ذن

نماد ذن

ذن (به انگلیسی: Zen) مکتبی ماهایانه در مذهب بودایی است که در دوران تانگ در چین پدیدار شده و تأکید فراوانی بر تفکر لحظه به لحظه و ژرف‌نگری به ماهیت اشیا جانداران و… به وسیله تجربه مستقیم دارد. این مکتب معمولاً تعالیم خود را به صورت‌هایی از مقایسهٔ تناقضات دو چیز می‌آموزد که این دقیقاً چیزی شبیه کاریست که در آیین یین و یانگ صورت می‌پذیرد.

چهار لایه مدتیشنی ذن

ذن را می‌توان مراقبه‌ای (مدتیشنی) ناظر بر چهار لایه شرح داد:

1. لایه نخست شاهد بودن بر محیط اطراف شامل صداها، بوها، نورها و احساس سرما و گرما است و نشستن یا خوابیدن و آرام گرفتن از محیط پیرامون
2. لایه دوم ناظر بودن بر ذهن است و آرام کردن ذهن و دور کردن پریشانی‌ها. به این معنی که با افکار و اندیشه‌ها ستیز نکنیم، از آن‌ها نگریزیم و آن‌ها را نام‌گذاری نکنیم (زشت/زیبا).
3. لایه سوم جسم است که بر تک تک نقاط بدن و وانهادگی و آرامش آن‌ها ناظر باشیم بدین معنی که هر بخش را یا از سر تا پایین یا از پایین تا سر یک به یک عضلات را منبسط و آزاد می‌کنیم.
4. لایه چهارم تنفس است که طی آن ریتم و آهنگ طبیعی تنفس را شاهد خواهیم بود به این صورت: ۴ ثانیه نفس کشیدن ۴ ثانیه حبس ۴ ثانیه بازدم ۴ ثانیه خنثی.

مراقبه در ذن

در مراقبهٔ ذن ممکن است به غیر از خیره نگری، ابزارهای دیگری مثل کوآن‌ها نیز به کار گرفته شوند. در کتاب «صدای یک دست» و «دروازهٔ بی دروازه» نمونه‌هایی از این کوآن‌ها به چشم می‌خورد.

کوآن

کوآن‌ها داستان، گفتگو، پرسش یا بیاناتی هستند که استادان ذن برای شاگردان خود مطرح می‌کنند تا آن‌ها را با شک بزرگی مواجه نمایند و پیشرفت آنان را بسنجند. از بین مشهورترین متون ذن که مجموعه‌ای از کوآن‌های ذن در آن گنجانده شده است می‌توان به کهن نامهٔ «دروازهٔ بی دروازه» که مجموعه ای از ۴۸ کوآن ذن است و توسط استاد چینی ذن، مومون اکای در اوایل قرن ۱۳ گردآوری شده، اشاره نمود.

منابع

• Wikipedia contributors, "Zen," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Zen&oldid=110907202 (accessed February 26, 2007).