مردم لارستانی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
افزودن مطلب
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
به نسخهٔ 32673502 از Darafsh (بحث) برگردانده شد (توینکل)
برچسب: خنثی‌سازی
خط ۱: خط ۱:
{{pp|small=yes}}
{{pp|small=yes}}
{{Infobox ethnic group|
{{Infobox ethnic group|
|group=مردم گراشی
|group=مردم لارستانی
|poptime=۵۰۰٬۰۰۰ (تخمین ۲۰۱۴)<ref>{{citeweb|url=http://www.everytongue.com/larestani/|title=larestani|publisher=EveryTongue|date=22 March 2014 |accessdate=March 22, 2014}}</ref>
|poptime=۲۰۰٬۰۰۰ (تخمین ۲۰۱۴)<ref>{{citeweb|url=http://www.everytongue.com/larestani/|title=larestani|publisher=EveryTongue|date=22 March 2014 |accessdate=March 22, 2014}}</ref>
|popplace={{پرچم|ایران}}:{{سخ}}جنوب [[استان فارس|فارس]]{{سخ}}غرب [[استان هرمزگان|هرمزگان]]{{سخ}}شرق [[استان بوشهر|بوشهر]]
|popplace={{پرچم|ایران}}:{{سخ}}جنوب [[استان فارس|فارس]]{{سخ}}غرب [[استان هرمزگان|هرمزگان]]{{سخ}}شرق [[استان بوشهر|بوشهر]]
جنوب غرب [[استان کرمان|کرمان]]{{سخ}}{{سخ}}{{پرچم|کویت}}{{سخ}}{{پرچم|بحرین}}{{سخ}}{{پرچم|امارات متحده عربی}}{{سخ}}{{پرچم|قطر}}{{سخ}}سایر [[کشورهای پیرامون خلیج فارس]]
جنوب غرب [[استان کرمان|کرمان]]{{سخ}}{{سخ}}{{پرچم|کویت}}{{سخ}}{{پرچم|بحرین}}{{سخ}}{{پرچم|امارات متحده عربی}}{{سخ}}{{پرچم|قطر}}{{سخ}}سایر [[کشورهای پیرامون خلیج فارس]]
|langs=[[زبان گراشی|گراشی]]
|langs=[[زبان لارستانی|لارستانی]]
|rels=[[سنی|اهل سنت]] و [[شیعه]]
|rels=[[سنی|اهل سنت]] و [[شیعه]]
|related= سایر [[مردمان ایرانی]] و [[هوله]]
|related= سایر [[مردمان ایرانی]] و [[هوله]]
}}
}}
'''مردم''' '''گراشی''' یا '''اَچُمی''' قومیتی [[پارسی]] و [[مردمان ایرانی‌تبار]] ساکن بخش‌های جنوبی [[استان فارس]] و غرب [[استان هرمزگان]] هستند. گروه‌های قابل توجهی از این قوم به کشورهای جنوب [[خلیج فارس]] از جمله [[کویت]]، [[بحرین]]، [[قطر]] و [[امارات متحده عربی|امارات متحدهٔ عربی]] مهاجرت کرده‌اند. این مردم عمدتاً خود را خودمونی یا گراشی معرفی می‌کنند. هرچند در [[بحرین]] و [[قطر]] و امارات متحدهٔ عربی و کویت و شرق عربستان این مردمان به [[هوله]] مشهورند.
'''مردم''' '''لارستانی''' یا '''اَچُمی''' قومیتی [[پارسی]] و [[مردمان ایرانی‌تبار]] ساکن بخش‌های جنوبی [[استان فارس]] و غرب [[استان هرمزگان]] هستند. گروه‌های قابل توجهی از این قوم به کشورهای جنوب [[خلیج فارس]] از جمله [[کویت]]، [[بحرین]]، [[قطر]] و [[امارات متحده عربی|امارات متحدهٔ عربی]] مهاجرت کرده‌اند. این مردم عمدتاً خود را خودمونی یا لارستانی معرفی می‌کنند. هرچند در [[بحرین]] و [[قطر]] و امارات متحدهٔ عربی و کویت و شرق عربستان این مردمان به [[هوله]] مشهورند.


[[اتنولوگ]] جمعیت آن‌ها در سال ۲۰۱۹ را ۶۰۰٬۰۰۰ نفر در ایران تخمین زده‌است با این حال گویشوران [[زبان اچمی|زبان لارستانی]] را ٧۱۸٬۰۰۰ نفر می‌داند.<ref>https://www.ethnologue.com/language/lrl</ref>
[[اتنولوگ]] جمعیت آن‌ها در سال ۲۰۱۹ را ۱۰۰٬۰۰۰ نفر در ایران تخمین زده‌است با این حال گویشوران [[زبان اچمی|زبان لارستانی]] را ۱۱۸٬۰۰۰ نفر می‌داند.<ref>https://www.ethnologue.com/language/lrl</ref>


منطقهٔ [[جنوب فارس]] در گذشته شامل شهرهای جنوبی [[استان فارس]] همچون [[شهرستان لارستان|لارستان]]، [[شهرستان خنج|خنج]]، [[شهرستان گراش|گراش]]، [[شهرستان اوز|اوز]]، [[لامرد]] و [[شهرستان مهر]] و بخشی از [[استان هرمزگان]] همچون [[شهرستان بستک|بستک]]، [[بندر لنگه]] و [[گاوبندی]] و [[کیش]] می‌شده‌است.
منطقهٔ [[لارستان]] در گذشته شامل شهرهای جنوبی [[استان فارس]] همچون [[شهرستان لارستان|لارستان]]، [[شهرستان خنج|خنج]]، [[شهرستان گراش|گراش]]، [[شهرستان اوز|اوز]]، [[لامرد]] و [[شهرستان مهر]] و بخشی از [[استان هرمزگان]] همچون [[شهرستان بستک|بستک]]، [[بندر لنگه]] و [[گاوبندی]] و [[کیش]] می‌شده‌است.


مردم گراشی به [[زبان اچمی|زبان گراشی]] سخن می‌گویند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خنجی، لطفعلی، میراث باستان: بررسی ریشه‌شناسانهٔ آیین‌ها و باورهای فرهنگ لارستانی|نویسندگان سایر بخش‌ها=خرم روز، مروان|ناشر=ایلاف|سال=۱۳۹۰|زبان=[[فارسی]]}}</ref> نسب این مردمان [[پارسی]] است و با نژاد بعضی از مردم شهر [[لار]] که دارای اصلیت یهودی بوده و اکنون در سرزمین‌های اشغالی هستند متفاوت است.<ref name="lari"/> دین این مردم اسلام است و مذهب آن‌ها [[اهل تسنن|اهل سنت]] و [[شیعه]] است.<ref name="lari">{{cite web |url=http://joshuaproject.net/people_groups/12996/IR|title=Larestani, Lari in Iran}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.globalprayerdigest.org/index.php/issue/day/Larestani-people-of-Iran/|title=Larestani people of Iran|quote=The Larestani people are predominantly Sunni Muslims.}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.globalprayerdigest.org/index.php/issue/day/Larestani-People/|title=Larestani|quote=While most people in Iran are Shi’ite Muslims, the Larestani are Sunnis.}}</ref><ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA225&dq=laristan+sunni+fars&hl=en&sa=X&ei=IFieUsa9NMqM7Aa-pYDoBQ&ved=0CDMQ6wEwAQ#v=onepage&q=laristan%20sunni%20fars&f=false|title=Islamic Desk Reference|work= E. J. Van Donzel|pages=225}}</ref> در سدهٔ ۱۳ خورشیدی، «لار» به عنوان یکی از مراکز تجارت فعال در جنوب ایران شناخته‌شده بوده‌است.<ref name="lari"/> در گذشته، منطقهٔ لارستان تقریباً منطقه‌ای مبهم بوده و هیچگاه درگیر سیاست‌ها و کشمکش‌های دولت مرکزی نبوده‌است.<ref name="lari"/>
مردم لارستانی به [[زبان اچمی|زبان لارستانی]] سخن می‌گویند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خنجی، لطفعلی، میراث باستان: بررسی ریشه‌شناسانهٔ آیین‌ها و باورهای فرهنگ لارستانی|نویسندگان سایر بخش‌ها=خرم روز، مروان|ناشر=ایلاف|سال=۱۳۹۰|زبان=[[فارسی]]}}</ref> نسب این مردمان [[پارسی]] است و با نژاد بعضی از مردم شهر [[لار]] که دارای اصلیت یهودی بوده و اکنون در سرزمین‌های اشغالی هستند متفاوت است.<ref name="lari"/> دین این مردم اسلام است و مذهب آن‌ها [[اهل تسنن|اهل سنت]] و [[شیعه]] است.<ref name="lari">{{cite web |url=http://joshuaproject.net/people_groups/12996/IR|title=Larestani, Lari in Iran}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.globalprayerdigest.org/index.php/issue/day/Larestani-people-of-Iran/|title=Larestani people of Iran|quote=The Larestani people are predominantly Sunni Muslims.}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.globalprayerdigest.org/index.php/issue/day/Larestani-People/|title=Larestani|quote=While most people in Iran are Shi’ite Muslims, the Larestani are Sunnis.}}</ref><ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA225&dq=laristan+sunni+fars&hl=en&sa=X&ei=IFieUsa9NMqM7Aa-pYDoBQ&ved=0CDMQ6wEwAQ#v=onepage&q=laristan%20sunni%20fars&f=false|title=Islamic Desk Reference|work= E. J. Van Donzel|pages=225}}</ref> در سدهٔ ۱۳ خورشیدی، «لار» به عنوان یکی از مراکز تجارت فعال در جنوب ایران شناخته‌شده بوده‌است.<ref name="lari"/> در گذشته، منطقهٔ لارستان تقریباً منطقه‌ای مبهم بوده و هیچگاه درگیر سیاست‌ها و کشمکش‌های دولت مرکزی نبوده‌است.<ref name="lari"/>


== بوم ==
== بوم ==

نسخهٔ ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۲۳:۲۲

مردم لارستانی
مناطق با جمعیت چشمگیر
 ایران:
جنوب فارس
غرب هرمزگان
شرق بوشهر جنوب غرب کرمان

 کویت
 بحرین
 امارات متحده عربی
 قطر
سایر کشورهای پیرامون خلیج فارس
زبان‌ها
لارستانی
دین
اهل سنت و شیعه
قومیت‌های وابسته
سایر مردمان ایرانی و هوله

مردم لارستانی یا اَچُمی قومیتی پارسی و مردمان ایرانی‌تبار ساکن بخش‌های جنوبی استان فارس و غرب استان هرمزگان هستند. گروه‌های قابل توجهی از این قوم به کشورهای جنوب خلیج فارس از جمله کویت، بحرین، قطر و امارات متحدهٔ عربی مهاجرت کرده‌اند. این مردم عمدتاً خود را خودمونی یا لارستانی معرفی می‌کنند. هرچند در بحرین و قطر و امارات متحدهٔ عربی و کویت و شرق عربستان این مردمان به هوله مشهورند.

اتنولوگ جمعیت آن‌ها در سال ۲۰۱۹ را ۱۰۰٬۰۰۰ نفر در ایران تخمین زده‌است با این حال گویشوران زبان لارستانی را ۱۱۸٬۰۰۰ نفر می‌داند.[۲]

منطقهٔ لارستان در گذشته شامل شهرهای جنوبی استان فارس همچون لارستان، خنج، گراش، اوز، لامرد و شهرستان مهر و بخشی از استان هرمزگان همچون بستک، بندر لنگه و گاوبندی و کیش می‌شده‌است.

مردم لارستانی به زبان لارستانی سخن می‌گویند.[۳] نسب این مردمان پارسی است و با نژاد بعضی از مردم شهر لار که دارای اصلیت یهودی بوده و اکنون در سرزمین‌های اشغالی هستند متفاوت است.[۴] دین این مردم اسلام است و مذهب آن‌ها اهل سنت و شیعه است.[۴][۵][۶][۷] در سدهٔ ۱۳ خورشیدی، «لار» به عنوان یکی از مراکز تجارت فعال در جنوب ایران شناخته‌شده بوده‌است.[۴] در گذشته، منطقهٔ لارستان تقریباً منطقه‌ای مبهم بوده و هیچگاه درگیر سیاست‌ها و کشمکش‌های دولت مرکزی نبوده‌است.[۴]

بوم

جغرافیای طبیعی

منطقه حفاظت‌شده گنو و خورخوران دو منطقه از ذخیره‌گاه زیست‌کره سیزده‌گانهٔ یونسکو در ایران به‌شمار می‌آیند.[۸][۹] همچنین مناطق هرمود،[۱۰] مند،[۱۱] مارز وبحر آسمان[۱۲] که در جغرافیای زبانی این منطقه هستند از مناطق حفاظت شده ایران محسوب می‌شوند. بیشتر جزیره‌های ایران در خلیج فارس در دو بخش شرقی استان بوشهر و نیز هرمزگان قرار دارند که از این میان، جزیره قشم با مساحت ۱۴۹۱ کیلومتر مربع از ۲۳ کشور دنیا وسیع‌تر است. به‌طور مثال قشم ۲٫۵ برابر سنگاپور و بحرین و سان مارینو، ۱٫۵ برابر هنگ کنگ، ۵ برابر مالدیو و ۷۰ برابر ماکائو است.[۱۳]

قره آغاج[۱۴] ،مند، میناب، کل و مهران نیز از رودخانه‌های مهم این مناطق هستند.

میراث تاریخی

مناطق لارستانی نشین پیشینه دور و درازی دارد؛ قلعه دولاب، تمب تالار، تمب پرگان، پل گچوییه، قلعه اشگفت منه ،گورستان دهمه، گورستان وائن، گورستان سرای ۷ دختران،[۱۵] دارابگرد، آتشکده آذرفرنبغ[۱۶] ،نیایشگاه مند، قلعه زندان، سد بندو و چاه رمیله به جای مانده از دوره ساسانی هستند که همگی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌اند.[۱۷]

میراث فرهنگی در کشورهای پیرامون خلیج فارس

بستکیه

بستکیه محله‌ای است در شرق شهر دبی که در حدود سال ۱۳۰۸ ه‍. ق/۱۸۹۰ م، پس از مهاجرت تجار بستکی به آنجا تأسیس شده‌است. این محله در امتداد آبراهه خور دبی به طول تقریبی ۳۰۰ متر و با عرض ۱۰۰ متر واقع شده‌است. محله بستکیه به خاطر بادگیرها، درهای چوبی کنده کاری شده، گچ بری‌های زیبا و چشم نواز از معروفترین اماکن جلب گردشگران و محل دیدار مهمانان رسمی در دبی بوده‌است.[۱۸][۱۹][۲۰]

در سفرنامه‌ها

سفرنامه ابن بطوطه

ابن بطوطه در سال ۷۳۳ هجری قمری وارد شهر خنج شده‌است و شرحی دربارهٔ مقامات و زهد و تقوا و ملاقات با زاویه وقت سخن گفته‌است. وی از طریق استان ظفار (کشور عمان) و از آنجا از راه خلیج فارس که آن را بحر فارس نامیده‌است به جزیره هرمز آمده‌است و از این طریق وارد منطقهٔ لارستانی‌نشین می‌شود. او در این ناحیه از شهرهای میناب، رودان، کهورستان، کوخرد، لار و خنج عبور می‌کند. بخشی از این سفرنامه به شرح زیر است:

از راه هندوستان به لار آمدم و به همراه ابو زید عبدالرحمن بن ابودلف حنفی در سال ۷۳۳ هجری قمری به خنج وارد شدم. شنیدم که در همان خنج زاویه دیگری هست (احتمالاً منظور از زاویه شیخ عبدالسلام بوده برابر با سال حیات شیخ) که جمعی از صلحاء و عباد در آن به سر می‌برند. شب به سراغ آنان رفتم. مردی بود بزرگوار که آثار عبادت بر وجناتشان هویدا بود. رنگ‌های زرد و بدن‌های ضعیف و چشمان اشک‌باری داشتند. من که وارد زاویه شدم طعام آوردند. او به پیران قوم بانگ زد که پسرم محمد (اشاره به شیخ حاجی محمد پسر شیخ عبدالسلام) را بگوئید تا بیاید. محمد در گوشه‌ای نشسته بود. وقتی پیش آمد از ضعف عبادت چنان می‌نمود که گوئی از گور برخاسته سلام کرد و نشست. پیر گفت: پسر! با این مهمانان در غذا موافقت کن تا از برکات آنان برخوردار گردی، پسر که روزه‌دار بود با ما بطعام نشست و افطار کرد، این جمع همه شافعی مذهب بودند، پس از طعام مراسم دعا انجام گرفت و ما به منزل خود مراجعت کردیم

— ابن بطوطه، [۲۱]

سفرنامهٔ مارکو پولو

نقشه مسیر حرکت مارکوپولو

مارکو پولو دشت هرمز و رودخانه میناب را منطقهٔ سرسبز و پر میوه‌ای می‌داند که بسیار متنوع است. هرمز که ناحیه‌ای قدیمی است، محل دادوستد بازرگانان خلیج فارس و کیش بوده‌است. مار کوپولو به موقعیت بندری هرمز و رونق آن در رابطه با تجار هندی اشاره می‌کند، کشتی‌های بزرگ مملو از ادویه و مروارید این منطقه بین عامهٔ مردم به «شهر دقیانوس»[۲۲] معروف است و امروزه نیز خرابه‌های آن را در بخش شمالی جیرفت دانسته‌اند. علاوه بر آن مارکو به صنعت کشتی‌سازی ایران در آن ایام اشاره می‌کند و شیوهٔ ساخت آن را مورد انتقاد قرار می‌دهد و قیر اندود نکردن کشتی‌ها را از معایب آن می‌داند زیرا که بسیاری از آن‌ها غرق می‌شده‌اند. نکتهٔ جالب دیگری که مار کوپولو به آن اشاره می‌کند، بادهای گرم موسمی و گاه کشندهٔ این منطقه یعنی تشباد است.[۲۳]

فرهنگ اچمی

گاهشمار محلی

امروز

پنجشنبه
...............
۱۰ تیر

۱۴۰۰ خورشیدی

۶ جِئرُمَه

۱٬۴۱۴ اَچُمی

۱ ژوئیه

۲۰۲۱ میلادی

۲۱ ذی‌القعده

۱۴۴۲ قمری

گاهشمار اچمی تقویمی کشاورزی است؛ اگرچه گاهشمار شفاهی خودمونی مبدأ معلومی ندارد و کاربرد زراعی دارد ولی با گاهشمار خورشیدی مطابقت دارد؛ آغاز سال نو در این تقدیم در میانه بهمن‌ماه است و نخستین ماه آن نئ بهار و ماه پایانی آن بروبار است.

غذاهای محلی

مهوه

بالوتوه

بالوتوه(Balotawa) خمیری است که بر روی تابه ای نهاده بر چاله ای از اخگر پهن می‌کنند و با مخلوطی از تخم مرغ و کنجد و سس ماهی مخلوط می‌شود؛ بعد با روغن محلی یا پنیر گرم می‌شود. شاید این همان پیتزایی باشد که سربازان داریوش شاه در جنگ‌ها می‌خورده‌اند![۲۴]

مهوه

مهوه (Mahweh) یا مهیاوه(Mahyawa) نوعی سانیز باستانی برا تهیه سس ماهی از ماهی ساردین و برخی ادویه جات است. مردم منطقه جنوب می‌گویند که فرمول مهوه یا (مهیاوه) را ابن سینا طبیب و دانشمند ایرانی یا به‌قول بعضی‌ها بزرگمهر وزیر انوشیروان تهیه نموده‌است و معتقدند خوردن مهوه که دارای خردل هم هست از ابتلا به بیماری پوستی (پیس) جلوگیری می‌کند.[۲۵]

رنگینک

رنگینک نام گونه ای شیرینی مناطق جنوب ایران (فارس، بوشهر، هرمزگان و خوزستان) است که با رطب یا خرما، آرد و پودر دارچین تهیه می‌شود. در این شیرینی محلی، پودر دارچین و خرما دست به دست هم می‌دهند و وعده‌ای سرشار از بهترین مواد غذایی به وجود می‌آید که ماندگاری آن در یخچال به یک هفته هم می‌رسد.

نگارخانه

منابع

  1. ↑ "larestani". EveryTongue. 22 March 2014. Retrieved March 22, 2014.
  2. ↑ https://www.ethnologue.com/language/lrl
  3. ↑ خنجی، لطفعلی، میراث باستان: بررسی ریشه‌شناسانهٔ آیین‌ها و باورهای فرهنگ لارستانی (به فارسی). خرم روز، مروان. ایلاف. ۱۳۹۰.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ "Larestani, Lari in Iran".
  5. ↑ "Larestani people of Iran". The Larestani people are predominantly Sunni Muslims.
  6. ↑ "Larestani". While most people in Iran are Shi’ite Muslims, the Larestani are Sunnis.
  7. ↑ Islamic Desk Reference. E. J. Van Donzel. p. 225.
  8. ↑ «UNESCO».
  9. ↑ «UNESCO».
  10. ↑ «اداره کل حفاظت محیط زیست فارس».
  11. ↑ «اداره کل حفاظت محیط زیست بوشهر».
  12. ↑ «اداره کل حفاظت محیط زیست کرمان».
  13. ↑ «باشگاه خبرنگاران جوان».
  14. ↑ فسایی، حسن، فارسنامه ناصری.
  15. ↑ «اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان هرمزگان».
  16. ↑ «فهرست جاذبه‌های تاریخی استان فارس».
  17. ↑ «پرونده‌های ثبت آثار ملی ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۰.
  18. ↑ «مهاجرت تجار بستکی به دبی و تشکیل بستکیه».
  19. ↑ «حیّ الفهیدی (البستکیة) التّاریخی».
  20. ↑ «بستکیه؛ میراث ایرانیان برای اماراتیها».
  21. ↑ سفرنامه ابن بطوطه (تحفة النظار و غرایب الأمصار).
  22. ↑ «شهر دقیانوس».
  23. ↑ سفرهای مارکوپولو/بند37.
  24. ↑ Goodman, Susan. A slice of history (history of pizza). National Geographic Explorer 01-MAY-2005.
  25. ↑ محمدیان، کوخردی، محمد، “ «به یاد کوخرد» “، ج۲. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=مردم_لارستانی&oldid=32737793»