گویش رودباری
| رودباری | |
|---|---|
| زبان بومی در | ایران استان گیلان |
| الفبای فارسی | |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۳–۶۳۹ | – |
گویش رودباری[۱][۲] در شهرستان رودبار استان گیلان تکلم می شود.[۳] اتنولوگ گویش رودباری را گویشی از زبان تالشی بیان می‌کند[۴] اما در مدخل زبان گیلکی چند لهجه یا زیرگویش برای گیلکی تعیین می‌کند که رودباری یکی از آن‌ها است.[۵] در گلاتولوگ گویش رودباری زیر مجموعه زبان‌های گیلکی-رودباری در نظر گرفته شده است.[۶] گیلکی با گویش رودباری در جنوب گیلان، در رستم‌آباد، رودبار، منجیل و لوشان و ... رایج است.[۷] دکتر ایوب رسایی، رودباری را همراه با رشتی و فومنی به عنوان زیر مجموعه‌های گویش غربی زبان گیلکی دسته‌بندی می‌کند.[۸] به اعتقاد دونالد استیلو گویش رودباری ممکن است زیرمجموعه زبان تاتی باشد[۹] که تحت تاثیر شدید زبان گیلکی قرار گرفته است.[۱۰][۱۱] احسان یار شاطر[۱۲] گویش رودباری را گویشی از زبان تاتی می داند و از شاخه تاتی جنوبی و دستهٔ ششم (رودبار، الموت و کوپایه) می داند.[۱۳] لوکوک گویش آذری را که تاتی نامیده می شود به پنج دسته تقسیم نموده است که دسته پنجم را گویش جنوب شرقی نامیده است که دو گویش رودباری و الموتی را جز آن قرار داده است.[۱۴] مرتضی نصفت گویش رودباری را در دسته الموتی و زیر مجموعه گویش های کاسپین آورده است.[۱۵]
محدوده جغرافیایی
گویش رودباری در شهرستان رودبار استان گیلان گویش می شود.[۱۶]
دستور زبان
ضمایر
در گویش رودباری ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی.[۱۷]
| ضمیر | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| فاعلی، رودباری (انبوه) | man | to | u | amâ | šemâ | ošân/išân |
| مفعولی، رودباری (انبوه) | man | ti | oni | amâ | šemâ | ošon |
| ملکی، رودباری (انبوه) | mi/mini | ti | oni | ame | šeme | ošâni |
شناسه
در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. در گویش رودباری نیز دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال.[۱۸] (نمونه زیر بر اساس گویش رودباری روستا انبوه تنظیم شده‌است)
| شناسه | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه ماضی (با ستاک مختوم به صامت) | om | i | â/∅ | im | in | end |
| شناسه ماضی (با ستاک مختوم به مصوت) | âm | a | ∅ | am | an | and |
| شناسه مضارع (با ستاک مختوم به صامت) | om | i | a/e/u | im | in | end |
| شناسه مضارع (با ستاک مختوم به مصوت) | âm | a | a/â/u | im | in | and |
صرف فعل
در جدول زیر فعل گرفتن (gitan) بر اساس گویش رودباری در زمان‌های مختلف صرف می‌شود.[۱۹](نمونه زیر براساس گویش رودباری روستا انبوه می باشد)
| زمان/شخص | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| گذشته ساده | bagitom | bagiti | bagit | bagitim | bagitin | bagitand |
| گذشته کامل | bagita biâm | bagita bia | bagita be | bagita biam | bagita bin | bagita bian |
| گذشته التزامی | gitâ bom | gitâ bi | gitâ bo | gitâ bim | gitâ bin | gitâ bond |
| گذشته نقلی | gitâm | gita | gitia | gitam | gitin | gitand |
| گذشته استمراری | gitom | giti | git | gitim | gitin | gitand |
| گذشته در حال انجام | dakâre gitom | dakâre giti | dakâre git | dakâre gitim | dakâre gitin | dakâre gitand |
| حال ساده/آینده | girom | giri | gira | girim | girin | girand |
| حال در حال انجام | dakâre girom | dakâre giri | dakâre gira | dakâre girim | dakâre girin | dakâre girand |
| حال التزامی | bagirom | bagiri | bagira | bagirim | bagirin | bagirand |
| آینده | xâhâm bagirom | xâhi bagiri | xâhâ bagira | xâhim bagirim | xâhin bagirin | xâhand bagirand |
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ https://www.ethnologue.com/language/rdb
- ↑ سبزعلیپور، جهاندوست (۱۳۸۹). زبان تاتی: توصیف گویش تاتی رودبار. فرهنگ ایلیا. ص. ۱۹.
- ↑ sabzalipour, jahandoost (2009). "Tāti Dialect of Roodbar". academia.edu (به انگلیسی): 90–109.
- ↑ https://www.ethnologue.com/language/rdb
- ↑ https://www.ethnologue.com/language/glk
- ↑ https://glottolog.org/resource/languoid/id/rudb1238
- ↑ فرهنگ نگاری گویشی، جهاندوست سبزعلیپور، سیده فاطمه نیک گهر
- ↑ گویش گیلکی فومنات، دکتر ایوب رسایی
- ↑ https://iranicaonline.org/articles/gilan-x
- ↑ Donald Stilo (2001). Gilan Languages (به انگلیسی). Iranica. p. 661.
- ↑ رسایی، ایوب (۱۳۸۵). «گیلکی در ایرانیکا». زبان و زبان شناسی. ۲ (۴): ۱۳۹.
- ↑ Yarshater (1969). A Grammar of Southern Tati Dialects (به انگلیسی). The Hauge, Paris: Mouton. p. 17.
- ↑ sabzalipour, jahandoost (2009). "Tāti Dialect of Roodbar". academia.edu (به انگلیسی): 92.
- ↑ Lecoq. Les dialect caspiens et les dialects du nord-ouest de l'iran (به انگلیسی). in CLI. p. 296.
- ↑ نصفت، مرتضی (۱۳۴۸). «فراوانی زبان ها و لهجه های مردم ایران». دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. ۱۷ (۱): ۱۱۶.
- ↑ سبزعلیپور، جهاندوست (۱۳۸۹). زبان تاتی: توصیف گویش تاتی رودبار. فرهنگ ایلیا. ص. ۱۹.
- ↑ sabzalipour, jahandoost (2009). "Tāti Dialect of Roodbar". academia.edu (به انگلیسی): 96.
- ↑ sabzalipour, jahandoost (2009). "Tāti Dialect of Roodbar". academia.edu (به انگلیسی): 100.
- ↑ sabzalipour, jahandoost (2009). "Tāti Dialect of Roodbar". academia.edu (به انگلیسی): 101–109.