یهودی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از یهود)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
برای فیلمی با این نام، یهودی (فیلم ۱۹۵۸) را ببینید.
قوم یهود
به زبان عبری: יהודים (Yehudim)
Rembrandt Harmensz. van Rijn 063.jpg
بنا به سنت یهود، یعقوب پدر اسباط اسرائیل بود.
کل جمعیت
۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰–۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰
مناطق با جمعیت قابل توجه
 اسرائیل ۶٬۰۴۲٬۰۰۰
 ایالات متحده آمریکا ۵٬۴۲۵٬۰۰۰ (۲۰۱۱)
 فرانسه ۴۸۰٬۰۰۰
 کانادا ۳۷۵٬۰۰۰
 بریتانیا ۲۹۱٬۰۰۰
 روسیه ۱۹۴٬۰۰۰ – بیش از ۵۰۰٬۰۰۰
 آرژانتین ۱۸۲٬۳۰۰
 آلمان ۱۱۹٬۰۰۰
 استرالیا ۱۰۷٬۵۰۰
 برزیل ۹۵٬۳۰۰
 آفریقای جنوبی ۷۰٬۸۰۰
 اوکراین ۶۷٬۰۰۰–۲۰۰٬۰۰۰
 مجارستان ۴۸٬۶۰۰
 مکزیک ۳۹٬۴۰۰
 بلژیک ۳۰٬۳۰۰
 هلند ۳۰٬۰۰۰
 ایتالیا ۲۸٬۴۰۰
 ترکیه ۲۶٬۰۰۰
 ایران ۸٬۷۵۶
سایر کشورها ۲۵۰٬۲۰۰
زبان‌ها
زبان‌های گفتاری غالب:
زبان‌های تاریخی:
زبان‌های سری:
دین
Star of David.svg یهودیت
گروه‌های قومی مرتبط
سایر اهالی شام،[۱][۲][۳][۴] سامری‌ها،[۳] مردم عرب،[۳][۵] آشوری‌ها[۳]
قسمتی از چشم‌انداز یهودیت
قوم یهود و یهودیت
Star of David
WikiProject ویکی‌پروژه
یهودیان
کل جمعیت

۱۳ میلیون نفر

نواحی با بیشترین جمعیت
اسرائیل۴۳٪، ایالات متحده آمریکا۳۹٪
زبان‌های رایج
عبری، ییدیش، انگلیسی، روسی، فرانسوی، زبان فارسی و …
ادیان و مذاهب
یهودیت

یهودیان (به عبری: יהודים‌) گروهی قومی مذهبی نشأت گرفته از بنی‌اسرائیل، یا عبرانیان خاور نزدیک باستان است.[۶][۷] قومیت، ملت و دین یهود شدیداً با یکدیگر در پیوندند و یهودیت آیین سنتی ملت یهود است،[۸][۹][۱۰] که عمل به مناسک آن از حالت شدید تا عدم عمل متغیر است.

پیروان یهودیت چه نو کیشان و چه افرادی که از نژاد یهود هستند یهودی خطاب می‌شوند.

بر اساس نظر یهودیان، نژاد آن‌ها به شه پدران کتاب مقدس ابراهیم، اسحاق و یعقوب و شه مادران سارا، ربکا، لیه و راحیل بازمی‌گردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند بعد از اینکه توسط یوسف که وزیر مصر بود دعوت شدند. بازماندگان آن‌ها بعداً توسط مصریان به اسارت گرفته شدند و توسط موسی از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ قبل از میلاد رخ داده‌است. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل یهودا و شمعون و کمی از قبیله بنیامین و لاوی هستند که همگی با هم پادشاهی یهودا را تشکیل می‌دادند. از باقی‌مانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست.

یهودیت بر خلاف اسلام و مسیحیت دارای ارتباط شدیدی بین نژاد، ملیت و دین است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته می‌شود و معمولاً تنها در زمانی انجام می‌شود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند.

قوم یهود از زمان نابودی معبد سلیمان در سال ۷۰ بعد از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور اسرائیل قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را می‌دهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دوبار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. اولین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله طالوت و بعد داوود و سلیمان و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سال‌های ۱۴۰ تا ۳۷ قبل از میلاد.

یهودیان در هر دوره تاریخی مورد تنفر برخی اقوام به استثنای پارسها و هندیان بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شده‌است. دشمنی مسیحیان با یهودیان حتی تا پس از قرون وسطی و گذر از رنسانس ادامه یافت مانند قتل‌عام یهودیان توسط هیتلر یا کشته شدن سرباز درجه‌دار یهودی وفادار فرانسوی با تهمت ناروای خیانت توسط خود ارتش فرانسه. به دلیل آن دشمنی‌های دیرین طی دوره‌هایی از تاریخ یهودیان زیادی در بین مسلمانان زندگی می‌کردند مانند مصر و ایران. تاریخ‌شناسان تشکیل صهیونیسم را وابسته به ناامید شدن یهودیان از زندگی مسالمت آمیز در بین مسیحیان در گذشته عنوان می‌کنند و دلیل آن، علاوه بر اختلاف نظرهای عقیدتی مسیحیت و یهودیت، در دوره‌ای وابسته به بدبینی مسیحیان اروپا به تلاش و ثروت‌اندوزی یهودیان که حتی به پادشاه وام می‌دادند عنوان شده‌است، اما هم‌زمان با رشد فراماسونری و مفهوم برادری و سکولاریسم در غرب این بدبینی دیرین مسیحیان به یهودیان کم‌کم از بین رفت.[۱۱]

در زمان جنگ جهانی دوم جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن بعد از واقعه هولوکاست درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده می‌شود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا می‌باشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی می‌کنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن می‌باشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی می‌دانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمی‌شود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی می‌دانند یهودی نمی‌داند. (ببینید :چه کسی یهودی است؟)

عبری زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی اسرائیل است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را می‌آموزند، بجز عبری زبان‌های ییدیش، لادینو، گویش بخارائی، تاتی دربین برخی یهودیان رایج است.[۱۲][۱۳]

در سال ۵۳۹ پیش از میلاد کوروش به یهودیان آواره اجازه داد تا به اورشلیم بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود کنیسه بسازند.[۱۴]

ستاره داوود نشان امروزی یهودیت و هویت یهودی است[۱۵] که ریشه در ادبیات عربی قرون وسطی دارد که کابالیست‌ها از آن به عنوان دعای محافظ(سگولا ‏(en)‏) در برابر طلسم استفاده می‌کردند که به مهر سلیمان مشهور است.[۱۶][۱۷] از نظر تاریخی ریشه نشان ماه و ستاره نیز به قرن ششم پیش از میلاد مسیح و اطراف اسرائیل باستان و موأب برمی‌گردد و در پیکرنگاری سومری رایج بوده‌است. طی قرن نوزدهم نشان ماه و ستاره به عنوان نشان جهان اسلام و ستاره داوود به عنوان نشان یهودیت شناخته شدند.

معنای واژه یهود[ویرایش]

واژه یهود در کتاب مقدس به معنی هم قوم یهود و هم سرزمین یهودا است. واژه یهود از لغت آرامی یهودای که از ریشه عبری لغت یهودی יְהוּדִי است گرفته شده‌است. در کتاب مقدس به قوم یهودا، یهودیم יְהוּדִים اطلاق می‌شود. این نام از فرزند چهارم یعقوب که نامش یهودا بود گرفته شده‌است.

تفاوت یهود و بنی اسرائیل[ویرایش]

در کتاب مقدس یعقوب با نام دیگر اسرائیل شناخته می‌شود. از این رو فرزندان او بنی اسرائیل نام دارند. به دلیل اینکه بعد از اینکه ده قبیله شمالی اسرائیل گم شدند تنها بازماندگان قوم بنی اسرائیل از قوم یهودا هستند امروزه واژه یهود و بنی اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار می‌روند حال آنکه بنی اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان یعقوب و یهودی به معنی بازماندگان پادشاهی یهودا است.

ریشه قوم یهود[ویرایش]

بر اساس کتاب مقدس قوم یهود از بازماندگان ابراهیم، اسحاق و یعقوب هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین کنعان (اسرائیل امروزی) مهاجرت کرد. مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان می‌دهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشه ژنتیکی مشترکی در منطقه خاورمیانه و هلال حاصلخیز هستند. مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشه مشابهی است.

چه کسی یهودی است؟[ویرایش]

نوشتار اصلی: چه کسی یهودی است؟

یهودیت بر خلاف اسلام و مسیحیت دارای بعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بی‌توجه باشد یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد.

ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی (هلاخا) تعریف می‌شود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و سنت شفاهی یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمی‌گردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی (خاخامها) از کتاب مقدس ازدواج بین یهودی و غیریهودی (جنتیل) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب می‌شود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیه عزرا ۱۰:۲–۳ گرفته شده‌است که در آن عزرا مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی (جنتیل) ازدواج کرده بودند را مذمت کرده و آنان را به ترک آنان وادار می‌کند.

حکومت[ویرایش]

یهودیان سه بار در سرزمین خود اسراییل حکومت خود مختار داشتند بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ قبل از میلاد که دربرگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهی‌های جداگانه پادشاهی اسراییل و پادشاهی یهودیه بوده[۱۸] و با ویرانی معبد سلیمان و حمله آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دوره هاسمونیان یا مکابیان بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ قبل از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ قبل از میلاد تا ۹۰ میلاد به عنوان دولت دست‌نشانده رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و شورش بارکوخبا، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ برای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.[۱۹]

جمعیت[ویرایش]

یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، معادل ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان می‌باشد و از این تعداد، ۴۱٪ در اسراییل و ۴۰٪ در ایالات متحده آمریکا و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند. یهودیان بیش از ۲۷۰۰ سال در ایران زیسته‌اند و اکنون حدود هشت هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.[۲۰]

جهود[ویرایش]

جُهود واژه‌ای است در زبان فارسی به معنی کوشنده، جهد کننده ، کلیمی.[۲۱] به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار می‌رود.[۲۲]

کاربرد در ادبیات قدیم[ویرایش]

این واژه بارها در چکامه‌های فارسی شاعرانی مانند فردوسی، سعدی، ناصرخسرو و نظامی استفاده شده‌است.[۲۳]

دگر دین موسی که خوانی جهود

که گوید جز این را نشاید ستود. فردوسی

بنگر بچه علم و فضل گشته‌ست

یعقوب جهود و تو مسلمان. ناصرخسرو

خیالت را پرستش‌ها نمودم

وگر جرمی جز این دارم جهودم. نظامی

گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم

لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر. سعدی

یکی جهود و مسلمان نزاع می‌کردند

چنان‌که خنده گرفت از نزاع ایشانم. سعدی[۲۴]

ضرب‌المثل‌ها[ویرایش]

«جهودبازی درآوردن» (در ادای مالی تعلل بسیار ورزیدن)، «مثل جهود» و «مثل جهود خیبری» (کسی که بسیار از خون می‌ترسد) و «جهوده خون دیده».[۲۳]

پانویس[ویرایش]

  1. ↑ Wade, Nicholas (June 9, 2010). "Studies Show Jews' Genetic Similarity". New York Times.
  2. ↑ Nebel, Almut; Filon, Dvora; Weiss, Deborah A.; Weale, Michael; Faerman, Marina; Oppenheim, Ariella; Thomas, Mark G. (2000). "High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews" (PDF). Human Genetics. 107 (6): 630–41. doi:10.1007/s004390000426. PMID 11153918.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ Shen, P; Lavi, T; Kivisild, T; Chou, V; Sengun, D; Gefel, D; Shpirer, I; Woolf, E; Hillel, J (2004). "Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation" (PDF). Human mutation. 24 (3): 248–60. doi:10.1002/humu.20077. PMID 15300852.
  4. ↑ "Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese". Sciencedaily.com. 2000-05-09. Retrieved 2013-04-12.
  5. ↑ Atzmon, G; Hao, L; Pe'Er, I; Velez, C; Pearlman, A; Palamara, PF; Morrow, B; Friedman, E; Oddoux, C (2010). "Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry". American Journal of Human Genetics. 86 (6): 850–859. doi:10.1016/j.ajhg.2010.04.015. PMC 3032072. PMID 20560205.
  6. ↑ * "In the broader sense of the term, a Jew is any person belonging to the worldwide group that constitutes, through descent or conversion, a continuation of the ancient Jewish people, who were themselves descendants of the Hebrews of the Old Testament." Jew at Encyclopedia Britannica
  7. ↑ "Hebrew, any member of an ancient northern Semitic people that were the ancestors of the Jews." Hebrew (People) at Encyclopedia Britannica
  8. ↑ Brandeis, Louis (April 25, 1915). "The Jewish Problem: How To Solve It". University of Louisville School of Law. Retrieved 2012-04-02. Jews are a distinctive nationality of which every Jew, whatever his country, his station or shade of belief, is necessarily a member
  9. ↑ Palmer, Edward Henry (October 14, 2002) [First published 1874]. A History of the Jewish Nation: From the Earliest Times to the Present Day. Gorgias Press. ISBN 978-1-931956-69-7. OCLC 51578088. Retrieved 2012-04-02. Lay summary.
  10. ↑ Einstein, Albert (June 21, 1921). "How I Became a Zionist" (PDF). Einstein Papers Project. Princeton University Press. Retrieved 2012-04-05. The Jewish nation is a living fact
  11. ↑ مستند داستان قوم یهود، بی‌بی‌سی فارسی
  12. ↑ Ghil'ad Zuckermann, 2003, Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew, Palgrave Macmillan (ISBN 978-1-4039-1723-2 / ISBN 978140338695)
  13. ↑ Ghil'ad Zuckermann, 2014, Jewish Language Contact (=International Journal of the Sociology of Language 226).
  14. ↑ CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 iranicaonline.org
  15. ↑ Judaism A-Z Yacov Newman, Gavriel Sivan
  16. ↑ Leonora Leet , "The Hexagram and Hebraic Sacred Science" in :The Secret Doctrine of the Kabbalah, 1999, 212-217.
  17. ↑ Gershom Scholem. «The Curious History of the Six-Pointed Star. How the "Magen David" Became the Jewish Symbol». Commentary، ش. 8 (1949): 243–251 (248). «In the beginning these designs had no special names or terms, and it is only in the Middle Ages that definite names began to be given to some of those most widely used. There is very little doubt that terms like these first became popular among the Arabs, who showed a tremendous interest in all the occult sciences, arranging and ordering them systematically long before the Practical Cabalists thought of doing so.
    It is not to be wondered at, therefore, that for a long time both the five-pointed and the six-pointed stars were called by one name, the "Seal of Solomon," and that no distinction was made between them. This name is obviously related to the Jewish legend of Solomon's dominion over the spirits, and of his ring with the Ineffable Name engraved on it. These legends expanded and proliferated in a marked fashion during the Middle Ages, among Jews and Arabs alike, but the name, "Seal of Solomon," apparently originated with the Arabs. This term they did not apply to any one design exclusively; they applied it to an entire series of seven seals to which they attributed extreme potency in putting to flight the forces of the Demon.»     
  18. ↑ The family name of the Hasmonean dynasty originates with the ancestor of the house, Ἀσαμωναῖος Asamoneus or Asmoneus (see یوسیفوس، Jewish Antiquities: [۱]; [۲]; [۳]), who is said to have been the great-grandfather of Mattathias, but about whom nothing more is known.
  19. ↑ Johnson (1987), p. 82.
  20. ↑ Jews of Iran
  21. ↑ جهود - [i n ]
  22. ↑ رادیو زمانه | نیلگون | سیاست | فرهنگ | کاریکاتورهای هولوکاست در تهران
  23. ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html
  24. ↑ http://www.vajehyab.com/dehkhoda/جهود

منابع[ویرایش]

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ یهودی موجود است.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=یهودی&oldid=25519727»