ایالت بلوچستان
| ایالت بلوچستان بلوچستان | |||
|---|---|---|---|
| ایالت | |||
| |||
| مختصات: ۳۰°۰۷′شمالی ۶۷°۰۱′شرقی / ۳۰٫۱۲°شمالی ۶۷٫۰۱°شرقیمختصات: ۳۰°۰۷′شمالی ۶۷°۰۱′شرقی / ۳۰٫۱۲°شمالی ۶۷٫۰۱°شرقی | |||
| کشور |  پاکستان | ||
| نواحی | ۳۰ | ||
| شهرها | - | ||
| بزرگترین شهر | کویته | ||
| بنیانگذاری | ۱ ژوئیه ۱۹۷۰ | ||
| حکومت | |||
| • فرماندار | امان‌الله خان یاسینزئی | ||
| مساحت | |||
| • کل | ۳۴۷۱۹۰ کیلومتر مربع (۱۳۰۰۰۰ مایل مربع) | ||
| جمعیت (۲۰۱۷)[۱] | |||
| • جمعیت | ۱۲٬۳۴۴٬۴۰۸ | ||
| منطقهٔ زمانی | PST (یوتی‌سی ۵+) | ||
| زبانهای رسمی | زبان بلوچی، زبان اردو | ||
| وبگاه | |||
ایالت بَلوچستان بزرگترین ایالت کشور پاکستان است و حدود ۴۴ درصد از خاک پاکستان را دربرمی‌گیرد.مرکز این ایالت، شهر کویته می باشد. این ایالت با وجود گستردگی، کم‌جمعیت‌ترین ایالت پاکستان است. آمار دقیقی از جمعیت این ایالت با توجه به سیاست‌های ضد قومی دولت مرکزی پاکستان علیه قوم بلوچ در دست نیست ولی با توجه به جمعیت نقاط مختلف این ایالت میتوان جمعیت این ایالت را بین ۵ تا ۷ میلیون نفر در نظر گرفت.
این ایالت تا سال ۱۸۷۱میلادی مستقل بود و پس از اشغال توسط انگلیس تا پیش از استقلال پاکستان به بلوچستان انگلیس نامور بود.
مرکز ایالت بلوچستان پاکستان شهر کویته است که ۸۹۶ هزار نفر جمعیت دارد. بلوچستان پاکستان از سوی جنوب به دریای مکران محدود می‌شود و بندر مهم این ایالت در کنار این دریا بندر گوادر است.
اقوام اصلی و بومی ساکن بلوچستان پاکستان عبارتند از بلوچ‌ها و دیگر اقوام شامل پشتون‌ها، هزاره‌ها می‌باشند.
نام مناطق جنوبی بلوچستان مکران نامیده می‌شود و مناطق مرکزی بلوچستان پاکستان را امروزه سنتاً کلات می‌نامند.
با وجود برخورداری از منابع طبیعی زیاد، بلوچستان فقیرترین منطقه پاکستان است.[۲] منابع گازی ونفتی در ایالت بلوچستان نردیک به مرز ایران کشف شده‌است که به گفته محققان می‌تواند چندین برابر منبع نفتی کویت باشد.
در این ایالت طوایف زیادی زندگی میکنند ولی بعضی از این طوایف بسیار مهم هستند زیرا در تمامی فعالیت های سیاسی و اقتصادی بلوچستان نقش دارند که از جمله مهم ترین این طوایف میتوان به طایفه های نوتی زهی و بوگتی اشاره داشت طایفه نوتی زهی نقش بسزایی در سیاست بلوچستان دارد و از نظر مالی و نفوذ در تمامی دستگاه های دولتی می توان این طایفه را پر قدرت ترین طایفه در این ایالت دانست.
جغرافیا[ویرایش]
این ایالت از سوی غرب با ایران، از سوی شمال با افغانستان و مناطق ایلی پاکستان، از سوی شرق با پنجاب و سند و از سوی جنوب با دریای عرب هم‌مرز است. مرکز این ایالت شهر کویته است.
بلوچستان پاکستان در جنوب شرق فلات ایران قرار گرفته‌است و جزئی از این فلات است. این ایالت با چند منطقه مهم ژئوپلیتیکی یعنی خاورمیانه، جنوب غرب آسیا، آسیای میانه، و جنوب آسیا هم‌مرز است.
بلوچستان در جنوب غرب پاکستان واقع شده و مساحت آن ۳۴۷ هزار و ۱۹۰ مترمربع است. بلوچستان بزرگترین ایالت پاکستان است و ۴۴ درصد از خاک این کشور را در بر می‌گیرد. منطقه بلوچستان پاکستان به همراه بلوچستان ایران از تنگه هرمز تا شبه قاره هند ادامه دارد و بدین طریق کوتاه‌ترین مسیر برای آسیای مرکزی به دریاهای آزاد است.
با وجود دورافتادگی و خشکی بلوچستان این موقعیت جغرافیایی باعث رقابت‌های جهانی برای عبور دادن مسیرهای مهم راه‌گذر شمال-جنوب از طریق این منطقه شده‌است.
مرکز ایالت بلوچستان پاکستان یعنی شهر کویته در پرجمعیت‌ترین بخش کوه‌های سلیمان در شمال شرقی ایالت قرار گرفته‌است. کویته در دره رودخانه‌ای نزدیک به تنگه بولان جای گرفته‌است. این مسیر یکی از مسیرهای آسیای میانه به ساحل دریاست که از قندهار در افغانستان به اینجا می‌رسد. امپراتوری‌های قدیم و جدیدتر مانند امپراتوری بریتانیا از این مسیر برای تهاجم به افغانستان استفاده می‌کردند.[۳] بلوچستان منابع زیرزمینی و تجدیدپذیر مختلفی دارد و دومین تأمین‌کننده مهم گاز طبیعی در پاکستان است. به خاطر مسائل سیاسی و فعالیت گروه‌های جدایی‌طلب در منطقه، منابع طبیعی آن هنوز به‌طور کافی شناسایی و بهره‌برداری نشده‌است.
تاریخ[ویرایش]
در سده شانزدهم میلادی، براهویی‌ها، حکومتی را در کلات تشکیل داده و میر احمد خان را حکمفرمای آزاد آن سامان تلقی کردند. او با گشودن نواحی مستونگ، سبی، کچی، شلکوت (کویته کنونی) و کرخ، حکمرانی خود را گسترش داده بود. جانشین وی میر عبداللّه خان هانات کلات را گسترش بیشتری داد.[۴] او حکام کلهاری سند را شکست داده و مکران و شوروک را تحت سلطهٔ خود آورد. در نتیجه حمله نادرشاه افشار پادشاه ایران (م: ۱۷۴۸ م) به شبه‌قاره این ناحیه نیز به ایران ملحق ماند و سپس بدست احمد شاه بابا ابدالی افتاد. حکمران محلی میرناصرخان با بیست هزار سپاه جنگجو احمد شاه ابدالی را علیه تیموریان کمک کرده بود و ابدالی در جنگ پانی پت موفق گردیده‌است.[۵]
پیش از تأسیس کشور پاکستان، بلوچستان کنونی این کشور دو قسمت داشت. واحدی را ریاست‌های کلات (قلات)، خاران، لسبیله و مکران شامل بود و قسمت کویته و نواحی آن بلوچستان انگلیسی نامیده می‌شد. بلوچستان انگلیسی تحت نظارت انگلیس‌ها بود و ریاست‌های مزبور بوسیله رؤسای محلی اداره می‌شد. از سال ۱۹۵۴ میلادی هردو قسمت یادشده به صورت یک واحد تقسیمات کشوری درآمده است.[۵]
یکی از دلایل تلاش مضاعف اسلام‌آباد برای برقراری امنیت در بلوچستان در سال‌های ۲۰۱۶ میلادی به بعد، هشدار چین به این کشور به دلیل سرمایه‌گذاری گسترده‌ای است که پکن در زمینه جاده‌سازی و راه‌آهن مابین دو کشور کرده که از منطقه بلوچستان می‌گذرد. از رهگذر این تلاش‌ها، در آذرماه ۱۳۹۶ خورشیدی ۳۱۳ شبه‌نظامی از سه گروه جدایی‌طلب مختلف، در مراسمی در فرمانداری ایالت بلوچستان در شهر کویته، سلاح‌های خود را به نواب ثناءالله زهری، سروزیر این ایالت تحویل دادند.[۶]
لازم است ذکر شود که مردم بلوچ در تاریخ همواره حضور داشته‌اند و در جنگ‌های مهمی مانند فتح اصفهان توسط افاغنهٔ غلزائی، نبرد کرنال (فتح هندوستان)، فتح مومباسا توسط سپاه عمان و … حضور زیادی داشته‌اند.
زبانهای گفتاری[ویرایش]
زبانهای رایج در این ایالت به ترتیب زبان بلوچی، براهوئی، پشتو، اردو و فارسی هزارگی است.
زبان فارسی‌زبان مادری قوم دهوار است که بیشتر ساکن قلعه لادگشت هستند.
همچنین جمعیت زیادی از قوم هزاره در کویته زندگی میکنند که فارسی زبانند.
در مورد زبان بلوچی تلاش‌های زیادی صورت گرفته‌است چندین کتاب زبان بلوچی از جمله مانند؛ کتاب بلوچی لبزبلد تألیف آقای اسحاق خاموش، کتاب بلوچی لبزبلد تألیف آقای جان محمد دشتی، کتاب فرهنگ بلوچی _ فارسی تألیف آقای عبدالغفور جهاندیده، کتاب زبان بلوچی تألیف آقای ظهورشاه هاشمی و … به چاپ درآمده اند.
| Provincial flag | 
| |
|---|---|---|
| Provincial seal | 
| |
| Provincial animal | 
| |
| Provincial bird | 
| |
| Provincial tree | 
| |
| Provincial flower | .JPG)
| |
| Provincial sport |
جمعیت[ویرایش]
| جمعیت‌ها طی سال‌ها | ||
|---|---|---|
| سال سرشماری | جمعیت | درصد شهرنشین |
| ۱۹۵۱ | ۴٬۷۶۳٬۱۶۷ | ۱۲٫۳۸٪ |
| ۱۹۶۱ | ۵٬۲۵۳٬۴۸۴ | ۱۶٫۸۷٪ |
| ۱۹۷۲ | ۷٬۳۲۸٬۶۷۸ | ۱۶٫۴۵٪ |
| ۱۹۸۱ | ۹٬۳۰۲٬۳۷۶ | ۱۵٫۶۲٪ |
| ۱۹۹۸ | ۱۱٬۵۶۵٬۸۸۵ | ۲۳٫۸۹٪ |
| ۲۰۰۵ | ۱۳٬۰۳۹٬۴۱۷ | ۲۳٫۸۹٪ |
شهرستان‌های ایالت بلوچستان پاکستان[ویرایش]
|
دو شهرستان تازه بنیاد واشک و شیرانی را نیز باید به این نقشه افزود. شهر مهم تربت در شمال بندر گوادر و پسینی هم از لیست جامانده
ur:پرونده:Balochistan-zilai-small.jpg
شهرهای بلوچستان پاکستان[ویرایش]
فرهنگ[ویرایش]
بلوچستان از دو منطقه وسیع تشکیل شده‌است. این دو منطقه با وجود داشتن مشترکات زیاد در برخی موارد تفاوت‌هایی در فرهنگ عامه، زبان و گویش محلی، آداب و رسوم، موسیقی و حتی مسکن عشایری، آب و هوا و پوشش گیاهی دارند.
این منطقه یعنی بلوچستان در ایران و پاکستان متناسب با محیط طبیعی و جغرافیایی از تنوع فراوان آب و هوا برخوردارند. منطقه بلوچستان ایران شامل شهرستان‌های سراوان، سیب و سوران، مهرستان، ایرانشهر، دلگان، نیکشهر، سرباز، چابهار، کنارک و فنوج و خاش و زاهدان و زابل می‌باشند. وجود آثار تاریخی و باستانی همچون کوه مهرگان در سراوان، قلعه سب در سب و سوران و نیز آثار بجا مانده از تمدن‌های باستانی دامن و اسپیدژ ایرانشهر و سایر کاوشها و تحقیقات باستان‌شناسی و نظریه بسیاری از مورخین حکایت از آن دارد که قوم بلوچ یکی از اقوام اصیل آریایی و ایرانی است هر چند در بین طوایف بلوچ بعضی از آنها در ادوار مختلف از مناطقی به بلوچستان مهاجرت کرده‌اند و شاید آریایی نباشند اما پس از سکونت در بلوچستان و خویشاوندی و آمیختگی با قوم بلوچ آنچنان در فرهنگ اصیل آریایی و فرهنگ بلوچ تنیده شده‌اند که جدا نمودن آنها امکان‌پذیر نمی‌باشد و امروز نیز همچون بلوچ‌های اصیل در آداب و رسوم، پوشش، زبان، و سایر اجزای فرهنگی مشترک هستند. یکی از آئین‌ها و مراسم بجا مانده از ایران باستان مراسم جشن بهارگاه و عید نوروز است که در بین همه اقوام ایرانی به عنوان آئین کهن ملی و باستانی با اندک تفاوت‌هایی رواج دارد. بلوچ‌ها نیز همچون سایر اقوام ایرانی بهار طبیعت و شکوفایی غنچه‌های بهاری را گرامی می‌دارند و دراین ایام علاوه بر جشن و سرور و شادی و برپایی مراسم عید نوروز و عید طبیعت، آداب و رسوم ویژه و خاصی را در این ایام خجسته برگزار میکنند مهری آباد+هزاره تاون+علی‌آباد اسم محله‌های شهر کویته می‌باشد.
روز فرهنگ بلوچ[ویرایش]
روز فرهنگ بلوچ (بلوچ دودءربیدگی روچ): روز دوم ماه مارچ هرسال بلوچ‌ها در گوشه وکنار نقاط مختلف بلوچستان روز فرهنگ قوم خود را جشن می گرند. در این روز خاص برای قوم بلوچ، مردم بلوچ به اجرای رقص‌های محلی نظیر رقص بلوچانه، اتن بلوچی و … پرداخته و جوانان کلاه بلوچی (با پوست گوسفند) به سر می‌بندند.
کتابخانههای مهم[ویرایش]
کتابخانههای مهم بلوچستان:[۷]
|
|
|
افزون بر این در دانشکده‌های شهرهای مستونگ، ژوب، بهاگ، چمن، قلات، لورالایی، پشین، سبّی، هرنایی، تربت، پنجگور، دیره‌بگتی، کوهلو، گوادر، نوشکی، خضدار و لسبیله و بیشتر مدارس بلوچستان نیز کتابخانه‌هایی وجود دارند.
منابع[ویرایش]
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ایالت بلوچستان موجود است. |
- ↑ "DISTRICT WISE CENSUS RESULTS CENSUS 2017" (PDF). pbscensus.gov.pk. Archived from the original (PDF) on 29 August 2017.
- ↑ Kemp, Geoffrey (2010). The East Moves West: India, China, and Asia's Growing Presence in the Middle East (1st ed.). Brookings Institution. p. 116. ISBN 978-0-8157-0388-4.
- ↑ Bolan Pass – Encyclopædia Britannica Eleventh Edition
- ↑ یوسف عطا، م. بلوچ‌های غیور و بلوچستان. مترجم: ملک، اشرف. در نشریه: «هلال» آذر ۱۳۴۸ - شماره ۹۵. (در مالکیت عمومی به خاطر قدمت).
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ یوسف عطا، م. بلوچ‌های غیور و بلوچستان.
- ↑ "تسلیم ۳۰۰ شبه‌نظامی جدایی‌طلب بلوچ در پاکستان". 2017. رادیو فردا. Accessed December 16 2017. [۱].
- ↑ رایزنی فرهنگی ایران، کویته، بازدید: اکتبر ۲۰۰۸.
| شهرهای اصلی پاکستان برآورد ۲۰۱۰[۱] | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 کراچی | |||||||||||
| رتبه | شهر | ایالت | جمعیت | رتبه | شهر | ایالت | جمعیت | ||||
| ۱ | کراچی | سند | ۱۳٬۲۰۵٬۳۳۹ | ۱۱ | سرگودها | پنجاب | ۶۰۰٬۵۰۱ | ||||
| ۲ | لاهور | پنجاب | ۷٬۱۲۹٬۶۰۹ | ۱۲ | بهاولپور | پنجاب | ۵۴۳٬۹۲۹ | ||||
| ۳ | فیصل‌آباد | پنجاب | ۲٬۸۸۰٬۶۷۵ | ۱۳ | سیالکوت | پنجاب | ۵۱۰٬۸۶۳ | ||||
| ۴ | راولپندی | پنجاب | ۱٬۹۹۱٬۶۵۶ | ۱۴ | سکهر | سند | ۴۹۳٬۴۳۸ | ||||
| ۵ | مولتان | پنجاب | ۱٬۶۰۶٬۴۸۱ | ۱۵ | لارکانه | سند | ۴۵۶٬۵۴۴ | ||||
| ۶ | حیدرآباد | سند | ۱٬۵۷۸٬۳۶۷ | ۱۶ | شیخوپوره | پنجاب | ۴۲۶٬۹۸۰ | ||||
| ۷ | گوجرانواله | پنجاب | ۱٬۵۶۹٬۰۹۰ | ۱۷ | جهنگ | پنجاب | ۳۷۲٬۶۴۵ | ||||
| ۸ | پیشاور | خیبر پختونخوا | ۱٬۴۳۹٬۲۰۵ | ۱۸ | رحیم یار خان | پنجاب | ۳۵۳٬۱۱۲ | ||||
| ۹ | کویته | بلوچستان | ۸۹۶٬۰۹۰ | ۱۹ | مردان (پاکستان) | خیبر پختونخوا | ۳۵۲٬۱۳۵ | ||||
| ۱۰ | اسلام‌آباد | ناحیه پایتختی | ۶۸۹٬۲۴۹ | ۲۰ | گجرات (شهر) | پنجاب | ۳۳۶٬۷۲۷ | ||||
مناطق بلوچ زبان | ||
|---|---|---|
 | ||
کشورها و مناطق ایرانی زبان | |
|---|---|
(۱) بخش خودگردان تاجیک تاشکورگان، در جمهوری خلق چین به رسمیت شناخته شده است.
|
| فدرال/ملی |  | |
|---|---|---|
| فدرال/ملی سابق | ||
| استانی | ||
| منطقه‌ای | ||