اصفهان. ص. ۶۴.
- ↑ جمالی دهنوی، ندا (13396). تحلیل ساختاری تفصیلی منطقه گسلی دهاقان (جنوب باختری اصفهان). شاهرود: دانشاه صنعتی شاهرود. ص. ح. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ مسیبی، سمانه؛ علی زنگی‌آبادی (بهار ۱۳۹۲). «تحليل و سطح‌بندی مكانی شاخصهای اشتغال درشهرستانهاي استان اصفهان با استفاده ازتحليل عاملی و تحليل خوشه‌ای» (PDF). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی (چشم‌انداز جغرافیایی سابق) (۲۲): ۹۸. بیش از یک پارامتر
|نویسنده1=و|نام خانوادگی1=داده‌شده است (کمک) - ↑ خان‌آقایی، اعظم (پاییز ۱۳۹۴). «ارزیابی و شناخت میزان توسعه‌یافتگی شهرستانهای استان اصفهان از نظر شاخص فناوری اطلاعات و ارتباطات». جغرافیای اجتماعی شهری (۳ (پیاپی ۴)): ۳۸. بیش از یک پارامتر
|نویسنده1=و|نام خانوادگی1=داده‌شده است (کمک) - ↑ تقوایی، مسعود؛ میرنجف موسوی؛ زهرا سلططانی (تابستان ۱۳۹۲). «سطح‌بندی توسعه و اولویت برنامه‌ریزی فضایی شهرستانهای استان اصفهان» (PDF). آمایش محیط (۲۱): ۱۹–۳۷. بیش از یک پارامتر
|نویسنده1=و|نام خانوادگی1=داده‌شده است (کمک) - ↑ مسیبی، سمانه؛ علی زنگی‌آبادی (بهار ۱۳۹۲). «تحليل و سطح‌بندی مكانی شاخصهای اشتغال درشهرستانهاي استان اصفهان با استفاده ازتحليل عاملی و تحليل خوشه‌ای» (PDF). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی (چشم‌انداز جغرافیایی سابق) (۲۲): ۹۸. بیش از یک پارامتر
|نویسنده1=و|نام خانوادگی1=داده‌شده است (کمک) - ↑ خان‌آقایی، اعظم (پاییز ۱۳۹۴). «ارزیابی و شناخت میزان توسعه‌یافتگی شهرستانهای استان اصفهان از نظر شاخص فناوری اطلاعات و ارتباطات». جغرافیای اجتماعی شهری (۳ (پیاپی ۴)): ۳۸. بیش از یک پارامتر
|نویسنده1=و|نام خانوادگی1=داده‌شده است (کمک) - ↑ قاسمی، وحید؛ کامران ربیعی (زمستان ۱۳۸۵). «سطح بندی سرمایه اجتماعی در شهرستانهای استان اصفهان». رفاه اجتماعی (۲۳). بیش از یک پارامتر
|نویسنده1=و|نام خانوادگی1=داده‌شده است (کمک) - ↑ زمانی دهاقانی، مجید (۱۳۸۸). چشم‌انداز جنوب (بررسی اجمالی طرح توسعه و عمران ناحیه جنوب استان اصفهان). بی جا: بی نام.
- ↑ «رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان: مکلف به اجرای قانون و ضوابطی که به ما ابلاغ می‌شود، هستیم». سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان. ۱۲ مرداد ۱۴۰۰.
- ↑ امور برنامه‌ریزی، آمایش سرزمین و بهره‌وری، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان (۱۳۹۹). سند آمایش سرزمین استان اصفهان (سند راهبردی و اجرایی). سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان.
