تیبریوس

برای دیگر کاربردها، تیبریوس (ابهام‌زدایی) را ببینید.

تیبریوس
دومین امپراتور روم
سردیس تیبریوس
سلطنت	۱۴ – ۳۷
پیشین	آگوستوس
جانشین	کالیگولا
زاده	۱۶ نوامبر ۴۲ (پیش از میلاد) رم
درگذشته	۱۶ مارس ۳۷ (۷۷ سال) میسنوم
آرامگاه	مقبره آگوستوس، رم
نام کامل گایوس اکتاویوس تورینوس

تیبریوس با نام کامل تیبریوس یولیوس کایسار آگوستوس (به لاتین: Tiberius Julius Caesar Augustus)‏ (۴۲ پیش از میلاد – ۳۷ پس از میلاد) دومین امپراتور روم از دودمان ژولیو کلودین بین سال‌های ۱۴ تا ۳۷ میلادی بود.

تیبریوس یکی از بزرگترین سرداران رم بود: فتوحات وی در پانونیا، دالماتیا، ریشیه و (به طور موقت) مناطقی از آلمان، پایه های مرز شمالی را بنا نهاد. حتی در این صورت، او به عنوان یک حاکم تاریک، گوشه گیر، بی توجه و غمگین که هرگز واقعاً تمایل به امپراتور شدن نداشت، از او یاد شد. پلینی بزرگ او را "غمخوارترین مردان" خواند. پس از مرگ پسرش دروسوس ژولیوس سزار در سال ۲۳ میلادی، تیبریوس بسیار گوشه گیرتر و دورتر شد. در زمان سلطنت تیبریوس، یهودیان در رم مشهورتر شده بودند و پیروان یهودی و غیر یهودی یعنی مسیحیان شروع به تبلیغ مجدد شهروندان رومی کردند و کینه های طولانی مدت طبقه عالی رتبه روم را افزایش دادند. در سال ۲۶ میلادی وی خود را از رم کنار کشید و اداره امپراتوری را کاملاً در دست فرماندهان بی پروای گارد پرتورین خود اول و به طور کلی به سیجانوس (بین سال‌های ۱۴ تا ۳۱) و تا حدودی دست‌کم به ماکرو (بین سال‌های ۳۱ تا ۳۸) سپرد. وقتی تیبریوس درگذشت، نوه برادر و پسربرادرزاده/پسرخوانده خود ژرمانیکوس، کالیگولا جانشین او شد.

زندگینامه

تیبریوس در سال ۴۲ پیش از میلاد در رم زاده شد. مادرش لیویا و پدرخوانده‌اش فرمانروا آگوستوس بود که تیبریوس پس از او به قدرت رسید. رویکرد محافظه‌کارانهٔ تیبریوس سبب شد تا او همان سیاست‌های فرمانروای پیشین را در پیش گرفته و دستاوردهای آگوستوس را استحکام بخشد.

با همه خوشفکری‌های تیبریوس در ادارهٔ کشور و ارتباطات خارجی، دوران حکومت او از نظر سیاسی مصیبت‌بار بود. در سال ۱۹ جانشین اول او ژرمانیکوس و در سال ۲۳ جانشین دوم‌اش پسر خود تیبریوس دورسوس سزار به طرز مشکوکی درگذشتند. پس از مرگ به تربیت این دو وارث یکی از مهم‌ترین هوادارانش با نام لوکیوس آئلیوس سیجانوس که افسر ارشد گارد تازه قدرتمند شده پرتورین و وابسته به قدرت قضاوت مادون کنسولی روم بود شروع به فزونی‌خواهی و ستمگری نمود و تا آنجا پیش رفت که سعی در سرنگونی تیبریوس نمود. این واقع ها زمانی شروع شد که تیبریوس در سال ۲۶ میلادی از رم خارج شده و به جزیره کاپری نقل مکان کرد و سیجانوس را در پایتخت با آزادی کامل تنها گذاشت و او را مسئول همه دفاتر عمومی و کل سازوکار دولتی و شهر رم کرد و خود در ویلای سلطنتی کاپری بازنشسته شد. بعد از خبر دار شدن تیبریوس از نقشه های سیجانوس توسط آنتونیا یک زن سلطنتی در دربار، بیوه برادرش دورسوس (همچنین خواهرزاده اولین امپراتور روم اگوستوس و مادر ژرمانیکوس که سردار محبوب روم و وارث ارشد تیبریوس نیز بود) در سال ۳۱ حکم اعدام سریع سیجانوس و چند تنی از همکارانش را صادر کرد. با کشته‌شدن سیجانوس دوران حکومت وحشت آغاز شد و بسیاری به اتهام خیانت به فرمانروا اعدام شدند. همین امر چهرهٔ تیبریوس را خدشه‌دار نمود و او مورد نفرت جهانی قرار گرفت. تیبریوس تلاش کرد، تا با ادامه نبردهای اگوستوس در گرمانیا ماگنا، کار ناتمام دوره اگوستوس را به پایان رساند، اما هجوم اقوام گوناگون جدید و بحران در درون پادشاهی مانع از به نتیجه رسیدن حملات وی گردید. مرگ غیرمنتظره و مشکوک ژرمانیکوس که برادرزاده، پسرخوانده، وارث ارشد و مهم‌ترین سردار تیبریوس و همچنین نماینده تام‌الاختیار امپراتور در جنگ‌ها و ایالات شرقی بود، بر این حرکت دامن زد. تیبریوس در سال ۳۷ میلادی و در سن ۷۷ سالگی در میسنوم درگذشت و تنها افراد اندکی بر مرگ او گریستند.

منابع

• David Crystal (1995), The Cambridge Biographical Encyclopedia (به انگلیسی) (Second ed.), Cambridge University Press, p. 933