زبان اردو: تفاوت میان نسخه‌ها

ویرایش پیوندها
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Ooa 2020 (بحث | مشارکت‌ها)
۱۴۶ ویرایش‌ها
Ooa 2020 (بحث | مشارکت‌ها)
۱۴۶ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۹: خط ۱۹:
|یادداشت=IPA
|یادداشت=IPA
|image=Urdu_example.svg}}
|image=Urdu_example.svg}}
{{Infobox language
| name = Urdu
| altname = Standard Urdu
| nativename = {{lang|ur|{{nq|اُردُو}}}}
| pronunciation = {{IPA-hns|ˈuːrdu||hi-Urdu.ogg}}
| ethnicity = No specific ethnicity<ref name="Mukherjee2018">{{cite book|author=Ramkrishna Mukherjee|title=Understanding Social Dynamics in South Asia: Essays in Memory of Ramkrishna Mukherjee|url=https://books.google.com/books?id=IHWKDwAAQBAJ&pg=PA221|year=2018|publisher=Springer|isbn=9789811303876|pages=221–}}</ref><ref>{{cite book|title=Economic and Political Weekly|url=https://books.google.com/books?id=yu-wAAAAIAAJ|year=1996|publisher=Sameeksha Trust}}</ref>
| states = [[Pakistan]] and [[India]]
| region = [[South Asia]]
| speakers = [[Native speakers]]: 68.62&nbsp;million
| date = 2019
| speakers2 = [[L2 speakers]]: 101.58&nbsp;million (2019)<ref>{{e22|urd|Urdu}}</ref>
| familycolor = Indo-European
| fam2 = [[Indo-Iranian languages|Indo-Iranian]]
| fam3 = [[Indo-Aryan languages|Indo-Aryan]]
| fam4 = [[Hindi languages|Central Zone]]
| fam5 = [[Western Hindi]]
| fam6 = [[Hindustani language|Hindustani]]<ref name=ELL2>{{ELL2|Hindustani}}</ref>
| dia1 = [[Deccani Language|Deccani]]
| dia2 = [[Dhakaiya Urdu|Dhakaiya]]
| dia3 = [[Rekhta]]
| ancestor = [[Hindustani language|Hindustani]]
| ancestor2 = [[Rekhta]]
| script = * [[Perso-Arabic script|Perso-Arabic]] ([[Urdu alphabet]])
* [[Roman Urdu]] (unofficial)
* [[Urdu Braille]]
| nation = {{flag|Pakistan}}<br>(National)
{{IND}}<br>(State-official)
* [[Jammu and Kashmir (union territory)|Jammu and Kashmir]]
* [[National Capital Territory of Delhi]]
* [[Bihar]]
* [[Uttar Pradesh]]
* [[Jharkhand]]
* [[West Bengal]]
* [[Telangana]]<ref>{{Cite news|url=http://indianexpress.com/article/india/urdu-is-telanganas-second-official-language-4940595/|title=Urdu is Telangana's second official language|date=16 November 2017|work=[[The Indian Express]]|access-date=27 February 2018|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.thenewsminute.com/article/urdu-second-official-language-telangana-state-passes-bill-71742|title=Urdu is second official language in Telangana as state passes Bill|date=17 November 2017|work=The News Minute|access-date=27 February 2018}}</ref>
| minority = {{flag|South Africa}} {{small|(protected language)}}<ref>{{cite web|title=Constitution of the Republic of South Africa, 1996 - Chapter 1: Founding Provisions|url=http://www.gov.za/documents/constitution/chapter-1-founding-provisions|website=www.gov.za|accessdate=6 December 2014}}</ref>
| iso1 = ur
| iso2 = urd
| iso3 = urd
| lingua = 59-AAF-q
| image = Urdu example.svg
| imagesize = 120px
| imagecaption = ''Urdu'' in [[Nastaʿlīq]] script
| map = Urdu_official-language_areas.png
| mapcaption = {{legend|#ffc90e|Areas in India and Pakistan where Urdu is either official or co-official}}
{{legend|#fff200|Areas where Urdu is neither official nor co-official}}
| notice = IPA
| sign = {{plainlist|
* [[Indian Signing System]] (ISS)<ref>{{cite web|url=http://punarbhava.in/index.php?option=com_content&view=article&id=1056&Itemid=614|title=Short Term Programmes|author=Gaurav Takkar|work=punarbhava.in|accessdate=29 March 2015|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161115071424/http://punarbhava.in/index.php?option=com_content&view=article&id=1056&Itemid=614|archivedate=15 November 2016}}</ref>
* Signed Urdu<ref>"Indo-Pakistani Sign Language", ''Encyclopedia of Language and Linguistics''</ref>
}}
| glotto = urdu1245
| glottorefname = Urdu
| agency = [[National Language Promotion Department]] (Pakistan)<br>[[National Council for Promotion of Urdu Language]] (India)
}}

'''زبان اُردو''', یا '''لشکری زبان'''، زبان ملی کشور [[پاکستان]] و یکی از ۲۲ زبان ملی در [[هندوستان]] است. از نظر تعداد گویش‌ور اردو بیستمین زبان جهان است. این زبان از خانوادهٔ [[زبان‌های هندوآریایی]] است و از لحاظ تبارشناسی به [[فارسی]] نسبتاً نزدیک است. زبان‌های [[زبان هندی|هندی]] و اردو در واقع دو گویش از [[زبان هندوستانی]] (هندی-اردو) هستند. اردو و هندی برای گویش‌وران یکدیگر قابل فهم هستند و شباهتشان از لحاظ واج‌شناسی و دستور به اندازه‌ای است که بیشتر زبان‌شناسان آنها را یک زبان واحد می‌دانند. اردو در شکل رسمی واژگان ادبی و فنی و برخی ساختارهای دستوری ساده را از فارسی می‌گیرد، در حالی که زبان هندی رسمی این‌ها را از زبان سانسکریت می‌گیرد.
'''زبان اُردو''', یا '''لشکری زبان'''، زبان ملی کشور [[پاکستان]] و یکی از ۲۲ زبان ملی در [[هندوستان]] است. از نظر تعداد گویش‌ور اردو بیستمین زبان جهان است. این زبان از خانوادهٔ [[زبان‌های هندوآریایی]] است و از لحاظ تبارشناسی به [[فارسی]] نسبتاً نزدیک است. زبان‌های [[زبان هندی|هندی]] و اردو در واقع دو گویش از [[زبان هندوستانی]] (هندی-اردو) هستند. اردو و هندی برای گویش‌وران یکدیگر قابل فهم هستند و شباهتشان از لحاظ واج‌شناسی و دستور به اندازه‌ای است که بیشتر زبان‌شناسان آنها را یک زبان واحد می‌دانند. اردو در شکل رسمی واژگان ادبی و فنی و برخی ساختارهای دستوری ساده را از فارسی می‌گیرد، در حالی که زبان هندی رسمی این‌ها را از زبان سانسکریت می‌گیرد.


نسخهٔ ‏۲۸ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۲۳:۳۶

زبان اردو
Default
کدهای زبان
ایزو ۱–۶۳۹ur
ایزو ۲–۶۳۹urd
ایزو ۳–۶۳۹urd
Urdu
Standard Urdu
اُردُو
Urdu in Nastaʿlīq script
بیان[ˈuːrdu] (دربارهٔ این پرونده شنیدن)
زبان بومی درPakistan and India
منطقهSouth Asia
قومیتNo specific ethnicity[۱][۲]
شمار گویشوران
Native speakers: 68.62 million  (2019)
L2 speakers: 101.58 million (2019)[۳]
گونه‌های نخستین
گویش‌ها
وضعیت رسمی
زبان رسمی در
 پاکستان
(National)

 هند
(State-official)

زبان اقلیت
شناخته‌شده در
 آفریقای جنوبی (protected language)[۹]
تنظیم‌شده توسطNational Language Promotion Department (Pakistan)
National Council for Promotion of Urdu Language (India)
کدهای زبان
ایزو ۱–۶۳۹ur
ایزو ۲–۶۳۹urd
ایزو ۳–۶۳۹urd
گلاتولوگurdu1245[۱۰]
زبان‌شناسی59-AAF-q
{{{mapalt}}}
  Areas in India and Pakistan where Urdu is either official or co-official
  Areas where Urdu is neither official nor co-official
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آی‌پی‌ای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامت‌های سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسه‌های یونی‌کد ببینید.

زبان اُردو, یا لشکری زبان، زبان ملی کشور پاکستان و یکی از ۲۲ زبان ملی در هندوستان است. از نظر تعداد گویش‌ور اردو بیستمین زبان جهان است. این زبان از خانوادهٔ زبان‌های هندوآریایی است و از لحاظ تبارشناسی به فارسی نسبتاً نزدیک است. زبان‌های هندی و اردو در واقع دو گویش از زبان هندوستانی (هندی-اردو) هستند. اردو و هندی برای گویش‌وران یکدیگر قابل فهم هستند و شباهتشان از لحاظ واج‌شناسی و دستور به اندازه‌ای است که بیشتر زبان‌شناسان آنها را یک زبان واحد می‌دانند. اردو در شکل رسمی واژگان ادبی و فنی و برخی ساختارهای دستوری ساده را از فارسی می‌گیرد، در حالی که زبان هندی رسمی این‌ها را از زبان سانسکریت می‌گیرد.

در برخی متون تا ۷۰ درصد واژگان زبان اردو، فارسی است. سید احمد دهلوی میزان آن را حدود ۳۰ درصد می‌داند. همیرا شهباز استادیار یکی از دانشگاه‌های پاکستان اعتقاد دارد ۶۰ درصد کلمات زبان اردو فارسی است. زمانی بیش از هشتاد یا نود درصد کلمات تشکیل دهنده زبان اردو واژگان فارسی یا عربی بوده‌است. ورود واژگان و عبارات انگلیسی و زبان‌های بومی به زبان اردو این نسبت‌ها را برهم زده و در فرهنگ لغت اردوی "فیروزاللغات" واژه‌ها و ترکیب‌های فارسی بیش از بیست‌وپنج درصد نیست. بررسی زبان اردو نشان می‌دهد که تأثیر زبان فارسی بر اردو اگرچه برای گسترش دامنه‌ی ادبیات در این زبان بوده ولی این اثرپذیری دایره‌ی گسترده‌ای داشته و شامل اسامی، افعال، حروف، محاورات، تشبیهات، استعاره‌ها، ترکیب‌ها و ضرب‌المثل‌ها می‌شود. مشترکات فارسی و اردو بسیار زیاد است و زبان فارسی نه تنها بر اردو بلکه بر دیگر زبان‌های پاکستان نیز اثرات عمیق بر جای گذاشته‌است. نخستین زبانی که در شبه قاره و پاکستان از فارسی بسیار متأثر گردید، زبان پنجابی بود. زبان پنجابی بدون واسطه با زبان فارسی ارتباط برقرار کرد و از آمیزش آنها چنان خمیرمایه‌ای آماده کرد که چون به دهلی رسید زبان اردو به وجود آمد.[۱۱][۱۲]

اردو ایرانی شده- اسلامی سازی زبان هندوستانی است. اردو گویشی از این زبان است که در پاکستان به کار می‌رود، با خط فارسی - عربی نوشته می‌شود و مملو از واژگان تخصصی و ادبی فارسی و واژگان عربی (راه یافته از طریق زبان فارسی) است. اما هندی گویشی است که در هندوستان به کار می‌رود و با خط دیواناگری نوشته می‌شود و در انتخاب واژگان تخصصی و ادبی بر زبان سانسکریت تکیه می‌کند. زبان واحد هندوستانی از لحاظ مجموع گویشوران چهارمین زبان جهان است. اردو زبان مادری کمتر از هشت درصد مردم پاکستان است، اما نزدیک به نود درصد مردم این کشور اردو را بلدند و می‌توانند به این زبان صحبت کنند. لازم به ذکر است که برخی از مردم افغانستان هم به این زبان صحبت می‌کنند.

تاریخچه

Lashkari Zaban title in Nastaliq script

تا پیش از دوران تیموریان زبان فارسی در شبه قاره هند، به عنوان زبان داد و ستد فراگیر شده بود (نگاه به: زبان فارسی در شبه قاره هندوستان). پس از آنکه نوادگان تیمور لنگ، امپراتوری مغولی هند یا گورکانیان هند را ایجاد کردند زبان فارسی زبان رسمی این امپراتوری بزرگ شد. در سده‌های ۱۰ و ۱۱ میلادی، سربازان زیادی به ناحیه سند آمدند که به زبان‌های فارسی، ترکی، عربی و … سخن می‌گفتند. در طول سالیان دراز از آمیزش این زبان‌ها با هم و با زبان محلی مردم، زبان اردو فراگیر شد. اردو به معنی لشکر است و بیانگر زبانی است که در میان سربازان رایج شد.[۱۳]

دستور زبان

از نظر دستور زبان تا اندازه زیادی همانند پارسی است. برای نمونه در این زبان کارواژه‌ها (فعل‌ها) در پایان جمله‌ها می‌آیند. مانند زبان پارسی دارای حرف تعریف نبوده و گاهی واژه یک پیش از اسم‌ها نقش حرف تعریف را دارد.

الفبای اردو

مقالهٔ اصلی: الفبای اردو

پارسی باستان و پارسی میانه بر زبانهای تمدن دره سند اثرات زیادی داشته‌است. فارسی اثرات زیادی بر سایر زبان های همسایه ایران گذاشته‌است به‌خصوص بر زبان های هندی - اردو - عربی- ترکی.[۱۴] الفبای اردو بر پایه الفبای پارسی بنیان نهاده شده که با افزودن چهار حرف دیگر به الفبای فارسی تشکیل شده‌است. این چهار حرف عبارت‌اند از:[۱۵] ٹ، ڈ، ڑ، ٹ، ڈ، ڑ، ے (ی). حرف «هـ» دوچشم نیز در اردو با قلمی دیگر به‌صورت: «ه» نمایش داده می‌شود.

جستارهای وابسته

پانویس

  1. ↑ Ramkrishna Mukherjee (2018). Understanding Social Dynamics in South Asia: Essays in Memory of Ramkrishna Mukherjee. Springer. pp. 221–. ISBN 9789811303876.
  2. ↑ Economic and Political Weekly. Sameeksha Trust. 1996.
  3. ↑ Urdu at اتنولوگ (22nd ed., 2019)
  4. ↑ Hindustani (2005). Keith Brown (ed.). Encyclopedia of Language and Linguistics (2 ed.). Elsevier. ISBN 0-08-044299-4.
  5. ↑ Gaurav Takkar. "Short Term Programmes". punarbhava.in. Archived from the original on 15 November 2016. Retrieved 29 March 2015.
  6. ↑ "Indo-Pakistani Sign Language", Encyclopedia of Language and Linguistics
  7. ↑ "Urdu is Telangana's second official language". The Indian Express (به انگلیسی). 16 November 2017. Retrieved 27 February 2018.
  8. ↑ "Urdu is second official language in Telangana as state passes Bill". The News Minute. 17 November 2017. Retrieved 27 February 2018.
  9. ↑ "Constitution of the Republic of South Africa, 1996 - Chapter 1: Founding Provisions". www.gov.za. Retrieved 6 December 2014.
  10. ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Urdu". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. {{cite book}}: Invalid |display-editors=4 (help)
  11. ↑ http://atraknews.com/new.aspx?id=28151
  12. ↑ https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/04/27/99817/زبان-فارسی-در-پاکستان-هرجا-می-رویم-زودتر-از-ما-زبان-فارسی-رفته-است
  13. ↑ en:History of Urdu
  14. ↑ تأثیر زبان فارسی بر زبان و ادبیات شبه قاره هند. دکتر عجم [۱] آفتاب
  15. ↑ ur:تختی جیم ویکی‌پدیای اردو

منابع

آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد زبان فارسی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد مرتبط با زبان است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=زبان_اردو&oldid=30250098»