پشتون‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پشتون‌ها
پښتانه
Pax̌tānə
Pashtun Child, Afghanistan.jpg
کودک پشتون در افغانستان
کل جمعیت
ح. ۶۰–۷۰ میلیون[۱]
مناطق با جمعیت چشمگیر
 پاکستان۴۲،۳۰۴،۰۰۰ (۲۰۱۹)[۲]
امارت اسلامی افغانستان افغانستان۱۸٬۳۹۰٬۰۰۰[۳]
 امارات متحده عربی۴۵۰٬۰۰۰ (۲۰۰۹)[۴]
 ایالات متحده آمریکا۲۵۰٬۰۰۰ (۲۰۱۰)[۵]
 ایران۱۵۰٬۰۰۰ (۱۹۹۳)[۶]
 بریتانیا۴۰٬۰۰۰ (۲۰۰۹)[۷]
 آلمان۲۰٬۰۰۰ (۲۰۱۸)[۸]
 کانادا۱۵٬۰۰۰ (۲۰۱۵)[۹]
 هند۵٬۰۰۰ (۲۰۱۳)[۱۰]
 روسیه۲۰٬۰۰۰ (۲۰۲۰)[۲]
 استرالیا۸٬۳۵۰ (۲۰۲۰)[۱۱]
زبان‌ها
پشتو
فارسی و اردو به عنوان زبان دوم
دین
اکثریت:
Star and Crescent.svg اسلام
(سنی اکثریت، شیعه اقلیت)[۱۲][۱۳]
اقلیت:
قومیت‌های وابسته
سایر مردمان ایرانی‌تبار

پشتون‌ها

پشتون‌ها، پختون‌ها یا افغان‌ها (به پشتو: پښتانه) (به اردو: پٹهان) گروهی از مردمان ایرانی‌تبار[۱۵] هستند که به زبان پشتو سخن می‌گویند و بیشترشان سنی حنفی می‌باشند.[۱۶]

جمعیت پشتون‌ها در سال ۲۰۱۰ م. بالغ بر ۴۹٬۵۲۹٬۰۰۰ نفر بوده‌است.[۱]و در منابع جدید تخمین زده میشود که بین ۶۰ الی ۷۰ میلیون نفر در سراسر جهان باشند.[۲]

پشتون‌ها بومی سرزمین‌های جنوب افغانستان و شمال‌غربی پاکستان (که به پشتونستان شناخته می‌شوند) هستند. همچنین جوامع مهم و تاریخی از پشتون‌های دیاسپورا در ایالت‌های پنجاب و سند پاکستان (بیشتر در شهرهای کراچی و لاهور) و در مناطق روهیله خند ایالت اوتار پرادش هند (در شهرهای بزرگ مانند بمبئی و دهلی) وجود دارند. اخیراً جمعیتی از پشتون‌ها در کشورهای پیرامون خلیج فارس (به خصوص در امارات) ایجاد شده‌است.[۱۷]

پشتون‌ها به عنوان بزرگ‌ترین گروه قومی افغانستان، ۴۲ درصد[۱۸] یا ۴۰ درصد[۱۹][۲۰] یا بنا بر تقسیم‌بندی بی‌طرفانهٔ قومی سازمان ملل متحد در کنفرانس بن سال ۲۰۰۱ نزدیک به ۳۵ درصد[۲۱][۲۲][۲۳] از جمعیت افغانستان را تشکیل می‌دهند. از زمان بنیان‌گذاری ملت، آن‌ها در این کشور به عنوان گروه قومی غالب، نقش داشته‌اند. ایضاً پشتون‌ها در پاکستان به عنوان دومین گروه قومی بزرگ ۱۵ تا ۱۸ درصد از کل جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند.[۲۴][۲۵]

پشتون‌ها ۲۶مین گروه قومی بزرگ جهان و بزرگ‌ترین جامعهٔ قبیله‌ای جهان را تشکیل می‌دهند. حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ قبیله و گروه هم‌تبار پشتون وجود دارد.[۲۶][۲۷]

احمد شاه درانی (در نظر گرفته شده به عنوان بنیانگذار افغانستان) و عبدالغفار خان (کنش‌گر جنبش استقلال‌طلبی هند در زمان راج بریتانیا) دو چهرهٔ تاریخی برجستهٔ پشتون هستند.

توزیع جغرافیایی[ویرایش]

اطلاعات بیشتر: پشتونستان و خط دیورند

سرزمین سنتی[ویرایش]

اکثر پشتون‌ها در سرزمین مادریشان، در دو سوی خط دیورند[۲۸] بین افغانستان و پاکستان و بخش باختری رود سند (پاکستان) که شامل خیبر پختونخوا و بخش شمالی بلوچستان است، یافت می‌شوند. مراکز کلانشهری این سرزمین که به پشتونستان هم شناخته می‌شود، شامل جلال‌آباد، کویته، قندهار، مردان، مینگوره و پیشاور می‌شود.

شبه‌قاره هند[ویرایش]

پشتون‌های شبه قاره هند، در خارج از سرزمین سنتی شان، توسط خودشان و سایر گروه‌های قومی شبه قاره با نام پٹهان (واژه هندوستانی پشتون) شناخته می‌شوند.[۲۹]

پشتون‌ها قبل و هنگام راج بریتانیا در شهرهای گوناگون خاور رود سند ساکن شده‌اند. این شهرها شامل کراچی، لاهور، راولپندی، بمبئی، دهلی، کلکته، روهیلکند، جایپور و بنگلور می‌شوند. تبار ساکن شدگان به پشتون‌های افغانستان امروزی و پاکستان (هند بریتانوی پیش از ۱۹۴۷) می‌رسد. آنها در بعضی از مناطق هند گاهی، به کابلی والا شناخته می‌شوند.[۳۰]

در هند جوامع دور از وطن پشتون قابل توجه ای وجود دارند.[۱۰][۳۱][۳۲] نام روهیلکند ایالت اوتار پرادش از جوامع پشتون تبار معروف به روهیله گرفته شده‌است. همچنین هرکدام از ایالات مهاراشترا (مرکز هند) و بنگال غربی (شرق هند) دارای بیش از یک میلیون جمعیت با تبار پشتون هستند؛[۳۳] بمبئی و کلکته مکان اصلی مهاجران پشتون افغانستان، در عصر استعمار بوده‌اند.[۳۴] در هرکدام از شهرهای جایپور و بنگلور جمعیتی ۱۰۰ هزار نفری از پشتون‌ها وجود دارد. برادران فیروز، سنجای و اکبرخان از پشتون‌های معروف شهر بنگلور هستند که اصلیتشان به غزنی بر می‌گردد.[۳۵] کراچی، محل بزرگترین جمعیت از پشتون زبان‌های دور از وطن است.[۳۶][۳۷]

نقشه اقوام در کشورهای افغانستان و پاکستان. رنگ سبز اقوام پشتو زبان
نقشه حدودی و تقریبی اقوام پشتو زبان در کشورهای افغانستان و پاکستان.[۳۸][۳۹]

مناطق دیگر[ویرایش]

پشتون‌های هندوستانی و پاکستانی از رابطه کشورهای متبوع خود با بریتانیا و کشورهای مشترک المنافع استفاده کرده و جوامع مدرن پشتون از دهه ۱۹۶۰ (میلادی) میلادی عمدتاً در کشورهای بریتانیا، کانادا، استرالیا و همچنین در دیگر کشورهای مشترک المنافع (و در آمریکا) پخش شدند. برخی دیگر از پشتون‌ها همچنین در جاهایی از خاورمیانه مانند خراسان ایران و شبه جزیره عربستان ساکن شده‌اند. برای مثال از سال ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۱ حدود ۳۰۰ هزار تن پشتون به کشورهای عربی خلیج فارس مهاجرت کردند که ۳۵ درصد از مهاجران پاکستانی را تشکیل می‌دهند.[۴۰]

به دلیل جنگ‌های متعدد در افغانستان از اواخر دهه ۱۹۷۰، موج‌های گوناگون پناهجویان (پشتون‌های افغان، و همچنین تعداد قابل توجه ای از تاجیک‌ها، هزاره‌ها، ازبک‌ها، ترکمن‌ها و سیک‌های افغانستانی) کشور را ترک کرده‌اند.[۴۱]

نقشه حدودی طوایف و قبایل پشتون های درانی در مناطق جنوبی افغانستان [۴۲][۴۳]


نقشه تقریبی طوایف و قبایل پشتون های غلزایی (غلجایی) در مناطق شرقی افغانستان[۴۴][۴۵]

۱٫۳ میلیون افغانستانی در پاکستان و ۱ میلیون در ایران وجود دارند. برخی دیگر نیز بواسطه پاکستان در آمریکا، بریتانیا و کشورهای اتحادیه اروپا تقاضای پناهندگی داده‌اند.[۴۶]

زبان پشتو، مناطقی در افغانستان و پاکستان که زبان پشتو رایج است:
  زبان بیشینه یا غالب
  زبان اقلیت (کمینه) یا کاربرد در کنار زبان‌های دیگر

زبان[ویرایش]

پشتو زبان مادری پشتون‌ها است.[۴۷][۴۸][۴۹] این زبان یکی از دو زبان ملی افغانستان است.[۵۰][۵۱] در پاکستان با اینکه پشتو دومین زبان پر گویش ور را تشکیل می‌دهد[۵۲] ولی غالباً به‌طور رسمی در سیستم آموزشی نادیده گرفته می‌شود.[۵۳][۵۴][۵۵][۵۶][۵۷][۵۸]

بان پشتو در طبقه زبان‌های ایرانی شرقی قرار گرفته‌است[۵۹] و بیشتر واژگان پشتو از ریشه ایرانی شرقی است ولی با این حال، شمار قابل توجهی از آن‌ها منحصر به زبان پشتو است.[۶۰][۶۱] صرف افعال پشتو، در مقایسه با سایر زبانهای ایرانی پیچیده‌است.[۶۲] بر این مبنا مکنزی می‌گوید:

اگر ساختار باستانی پشتو را با صرف بسیار ساده شده فارسی، زبان پیشرو و مدرن ایرانی مقایسه کنیم می‌بینیم که زبان پشتو در جایگاه ‘پسر عموی دوم‘ و همسایه فارسی ایستاده‌است که چیزی شبیه همان رابطه انگلیسی با ایسلندی است. — دیوید نیل مکنزی

پشتو دارای شمار زیادی گویش است اما به‌طور کلی به گروه‌های شمالی، جنوبی و مرکزی تقسیم می‌شود[۶۳] الفنباین در این باره می‌نویسد: اختلافات گویشی پشتو اساساً در واژگان و واجگان است: صرف و نحوِ گویش‌های پشتو به استثنای گویش وانتسی، کاملاً یکنواخت هستند.[۶۴]

اولین الفبای پشتو در قرن شانزدهم و توسط پیر روشن ساخته شد.[۶۵] در سال ۱۹۵۸ طی نشست محققان و نویسندگان پشتون افغانستان و پاکستان در کابل، استاندارد امروزی الفبای پشتو تنظیم شد.[۶۶][۶۷]

فرهنگ[ویرایش]

مقالهٔ اصلی: فرهنگ پشتون

فرهنگ پشتون‌ها اغلب بر پشتونوالی و به‌کارگیری زبان پشتو پایه‌گذاری شده‌است. سنت‌های پیش از اسلام، به دوران شکست هخامنشیان در برابر اسکندر مقدونی در سال ۳۳۰ پیش از میلاد مسیح بر می‌گردد، که احتمالاً که در قالب رقص‌های سنتی باقی مانده‌اند در حالی که سبک‌های ادبی و موسیقی منعکس کننده تأثیر سنت ایرانی و سازهای موسیقی منطقه ایِ آمیخته با گونه‌ها و شرح هایِ محلی است. فرهنگ پشتون ترکیبی بی نظیر از آداب و رسوم بومی با تأثیراتی از جنوب و غرب آسیا است. پشتون‌ها مانند سایر مسلمانان ماه رمضان و عید فطر را جشن می‌گیرند. برخی از پشتون‌ها نوروز را هم جشن می‌گیرند.[۶۸]

پشتونوالی[ویرایش]

مقالهٔ اصلی: پشتونوالی

پَشتونوالی (به پشتو: پښتونوالی و نیز: پختونوالی) نظام و سنت رفتاری قبیله‌ای در میان پشتون‌ها است.

یکی از اصول شناخته شده تر پشتونوالی ملمستیا است که به صورت مهمان نوازی و پناه به همه مهمانانی که دنبال کمک می‌گردند تعریف می‌شود. قصاص بی عدالتی که به پشتو بدل خوانده می‌شود یک انتقام سریع را فرا می‌خواند. بسیاری از جنبه‌های پشتونوالی زندگی مشترک مسالمت آمیز را ترویج می‌دهند، مانند ننواتی که اعتراف فروتنانه به گناه برای یک گناهکار است و باید منجر به بخشش خودکار از طرف گروه ستم دیده شود. این دستورها و سایر احکام اساسی پشتونوالی همچنان توسط بسیاری از پشتون‌ها به‌خصوص در مناطق روستایی دنبال می‌شود.

یکی از نهادهای برجسته پشتون لویه جرگه (شورای بزرگ) است که از منتخب بزرگان تشکیل می‌شود.[۶۹] بیشتر تصمیم‌ها در زندگی قبیله ای توسط اعضای جرگه گرفته می‌شود. جرگه اصلی‌ترین نهاد قدرت قبیله است که اغلب پشتون‌های مساوات خواه آن را به عنوان یک نهاد حاکمیتی قابل قبول تصدیق می‌کنند.[۷۰]

ریشه‌شناسی واژهٔ پشتون[ویرایش]

تاریخ‌دان معروف یونانی (هیرودتس) پکتهای ریگودی را (پاکتیوس) خوانده و اهالی منطقهٔ پکتیا تا قندهار و باشندگان دوطرف کوه‌های سلیمان را پاکتیاها نامیده‌است. از نوشتهٔ او معلوم می‌شود تا قرن چهارم پیش از میلاد مردم قندهار و پکتیا و ننگرهار و خیبر (پاکتیاها) نامیده می‌شده‌اند. بطلمیوس هم آن را پکتین نوشته‌است؛ بنابراین نام پشتو از همان پکهت – پکتویس – پکتین ساخته شده و پشتو و پختو تلفظ می‌شود. در ریگوید مذکور آمده‌است که قوم پکهت در محاربه بین ده پادشاه آریایی که به کنار دریای (راوی) بوقوع پیوسته بود شرکت کرده بودند. هیلی برانت تاریخ‌دان و پژوهشگر در زبان و فرهنگ سانسکریت: در (ریگوید) مذکور است که در اراکوشیا (قندهار) قبیله‌ای سکونت داشت که شاه (واسودیوا: دیوه در پشتو به نام نور و روشنایی و آس به منای اسب می‌باشد) فرمانروای ان بود و این قبیله تحت قیادت خلف او (سوداس: در پشتو سور به معنای سرخ و آس به منای اسب می‌باشد، دامنهٔ فتوحات را تا وادی (اندس) وسیع ساخت و کارنامه‌های جنگی (واسودیوا) به‌طور افسانه یاد می‌شد. مورخان موجودیت پکتها را در منطقه‌ای کنونی که افغانستان نامیده می‌شود. پیش از ظهور سلطنت سلیمان پیامبر در حدود ۱٬۰۰۰ سال پیش از میلاد تخمین زده‌اند (تاریخ مختصر افغان‌ها. تألیف مولوی یعقوب حسن‌خان سال ۱۳۱۲). پشتو ظاهراً از لفظ پشتون یا پختون آمده‌است که نام قبیله‌ای از نژاد آریایی است. زبان پشتو اصلاً جزء زبان‌های ایرانی است. قواعد آواشناسی نشان می‌دهد که واژهٔ پشتو شکل دیگرگون‌شده‌ای از همان واژهٔ پَرْسَوا (به معنی پارسی) است.[۷۱][۷۲] بطلمیوس هم آن را پکتین نوشته‌است؛ بنابراین نام پشتو از همان پکهت – پکتویس – پکتین ساخته شده و پشتو و پختو تلفظ می‌شود.

تعریف واژهٔ پشتون[ویرایش]

شاخه‌ای از اقوام افغانستان بوده که به زبان پشتو تکلم می‌کند، دارای خصوصیات و فرهنگ مخصوص به خود بوده‌اند.

دین[ویرایش]

اکثر پشتون‌ها مسلمان بیشتر پیرو مذهب سنی حنفی و اقلیتی کوچکی شیعهٔ دوازده امامی هستند و افزون‌بر زبان پشتو که از شاخه‌ای از زبان‌های آریایی است به زبان‌های فارسی ارموری، هندوکوهی (شامل پشتون‌های خیبر) و اقلیتی ناچیزی به اردو (در پاکستان و هند) صحبت می‌کنند.

قبیله‌های پشتون[ویرایش]

مقالهٔ اصلی: قبیله‌های پشتون

پشتون‌ها (پشتو زبانان) به دوبخش و هفت شاخه تقسیم می‌گردد:

اول
  1. سربن
  2. غرغشت
  3. بیتن

این سه با هم برادر اند (طبق روایات سنتی)

دوم
  1. کرلانی
  2. اورمر
  3. متی (بی‌بی متو)

جامعه پشتون جز بزرگترین گروه هایه قومی شناخته میشود.

افغانستان

دو طائفهٔ بزرگ از پشتون‌ها در طول دو و نیم قرن اخیر در افغانستان حکومت نمودند:

غلجایی‌ها که حکومت هوتکیان مربوط به این شاخه از پشتون‌ها بود. از میان قبایل دُرانی دو شاخهٔ سدوزایی‌ها و بارکزایی‌ها در افغانستان بعد از احمدشاه ابدالی حکومت نمودند.

بنیانگذار حکومت سدوزایی‌ها احمدخان ابدالی مشهور به احمدشاه بابا بود. او امپراتوری بزرگ ابدالی یا دُرانی را تأسیس نمود که بعد از وی فرزندش تیمور شاه ابدالی به سلطنت رسید. تیمور پایتخت را از قندهار به کابل منتقل و شورش‌های زیادی را که علیه‌اش به‌راه افتاده بود سرکوب نمود. [نیازمند منبع]:

بارکزای که از جمله قدیمی‌ترین اقوام بوده که تواریخ مختلف در از آن‌ها یادآوری شده و سلسله‌های پادشاهی امیر دوست محمد خان بارکزی مربوط همین قوم می‌باشد.[نیازمند منبع]

دیگر طایفه‌های پشتون شامل نورزی، زدران، منگل، غلزی، درانی، هوتک، اندر، کاکر، سربنی، پوپل، سوری، گدون، لودی، احمدزی، ستانکزی، محمدزی، یوسفزی، بریچی، خروطی، سواتی، سهاک، شینوار، ابدالی، غلجایی، علیزایی، صافی یا همان ساپی و غیره هستند که از جمله گروه‌ها و ایل‌های مهم قوم پشتون هستند.

درانی‌ها بزرگ‌ترین تیره پشتون بوده که شامل اقوام، اچکزایی پوپل زایی، نورزایی، بارکزایی، علیزایی و الکوزایی می‌باشد. ۱۲۳[نیازمند منبع]

پاکستان

طایفه‌های «وزیر» و «محسود» از مهم‌ترین طوایف مناطق غربی پاکستان هستند.[۷۳] وزیرستان شمالی توسط طایفهٔ «وزیر» اداره می‌شود. این طایفه در وزیرستان جنوبی هم حضور دارد و یک سوم جمعیت آن را تشکیل می‌دهد. دو سوم باقی‌مانده جمعیت وزیرستان جنوبی از طایفهٔ «محسود» هستند.[۷۴] بخش پاکستانی شامل منطقه‌ای از چترال در شمال تا سیبی در جنوب غربی می‌گردد. این منطقه در پاکستان بنام منطقه مرزی شمال غرب (صوبه سرحد شمالغرب) نامیده می‌شود. اما این منطقه همچنان مشهور به افغانیه است که این نام بیانگر روابط قومی باشندگان آن با پشتون‌های افغانستان است.

ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی[ویرایش]

  • اتن: اتن شامل رقص گروهی مانند یک حلقه که توسط مردان و زنان به‌طور جداگانه صورت می‌گیرد.
  • لنگی یا دستار بستن بر روی سر برای مردان.

جستارهای وابسته[ویرایش]

پانویس[ویرایش]

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Lewis, Paul M. (2009). "Pashto, Northern". SIL International. Dallas, TX: Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition. Retrieved 18 September 2010. Ethnic population: 49,529,000 possibly total Pashto in all countries.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئیه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۲۰.
  3. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۰ ژانویه ۲۰۱۹.
  4. ↑ "United Arab Emirates: Demography" (PDF). Encyclopædia Britannica World Data. Encyclopædia Britannica Online. Retrieved 15 March 2008.
  5. ↑ 42% of 200,000 Afghan-Americans = 84,000 and 15% of 363,699 Pakistani-Americans = 54,554. Total Afghan and Pakistani Pashtuns in USA = 138,554.
  6. ↑ "Ethnologue report for Southern Pashto: Iran (1993)". SIL International. Ethnologue: Languages of the World. Retrieved 5 May 2012.
  7. ↑ Maclean, William (10 June 2009). "Support for Taliban dives among British Pashtuns". Reuters. Retrieved 6 August 2009.
  8. ↑ Relations between Afghanistan and Germany بایگانی‌شده در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine: Germany is now home to almost 90,000 people of Afghan origin. 42% of 90,000 = 37,800
  9. ↑ "Ethnic origins, 2006 counts, for Canada". 2.statcan.ca. 2006. Archived from the original on 1 November 2009. Retrieved 17 April 2010.
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ "Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues – 2001". Census of India. 2001. Archived from the original on 1 February 2008. Retrieved 17 March 2008.
  11. ↑ "20680-Ancestry (full classification list) by Sex – Australia" (Microsoft Excel download). 2006 Census. Australian Bureau of Statistics. Retrieved 2 June 2008. Total responses: 25,451,383 for total count of persons: 19,855,288.
  12. ↑ Williams, Victoria; Taylor, Ken (2017). Etiquette and Taboos around the World: A Geographic Encyclopedia of Social and cultural customs (به انگلیسی). ABC CLIO. p. 231. ISBN 978-1-4408-3820-0.
  13. ↑ Nyrop, Richard F; Seekins, Donald M (1986). Afghanistan: A Country Study by United States Department of the Army (به انگلیسی). United States Department of the Army, American University. p. 105.
  14. ↑ Eusufzye, Khan Shehram (2018). "Two identities, twice the pride: The Pashtun Sikhs of Nankana Saheb". Pakistan Today. Retrieved 31 May 2020. One can sense a diminutive yet charming cultural amalgamation in certain localities within the town with the settling of around 250 Pashtun Sikh families in the city.
    Ruchi Kumar, The decline of Afghanistan's Hindu and Sikh communities, Al Jazeera, 2017-01-01, "the culture among Afghan Hindus is predominantly Pashtun"
    Beena Sarwar, Finding lost heritage, Himal, 2016-08-03, "Singh also came across many non turban-wearing followers of Guru Nanak in Pakistan, all of Pashtun origin and from the Khyber area."
    Sonia Dhami, Sikh Religious Heritage – My visit to Lehenda Punjab, Indica News, 2020-01-05, "Nankana Sahib is also home to the largest Sikh Pashtun community, many of whom have migrated from the North West Frontier Provinces, renamed Khyber-Pakhtunwa."
    Neha, Pak misusing Durand Line to facilitate terrorists, says Pashtun, Siasat Daily, 2019-09-20, "The members of the Pashtun and Afghan Sikh community living in Europe and UK have gathered in Geneva"
    Sabrina Toppa, Despite border tensions, Indian Sikhs celebrate festival in Pakistan, TRT World, 2019-04-16, "Hasanabdal is home to around 200 Sikh families that have primarily moved from Pakistan’s Khyber Pakhtunkhwa province, including Pakistan’s former tribal areas. The majority are Pashtun Sikhs who abandoned their homes and took refuge near Sikhism’s historical sites."
  15. ↑ Minahan, James B. (30 August 2012). Ethnic Groups of South Asia and the Pacific: An Encyclopedia: An Encyclopedia. ABC-CLIO. ISBN 978-1-59884-660-7 – via Google Books.
  16. ↑ الفنستون. «تاریخ پشتون ها».[پیوند مرده]
  17. ↑ "Northern Pashtun in United Arab Emirates". Joshua project.
  18. ↑ "Afghanistan - The World Factbook". www.cia.gov. Retrieved 2021-01-19.
  19. ↑ سالاری، مسعود (۲۰۲۱-۰۸-۲۳). «طالبان و ساختار موزائیک قومیتی؛ اقوام اصلی افغانستان کدامند؟». euronews. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۰۵.
  20. ↑ «طالبان و طبیعت در حال تغییر ناسیونالیسم پشتون». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۹-۰۱-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۰۵.
  21. ↑ «مروری بر توافقنامه بن اول». BBC News فارسی. ۲۰۱۱-۱۱-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۲.
  22. ↑ «نفوس پشتون‌ها در کشور یک سوم جمعیت است». afghanpaper.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۲.
  23. ↑ «چهاردهمین سالگرد حکومت موقت؛ تجربه تقسیم قدرت در افغانستان». BBC News فارسی. ۲۰۱۵-۱۲-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۲.
  24. ↑ "Pakistan - The World Factbook". www.cia.gov. Retrieved 2021-01-19.
  25. ↑ Kiani, Khaleeq (28 May 2018). "CCI defers approval of census results until elections". Dawn. Retrieved 26 May 2020. On the national level, Pushto stood second with 18.24pc population reporting it as mother tongue...
  26. ↑ Romano, Amy (2003). A Historical Atlas of Afghanistan. The Rosen Publishing Group. p. 28. ISBN 0-8239-3863-8. Retrieved 17 October 2010.
  27. ↑ Syed Saleem Shahzad (20 October 2006). "Profiles of Pakistan's Seven Tribal Agencies". Retrieved 22 April 2010.
  28. ↑ https://books.google.com/books?id=fOQkpcVcd9AC&lpg=PT318&pg=PT318#v=onepage&q&f=false
  29. ↑ Glassé, Cyril; Smith, Huston (2003). The New Encyclopædia of Islam. Rowman Altamira. ISBN 978-0-7591-0190-6. The Pashto-speaking tribesman who live in Afghanistan, where they are one of the main ethnic groups, and in Pakistan, where they are generally called by the variant term Pathan (Hindi and Urdu).
  30. ↑ "The 'Kabuliwala' Afghans of Kolkata". BBC News.
  31. ↑ "Study of the Pathan Communities in Four States of India". Khyber.org. Archived from the original on 14 May 2008. Retrieved 30 January 2008.
  32. ↑ Ali, Arshad. "Khan Abdul Gaffar Khan's great granddaughter seeks citizenship for 'Phastoons' in India". Daily News and Analysis.
  33. ↑ "Pashtun, Pathan in India". Joshua Project.
  34. ↑ Finnigan, Christopher. ""The Kabuliwala represents a dilemma between the state and migratory history of the world" – Shah Mahmoud Hanifi". London School of Economics.
  35. ↑ "Bollywood actor Firoz Khan dies at 70". Dawn. 27 April 2009. Retrieved 6 June 2020.
  36. ↑ Obaid-Chinoy, Sharmeen (17 July 2009). "Pakistan: Karachi's Invisible Enemy City potent refuge for Taliban fighters". Frontline on PBS. Retrieved 15 March 2008.
  37. ↑ Syed Saleem Shahzad (10 January 2007). "How the Taliban keep their coffers full". Archived from the original on 1 February 2012. Retrieved 10 September 2010.
  38. ↑ «رویکردی ایرانی در تجزیه احتمالی بلوچستان پاکستان|رویکردی ایرانی در تجزیه احتمالی بلوچستان پاکستان». www.persiangulfstudies.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۰۵.
  39. ↑ «Map: Pashtun ethnic regions». pogoarchives.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۰۵.
  40. ↑ Jaffrelot, Christophe (2002). Pakistan: nationalism without a nation?. Zed Books. p. 27. ISBN 1-84277-117-5. Retrieved 2010-08-22.
  41. ↑ "Afghanistan's refugees: forty years of dispossession". Amnesty.
  42. ↑ «gulf2000.columbia.edu».
  43. ↑ پروژه گلف 2000 بخش روابط بین الملل دانشگاه کلمبیای آمریکا
  44. ↑ «gulf2000.columbia.edu/images/maps/Afghanistan_Tribes».
  45. ↑ پروژه گلف 2000 بخش روابط بین الملل دانشگاه کلمبیا آمریکا
  46. ↑ "Young Afghan refugees and asylum seekers in the UK". UN university.
  47. ↑ Claus, Peter J.; Diamond, Sarah; Ann Mills, Margaret (2003). South Asian Folklore: An Encyclopedia: Afghanistan, India, Nepal, Pakistan, Sri Lanka. Taylor & Francis. p. 447. ISBN 978-0-415-93919-5.
  48. ↑ Henderson, Michael. "The Phonology of Pashto" (PDF). Madison, Wisconsin: University of Wisconsin. Archived from the original (PDF) on 4 October 2012. Retrieved 20 August 2012.
  49. ↑ Henderson, Michael (1983). "Four Varieties of Pashto". Journal of the American Oriental Society. 103 (3): 595–8. doi:10.2307/602038. JSTOR 602038.
  50. ↑ "Pashto language". Encyclopædia Britannica. Retrieved 7 December 2010.
  51. ↑ Modarresi, Yahya: "Iran, Afghanistan and Tadjikistan, 1911–1916." In: Sociolinguistics, Vol. 3, Part. 3. Ulrich Ammon, Norbert Dittmar, Klaus J. Mattheier, Peter Trudgill (eds.). Berlin, De Gryuter: 2006. p. 1915. شابک ‎۳−۱۱−۰۱۸۴۱۸−۴ [۱]
  52. ↑ Population by Mother Tongue, Population Census – Pakistan Bureau of Statistics, Government of Pakistan
  53. ↑ Daniel Hallberg (1992). Sociolinguistic Survey of Northern Pakistan (PDF). Vol. 4. Quaid-i-Azam University & Summer Institute of Linguistics. p. 36 to 37. ISBN 969-8023-14-3. Archived from the original (PDF) on 12 July 2018. Retrieved 6 October 2014.
  54. ↑ "د کرښی پرغاړه (په پاکستان کی د مورنیو ژبو حیثیت)". mashaalradio.org. Retrieved 18 July 2016.
  55. ↑ Hywel Coleman (2010). TEACHING AND LEARNING IN PAKISTAN: THE ROLE OF LANGUAGE IN EDUCATION (Report). British Council, Pakistan. Archived from the original on 4 November 2010. Retrieved 24 September 2012.
  56. ↑ Mohmand, Mureeb (27 April 2014). "The decline of Pashto". The Express Tribune. ...because of the state’s patronage, Urdu is now the most widely-spoken language in Pakistan. But the preponderance of one language over all others eats upon the sphere of influence of other, smaller languages, which alienates the respective nationalities and fuels aversion towards the central leadership...If we look to our state policies regarding the promotion of Pashto and the interests of the Pakhtun political elite, it is clear that the future of the Pashto language is dark. And when the future of a language is dark, the future of the people is dark.
  57. ↑ Carter, Lynn. "Socio-Economic Profile of Kurram Agency". Planning and Development Department, Peshawar, NWFP. 1991: 82.
  58. ↑ Carter and Raza. "Socio-Economic Profile of South Waziristan Agency". Planning and Development Department, Peshawar, NWFP. 1990: 69. Sources say that this is mainly because the Pushto text books in use in the settled areas of N.W.F.P. are written in the Yusufzai dialect, which is not the dialect in use in the Agency
  59. ↑ "AFGHANISTAN vi. Paṧto". G. Morgenstierne. Encyclopaedia Iranica. Retrieved 10 October 2010. Paṧtō undoubtedly belongs to the Northeastern Iranic branch.
  60. ↑ Carol Benson; Kimmo Kosonen (13 June 2013). Language Issues in Comparative Education: Inclusive Teaching and Learning in Non-Dominant Languages and Cultures. Springer Science & Business Media. p. 64. ISBN 978-94-6209-218-1.
  61. ↑ Ehsan M Entezar (2008). Afghanistan 101: Understanding Afghan Culture. Xlibris Corporation. p. 89. ISBN 978-1-4257-9302-9.
  62. ↑ David, Anne Boyle (2014). Descriptive Grammar of Pashto and Its Dialects (به انگلیسی). De Gruyter Mouton. p. 185. ISBN 978-1-61451-303-2.
  63. ↑ Lewis, M. Paul (ed.), 2009. Language Family Trees. Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition. Dallas, Tex. : SIL International.
  64. ↑ Kaye, Alan S. (1997-06-30). Phonologies of Asia and Africa: (including the Caucasus) (به انگلیسی). Eisenbrauns. p. 736. ISBN 978-1-57506-019-4.
  65. ↑ Siddique, Abubakar (2014). The Pashtun Question: The Unresolved Key to the Future of Pakistan and Afghanistan (به انگلیسی). Hurst. p. 28. ISBN 978-1-84904-292-5.
  66. ↑ MacKenzie, D. N. (1959). "A Standard Pashto". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 22: 231–235.
  67. ↑ MacKenzie, D. N. (1959). "A Standard Pashto". Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London. 22 (1/3): 231–235. ISSN 0041-977X.
  68. ↑ "What is Nowruz? The Persian New Year explained". Middle east eye.
  69. ↑ "Q&A: What is a loya jirga?". BBC News. July 1, 2002. Retrieved May 11, 2010.
  70. ↑ "Q & A on Afghanistan's Loya Jirga Process". Human Rights Watch. Retrieved 10 October 2006.
  71. ↑ Comrie, Bernard (1990). The World's Major Languages. Oxford University Press. p. 549.
  72. ↑ دانشنامهٔ ایرانیکا: سرواژه AFGHANISTAN vi. Paṧto
  73. ↑ A Secret Deal on Drones, Sealed in Blood, The New York Times
  74. ↑ چالش‌های ارتش پاکستان در وزیرستان، بی‌بی‌سی فارسی

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Arachosia

منابع[ویرایش]

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Arachosia اراخوزیا هخامنشیان

جمیعت پشتونها منابع جدید : [۱]

پیوند به بیرون[ویرایش]

  1. ↑ Ahmed Mokhtar (20.09.2020). "جمیعت پشتونها" (به انگلیسی). {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ= (help)
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=پشتون‌ها&oldid=36754547»