رامین جهانبگلو

«جهانبگلو» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، جهانبگلو (ابهام‌زدایی) را ببینید.

رامین جهانبگلو
نام هنگام تولد	رامین جهانبگلو
زادهٔ	۷ دی ۱۳۳۵ ‏(۶۷ سال) تهران، ایران
محل زندگی	تورنتو، کانادا
تحصیلات	فلسفه
همسر(ها)	آذین معالج
والدین	امیرحسین جهانبگلو خجسته کیا
وبگاه	وبگاه آگورا
حیطه	فلسفه، انسان‌شناسی
تأثیرگرفته از ژیل دلوز مهاتما گاندی آنگ سان سو چی نلسون ماندلا مارتین لوتر کینگ

رامین جهانبگلو (۷ دی ۱۳۳۵ در تهران) فیلسوف ایرانی و ساکن تورنتو کانادا است. جهانبگلو فارغ‌التحصیل دکترا فلسفه از دانشگاه سوربن فرانسه بوده و در حال حاضر در دانشگاه تورنتو، علوم سیاسی تدریس می‌کند. او از زندانیان سیاسی بعد از انقلاب ۱۳۵۷ است و مدت چهار ماه از اردیبهشت تا شهریور ۱۳۸۵ را در زندان اوین گذراند و در نهایت با قرار وثیقه آزاد شد. فیلمی از اعتراف وی نیز از شبکه یک صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد.

زندگی و تحصیلات

رامین جهانبگلو زاده ۱۳۳۵ در تهران است. او فرزند امیرحسین جهانبگلو، پژوهشگر فلسفه، تاریخ و اقتصاد است. رامین جهانبگلو مدرک دکترای خود را از دانشگاه سوربن فرانسه (دانشگاه پاریس ۴)، کشوری که ۲۰ سال از عمر خود را در آنجا گذرانده بود، دریافت کرد. بعدها در سال ۱۹۹۹ دوره پژوهشی پسادکتری خود را در زمینه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه هاروارد به اتمام رساند. او با آذین معالج، خواهر زاده سید حسین نصر از فیلسوفان شناخته شده ایرانی ازدواج کرده‌است.

او فرزند امیرحسین جهانبگلو و پسرخاله سید حسین نصر است.

فعالیت‌ها

فعالیت‌های آموزشی وی در سال ۱۹۹۳ در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در تهران آغاز شد. او در سال‌های اخیر به عنوان محقق انجمن ایران‌شناسی فرانسه در تهران مشغول به کار بوده‌است. رامین جهانبگلو هم‌اکنون در تورنتو کانادا در انجمن فلسفی آگورا مشغول به تدریس فلسفه به ایرانیان می‌باشد.

دستگیری

او در ۸ اردیبهشت ۱۳۸۵ زمانی که تصمیم داشت جهت شرکت در کنفرانسی دربارهٔ ایران به بروکسل سفر کند، در فرودگاه مهرآباد دستگیر شد. عده‌ای احتمال می‌دهند علت بازداشت او مصاحبهٔ اخیرش با یک روزنامهٔ اسپانیایی در مورد اظهارات محمود احمدی‌نژاد در مورد انکار هولوکاست باشد.^∗

در روز ۱۳ اردیبهشت محمود سالارکیا، معاون دادستان تهران، خبر بازداشت او را تأیید کرد و اعلام کرد او هم‌اکنون در زندان اوین است. در تاریخ ۱۶ اردیبهشت، وزیر اطلاعات در جلسه‌ای در حاشیهٔ روز معلم اعلام کرد که اتهام جهان‌بگلو «ارتباط با بیگانه» است و وی در حال حاضر جهت تکمیل بررسی‌ها دربارهٔ موارد اتهامی در اختیار وزارت اطلاعات قرار گرفته‌است.^∗

روزنامه کیهان در روز ۱۴ اردیبهشت ضمن اعلام خبر دستگیری وی، او را «عامل بیگانه» خواند که پس از انقلاب به غرب گریخته بوده‌است و اعلام داشت که او از جمله امضاءکنندگان بیانیه‌ای بوده که از سوی جمعی از ایرانیان مقیم در اروپا در تقدیر از محکومیت ایران توسط پارلمان اروپا، منتشر شده بود.^∗ در روز ۱۶ اردیبهشت وبگاه خبری فردا از سوی یک منبع ناشناس اعلام کرد که اتهام جهانبگلو «همکاری اطلاعاتی با سلطنت‌طلبان و برخی گروه‌های معارض جمهوری اسلامی است». این وبگاه همچنین اعلام کرده‌است که وی را در بند ۲۰۹ زندان اوین نگهداری می‌شود و «از وی ده‌ها صفحه اعتراف گرفته شده‌است» ^∗

پس از گذشت مدتی از دستگیری، غلامحسین محسنی اژه‌ای، وزیر اطلاعات ایران، اتهام وی را تلاش برای ایجاد «انقلاب مخملی» و نرم اعلام کرد^∗. روزنامهٔ کیهان در ۱۱ مرداد با چاپ خبری، از قول یک مقام آگاه اعلام نمود که جهانبگلو به تازگی اعتراف کرده‌است که با استفاده از اینترنت و وب در صدد اجرای طرح شبکهٔ جاسوسی سایبر با نام C.E.S بوده‌است:

«[وی] به تازگی اعتراف کرده که وظیفه راه اندازی یک شبکه وسیع تحت «وب» را برای جمع‌آوری اطلاعات طبقه‌بندی شده از جریان‌ها، گروه‌ها و عناصر فعال سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بر عهده داشته‌است.»^∗

واکنش‌ها، نظرات و بیانیه‌ها دربارهٔ دستگیری

در روز ۱۴ اردیبهشت سازمان دیده‌بان حقوق بشر طی بیانیه‌ای با ابراز نگرانی از وضعیت جهانبگلو خواستار آزادی فوری وی شد. جو استورک، مدیر بخش خاورمیانه‌ای این سازمان، گفت: «ما دولت ایران را کاملاً مسوول وضعیت سلامت جهانبگلو می‌شناسیم.»^∗ به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران، مقامات کانادایی نیز اعلام کرده‌اند که به دلیل تابعیت ایرانی-کانادایی جهانبگلو، موضوع دستگیری او را با مقامات ایرانی مطرح نموده‌اند و در حال پیگیری در اینباره هستند. با وجود این از اظهارنظر در مورد این پرونده خودداری کردند.^∗

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه امیرکبیر نیز با صدور بیانیه‌ای ضمن اعتراض نسبت به بازداشت رامین جهانبگلو، خواستار روشن شدن وضعیت وی شد. این انجمن به پاس همکاری بدون چشم‌داشت وی با جشنواره‌های تابستانهٔ این دانشگاه، خواستار روشن شدن وضعیت وی است.^∗

انجمن گزارشگران بدون مرز نیز اعلام نگرانی خود را از دستگیری جهانبگلو اعلام کرده و آزادی فوری وی را خواستار شده‌است.^∗ حزب سوسیالیست فرانسه نیز در بیانیه‌ای دستگیری وی را محکوم کرده‌است.^∗

حزب سوسیالیست فرانسه در بیانیه مطبوعاتی ای که به تاریخ بیستم اردیبهشت ماه (دهم ماه مه) منتشر نمود، دستگیری رامین جهانبگلو را قاطعانه محکوم و از همه اندیشمندان مستقل و دموکرات‌های ایران حمایت کرد.

پس از گذشت سه هفته از دستگیری جهانبگلو، گروهی شامل بیش از ۴۰۰ نویسنده، استاد دانشگاه، محقق، هنرمند و فعال حقوق بشر از سراسر جهان (چون نوآم چامسکی، زبان‌شناس آمریکایی، جان ماکسول کوئتزه، برنده جایزه نوبل ادبیات ۲۰۰۳ و شیرین عبادی) با ارسال نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور ایران و همچنین رئیس قوه قضاییه این کشور خواستار آزادی وی شده‌اند.^∗

او در روز چهارشنبه ۸ شهریور ۱۳۸۵ با سپردن وثیقه از زندان آزاد شده‌است. دادستان کل ایران گفته‌است که او به جرم خود اعتراف و عذرخواهی کرده‌است. همچنین مسئولان قضایی گفته‌اند که او حاضر است اعترافاتش از تلویزیون پخش شود. ^∗

اعترافات

روز ۲۷ تیر ۱۳۸۶ فیلم اعترافات رامین جهانبگلو، هاله اسفندیاری و کیان تاج‌بخش از شبکه یک صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد.

جایزه صلح سازمان ملل

در شامگاه سه شنبه ۱۱ اسفند ۱۳۸۸ در بارسلون اسپانیا جایزه صلح سال ۲۰۰۹ سازمان ملل، به جهانبگلو تقدیم شد. جهانبگلو هنگام دریافت جایزه صلح سازمان ملل متحد، در «خانه آسیا» در بارسلون، جایزه خود را از آن مردم ایران دانست و گفت: «من اینجا صدای مردمی هستم که در ایران بی‌صدا اعتراض می‌کنند.»

کتاب‌شناسی

کتاب‌های فارسی، به ترتیب سال انتشار^∗

• انقلاب فرانسه و جنگ از دیدگاه هگل، چاپ اول ۱۳۶۸، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم این کتاب با عنوان «هگل و سیاست مدرن» به سال ۱۳۷۹ با همکاری انتشارات علمی و فرهنگی و نشر هرمس منتشر گردید.
• در جست‌وجوی آزادی: مصاحبه‌های رامین جهانبگلو با آیزایا برلین، مترجم خجسته کیا، چاپ اول ۱۳۷۱ نشر گفتار، چاپ دوم، ویرایش دوم ۱۳۸۱ نشر گفتار، تجدید چاپ ویرایش دوم ۱۳۸۷ نشر نی
• ماکیاولی و اندیشهٔ رنسانس، چاپ اول ۱۳۷۲، نشر مرکز
• مدرنیته، دموکراسی و روشنفکران، از مجموعهٔ فلسفهٔ امروز، چاپ اول ۱۳۷۴، نشر مرکز
• مدرن‌ها، از مجموعهٔ فلسفهٔ امروز، چاپ اول ۱۳۷۶، نشر مرکز
• زیر آسمانهای جهان: گفت وگوی رامین جهانبگلو با داریوش شایگان، مترجم نازی عظیما، چاپ اول ۱۳۷۶، نشر فرزان روز
• نقد عقل مدرن: مصاحبه رامین جهانبگلو با ۲۰ تن از صاحب نظران و فیلسوفان معاصر، مترجم حسین سامعی، دورهٔ دو جلدی، جلد اول چاپ اول ۱۳۷۶، جلد دوم چاپ اول ۱۳۷۷، نشر فرزان روز
• شوپنهاور و نقد عقل کانتی، مترجم محمد نبوی، چاپ اول ۱۳۷۷، نشر نی
• اندیشه عدم خشونت، مترجم محمدرضا پارسایار، چاپ اول ۱۳۷۸، نشر نی
• وجدان زندگی: گفت‌وگو با جورج استاینر، مترجم پروین ذوالقدری، چاپ اول ۱۳۷۸، نشر نی
• کلاوزویتس و نظریهٔ جنگ، چاپ اول ۱۳۷۸، نشر هرمس
• گاندی و ریشه‌های فلسفی عدم خشونت، مترجم هادی اسماعیل‌زاده، چاپ اول ۱۳۷۹، نشر نی
• تاگور وجدان بشر، مترجم خجسته کیا، چاپ اول ۱۳۷۹، نشر نی
• ایران و مدرنیته: گفت‌وگوهایی با پژوهشگران ایرانی و خارجی در زمینه رویارویی ایران با دستاوردهای جهان مدرن، ترجمه گفتگوهای فرانسوی حسین سامعی، چاپ اول ۱۳۷۹، نشر گفتار، تجدید چاپ ۱۳۸۷، نشر قطره
• تفاوت و تساهل: گفتارهایی در تفکر سیاسی معاصر، چاپ اول ۱۳۸۰، نشر مرکز
• موج چهارم، مترجم منصور گودرزی، چاپ اول ۱۳۸۱، نشر نی
• تاملات هگلی: درس‌هایی دربارهٔ پدیدارشناسی ذهن هگل، چاپ اول ۱۳۸۲، نشر نی
• تمدن و تجدد، گفتگوی رامین جهانبگلو و جمشید بهنام، چاپ اول ۱۳۸۲، نشر مرکز
• جهانی بودن: پانزده گفتگو با اندیشمندان امروز جهان، چاپ اول ۱۳۸۲، نشر مرکز
• حاکمیت و آزادی: درس‌هایی در زمینه فلسفه سیاسی مدرن، چاپ اول ۱۳۸۳، نشر نی
• ایران در جستجوی مدرنیته: بیست گفتگو در بی‌بی‌سی با صاحبنظران ایرانی، چاپ اول ۱۳۸۴، نشر مرکز
• در آینهٔ شرق: گفتگو با اشیش ناندی، مترجم خجسته کیا، چاپ اول ۱۳۸۴، نشر مرکز
• بین گذشته و آینده، چاپ اول ۱۳۸۴، نشر نی
• در جست‌وجوی امر قدسی: گفت‌وگوی رامین جهانبگلو با سیدحسین نصر، مترجم مصطفی شهرآیینی، نشر نی، چاپ اول ۱۳۸۵
• ذهن زمستانی (تاملاتی دربارهٔ زندگی در جهانی ناپایدار)، چاپ اول ۱۳۸۶، نشر نی
• زمانی برای انسانیت بشر، چاپ اول ۱۳۸۷، نشر نی
• روح هند، مترجمان حسین فراستخواه و زهرا قیاسی، چاپ اول ۱۳۸۹، نشر نی

مطبوعات

جهانبگلو با بسیاری از نشریات مهم ایرانی (مانند فصلنامه گفتگو، گردون، کیان، کلک) و بسیاری از روزنامه‌های اصلاح‌طلب همکاری داشته‌است و مصاحبه‌های وی با چند تن از کارگردانان مطرح سینمای اروپا - چون لارس فون تریر و امیر کوستوریتسا - در نشریات سینمایی ایرانی به چاپ رسیده‌است. وی همچنین با رسانه‌های خارجی چون رادیو بی‌بی‌سی، مجلات و فصلنامه‌های اِسپری (Esprit)، اِتود (Études)، پروژه(Projets) همکاری داشته‌است.

بازنشر آثار

آثار فلسفی رامین جهانبگلو توسط برخی از سازمان‌ها و مراکز در ایران بازنشر شده‌است:

• بازنشر اثر رامین جهانبگلو در سایت کنسرسیوم محتوای ملی
• بازنشر اثر رامین جهانبگلو در سایت مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان
• بازنشر اثر رامین جهانبگلو در سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی

دیدگاه‌ها

به عبارت دیگر - رامین جهانبگلو

• دموکراسی چیز بدی نیست. به شرط این که نتیجه اعمال شهروندان یک مملکت باشد، نه این که از بیرون بیاید. دموکراسی یک تمرین روزانه است از سوی شهروندان یک مملکت نه چیزی که توسط یک سازمان یا بنگاه داده شود.
• دانشگاه همیشه در مرکز جامعه مدنی و در کنار و برابر نهاد مدرن دولت و از نهادهای کلیدی گستره همگانی می‌باشد. چرا که با برخورد اندیشه‌های مختلف در این فضا پیشرفت عقلانیت و رشد انتقاد هم بیشتر شده‌است.
• هر ملتی برای اندیشیدن حافظه تاریخی خود دارای استراتژی حافظه سازی خاص خود است که به‌طور معمول حفظ بخشی از حقایق تاریخی را تبدیل به شواهد سیاسی می‌کند و بخشی را در تاریکی تاریخ مدفون می‌کند.
• بحث «کالچر» (فرهنگ) و «سیویلیزیشن» (تمدن) از هم کاملاً جدا است. در خاطره ملی ما ایرانی‌ها گاهی این دو مفهوم یکی می‌شود؛ یعنی ما وقتی از تمدن و فرهنگ ایران صحبت می‌کنیم هر دو را یکسان می‌بینیم. دلیلش هم این است که به نظر من پشت آن یک کار فلسفی نیست. یک برخورد خیلی احساسی محض است. به هر حال مهم این است که ما این دو تا را بتوانیم از هم جدا کنیم و به این پرسش پاسخ بدهیم که وقتی داریم دربارهٔ تمدن صحبت می‌کنیم با ارجاع دادن به نوروتلیاس، هگل و کانت داریم از چه موضوعی صحبت می‌کنیم و تمدن ایرانی یعنی چه و وقتی از فرهنگ یا کالچر صحبت می‌کنیم یعنی چه.
• چرا باید روشنفکران ما جهانی شوند؟ من اعتقاد دارم که ما نه تنها باید گلوبال شویم بلکه باید لوکال هم شویم؛ یعنی «گلوکال» شویم. خودشناسی و جهانی شدن باید با هم باشد. اگر از من سؤال کنید که جهانی شدن یعنی چه می‌گویم جهانی شدن یعنی این که فکر و اندیشه خودمان را به خطر بیاندازیم. روشنفکری که می‌خواهد جهانی شود نمی‌آید فکر و اندیشه خودش را مومیایی کند و در یک محفظه غیرقابل نقد قرار دهد. چگونه خودمان را به خطر می‌اندازیم؟ وقتی با جهان غیر خودمان با جهان دیگری برخورد می‌کنیم.

پانویس

1. ^  روز آنلاین، بی‌بی‌سی و رویتر
2. ^  وبگاه رسمی
3. ^  روزنامهٔ کیهان، ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۵
4. ^  دیده‌بان حقوق بشر
5. ^  ایسنا
6. ^  وبگاه خبری فردا
7. ^  وبگاه خبری گویا، «انجمن اسلامی…»
8. ^  وبگاه خبری گویا، «گزارشگران بدون مرز…»
9. ^  وبگاه خبری گویا، «مقامات کانادایی…»
10. ^  وبگاه خبری گویا، «حزب سوسیالیست فرانسه…»
11. ^  بی‌بی‌سی فارسی
12. ^  روزنامهٔ کیهان، ۱۱ مرداد ۱۳۸۵
13. ^  بی‌بی‌سی فارسی، ۱۱ تیر ۱۳۸۵
14. ^  بی‌بی‌سی فارسی، ۸ شهریور ۱۳۸۵

منابع

• شهسواری، دانا. اخبار نگران‌کننده در مورد جهان بگلو، روز آنلاین، ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• بازداشت محقق عالی ایرانی، بدون هیچ اتهام، سازمان دیده‌بان حقوق بشر، پنجم مه ۲۰۰۵، نیویورک (قالب پرونده PDF).
• بازداشت یک عامل بیگانه، روزنامهٔ کیهان، ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• وزیر اطلاعات: اتهام جهان بگلو ارتباط با بیگانه است، خبرگزاری دانشجویان ایران، ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• همکاری با سلطنت‌طلبان؛ اتهام رامین جهان بگلو، ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه امیرکبیر خواستار روشن شدن وضعیت رامین جهان بگلو شد، ایلنا، وبگاه خبری گویا، ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• گزارشگران بدون مرز خواهان آزادی فوری رامین جهان بگلو است، وبگاه خبری گویا، ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• مقامات کانادایی: اتاوا موضوع دستگیری رامین جهان بگلو را با مقامات ایرانی مطرح کرده‌است، ایسنا، وبگاه خبری گویا، ۱۵ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• حزب سوسیالیست فرانسه دستگیری رامین جهان بگلو را محکوم کرد، وبگاه خبری گویا، ۲۲ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• درخواست چهره‌های بین‌المللی برای آزادی رامین جهان بگلو، بی‌بی‌سی فارسی، ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۵.
• مختصری فعالیت فرهنگی و اینترنتی! (خبر ویژه)، روزنامهٔ کیهان، ۱۱ مرداد ۱۳۸۵.
• وزیر اطلاعات: جهان بگلو مأمور انقلاب مخملی آمریکا در ایران، ۱۱ تیر ۱۳۸۵.
• رامین جهان بگلو آزاد شد بی‌بی‌سی فارسی، ۸ شهریور ۱۳۸۵.
• اظهارات رامین جهانبگلو در سومین فستیوال سیاسی-فرهنگی دفتر تحکیم وحدت، خبرگزاری مهر، ۹ مرداد ۱۳۸۵.
• دور تازهٔ اعتراض‌ها به بازداشت رامین جهانبگلو، بی‌بی‌سی فارسی.
• اژه‌ای: تحقیقات در مورد جهانبگلو ادامه دارد، بی‌بی‌سی فارسی.

• Iranian philosopher Jahanbegloo arrested, Wed May 3, 2006.
• Harrison, Frances. Iranian author arrested in Tehran, BBC News, Wednesday, 3 May 2006.
• Naji, Kasra. Iranian Scholar Arrested, Los Angeles Times, May 3, 2006. (انگلیسی)

پیوند به بیرون

• وب سایت رسمی بایگانی‌شده در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine (فارسی) (انگلیسی)
• مشخصات رامین جهانبگلو بر روی OpenDemocracy. (انگلیسی)