نیک‌آباد
| نیک آباد (یَنگ آباد) یَنگ باد ، یَنگووا | |
|---|---|
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | اصفهان |
| شهرستان | جرقویه |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | ینگ آباد ، یَنگه باد |
| نام(های) پیشین | بادگرد ، چاچ ، یانگ هو وا |
| سال شهرشدن | ۱۳۷۲ خورشیدی |
| مردم | |
| جمعیت | ۴۴۶۳ نفر (۱۳۹۵)[۱] |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۴۰۰ هکتار[۲] |
| ارتفاع | ۱۵۵۷ متر |
| آب‌وهوا | |
| میانگین بارش سالانه | ۱۹ میلی متر |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | میثم زارع چاووشی[۳] |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۳۱۴۶۶۲ |
| وبگاه | |
  نیک آباد (یَنگ آباد) | |
نیک‌آباد، مرکز شهرستان جرقویه در استان اصفهان است ، فاصله این شهر تا مرکز استان ، ۶۰ کیلومتر است. [۴]
[ویرایش]
در سال ۱۳۶۶ خورشیدی روستای ینگ‌آباد به درخواست اهالی با مصوبه هیئت وزیران به نیک‌آباد تغییر نام یافته و به مرکزیت بخش جرقویه سفلی برگزیده شده‌است و سرانجام در سال ۱۳۷۲ بر اساس مصوبه هیئت وزیران به نقطه شهری شناخته شده و در سال ۱۳۷۴ شهرداری شهر نیک‌آباد راه‌اندازی شد.[۵]
تاریخچه
[ویرایش]مردم این شهر از بازماندگان شهر بادگرد در دو کیلومتری شمال نیک آباد هستند که در شاهنشاهی ساسانی از رونق خاصی برخوردار بوده‌است. در فرهنگ عمید دربارهٔ بادگرد (بادغر) آورده شده‌است: جایی که در رهگذر باد باشد.[نیازمند منبع]
آتشکده مرکزی شمال غربی جرقویه در این مکان قرار داشت. ویرانه‌های آب انبار و آسیاب و بازار این شهر که سه کیلومتر درازا داشت تا سال ۱۳۰۰ پابرجا بوده‌است.[۶]
با حمله مغول گروهی از مردم بادگرد که جان سالم به در برده بودند شهرک امین آباد را در سه کیلومتری غرب نیک آباد تأسیس کردند. مردم برای زنده نگه داشتن یاد و خاطره شهر بادگرد کشتزاری بادغرآباد را بر ویرانه‌های بادگرد ساختند. مردم امین آباد گیاه روناس را که در رنگرزی پارچه کاربرد داشت با خود از بادگرد آوردند و در این شهر به کاشت آن مشغول شدند و از این طریق این گیاه را به مناطق دوردست ایران صادر می‌کردند و روزگار می‌گذراندند. در روزگار صفویه به سبب وجود خشکسالی‌های بسیار و با از رونق افتادن جاده ابریشم که از این منطقه می‌گذشت؛ مردم این شهر مجبور شدند این منطقه را ترک کنند و به نیک آباد مهاجرت کنند. کشتزار حمدآباد بر ویرانه‌های شهر امین آباد ساخته شده‌است.[۷]
گفته می‌شود در جایی که امروزه کوی بالای نیک آباد قرار دارد، دژ بزرگی از روزگار باستان بر جای مانده بود که در گویش گرکویه‌ای «ینگووا» نام داشت و دژی گبرنشین بوده‌است. کوچندگان به دژ ینگووا روی آوردند و به بازسازی آنجا پرداختند.
وجه تسمیه نام ینگ آباد
[ویرایش]پیرو نام و چَم واژه ینگ آباد چندین دیدگاه آمده است :
1. برابر آن چه استاد ارجمند ، علی شفیعی نیک آبادی به باز گفت از دکتر ابراهیم باستانی پاریزی در نسک گرکویه سرزمینی ناشناخته بر کران کویر آورده اند ؛ واژه ینگ آباد را که مردم سامان به آن یَنگووا ( ʲӕnguv^ ) می گویند ؛ برگرفته از واژه یانگ هو وا در ایران باستان و در پیوند با زبان های هند و اروپایی می دانند.
"یانگ" به چم نو یا جوان ، "هو" به چم هست و "وا" گونه ای پسوند جایگاه است که با چَم های نام برده شده ، "ینگ آباد" به چَم آبادی نو می باشد که این نو بودن در برابر با سرزمین های کهن تری چون پیکان و آذرخواران بوده است.
2. دکتر یدالله میرزایی استاد زبانشناسی دانشگاه اصفهان دیدگاه دیگر را از واژه ینگ آباد (ینگووا) دارند و ایشان این نام را ساخته شده از دو واژه " یَنگَ هَ " و " اُوا " در زبان اوستایی می دانند که بخش نخست به چم نیک و نیکی کردن و بخش دوم به چم آب و آبادانی است که با این دیدگاه ینگ آباد به چم سرزمینی است که با نیکی بنیاد نهاده شده است.
3. دکتر تقی طاووسی ، استاد جغرافیا دانشگاه سیستان و بلوچستان نگرش دیگری دارند که در برگیرنده ی دو دیدگاه بالا می باشد :
ایشان بر این باور هستند که واژه ینگ آباد (ینگووا) برگرفته از دو بخش "یانگ" به چم جوان و " اُوا " به چم آباد و آبادانی می باشد.
نیاز به یاد آوری است که در سال 1368 خورشیدی در پی درخواست باشندگان این شهر ، نام کهن ینگ آباد به نیک آباد واگردانده شد. [برگرفته از کتاب سوگواری حسینی در ینگ آباد]
بزرگان
[ویرایش]آیت الله العظمی حاج شیخ یوسف صانعی(ره)
آیت الله حاج شیخ حسن صانعی (ره)
آیت الله ملایوسف ینگ آبادی
حجت الاسلام آشیخ محمد علی صانعی
سلطان موسی اَمین آبادی
سرتیپ آقا محمد ینگ آبادی
ملاعلی خان میرپنج ینگ آبادی
ملاحسین رضوانی ینگ آبادی
ملامحمد علی ارام بیدگلی
ملا محمد کاظم ینگ ابادی
ملا عبدالهادی ینگ آبادی
حاج کریم ینگ آبادی
شیرعلی خان ینگ آبادی
حاج رضا خان سرتیپ ینگ آبادی
عباس خان ینگ آبادی
نایب محمد صادق نوذری ینگ آبادی
میرزا فضل الله امیری
سلطان عبدالکریم ینگ آبادی
سرهنگ حسینعلی خان ینگ آبادی (کفرانی)
استوار وکیل اسماعیل حمله ور ینگ آبادی
حجت الاسلام احمد صالحی
آیت الله حاج شیخ فخرالدین صانعی
پروفسور تقی طاووسی
دکتر حسن رضوانی نیک آبادی
دکتر مجید طاووسی ینگ آبادی
دکتر محسن شفیعی نیک آبادی
استاد علی شفیعی نیک آبادی
دکتر حسین رضوانی
دکتر محمد رضوانی ینگ آبادی
تایماز رضوانی
دکتر مجید رشیدیان
حجت الاسلام دکتر مرتضی صانعی
دکتر علیرضا طاووسی
دکتر سید حسن طاووسی
پهلوان ابوالفضل طاووسی
شهید حاج محمود شفیعی نیک آبادی
علی و حسن طاووسی
مهندس مراد علی صدر ینگ آبادی
دکتر محمد جواد قاسمی
مهندس حسن نوذری ینگ آبادی
گویش محلی
[ویرایش]گویش ینگ آبادی از گویش های ایران مرکزی است که بازمانده زبان های مادی باستان ، پارسی باستان ، پهلوی و اوستایی می باشد.
دکتر حبیب برجیان ایران شناس در رابطه با این گویش می گوید : گویش ینگ آبادی جنوبی ترین یادگار زبان مادی باستان یعنی نخستین زبان رسمی ایران زمین است.
این گویش تحت عنوان ادبیات و بیانات شفاهی گویش ینگ آبادی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
آثار ملی
[ویرایش]مراسم تکیه شهر نیک آباد (ینگ آباد)
مراسم تعزیه خوانی شهر نیک آباد
شیرینی مالک
شیرینی حلوا سوهان
گندم پلو
آش ترشی
فرائرده نوروزی آبسال
کای گو نیک آباد (بازی گوی و میدان)
بازی گردو
ادبیات و بیانات شفاهی گویش ینگ آبادی
انتشارات و کتاب ها
[ویرایش]گرکویه سرزمینی ناشناخته بر کران کویر
گرکویه در گذرگاه راه ابریشم
سوگواری حسینی در ینگ آباد
فرهنگ مردم نیک آباد
بیمارستان امام خمینی نیک آباد
[ویرایش]نخستین کلنگ تأسیس بیمارستان خیریه امام خمینی[۸] جرقویه اصفهان در زمین به مساحت تقریبی ۱۲/۵ هکتار در تاریخ خرداد ماه ۱۳۶۱ به زمین زده شد و با تلاش حضرت آیت الله حاج شیخ حسن صانعی و همکاری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با زیر بنای اولیه ۳۵۷۳ متر مربع در فاصله ۷۰ کیلومتری جنوب شرقی اصفهان در شهر نیک آباد جرقویه احداث و تجهیز در تاریخ ۱۳۷۵/۸/۱۲ افتتاح گردید.
دشت جهان
[ویرایش]دشت جهان نام شهرک باستانی است که در زمان ساسانیان تأسیس شده‌است. این شهرک از شهرک‌های وابسته به شهر بادگرد در سرزمین گرکویه بشمار می‌رفت و در روزگار روایی خود از اپاختر (شمال) شهر نیک آباد امروزی تا نیمروز روستای سیان کنونی گسترش داشته و دارای سه کوی بزرگ به نام‌های مزداوا، سوری و دشت آسمان بوده‌است. این شهرک باستانی همزمان با ویران شدن شهر بادگرد در زمین لرزه سال ۷۲۴ خورشیدی ویران گردیده‌است.[۹] بقایای شهرک باستانی دشت جهان در آستانه نابودی است و نیازمند توجه مسئولان است.
نگارخانه
[ویرایش]-
یکی از مساجد تاریخی شهر با قدمتی بیش از یک قرن -
مرقد ملامحمدعلی آرام بیدگلی کاتب قرآن -
بادگیر تاریخی شهر -
سردر یکی از خانه‌های تاریخی
منابع
[ویرایش]- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ مه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ http://esfahanshargh.ir/110750/110750
- ↑ http://nikabad.ir/
- ↑ اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
- ↑ شهرداری نیک‌آباد[پیوند مرده]، بازدید: ژانویه ۲۰۰۹.
- ↑ علی شفیعی نیک آبادی، گرکویه (جرقویه) سرزمینی ناشناخته بر کران کویر، گلبن، زمستان ۱۳۷۲، صفحه۴۲ و ۴۳
- ↑ علی شفیعی نیک آبادی، گرکویه (جرقویه) سرزمینی ناشناخته بر کران کویر، گلبن، زمستان ۱۳۷۲، صفحه۶۸ و ۶۹
- ↑ جرقویه، پورتال بیمارستان خیریه امام خمینی (ره). «پورتال بیمارستان خیریه امام خمینی (ره) جرقویه • تاریخچه بیمارستان». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۹-۳۰.
- ↑ علی شفیعی نیک آبادی، گرکویه (جرقویه) سرزمینی ناشناخته بر کران کویر، گلبن، زمستان ۱۳۷۲
۱۵. بیمارستان امام خمینی نیک آباد https://web.archive.org/web/20170930131606/http://emkh.ir/pages/tarikhche/
- مختصات و ارتفاع
- دانشگاه آزاد اسلامی مرکز نیک آباد[پیوند مرده]
- نیک آباد جرقویه؛ تأملی بر تاریخ از دست رفته!
| مرکز | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخش |
| ||||||||||||||||||||
