منابع طبیعی

طبیعت دارای امکانات بسیاری است که تداوم زندگی بشر و کلیه موجودات بر روی زمین وابسته به آن است اما آنچه به عنوان منابع طبیعی در کشور ما از آن یاد می‌شود منابع تجدید شونده ایی هستند که ما از آن‌ها بهره‌برداری می‌کنیم و عمدتاً به خاک، گیاه، درخت و آب محدود می‌شود یا بهتر بگوییم وجود خاک به معنی مالکیت بر زمین در آن عرصه، گیاه محدود به مراتع و درخت در جنگل‌ها می‌باشد که جوامع بشری بهره‌برداری‌های گوناگونی از آن‌ها دارند. در کشور ایران وظیفه حفظ، نگهداری و توسعه از عوامل منابع طبیعی به سازمانی تحت نظارت وزارت جهاد کشاورزی قرار دارد نام این سازمان با تغییرات صورت گرفته به نام سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور رسیده‌است در این سازمان وظایف اصلی به گروه‌های اصلی زیر تقسیم‌بندی شده‌است:

1. حفاظت از امور اراضی و مالکیت حقوق دولتی بر زمین می‌باشد.
2. جنگلداری و جنگلکاری و حفاظت از جنگلهای کشور اعم از جنگلهای مناطق مرطوب شمال یا سایر جنگلهای پراکنده در کشور و تشویق مردم به زراعت چوب.
3. آبخیزداری و امور مراتع و بیابان‌های کشور که در این گروه کاری اقداماتی جهت حفاظت از خاک و کنترل فرسایش به همراه اقداماتی برای اصلاح و بهره‌برداری از مراتع و جلوگیری از توسعه مناطق بیابانی کشور می‌باشد.

افزایش جمعیت، میزان تقاضا را برای منابع طبیعی بالا می‌برد و بر محیطی که منشأ این منابع است، تأثیر می‌گذارد. منابع طبیعی، موادّ خام مورد نیاز انسان هاست و به دو صورت تجدید پذیر و تجدید ناپذیر در طبیعت وجود دارد. گروه اوّل به‌طور عمده از جانداران تشکیل شده و قابل جایگزینی است؛ مثل محصولات دامی، درختان، نخ و پشم. گروه دوم موادی هستند که در صورت تمام شدن قابل جبران نیستند یا زمان لازم برای آن‌ها به قدری طولانی است که عملاً تجدید شدنی محسوب نمی‌شوند امروزه منابع طبیعی تجدید شونده در ابعاد مختلف زندگی بشر (اقتصادی، اجتماعی فرهنگی و زیست‌محیطی) نقش مهمی راایفا می‌نمایند. در اغلب کشورهای در حال توسعه در اثر تبدیل عرصه، گسترش بی‌رویه شهرها، توسعه غیراصولی صنعت، رشد فزاینده جمعیت و فقدان برنامه‌ریزی مناسب برای نگهداری از منابع طبیعی، سطح این عرصه‌ها کاهش یافته و در خطر نابودی قرارگرفته‌است. خسارات ناشی از این تخریب به شکل‌های گوناگون از قبیل :جاری شدن سیلابها و شسته شدن خاک، پرشدن سریع مخازن سدها از رسوبات آبرفتی، افت سطح آبهای زیرزمینی، نابودی خاکهای حاصلخیز، تغییرات نامطلوب آب و هوایی و کاهش فرآورده‌های جنگلی و مرتعی، بهم خوردن تعادل اکوسیستم به مخاطره افتادن روند طبیعی محیط زیست و حیات وحش، گسترش بیابانها و کویرها … ظاهر می‌گردد.

جستارهای وابسته

• یگان ویژه حفاظت از منابع طبیعی ایران
• سازمان حفاظت محیط زیست ایران
• انرژی در ایران
• جنگل‌های ایران

منابع

علوم تجربی سال سوم دورهٔ راهنمایی تحصیلی