عبدالرحمن‌خان

عبدالرحمن خان
امیر افغانستان
سلطنت	۱۸۸۰–۱۹۰۱
پیشین	محمد یعقوب خان
جانشین	حبیب‌الله خان
زاده	مابین ۱۸۴۴–۱۸۴۰ افغانستان
درگذشته	۱ اکتبر ۱۹۰۱ باغ بالای کابل، افغانستان
آرامگاه	باغ بالا، کابل
فرزند(ان)	حبیب‌الله خان
دودمان	سلسله بارکزایی

امیر عبدالرحمن خان سومین پسر محمد افضل خان نوهٔ امیر دوست‌محمد خان امیر افغانستان (حکومت:۱۳۱۸–۱۲۹۷ق) (۱۲۸۰–۱۲۵۹ش) (۱۸۸۰–۱۹۰۱م) از دودمان بارکزی که در سال ۱۲۵۵ق/۱۸۴۰م زاده شد. او در زمان زمامداری پدرش به‌عنوان فرماندار قطغن و بدخشان ایفای وظیفه می‌کرد. او با عمویش، شیرعلی خان جنگید و پس از شکست به بخارا فرار نمود.

عبدالرحمن در ۱۲۸۲ق/۱۸۶۶م به افغانستان بازگشت و شیرعلی خان را شکست داده، پدرش محمدافضل خان را بر تخت سلطنت نشاند. پس از سه سال شیرعلی خان بار دوم قدرت را به‌دست گرفت و عبدالرحمن پا به فرار گذاشت. پس از مرگ شیرعلی در سال ۱۲۵۸ش/۱۸۸۰م، عبدالرحمن با پذیرش شرایط و درخواست‌های بریتانیا، اداره کابل را در دست گرفت. او ابتدا قندهار و هرات را از محمدیعقوب خان، فرزند و جانشین شیرعلی گرفت و سال بعد ناحیه ترکستان، شامل ولایت‌های ، فاریاب، جوزجان و سرپل را تصرف کرد. سپس عبدالرحمن متوجه هزاره‌ها شد و از آنان درخواست پذیرش حاکمیتش و دادن مالیات کرد. با اذیت و آزار مأموران عبدالرحمن در هزاره‌جات و خودداری هزاره‌ها از مالیات و پس از بازداشت، تبعید و اعدام تعدادی از افراد بانفوذ هزاره، آنان علیه عبدالرحمن اعلام جنگ کردند. عبدالرحمن در سالهای ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۰ق با کمک از برخی اقوام غیر هزاره، اعلام تکفیر و جهاد علیه آنان، قدرت هزاره‌ها را در هم شکست و ساختار اجتماعی و اقتصادی آنان را ویران ساخت. او سپس در قرارداد با بریتانیا، خط دیورند را به‌عنوان مرز بین افغانستان و هند بریتانیا در سال ۱۲۷۱ش/۱۳۱۰ق/۱۸۹۳م به رسمیت شناخت. پس از چندی بر ضد کافرستان (نورستان امروزی که در آنزمان مسلمان نبودند) لشکرکشی نمود و آنها را جبراً به پذیرفتن دین اسلام وادشت.

نسل‌کشی

قتل‌عام و نسل‌کشی هزاره‌ها یا اقدام به نابودی کامل یک طایفه بزرگ از ساکنان بومی افغانستان که منجر به نابودی بیش از شصت درصد این مردم شد. پیش از قتل‌عام، ۶۰۰٬۰۰۰ خانوار مردم هزاره در افغانستان زندگی می‌کردند. عبدالرحمن بیش از ۴۰۲٬۰۰۰ (۶۷٪) خانواده مردمان هزاره را بین سال‌های ۱۸۹۳ تا ۱۹۰۰ کشت و از سرهای شان کله‌منار درست کرد که بزرگ‌ترین نسل‌کشی قرن نوزدهم به‌شمار می‌رود.

مرگ

عبدالرحمن در سال ۱۹۰۱ در باغ بالای کابل درگذشت و جسد او نیز در آنجا دفن گردید.

منابع

• افغانستان در پنج قرن اخیر نوشته میر محمد صدیق فرهنگ
• افغانستان در مسیر تاریخ نوشته میر غلام محمد غبار