ولایت زابل
زابل زابُلِستان، زاوُلِستان | |
|---|---|
 ولسوالی شاه‌جوی ولایت زابل | |
 ولایت زابل بارنگ سرخ روی نقشه افغانستان | |
| مختصات: ۳۲°۰۶′شمالی ۶۷°۰۶′شرقی / ۳۲٫۱°شمالی ۶۷٫۱°شرقی | |
| کشور |  افغانستان |
| مرکز | قلات |
| مدیریت | |
| • والی | بسم‌الله افغانمل |
| مساحت | |
| • کل | ۱۷۳۴۳ کیلومتر مربع (۶۶۹۶ مایل مربع) |
| جمعیت (۲۰۲۰)[۳] | |
| • کل | ۳۸۴۳۴۹ |
| • تراکم | ۲۲/کیلومتر مربع (۵۷/مایل مربع) |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی ۴:۳۰+ (وقت افغانستان) |
| کد ایزو ۳۱۶۶ | AF-ZAB |
| زبان اصلی | پشتو |
یکی از ۳۴ ولایت افغانستان به مرکزیت شهر قلات می‌باشد که از ولایات افغانستان به‌شمار می‌رود. براساس احصائیه ۱۳۹۹ ولایت زابل ۳۸۴٬۳۴۹ جمعیت، و ۱۷٬۳۴۲ کیلومتر مربع پهناوری دارد. زابل دارای مرز بین‌المللی با پاکستان در جنوب است.
نام[ویرایش]
احتمالاً برگرفته از نام زُنبیل (تشابه زابُل و زُنبیل شاید اتفاقی باشد)، رجوع شود به کابل‌شاهان، لقب فرمانروایان پیرو هفتالیان جنوبی؛ به‌نظر می‌رسد مناطق مرتفع زابلستان پایتخت تابستانی آن‌ها بوده‌باشد.
این نام نخستین بار در نسخهٔ ارمنیِ کتاب شهرستان‌های ایرانشهر به شکل زاوَلِستان یاد شده؛[۴]
-در منابع اسلامی به‌صورت زاوُلِستان (توسط مقدسی) و زابُلِستان نیز آمده‌است.[۵]
جغرافیا[ویرایش]
زابل از شمال با ارزگان و غزنی، از غرب با قندهار و از جنوب با قندهار و مرز پاکستان و از شرق با غزنی و پکتیکا هم‌مرز است. جنوب شرق این ولایت با پاکستان هم‌مرز است. مساحت این استان ۱۷۲۹۳ کیلومتر مربع است. دو پنجم استان کوهستانی یا نیمه کوهستانی (۴۱٪) است در حالی که بیش از یک چهارم این منطقه را زمین‌های مسطح (۲۸٪) تشکیل می‌دهند. منطقه اصلی این استان کوهستان‌های مرکزی افغانستان است. پوشش گیاهی رایج درختچه‌های مناطق خشک و پسته ذکر شده‌است. کوه‌های بلند بخش شمالی استان در منطقه علفزار کوهستانی غور-هزارجات قرار دارد.[۶]
تقسیمات اداری[ویرایش]
حمل و نقل[ویرایش]
در سال ۲۰۰۶، اولین میدان هوایی این ولایت در نزدیکی قلات افتتاح شد که توسط ارتش ملی افغانستان اداره می‌شود، اما همچنین برای استفاده در حمل و نقل هوایی تجاری نیز استفاده می‌شود. ولایت زابل در مسیر شاهراه حلقوی افغانستان قرار دارد و مسافرانی که از طریق این شاهراه در مسیر قندهار و کابل می‌روند معمولاً از این ولایت عبور می‌کنند. در ۴ سپتامبر ۲۰۱۶، دست کم ۳۸ نفر در جریان تصادف جاده ای بین یک تانکر حمل سوخت و یک اتوبوس، کشته و ۲۸ نفر زخمی شدند.[۷][۸][۹]
آموزش[ویرایش]
نرخ کلی سواد (۶+ سال) از یک درصد در سال ۲۰۰۵ به ۱۹ درصد در سال ۲۰۱۱ افزایش یافته‌است. نرخ کلی ثبت نام خالص (۶ تا ۱۳ سال) از ۳۱٫۳ درصد در سال ۲۰۰۵ به ۵ درصد در سال ۲۰۱۱ کاهش یافت.[۱۰]
بهداشت[ویرایش]
درصد خانوارهای دارای آب آشامیدنی تمیز از صفر درصد در سال ۲۰۰۵ به ۳۲ درصد در سال ۲۰۱۱ افزایش یافته‌است. درصد زایمان‌هایی که توسط یک مامای ماهر انجام شده‌است، از یک درصد در سال ۲۰۰۵ به ۵ درصد در سال ۲۰۱۱ افزایش یافت.[۱۰]
مردم[ویرایش]
از سال ۲۰۲۱، کل جمعیت استان حدود ۸۵۰۰۰۰ نفر است، که بیشتر یک جامعه قبیله ای روستایی است. بر اساس دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی، جمعیت عمدتاً پشتون است و در حدود ۲۵۰۰ روستای دورافتاده پراکنده شده‌است. گروه‌های اصلی قبیله ای شامل قبیله غلجایی هستند. پشتو زبان غالب در این منطقه است. اقلیتی از مردم این ولایت به زبان فارسی سخن می‌گویند. مردم زابل اکثراً مسلمان سنی هستند. مشاغل اصلی در زابل کشاورزی و دامداری است.[۱۱][۱۲]
نگارخانه[ویرایش]
جستارهای وابسته[ویرایش]
شاهراه حلقوی افغانستان
منابع[ویرایش]
 |
ویکیسفر یک راهنمای سفر برای ولایت زابل دارد. |
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ ولایت زابل موجود است. |
ویکی‌پدیای انگلیسی، نسخهٔ ۸ نوامبر ۲۰۰۶.
- ↑ Provinces of Afghanistan on Statoids.
- ↑ "Afghanistan's Provinces – Zabul at USAID". usaid.gov. Archived from the original on 27 July 2008. Retrieved 2 April 2018.
- ↑ «برآورد نفوس کشور:١٣٩٩» (PDF). اداراه احصائیه مرکزی افغانستان. ٢٨ می ٢٠٢٠. دریافت‌شده در ٢٨ می ٢٠٢١.
- ↑ «شهرستان‌های ایرانشهر، برگردانِ تورج دریایی» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۵ مارس ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۰۹.
- ↑ C. E. Bosworth, 2002, ZĀBUL, ZĀBULISTĀN, The Encyclopaedia of Islam (Volume XI: W-Z), 371.
- ↑ «Terrestrial Ecoregions -- Central Afghan Mountains xeric woodlands (PA1309)». web.archive.org. ۲۰۱۰-۰۳-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۱۳.
- ↑ "At Least 38 Killed In Afghanistan After Fuel Tanker Collides With Bus". HuffPost (به انگلیسی). 2016-09-04. Retrieved 2021-09-13.
- ↑ Staff, Reuters (2016-09-04). "Fuel tanker, bus collision in Afghanistan kills 38, injures 28" (به انگلیسی). Retrieved 2021-09-13.
- ↑ «Bus, fuel tanker collision kills 38 in Afghanistan». www.abc.net.au (به انگلیسی). ۲۰۱۶-۰۹-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۱۳.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ «Wayback Machine» (PDF). web.archive.org. ۲۰۱۰-۰۱-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۱۳.
- ↑ «برآورد نفوس کشور ۱۳۹۹» (PDF). ادارهٔ ملی احصائیه و معلومات.
- ↑ «Ministry of Rural Rehabilitation and Development» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۶ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۰.
.svg){kind=small} |  | ||
