آبتین

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
آبتین
اطلاعات کلی
نامآبتین
نام‌های دیگرآثویه، آپتیه
شناخته شدهپدر فریدون
لقبپرگاو
آئینمزدیسنا
ملیتایران
سایر اطلاعات
شناخته شدهگفتارنیک، پندارنیک، کردارنیک
دورهپیشدادیان
دورانضحاک
خانواده
نام پدرهمایون
همسرفرانک
فرزندانفریدون، برمایه، کیانوش

آبتین (آتبین) نام پدر فریدون، پادشاه پیشدادی است. او دومین کسی است که گیاه مقدس هوم را می‌فشرد و به پاس آن فرزند شایسته‌ای چون فریدون به او عطا می‌شود.[۱] آبتین توسط سربازان ضحاک گرفتار و کشته و مغز سرش خوراک ماران ضحاک شد.[۲] نام همسر آبتین، فَرانَک بود.

نام[ویرایش]

نام او در اوستا به صورت (āθwya/آثویه) و در سانسکریت به صورت (آپتیه) آمده‌است. در برخی از کتب اوستایی، پهلوی، عربی و فارسی نیز به شکل اثوی، اسپیان یا اثفیان آمده‌است که هم نام او و هم لقب خاندانش است. برخی نیز نام او را «پرگاو» نوشته‌اند.[۳]
در لغتنامهٔ دهخدا این نام به معنای روح کامل و انسان نیکوکار آمده‌است. همچنین آبتین به معنای کسی است که به تعالیم زرتشت عمل می‌کند و خوش‌کردار، خوش‌گفتار و خوش‌پندار است.[۴] صاحب برهان قاطع، معنی آن را نفس کامل و نیکوکار و صاحب گفتار و کردار نیک و اسعدالسُّعَداء آورده‌است.
آبتین نام یکی از فرماندهان و پهلوانان ایرانی نیز بوده‌است.

نسب آبتین در منابع[ویرایش]

در کتاب مجمل التواریخ و القصص، نام پدر آبتین، همایون ذکر شده‌است. نَسَبِ همایون به تهمورث می‌رسد.[۵]

در آثار الباقیه عن القرون الخالیه، اثر ابوریحان بیرونی، در خصوص نسب فریدون (و به تبَعِ آن آبتین) چنین آمده: «افریدون بن اثفیان بن گاو بن اثفیان نیکاو بن اثفیان بن شهرکاو بن اثفیان».[۶]

داستان آبتین، به عنوان یکی از شخصیت‌های شاهنامه آورده شده‌است:

فرانک بدو گفت ای نامجویبگویم تو را هرچه گفتی بگوی
تو بشناس کز مرز ایران‌زمینیکی مرد بُد نام او آبتین
ز تخم کیان بود و بیدار بودخردمند و گُرد و بی‌آزار بود
ز طهمورثِ گُرد بودش نژادپدر بر پدر بر، همی داشت یاد[۷]

جستارهای وابسته[ویرایش]

پانویس[ویرایش]

  1. مهین میرزابیانی، «اسطورهٔ هوم در شاهنامه»، مجلهٔ حافظ، فروردین ۱۳۸۵، شماره ۲۷
  2. متینی، جلال: «روایات مختلف دربارهٔ دوران کودکی و نوجوانی فریدون»؛ مجلهٔ ایران‌نامه، پاییز ۱۳۶۴، شماره ۱۳
  3. منصور رستگار، مجلهٔ خرد و کوشش، تابستان ۱۳۵۴، شماره ۱۷، صص ۳۷–۵۲
  4. لغتنامهٔ دهخدا
  5. مجمل التواریخ و القصص، با تصحیح محمدتقی بهار، ج ۱، ص۲۵
  6. آثار الباقیه عنِ القرون الخالیه، اثر ابوریحان بیرونی، ص۱۰۴
  7. شاهنامه، جلد اول، ضحاک، ص۱۳

منابع[ویرایش]

  • حسین، الهی قمشه‌ای (۱۳۸۶). شاهنامه فردوسی. ترجمهٔ ناهید فرشادمهر. تهران: نشر محمد. شابک ۹۶۴-۵۵۶۶-۳۵-۵.
  • تفضلی, احمد. "ĀBTĪN". دانشنامهٔ ایرانیکا (به انگلیسی). Vol. ۳. p. ۲۴۸. Retrieved 26 January 2014.
  • تفضلی، احمد. «آبتین». دانشنامهٔ ایران. ج. ۱. ص. ۵۱.
  • لغتنامهٔ دهخدا

پیوند به بیرون[ویرایش]