ولایت نورستان
| ولایت نورستان | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کلی | |
| نام رسمی : | ولایت نورستان |
| کشور : | افغانستان .svg){kind=small} |
| سال ولایت شدن : | ۱۳۸۲ |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۳۴٬۱۰۰ (۲۰۰۹)[۱] |
| زبان‌های گفتاری: | نورستانی، پشه‌ای، پامیری |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت: | ۹٬۲۶۷ کیلومتر مربع |
نورستان یا کالاشستان یا کافرستان یکی از ۳۴ ولایت افغانستان است و در خاور این کشور قرار گرفته‌است. مرکز این ولایت شهر پارون[۲] است.
نورستان یا کالاشستان (( نام کالاشستان اشتباه و تلفظ غلط نام قبیله کَلشَه یا کَلشا درّه مرکزی نورستان است و تمام قبائل هفتگانه را در برنمیگیرد و یک نام جعلی جدیدالتاسیس است که از تلفظ غلط مردم اردو زبان پاکستان در مورد بخشی از قبیله کَلشَه کلشا ی کافرستان که در شش هفت قرن قبل از وایگل نورستان مرکزی جدا شده به چیترال رفته اند پدید آمده است ما در منابع قدیم تاریخی قبل از اسلام آوردن مردم نورستان قدیم یا کافرستان بعنوان کالاشستان نداشته ایم . نام کالاشستان یعنی استان یا ولایت قبیله کالاش به هیچ وجه در منابع قدیم موجود نیست . مردم این ولایت یعنی نورستان کنونی از هفت قبیله به نام های کَتِه ؛ کام ؛ کُشتوز ؛ موما ؛ کَلشَه ؛ پرسون و گَوَر تشکیل میشوند و هر قبیله خودش دهها و دربرخی بالای صدها طایفه یا عشیره دارند که عموما به پسوند دَرَ؛ دَری ؛ داری با توجه به لهجه های مختلف زبانی سه درّه شرقی ؛ مرکزی و غربی نورستان اطلاق میشوند مثلا قبیله کَته که بزرگترین قبیله قوم نورستان کنونی و به دو دسته کَته های شرقی و غربی منقسم میباشد نزدیک به سیصد طایفه یا عشیره دارد برای مثال جَنادَری ؛ گَروال دری ؛ اوتادَرَ ؛ سونِرا دَری ؛ گِرِک دَرَ و ....در اصل نژاد و قوم نورستانیان به قبیله معروف عصر ودایی به نام اَلینا ؛ آلان ؛ آلانان یا اَلانان بر میگردد و در شاهنامه هم در ذکر سرزمین های اصلی ایران تاریخی و باستانی آخرین جغرافیای سرزمینی به نام قوم اَلانان یاد شده که از سرزمین های تشکیل دهنده ایران زمین باستانی به مرکزیت بلخ باستان است و دودمان کیانی و پادشاهی لهراسب از این سرزمین یعنی اَلان ؛ الینا ؛ اَلانان برخاسته و به اَلانشاه ملقب بوده اند .ابیات شاهنامه در معرفی سرزمین های تشکیل دهنده کشور ایران باستانی آریایی 《 از آن سو که لهراسب است جنگجوی اَلانان و غَر درسپارم بدوی 》 نام حقیقی و باستانی و قدیمی نورستان سرزمین اَلانان ؛ آلانان ؛ آلان ؛ اَلان بوده به معنی سرزمین قوم اَلان یا آلان یا اَلینا ی آریایی و بعدها به نام داردستان و بلورستان هم معروف و مشهور گشته بعد از ظهور اسلام و حملات اعراب مسلمان برای فتوحات در قرن های اول تاریخ اسلام چون به هیچ وجه نتوانستند این مردم را مسلمان نموده و سرزمین آنها را فتح نمایند کم کم نام کافرستان را بر آنجا نهادند که به همین نام در تمام متون تاریخی و کتاب های تاریخی قدیم تا سال ۱۸۹۵ میلادی که امیرعبدالرحمان خان بارکزایی پادشاه وقت افغانستان و از قومیت پشتون بر آنجا حمله نموده و مردمش را مسلمان ساخت نام آن در اکثر کتابهای تاریخ قدیم بعد از ظهور دین مبین اسلام کافرستان آورده و نوشته شده است در زمان امیر تیمور گورکانی هم در متن کتابهای ظفرنامه منتسب به او کافرستان ؛ سرزمین کفّار کتور ؛ کاتور و مملکت کافران سیاهپوش و ... آورده شده است تا سال ۱۸۹۵ میلادی در حدود ۱۲۶ سال قبل که عبدالرحمان خان پادشاه افغانستان نام آن را از کافرستان ابتدا به نورالاسلام و بعد نورستان تغییر کامل داده و در کتیبه سنگی معروف که در قلعه کلوم در نورستان غربی امیر تیمور از نفوذ خود تا این نقطه و سرسختی مردم این منطقه که اسلام نپذیرفتند سخن به میان آورده بود امیر عبدالرحمان خان بارکزایی دستور داد زیر کتیبه به جای مانده از امیر تیمور حک نمایند که در عهد امیر عبدالرحمان خان غازی تمامی مملکت کافرستان با جمیع قلعه های جنگی آن فتح کامل گردیده و مردم کافرستان دین مبین اسلام را قبول نموده و جملگی به دیانت اسلام مشرف گشتند و نام سرزمین شان هم از کافرستان به نورستان تغییر یافت/ و جاء الحق و ذهق الباطل ان الباطل کان ذهوقا / ابراهیم درویشی نورستان)) پیشین در تمام تاریخ خود تا سال ۱۸۹۶ که سپاهیان امیر عبدالرحمن فرماندهٔ افغانستان آن را با کشتار بی سابقه تاریخی تصرف کردند منطقهٔ مستقلی بود و به‌دلیل آن که مردم آن پیرو مذاهب باستانی نیاهندوایرانی دین ودائی بودند میان مسلمانان به اشتباه به کافرستان معروف بودند در حالی که به خدای یکتا به نام دیزاو ایمان داشتند، سرانجام اهالی یا کوچ کردند یا به اسلام گرویدند و این منطقه نورستان نام گرفت.چشمان مردم این منطقه از دم (پگ)آبی میباشد.[۳]
نام
جغرافیا
قسمت‌های شمالی نورستان از غرب به شرق شامل مناطق رمگل، دره پیج، وایگل و باشگل می‌شود. نورستان از شمار زیادی درهٔ دالان مانند و کم‌پهنا تشکیل شده که شیب همه این دره‌ها از شمال به جنوب است. دره پیچ یا نورستان مرکزی از نظر ارتباط با دیگر نقاط نورستان اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا توسط دره‌های فرعی با قسمت‌های باختری و خاوری نورستان ارتباط دارد.[۴] مناطق پردرخت نورستان تا ارتفاعات ۴۰۰۰ متری ادامه دارد و بالاتر از آن تنها درخت‌زارهای بید و بته‌زارها دیده میشوند. این ولایت دارای هشت ولسوالی/شهرستان بنام‌های نورگرام، دوآب، مندول، وایگل، واما، کامدیش، برگمتال و پارون (مرکز نورستان) است. در تقسیمات اداری نورستان، چندین دره مردم پشه‌ای چون ملیل و مشپه، وده وو، شاما، ژونیا، پیار و ننگراج جا داده شده است که از نگاه فرهنگی و تاریخی روابط بسیار نزدیکی با هم دارند. مردم نورستان توسط میرویس خان هوتک به اسلام دعوت شدند و لبيك حق گفتند. نورستان مجموعاً ۷۵ هزار هکتار علف‌چر و ۲۵۱٬۵۰۴ هکتار جنگل دارد که یک پنجم تمام جنگلات افغانستان را تشکیل می‌دهد که با درختان ارچه، جلغوزه، نشتر، بلوط، اوبخت، سیروب و درختان کوهی باثمری چون بادام، تاک، انجیر و زیتون کوهی پوشیده شده است. نورستان سه دریای بزرگ؛ باشگل، وایگل (پارون) و رمگل و دهها دریاچه کوچک دارد که تمام سال آب دارند. گوشه‌ای از نورستان نیست که آب زلال چشمه در آن روان نباشد و هوای معتدل و پاکیزه دارد.
زبان
در نورستان شش قبیله به‌نام‌های کته، کام، کلشه، پرسون، اشکون و گوَر زندگی دارند و به پنج زبان مختلف یعنی (کته ویری، واسیو ویری، کلشه الا، تریگامی و اشکونی) گپ می‌زنند. زبان مادری ۹۰٪ مردم نورستان نورستانی است.[۵][۶] زبان پشه‌ای نیز توسط ۱۰٪ از مردم سخن گفته می‌شود.[۷] زبان پشتو زبان مکتب‌ها، مدرسه‌ها و اداری این ولایت بوده و به حیث زبان دوم توسط بیشتر مردم این ولایت گفته و شنیده می‌شود.[۸]
مردم
نفوس این ولایت مشتمل بر ۱۳۴٬۱۰۰ نفر است[۹] که ۹۹٫۳٪ از آنها نورستانی، ۰٫۶٪ گجری و ۰٫۱٪ تاجیک هستند.[۵][۶] پنج قبیله در نورستان که به گویش کاتی سخن می‌گویند به نام سیاهپوش معروفند و به مردم قبیله‌های پرَسون‌گِلی، وَنگِلی، وامایس و اَشکون اصطلاح سفیدپوش را به‌کار می‌برند.[۱۰]
مردم نورستانی از نظر جمجمه‌شناسی بیشتر سر دراز و موهای پرپشتِ سیاه دارند. چشمان آبی نیز در این منطقه زیاد دیده می‌شود.[۱۰]
تقسیمات
نورستان در تقسیمات کشوری کنونی افغانستان به ۸ ولسوالی/شهرستان تقسیم می‌شود:
جستارهای وابسته
منابع
 |
ویکیسفر یک راهنمای سفر برای ولایت نورستان دارد. |
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ ولایت نورستان موجود است. |
* ویکی‌پدیای انگلیسی، نسخهٔ ۸ نوامبر ۲۰۰۶.
- ↑ Central Statistics Office of Afghanistan. "Settled Population of country by Provinces and sex for 2006-2009 years". Archived from the original on 28 January 2010. Retrieved 2009-11-30.
- ↑ وبگاه وزارت احیاء و انکشاف دهات افغانستان، زبان: انگلیسی، بازیابی در ۵ سپتامبر ۲۰۰۹
- ↑ 1911 Encyclopedia Britannica. Volume 15, Page 634[پیوند مرده]
- ↑ مطالب بخش جغرافیا بر پایهٔ: نورستانی، سمیع‌الله (تازه)، ریشه‌های تاریخی و فرهنگی نورستان، (کابل): وزارت اطلاعات و کلتور، ۱۳۶۷.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Nuristan Province on nps.edu
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Nuristan Tribal Map on nps.edu
- ↑ «Nuristan provincial profile» (PDF). بایگانی‌شده (PDF) از روی نسخه اصلی در ۳ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۳ ژوئیه ۲۰۰۹.
- ↑ Nuristan provincial profile profile compiled by the National Area-Based Development Programme (NABDP) of the Ministry of Rural Rehabilitation and Development (MRRD)
- ↑ Provinces of Afghanistan on Statoids.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Bosworth, C.E. "Kāfiristān." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK LEIDEN. 22 February 2008
پیوند به بیرون
- Nuristan: Hidden Land of the Hindu Kush
- نورستان، سرزمین رنج و مبارزه نوشته تیمور در وبگاه حزب همبستگی ملی افغانستان در ۳ قسمت
|  | ||
ولسوالی‌های ولایت نورستان، افغانستان | |||
|---|---|---|---|
|  | ||