جلال‌آباد

برای دیگر کاربردها، جلال‌آباد (ابهام‌زدایی) را ببینید.

جلال‌آباد
شهر
از بالا راستگرد: چشم اندازی کامل از جلال‌آباد؛ پل جلال‌آباد؛ ورزشگاه کریکت جلال‌آباد؛ چهارراهی افغانستان؛ مسجد جلال‌آباد؛ مقر شهرداری جلال‌آباد؛ ساختمان‌های جلال‌آباد.
جلال‌آباد موقعیت جلال آباد در افغانستان
مختصات: ۳۴°۲۶′۰۳″ شمالی ۷۰°۲۶′۵۲″ شرقی
کشور	افغانستان
ولایت	ننگرهار
تاسیس	١٥٧۰
مساحت
• خشکی	۱۲۲ کیلومتر مربع (۴۷ مایل مربع)
بلندی	۵۷۵ متر (۱۸۸۶ پا)
جمعیت  (٢۰١٧)
• شهر	۴۰٥۴٢۴
• شهری
منطقه زمانی	یوتی‌سی ۴:۳۰+ (وقت استاندارد افغانستان)
اقلیم	BWh (اقلیم گرم مدیترانه ای)

جَلال‌آباد مرکز ولایت ننگرهار افغانستان و مهمترین شهر بین کابل تا پیشاور است. شهر جلال‌آباد، دومین شهر بر جمیعت افغانستان و مرکز تجارت و بازرگانی میان افغانستان و پاکستان می‌باشد.

پیشینه

اطلاعات بیشتر: تاریخ افغانستان

یک راهب بودایی سده هفتمی به نام هوان زانگ (در پارسی ژوان زانگ هم نوشته‌اند) در سال ۶۳۰ میلادی به منطقهٔ جلال‌آباد رسید و پنداشت که به هندوستان رسیده‌است. به اساس اسناد هوسان تسنگ در قرن هفتم نام قدیمی این شهر «دَنپور» بوده است. در شاهنامه از این شهر با نام «دَنبُر» یاد شده است.

خود شهر جلال‌آباد شهر نسبتاً تازه‌ای است و در سده شانزده، در دوره سلطنت اکبرشاه، نواده بابر شاهنشاه گورکانی هند ساخته شده‌است.

دولت هندوسکایی

ظرفی طلاکاری شده از چُدَن با سنگ‌های قیمتی، که بودا و ایزدان هندو را در دو طرفش، برَهما (چپ) و شَکرا (راست)، نشان می‌دهد. این ظرف در استوپهٔ بودایی در منطقهٔ بیماران در نزدیکی جلال‌آباد در شرق افغانستان یافت شده؛ سکه‌هایی هندوسکایی آزِس دوم در داخل ظرف یافت شده‌اند، موزیم بریتانیا، لندن.

در طی یکی از نخستین کاوش‌های غیرحرفه‌ای در افغانستان در سال‌های ۳۸–۱۸۳۳ میلادی، چارلز مسون (Charles Masson)، جهانگرد بریتانیایی در پایگاهی که بنام استوپه شمارهٔ ۲، در بیماران شناخته می‌شود، در نزدیکی جلال‌آباد در شرق افغانستان، یک ظرف زرین کوچک را کشف کرد که حاوی بقایای بودایی (مرواریدهای سوخته، مُهره‌هایی که از سنگ‌های گرانبها و نیمه‌گرانبها) و سکه‌های ضرب‌شده توسط آزِس دوم (Azes II)، پادشاه سکایی بود.

این ظرف کوچک زرین که سه سانتیمتر ارتفاع دارد، و بر روی جدارهٔ آن سنگ‌های قیمتی کار شده، و احتمالاً هنر دوران هندویونانی است، به عنوان شاهکار هنر یونانی بودایی از گندهارا است.

اینکه پادشاهان هندویونانی هنرمندان و صنعتکاران هندویونانی را بکار می‌گرفتند چیز تعجب‌آوری نیست. نمایش بودای ایستاده بگونهٔ هِلِنی (که به صورت رئالیستی و با ژست ملایم کُنتروپُستو (controposto) اجرا می‌شود)، که در پهلوی وی برَهما و شَکرا (Śakra) دو ایزد هندی (که هر دو جواهراتی پوشیده، و نشان‌دهندهٔ آن است که آنان جلوه‌ای از بوداسف (Bodhisattva) هستند، دست‌هایشان در حالت انجالی-مودرا «ژست عبادت‌گونه» است) بر روی دیوارهٔ ظرف قاب گرفته شده و این اقتباسی است از معماری یونانی-رومی.

این شهر در زمان حملهٔ انگلیس‌ها بدست آنان افتاد ولی انگلیس‌ها در هر دو حمله شکست خورده و واپس نشستند. پس از استقلال افغانستان بزرگ‌ترین لویه‌جرگه افغانستان در سال ۱۳۰۱ / ۱۹۲۰ در جلال‌آباد برپا شد.

جغرافیا

این شهر در ۱۵۵ کیلومتری خاور کابل در نزدیکی گردنهٔ خیبر قرار و ارتفاع آن از سطح دریا ۵۷۰ متر است. جلال‌آباد در زمستان دارای آب و هوای معتدل و زمین‌های حاصلخیزی است. آب وهوای این شهر در تابستان الی ۵۰ درجه سانتی گراد می‌رسد. شهریست بارانی و پس از ۱۸ یا ۲۰ سال یکبار برف باری دارد.

کشاورزی

شغل مردم جلال‌آباد تجارت دکانداری و کشاورزی می‌باشد. تولیدات صنعتی این شهر روغن زیتون و کارتن‌سازی می‌باشد. محصولات زراعتی این شهر عبارتند از جواری نیشکر مالته لیمو نارنج برنج باریک زیتون تمامی انواع سبزیجات می‌باشد. در زمان پادشاهی محمدظاهرشاه سد آبی درونته، کانال جلال‌آباد فارم نارنج مالته هده فارم ماهی درونته فارم ستروس غازی آباد در این ناحیه ساخته شد. خاک جلال‌آباد سال ۳ بار حاصل می‌دهد. معمولاً در زمستان سبزیجات شهر کابل را مرفوع می‌نماید.

آثار تاریخی

از آثار مهم این شهر، سراج‌العمارت، نشستگاه امیر حبیب‌الله و امان‌الله شاه، بود که در سال ۱۹۲۹ میلادی نابود شد. باغ‌های آن ولی هنوز برپا هستند و فضایی دلپذیر دارند. آرامگاه هر دو فرمانروای نامبرده در درون باغی در روبروی سراج‌العمارت قرار دارد. در زمان حملهٔ روس‌ها بیشتر آثار بودایی جلال‌آباد ویران شد.

مردم‌شناسی

مقالهٔ اصلی: فهرست شهرهای افغانستان

جمعیت این شهر ۲۶۳٬۳۱۲ تن در سال ۲۰۲۰ بوده است. و دارای ۶ ولسوالی می‌باشد. مساحت این شهر ۱۲٬۷۹۶ هکتار است. بیشینهٔ شهروندان این شهر را مردم پشی تشکیل میدهند پشتون‌ها تشکیل می‌دهند. به اساس روابط نیک که از هزاران سال بین پشتون‌ها و سیک‌ها وجود دارد جلال‌آباد امن‌ترین شهر برای مردمان هندو و سیک می‌باشد.

نگارخانه

• 

  گذر از راه خیبر (۱۹۳۹)

• 

  گذر از راه خیبر (۱۹۳۹)

• 

  خیابانی در جلال‌آباد در سال ۲۰۰۴.

• 

  بالگردها در فرودگاه جلال‌آباد

• 

  دشت سبزی در جلال‌آباد

• 
• 
• 
• 
• 

پیوند به بیرون

• نقشه
• نقشهٔ تازه
• تصاویر جلال‌آباد در فلکر
• راهنمای تاریخی افغانستان-جلال‌آباد

منابع

• عبدالحسین سعیدیان (۱۳۸۳)، شهرهای جهان، علم و زندگی
• اروین گروتس باخ، جغرافیای شهری در افغانستان، ترجمهٔ محسن محسنیان
• مختصات و ارتفاع
• جلال‌آباد ویکی‌پدیا انگلیسی