نقد آیین زرتشتی
| بخشی از مجموعه مقاله‌های |
| نقد دین |
|---|
| دین‌ها |
| پیشوایان دینی |
| متون |
| منتقدان |
| خشونت |
| موضوع‌های مربوط دیگر |
| از سلسله مباحث |
| مَزدَیَسنا |
|---|
 |
 درگاه مزدیسنا |
نقد آیین زرتشتی، معمولاً به نقد آیین زرتشتی در باورها، اصول یا هر عقیدهٔ مرتبط با آیین زرتشتی گفته می‌شود، که در طول قرن‌های متمادی، از جانب پیروان ادیان دیگر و همین‌طور زرتشتیانی که به دنبال اصلاح دین بوده‌اند، صورت گرفته‌است.
زرتشت[ویرایش]
در اوایل قرن نوزدهم، یک مبلغ مسیحی مستقر در هند بریتانیا، با نام جان ویلسون، ادعا کرد که زرتشت هرگز مأموریت حقیقی الهی نداشته‌است (یا هرگز چنین نقشی را ادعا نکرده‌است)،[۱] او هرگز معجزه نکرده یا پیشگویی نکرده‌است و داستان زندگی او تنها برداشتی از افسانه‌ها و داستان‌های نسبتاً مدرن است.[۲][۳] برخی دیگر ادعا می‌کنند که تمام منابع موجود زرتشتی در مورد زرتشت تنها تصاویر متناقضی دربارهٔ او ارائه می‌دهند،[۴] به ویژه در منابع متقدم و متاخر.[۵]
منابع نوشتاری زرتشتی[ویرایش]
باور بر این است که، دساتیر آسمانی به ویژه جشن‌های زرتشتی آن که توسط جوامع زرتشتی در ایران و هند پذیرفته شده، براساس یک متن جعلی است.[۶]
ویلسون استدلال می‌کرد که اوستا نمی‌تواند الهام گرفته شده از خداوند باشد، زیرا بسیاری از متن‌های آن از دست رفته یا نامفهوم است[۷][۸] و مارتین هاوگ که به پارسیان هند کمک زیادی کرد تا از دین خود در برابر حملات مبلغان مسیحی‌ای مانند ویلسون دفاع کنند، گاتاها را تنها متن و تنها نوشته‌های معتبری می‌دانست که می‌توان آن‌ها را به زرتشت نسبت داد.[۹]
چندخداپرستی[ویرایش]
جان ویلسون احترام زرتشتیان امشاسپندان و ایزدها را به عنوان نوعی چندخداپرستی مورد حمله قرار داد، اگرچه پارسیان در آن زمان این ادعا را رد کردند و اصرار داشتند که او در واقع بندهشن را مورد خطاب قرار داده‌است، متنی که ارتباط آن، از اعتقادات پارسیان بسیار فاصله داشت.[۱۰][۱۱] همچنین منتقدان معمولاً ادعا می‌کنند که زرتشتیان پرستنده خدایان و عناصر دیگر طبیعت مانند آتش هستند و با دعایی، آتش را نیایش می‌کنند[۱۲] و می‌گویند: «دعوت می‌کنم، انجام می‌دهم. از تو، آتش، ای فرزند اهورامزدا با همه آتش‌ها» - و مهر.[۱۳] برخی از منتقدان، زرتشتیان را به پیروی از ثنویت متهم می‌کنند و معتقدند که آن‌ها تنها در دوران امروزی این ادعا را دارند که پیرو تک‌خداپرستی هستند، تا با تأثیر قدرتمند تفکر مسیحی و غربی که «توحید را بالاترین مقوله الهیات می‌خواند» مقابله کنند.[۱۴] منتقدان اصرار دارند که این دیدگاه اصلاح‌گرایانه تک‌خدایی در تضاد با دیدگاه جهان‌بینی محافظه‌کاران (یا سنتی) دوگانه‌گرا است و این دوگانه‌گرایی در رابطه بین اهورامزدا و اهریمن خود را بیشتر نشان می‌دهد و آن‌ها معتقدند که در واقع زرتشتیان به تفکر تک‌خدایی معتقد نیستند، بلکه از نظام اعتقادی متأثر از تک‌خداگزینی استفاده می‌کنند.[الف][۱۵] دیگر محققان غربی مانند مارتین هاوگ، این تفکر را که، ثنویت الهیاتی را تغییری در آموزه‌های اولیه زرتشت می‌داند و این که به تدریج توسط پیروان بعدی این آیین بدان اضافه شده باشد را رد کرده‌اند.[۱۶] منتقدان می‌افزایند که این واقعیت که چنین دیدگاه‌های متفاوتی در این آیین رواج یافته‌است، نشانه ای از ماهیت رمزآلود باورهای زرتشتی در مورد الوهیت است.[۱۷]
اختلافات بین زرتشتیان[ویرایش]
اصلاح‌طلبان زرتشتی، مانند مانکجی نوشیروان‌جی دهالا، استدلال کرده‌اند که باید به گاتاها، به‌عنوان منبع اعتبار و اصالت متنی اولویت ادبی داده شود. آن‌ها همچنین بسیاری از مراسم‌های زرتشتی (مانند تشریفات بیش از حد و تمرکز بر پاکی،[۱۸][۱۹] استفاده از ادرار گاو نر برای پاک‌سازی آیینی، حضور سگ برای خیره شدن به جسد در مراسم تشییع جنازه، قرار گرفتن اجساد روی برج‌های خاموش [خورده شدن توسط کرکس‌ها و زاغ‌ها]»)[۲۰][۲۱] و آموزه‌های الهیاتی و کیهانی شایسته پیروی کردن نمی‌دانند.[۲۲] این اختلافات میان سنت‌گراها و اصلاح طلبان حتی در اینترنت نیز موج می‌زند.[۲۳]
همچنین بین زرتشتیان ایرانی و هندی و بر سر مسائلی چون مرجعیت موروثی در انتقال و تفسیر ایمان و قومیت و ماهیت اهورامزدا اختلاف و تنش وجود دارد.[۲۴] از نظر تاریخی نیز بین شاخه‌های زرتشتی زروانی، مزدکی و مزدیسنا تفاوت‌هایی وجود داشته‌است.[۲۵]
زرتشتی کیست؟[ویرایش]
این سؤالیست بسیار شبیه به سؤال چه کسی یهودی است؟. این‌که هویت زرتشتی، چه از طریق تولد یا باور (یا هر دو) پذیرفته شود، مایه تنش و اختلاف در جامعه زرتشتی شده‌است.[۲۶][۲۷] اصلاح‌طلبان از خودداری سنت‌گراها از پذیرش نوکیشان مذهبی به عنوان یکی از دلایل کاهش جمعیت در جوامع زرتشتی انتقاد کرده‌اند.[۲۸]
قضا و قدر[ویرایش]
زرتشتیان به دلیل رد قضا و قدر مورد انتقاد نویسندگان مسلمان قرار گرفته‌اند.[۲۹][۳۰] این به دنبال حدیث معروف محمد است که در آن او فرقه اسلامی قدریه را با مجوسان مرتبط می‌داند.[۳۱][۳۲]
مردسالاری[ویرایش]
زرتشتی گری به دلیل این تصور که سیستم پدرسالاری را ترویج می‌کند، مورد انتقاد قرار گرفته‌است، مانند این که روحانیون حتماً باید مرد بوده و از لحاظ تاریخی هم در آن چندهمسری توسط خود زرتشت انجام می‌شود.[۳۳][۳۴][۳۵]
یادداشت[ویرایش]
- ↑ تک‌خداگزینی یا هنوتئیسم، واژه‌ای است که نخستین بار توسط ماکس مولر، برای اشاره به پرستش یک خدای منفرد، در عین پذیرش وجود یا امکان وجود خدایانی دیگر، به کار گرفته شد.
پانویس[ویرایش]
- ↑ Sharma, Suresh K.; Sharma, Usha, eds. (2004). Cultural and Religious Heritage of India: Zoroastrianism. Mittal Publications. pp. 17–18. ISBN 9788170999621.
- ↑ Jenny Rose (2014). Zoroastrianism: An Introduction. I.B.Tauris. pp. 206–7. ISBN 978-0-85771-971-3.
- ↑ Stausberg, Michael; Vevaina, Yuhan Sohrab-Dinshaw, eds. (2015). The Wiley-Blackwell Companion to Zoroastrianism. John Wiley & Sons. p. 75. ISBN 978-1-118-78550-8.
- ↑ S. Nigosian (1993). Zoroastrian Faith: Tradition and Modern Research. McGill-Queen's Press. p. 10. ISBN 978-0-7735-6438-1.
- ↑ Sharma, Suresh K.; Sharma, Usha, eds. (2004). Cultural and Religious Heritage of India: Zoroastrianism. Mittal Publications. p. 14. ISBN 9788170999621.
- ↑ Jenny Rose (2014). Zoroastrianism: An Introduction. I.B.Tauris. p. 204. ISBN 978-0-85771-971-3.
- ↑ Jenny Rose (2014). Zoroastrianism: An Introduction. I.B.Tauris. pp. 205–6. ISBN 978-0-85771-971-3.
- ↑ Kenneth Boa (1990). Cults, World Religions and the Occult (revised ed.). David C Cook. p. 48. ISBN 978-0-89693-823-6.
- ↑ Jenny Rose (2014). Zoroastrianism: An Introduction. I.B.Tauris. pp. 207–8. ISBN 978-0-85771-971-3.
- ↑ Jenny Rose (2014). Zoroastrianism: An Introduction. I.B.Tauris. p. 205. ISBN 978-0-85771-971-3.
- ↑ Stausberg, Michael, ed. (2004). Zoroastrian Rituals in Context (illustrated ed.). BRILL. pp. 479–80. ISBN 9789004131316.
- ↑ John R. Hinnells (2005). The Zoroastrian Diaspora: Religion and Migration (illustrated ed.). Oxford University Press. p. 706. ISBN 978-0-19-826759-1.
- ↑ Stausberg, Michael, ed. (2004). Zoroastrian Rituals in Context (illustrated ed.). BRILL. pp. 50, 298–99. ISBN 9789004131316.
- ↑ Maneckji Nusservanji Dhalla (1914). Zoroastrian Theology: From the Earliest Times to the Present Day. p. 337. Archived from the original on 11 May 2020. Retrieved 12 July 2022.
- ↑ S. Nigosian (1993). Zoroastrian Faith: Tradition and Modern Research. McGill-Queen's Press. p. 116. ISBN 978-0-7735-6438-1.
- ↑ Jenny Rose (2014). Zoroastrianism: An Introduction. I.B.Tauris. pp. 207–208. ISBN 978-0-85771-971-3.
- ↑ S. Nigosian (1993). Zoroastrian Faith: Tradition and Modern Research. McGill-Queen's Press. p. 23. ISBN 978-0-7735-6438-1.
- ↑ Kenneth Boa (1990). Cults, World Religions and the Occult (revised ed.). David C Cook. p. 48. ISBN 978-0-89693-823-6.
- ↑ Stausberg, Michael, ed. (2004). Zoroastrian Rituals in Context (illustrated ed.). BRILL. p. 43. ISBN 9789004131316.
- ↑ S. Nigosian (1993). Zoroastrian Faith: Tradition and Modern Research. McGill-Queen's Press. p. 116. ISBN 978-0-7735-6438-1.
- ↑ Stausberg, Michael, ed. (2004). Zoroastrian Rituals in Context (illustrated ed.). BRILL. p. 471. ISBN 9789004131316.
- ↑ Jenny Rose (2014). Zoroastrianism: An Introduction. I.B.Tauris. p. 208. ISBN 978-0-85771-971-3.
- ↑ Stausberg, Michael, ed. (2004). Zoroastrian Rituals in Context (illustrated ed.). BRILL. p. 51. ISBN 9789004131316.
- ↑ Jenny Rose (2014). Zoroastrianism: An Introduction. I.B.Tauris. pp. 221–2. ISBN 978-0-85771-971-3.
- ↑ Leaman, Oliver, ed. (2006). Encyclopedia of Asian Philosophy. Routledge. p. 608. ISBN 978-1-134-69115-9.
- ↑ Jenny Rose (2014). Zoroastrianism: An Introduction. I.B.Tauris. pp. 210–11, 220. ISBN 978-0-85771-971-3.
- ↑ Ariane Sherine (2013). "Zoroastrianism needs to adapt its archaic laws – or die". Guardian News and Media Limited. Retrieved 22 June 2015.
- ↑ Laurie Goodstein (2006). "Zoroastrians Keep the Faith, and Keep Dwindling". The New York Times. Retrieved 26 July 2015.
- ↑ Ibn Taymiyyah (1976). Memon, Muhammad Umar (ed.). Ibn Taimiya's Struggle Against Popular Religion: With an Annotated Translation of His Kitab iqtida as-sirat al-mustaqim mukhalafat ashab al-jahim (reprint ed.). Walter de Gruyter. p. 117. ISBN 978-3-11-166238-1.
- ↑ Tamim Ansary (2010). Destiny Disrupted: A History of the World Through Islamic Eyes (illustrated, reprint ed.). PublicAffairs. p. 9. ISBN 978-1-58648-813-0.
- ↑ Richard C. Martin; Mark R. Woodward; Dwi S. Atmaja (1997). Atmaja, Dwi S. (ed.). Defenders of Reason in Islam: Mu'tazilism from Medieval School to Modern Symbol (illustrated ed.). Oneworld Publications. p. 86. ISBN 978-1-85168-147-1.
- ↑ Muhammad Qasim Zaman (1997). Religion and Politics Under the Early ʻAbbāsids: The Emergence of the Proto-Sunnī Elite. BRILL. p. 62. ISBN 9789004106789.
- ↑ Ghada Hashem Talhami (2013). Historical Dictionary of Women in the Middle East and North Africa. Rowman & Littlefield. pp. 186, 372. ISBN 978-0-8108-6858-8.
- ↑ Dale T. Irvin; Scott Sunquist (2002). History of the World Christian Movement: Volume 1: Earliest Christianity To 1453 (illustrated ed.). A&C Black. p. 202. ISBN 978-0-567-08866-6.
- ↑ Solomon Alexander Nigosian (1993). The Zoroastrian Faith: Tradition and Modern Research (reprint ed.). McGill-Queen's Press. p. 13. ISBN 978-0-7735-1144-6.
منابع[ویرایش]
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Criticism of Zoroastrianism». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۱ تیر ۱۴۰۱.
