لوئی شانزدهم

لوئی شانزدهم
پادشاه فرانسه
سلطنت	۱۰ مه ۱۷۷۴–۱۰ اوت ۱۷۹۲
تاج‌گذاری	۱۱ ژوئن ۱۷۷۵
پیشین	لوئی پانزدهم
جانشین	لغو سلطنت
زاده	۲۳ اوت ۱۷۵۴ کاخ ورسای،
درگذشته	۲۱ ژانویهٔ ۱۷۹۳ (۳۸ سال) میدان کنکورد، پاریس فرانسه
آرامگاه	کلیسای سن-دنی
همسر	ماری آنتوانت
فرزند(ان)	ماری ترز شارلوت لوئی هفدهم فرانسه
نام کامل لوئیس آگوست د فرانسه
دودمان	بوربون
پدر	لوئی، ولیعهد فرانسه
مادر	ماریا جوزف ساکسونی
امضاء

لوئی شانزدهم (به فرانسوی: Louis XVI de France) متولد ۲۳ اوت ۱۷۵۴در کاخ ورسای، در گذشته ۲۱ ژانویه ۱۷۹۳در پاریس به وسیله ی اعدام با گیوتین، از ۱۵ می ۱۷۷۴ تا ۶ نوامبر ۱۷۸۹ پادشاه فرانسه و ناوار و سپس تا ۲۱ سپتامبر ۱۷۹۲ پادشاه فرانسوایان بود. او آخرین پادشاه فرانسه در دوره ای موسوم به رژیم پیشین بود.

پسر ولیعهد لوئی-فردیناند فرانسه و ماری-جوزف ساکس بود که با مرگ پدر ولیعهد فرانسه گشت. در سال ۱۷۷۰ با ماری-آنتوآنت اتریش ازدواج کرد و در نوزده سالگی در سال ۱۷۷۴ با مرگ پدربزرگ خویش لوئی پانزدهم بر تخت پادشاهی تکیه زد.

او پادشاهی ای را به ارث برد که در آستانه ورشکستگی و ناکامی مطلق قرار داشت. از این رو بعد از بر تخت نشستن، دست به سلسله ای از اصلاحات مالیه زد. به طور دقیق تر، این اصلاحات با فرمان او و به دست وزرایی نظیر تورگو، دوکالون و نکر هدایت شدند؛ تحت عنوان پروژه یک مالیات مستقیم مبتنی بر برابری. اما تمامی آن اصلاحات در مواجهه با پارلمان های پادشاهی، روحانیون، اشراف فرانسه و دربار با شکست رو به رو شد.

لوئی شانزدهم قانون حق افراد را بهبود بخشید؛ از جمله منع شکنجه، الغای رعیت داری و ... . او همچنین با حمایت فعال از استقلال طلبان آمریکایی، یک پیروزی بزرگ نظامی در مقابل انگلستان کسب کرد. اما مداخله فرانسه در قاره آمریکا به قیمت ویرانی پادشاهی تمام شد.

لوئی شانزدهم اساسا به خاطر نقشش در جریان انقلاب فرانسه شناخته شده است. انقلاب فرانسه بعد از فراخوان دولت های همگانی پادشاهی فرانسه ( به فرانسوی : Les états généraux ) متشکل از سه دولت؛ اشراف، روحانیون و سایر طبقات مردم (موسوم به دولت سوم)، توسط لوئی شانزدهم به منظور مقابله با کسری بودجه و تامین مالی دولت، عملا کلید خورد.

نمایندگان دولت سوم که برخلاف اشراف و روحانیون از پشتیبانی ملت برخوردار بودند، رسما خود را مجمع ملی نامیدند و به شکلی عملی به سلطنت مطلقه موروثی که مبتنی بر حق الهی دانسته می شد، پایان بخشیدند. در همان ابتدای کار، لوئی شانزدهم مجبور به ترک کاخ ورسای شد- اینگونه به آخرین فرانروای ساکن در آن تبدیل شد- و به پاریس و کاخ تویلری رفت و ظاهرا پذیرفت که پادشاهی مشروط گردد. اما پیش از اعلام رسمی قانون اساسی ۱۷۹۱(این قانون اساس پادشاهی مشروطه فرانسه را تبیین می کرد) ، در ۲۰ ژوئن ۱۷۹۱ خانواده سلطنتی از پایتخت به شکل مخفیانه ای فرار می کنند. آنها قبل از اینکه موفق به ترک خاک فرانسه شوند در وارن دستگیر می شوند. این اقدام بعدها تاثیر مهمی در آینده پادشاهی مشروطه می گذارد و انقلابیون را در برقراری نظام جمهوری مصمم تر از پیش می سازد. شکست در این فرار تاثیر بسیار مهمی در ذهنیت عموم بر جای می گذارد که تا آن زمان برای پادشاه هنوز احترام قائل بودند و نسبت به او چندان خشونتی نشان نمی دادند. این اقدام همچنین منجر به ایجاد شکاف در درون کنوانسیون ملی فرانسه می گردد.

بعد از تبدیل شدن به پادشاهی مشروط، لوئی شانزدهم با چندین وزیر از حزب فویان و سپس ژیروندن، همچنان به حکومت می پرداخت. لوئی که بعد از شکست در فرار به همراه خانواده خویش، ابتدا از مقام خود خلع شده بود، کمی بعد دوباره جایگاه خویش را به دست می آورد. اما او بعد از انقلاب به شکلی فعال در برانگیختن آتش جنگ میان سلاطین اروپایی (که از انقلاب فرانسه و تاثیرات آن بر کشور خود واهمه داشتند) و انقلابیون فرانسوی مشارکت کرده بود و اقدام به فرار نیز حکم تاییدی بر این ادعا محسوب میشد. در نتیجه با پیشروی سپاهیان خارجی سلطنت طلب به سوی پاریس، در روز ۱۰ اوت ۱۷۹۲ جمهوری خواهان تصمیم نهایی خود را گرفتند و به طور کامل او را از مقام و عناوینش خلع نمودند. سپس در ماه بعد سلطنت را به شکل کامل ملغی کردند. لوئی شانزدهم که از او در میان انقلابیون با عنوان تحقیر آمیز «لوئی کاپه» یاد می شد، بعد از زندانی شدن به همراه تمام اعضای خانواده اش در زندان تامپل، به جرم همدستی با دشمن محاکمه و محکوم به اعدام می گردد. در نهایت در میدان انقلاب پاریس و چند ماه زودتر از اعدام همسرش ماری-آنتوآنت اتریش، انقلابیون فرانسه گردن پادشاه مخلوع را به تیغ تیز گیوتین می سپارند.

علی رغم مرگ او، سلطنت به طور کامل ناپدید نمی شود. بعدها دو برادر کوچکتر او که بعد از انقلاب از کشور فرار کرده بودند، تحت عناوین لوئی هجدهم و شارل دهم بین سالهای ۱۸۱۴ تا ۱۸۳۰، بر فرانسه حکم می رانند. همچنین پسر کوچکتر لوئی شانزدهم، که در زندان تامپل محبوس بود، بعد از مرگ پدرش توسط سلطنت طلبان تحت عنوان لوئی هفدهم به رسمیت شناخته می شود. البته این پسر خردسال عمر چندانی نمی کند و به دلیل بیماری در سال ۱۷۹۵، دو سال بعد از اعدام والدینش، در زندان از دنیا می رود، بی آنکه حکومتی کرده باشد.

بعدها صرف نظر از اینکه لوئی شانزدهم یا به عنوان یک خائن یا به عنوان یک ستم دیده و بی گناه در نظر گرفته می شد، تاریخ دانان فرانسوی روی هم رفته در مورد ایده ای دقیق و موشکافانه به توافق رسیدند؛ آنها پذیرفتند که شخصیت و نقش لوئی شانزدهم در حد و اندازه ای نبود که بتواند از پس شرایط استثنائی حاکم بر دوره انقلاب فرانسه برآید.

انقلاب فرانسه

نیم کراونی نقره ضرب‌شده در امپراتوری فرانسه به تاریخ ۱۷۹۲ میلادی. سکه مزین به تصویر لوئی شانزدهم، پادشاه فرانسه و در طرف دیگر سکه نقشی از ژنیوس بالدار در حال نوشتن قانون اساسی به چشم می‌خورد.

میدان کنکورد در پاریس، محل گردن زده شدن لوئی شانزدهم و ماری آنتوانت با گیوتین است.

یورش به باستیل در ۱۴ ژوئیه ۱۷۸۹ میلادی، که مظهر قدرت مطلق لوئی شانزدهم بود، آغازی برای پایانِ سلطنت لوئی شانزدهم شد.

پس از انقلاب، لوئی به همراه خانواده‌اش سعی در فرار از فرانسه داشت چرا که خود را اسیر می‌دانست اما در آغاز که شاهزادگان پابه فرار گذاشتند و به او گفتند تا او هم این کار را کند او قبول نکرد و گفت آن جا و در کنار مردم باقی خواهد ماند اما احساس اسارت او را در راه تغییر عقیده انداخت و با زحمت از تویلری فرار کردند اما دیری نپایید که او به پاریس برگردانده شد و متهم به خیانت گشت.

۳۸۷ نماینده پارلمان فرانسه به مجازات اعدام پادشاه رای دادند.

در ۲۱ ژانویه ۱۷۹۳، لوئی شانزدهم در میدان کنکورد، پاریس به‌وسیله گیوتین گردن زده شد. تعداد زیادی از کسانی که به تماشای سر زدن لوئی شانزدهم رفته بودند، دستمال‌های خود را به خون وی آغشته کردند.

ماری آنتوانت، ملکه فرانسه و همسر لوئی شانزدهم نیز نه ماه بعد در خلال دوران وحشت، که رهبری این دوران به دست کسانی چون روبسپیر و دوسن ژوست بود، به‌وسیله گیوتین گردن زده شد.

با بازگشت بوربون‌ها به سلطنت فرانسه و به قدرت رسیدن لوئی هجدهم (برادر لوئی شانزدهم)، جسد لوئی شانزدهم و همسرش ماری آنتوانت به کلیسای سلطنتی سن‌دنُی منتقل و پس از طی مراسم تشریفاتی، در آن‌جا دفن شد.