شهرضا

شهرِضا یکی از شهرهای استان اصفهان ایران است. این شهر در ۷۵ کیلومتری جنوب غربی اصفهان واقع شده است. آب و هوای آن نسبتاً گرم و خشک است. آب آشامیدنی آن از چاه تأمین می‌شود اما به تازگی قرار است آب آشامیدنی آن از سمیرم به شهر منتقل شود.

نام

نام پیشین آن «کوم شه»، «کُمشه» یا «قُمشه» بوده است. کوم شه به معنی شکارگاه است. همچنین گفته می‌شود که این شهر را اقوام «قلتغ شاه» بنا نمودند. لـذا به نام قوم شاه نامیـده شد، که بعدها مخفف آن قمشه گردید. در دوره رضاشاه نام آن به شهرضا تغییر یافت.

تاریخ

این شهر با سابقه طولانی از جمله شهرهای قدیمی و با اهمیت استان اصفهان است. مساعد بودن آب و هوا و سرسبزی محیط در شکل گیری هسته اولیه شهر نقش داشته است. بافت قدیم شهر بارها تجدید بنا گردیده اما اصولا حیات و هویت آن حفظ شده و در حال حاضر از نظر ترکیب و بافت فیزیکی با بخش‌های میانی و جدید شهر تفاوت دارد.

مرحله بعدی گسترش شهر مربوط به زمان صفویه می باشد که اصفهان به عنوان پایتخت انتخاب گردید. قرار گرفتن این شهر در محور جاده اصفهان به فارس که یکی از راههای مهم تجاری بوده موجب رونق اقتصادی آن گشته است. از طرف دیگر به خاطر نزدیکیش با اصفهان نوعی عملکرد نظامی نیز داشته است. در این دوره به دلیل امنیت نسبی بافت فیزیکی شهر توسعه یافت.

مرحله بعدی گسترش شهر مربوط به دوره قاجاریه است. در این دوره شهر به شکل قلعه مانند و دارای دروازه بوده که هفت محله در آن جای می‌گرفته اند. مجموعه دروازه‌ها با عناصر تشکیل دهنده محله، نظیر بازارچه گذر، مسجد، تکیه، آب انبار و حمام در عین استقلال نسبی به کل شهر نیز وابسته بوده است. بازار در مرکز شهر قرار داشته و به عنوان کانون اصلی مبادلات اقتصادی و تجاری، همه شریانها را به خود متصل نموده است.

در دهه چهل ایجاد امنیت نسبی در کل کشور و تبدیل شهرضا به مرکز شهرستان موجب رشد شهرنشینی گشته، به طوریکه رشد کالبدی شهر در این دهه چشمگیر بوده است. در این دوره از حیات، شهر به دلیل ایجاد مناسبات جدید اجتماعی ـ اقتصادی و سیاسی شهر از حالت ایستا خارج شده و به یک رشد نسبتاً سریع شهرنشینی دست یافت و صنایـع که تا این زمان تنهـا در مقیاس سنتـی آن مطـرح بوده جای خود را به کارخانه های نسبتاً بزرگ سپرد. جهات گسترش شهر در این دوره در بخش‌های شمال غربی بوده است و بافت فیزیکی آن به عنوان پیوند دهنده بافت قدیم و جدید کاربرد شهری خود را حفظ نموده است.

آثار تاریخی

• مسجد جامع: از آثار مربوط به عهد سلجوقیان در ابتدای بازار شهرضا واقع شده، دارای گنبدی مرتفع و یک مناره می باشد که از آجر ساده می باشد. در مورد تاریخ بنای مسجد بر لوحه ای چنین آمده: بر دالان مسجد جامع، بر یک لوحه سنگی ،وقف نامه ای موجود است که مقداری از آب و ملک صحرای موقان شهرضا را وقف مسجد نموده است.
• امامزاده شاهرضا: از جمله آثار دیدنی این شهر امامزاده شاهرضا است. گفته می‌شود شاهرضا در زمان امام رضا از دست ماموران حکومت وقت گریخت و به کوه این شهر پناه برد. ماموران اورا در غاری درآن کوه کشتند و سرش را برای حاکم اصفهان بردتد.

بقعه مذکور از آثار با ارزش اسلامی در عهد صفویـه می باشد. ساختمان اولیه این بقعه متعلق به عهد شاه اسماعیل اول مؤسس سلسله صفویه (۹۵۰ـ۹۳۰) هجری قمری است.

• شاه بویه: در کنار محله حصور آباد شهرضا، مکانی به نام شاه بویه معروف است. شاه بویه تا سال ۱۳۱۷ شمسی دارای گنبد رفیع آجری بـوده که در این سال بـدون توجـه به اهمیت آن از نظـر تاریخـی و معمـاری خراب می گردد. شاه بویه یکی از شاهزادگان مظفری است که در سال ۷۹۵ هجری قمری به دست امیر تیمور کشته شده است. در سالهای اخیر شاه بویه مجدداً وقف گردیده و در ایام محرم و روزهای مذهبی در آن روضه خوانی صورت می گیرد.
• بقعه سید خاتون: در شمال شرقی شهرضا بقعه‌ای قرار دارد که دارای یک صحن نسبتاً وسیع می باشد که در اطراف آن اتاقهایی ساخته شده است. در حد شرقی این بقعه مکان دیگری وجود دارد، دو قبر دیگر در آن واقع شده که به احتمال زیاد این دو قبر مربوط به دو تن دیگر از افراد آل مظفر است. در مورد بی بی خاتون به نقل از فارسنامه در سالنامه فرهنگی چنین آمده است: شاه شجاع و شاه منصور، فرزندان امیر مبارزالدین برسر جانشینی پدر اختلاف کردند و بین آنها کشمکش و جنگ در گرفت و چون خان سلطان خاتون، زوجه شاه محمود به قصد انتقام از قتل عم خود امیر شیخ می خواست مظفریان را از میان بردارد. شاه شجاع را تحریک به تسخیر اصفهان نمود و شاه محمود بر این راز آگاه گردید، منکوبه خود را با آنکه جمالی مرغوب و کمالی مطلوب داشت، بکشت.
• ایوان حسینیه سادات
• بازار بزرگ و چهار سوق آن: این بازار که از جمله بازارهای قدیمی کشور محسوب می شود به شکل زیبایی در دل بافت قدیمی شهر طی قرون گذشته گسترش یافته است. این بازار دارای کاروانسراها و اماکن قدیمی است. در مرکز بازار چهار سوقی قرار دارد که گنبدی آجری بر فراز آن ایجاد گردیده که از جمله آثار تاریخی این شهر محسوب می شود.
• مسجد نو در خیابان حکیم فرزانه
• مسجد حاج عبدالحمید و تکیه خان
• قدمگاه خواجه خضر

برای مشاهده ی فیلمی مستند در مورد برخی حرفه های رایج در بازار شهرضا به نشانی زیر مراجعه کنید. http://video.google.de/videoplay?docid=-5974629619540414630&q=Shahreza&total=6&start=0&num=10&so=0&type=search&plindex=0

تقسيمات كشوري

شهرستان شهرضا براساس آخرين تقسيمات كشوري داراي 2 بخش زير مي باشد :

الف) بخش مركزي: به مركزيت شهرضا و شامل دهستانهاي اسفرجان، منظريه، دشت و 28 روستا به نامهاي : مهيار، پرزان، افتخاريه،امامزاده علي اكبر، جرم افشار، اسفه، منوچهرآباد، دهك، زيارتگاه، ولندان، سولار، عمروآباد، قصرچم، مقصود بيك، ميرآباد، قوام آباد، ماران، مسينه، محمديه، اسفرجان، هونجان، امين آباد، اسلام آباد، ترك آباد، وشاره،اسفه سالار، بابوكان و وصف.

ب) بخش سميرم سفلي: به مركزيت شهر دهاقان و شامل دهستانهاي قمبوان، همگين، موسي آباد، كهرويه و 21 روستا به نامهاي موسي آباد، مهدي آباد، دولت آباد، محمود آباد، علي آباد گچي، كره، لاريچه، همگين، دزج، قميشلو،بودجان، قمبوان، پوده، علي آبادجمبزه، گنجقباد، قهه، جمبزه، هفت يكي، كهرويه، يحيي آباد و هوك اين شهرستان فعلا داراي 3 شهر بنامهاي شهرضا، دهاقان، منظريه بوده و فاصله مركز اين شهرستان از مركز استان80 كيلومتر است

پوشش گياهي

پوشش گياهي شهرستان (استپي و نيمه استپي) در نتيجه تاثير شديد انسان و عوامل اقليمي نامناسب تغيير يافته و وضعيت موجود نشان دهنده سير قهقرائي و تخريبي پوشش طبيعي است كه طي سالهاي گذشته صورت گرفته است. گونه هاي تشكيل دهنده مراتع شامل گون ها،فرفيون، جاز، اسفند، درمنه، پيچك و غيره و گونه های درختی و درختچه ای آن شامل انجیر ، بنه ،بادام کوهی(بادامک)وغیره مي‌‌‌‌‌باشد.

آب و هوا

درجه حرارت هواي شهرستان از جنوب به سمت شمال شرق افزايش مي يابد به طوري كه ميانگين سالانه دما در جنوبي ترين قسمت شهرستان حدود 10 درجه سانتيگراد و در قسمت شرق به 16 درجه سانتيگراد مي رسد. ميزان تبخير سالانه از 1400 ميليمتر در جنوب غرب تا حدود 220 ميليمتر در ناحيه شمال شرق شهرستان افزايش مي يابد.

بارندگي شهرستان تحت تاثير جريانات جوي است كه از سمت غرب وارد منطقه مي شوند. توده هاي هواي باران‌زائي كه از سطوح وسيع آب مانند درياي مديترانه، درياي سياه و اقيانوس اطلس سر چشمه مي گيرند، منشا اصلي بارشها هستند. ميانگين بارش سالانه در شهرستان از حدود 400 ميليمتر در جنوب غرب تا 119 ميليمتر در شرق شهرستان متغير است

مشاهير

با توجه به گرايشهاي علمي ، ادبي و هنري مردم اين شهر در عصر حاضر تعداد زيادي از اساتيد و بزرگان علمي ، ادبي و هنري اين مرزو بوم از اين شهر برخاسته اند از بين ايشان مي توان به اين افراد اشاره كرد:

استاد الهي قمشه اي

[عنوان پیوند[عنوان پیوند]]