رامهرمز: تفاوت میان نسخهها
مجید داوودی (بحث | مشارکتها) برچسبها: خنثیسازی برگرداندهشده افزودن القاب متن دارای ویکیمتن نامتناظر ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
به نسخهٔ 37684602 از Q2020 (بحث) برگردانده شد: بسیاری از منابع طبق وپ:منابع معتبر نیستند. برخی مطالب در منابع نوشته شده وجود ندارد (جعل منبع). به جای جنگ ویرایشی، منابع و مطالب را ابتدا در صفحه بحث مطرح کنید |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه شهر ایران |
|||
'''رامهُرمُز''' شهری در [[استان خوزستان]] و مرکز [[شهرستان رامهرمز]] میباشد، که در جنوب غربی کشور [[ایران]] قرار دارد. رامهرمز از شمال به شهرستانهای باغملک ، هفتگل ، از خاور به [[بهبهان]] و [[استان کهگیلویه و بویراحمد]]، از باختر به [[اهواز]] و از جنوب به [[رامشیر]] محدود است. [[میدان نفتی مارون]]؛ [[میدانهای نفتی ایران|سومین میدان بزرگ نفتی ایران]]، در محدوده این شهر قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.mehrnews.com/news/2534880/انتقال-روزانه-بیش-از-نیم-میلیون-بشکه-نفت-خام-از-میدان-نفتی-مارون|عنوان=انتقال روزانه بیش از نیم میلیون بشکه نفت خام از میدان نفتی مارون|ناشر=[[خبرگزاری مهر]]|تاریخ=۲۶ فروردین ۱۳۹۴|تاریخ بازبینی=}}</ref>دشت رامهرمز از پیشازتاریخ تاکنون بهطور پیوسته استقرارهایی را در خود پرورش داد و یکی از کانونهای تحولات در دوران شهرنشینی و بسیاری از تحولات دورانساز در طول تاریخی خود بوده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری فارس - تاریخچه نام رامهرمز با توجه به اسناد تاریخی|نشانی=https://www.farsnews.ir/news/13960530000576/تاریخچه-نام-رامهرمز-با-توجه-به-اسناد-تاریخی|وبگاه=خبرگزاری فارس|تاریخ=2017-08-21|بازبینی=2023-07-20}}</ref>مردم رامهرمز از اقوام [[مردم بختیاری|بختياري]] و از طوايف چهارلنگ هستند.و در روستاهای هم مرز با [[رامشیر]] مردم [[مردم عرب|عرب]] زندگی می کنند<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رامهرمز از قلعه « دا و دختر» تا « عمارت صمیمی»|نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/23712/رامهرمز-از-قلعه-«-دا-و-دختر»-تا-«-عمارت-صمیمی»|وبگاه=www.cgie.org.ir|بازبینی=2023-07-24|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ثبت ملی 11 اثر تاریخی رامهرمز -|نشانی=http://www.khoozna.ir/view-44896-ثبت%20ملی%2011%20اثر%20تاریخی%20رامهرمز.html|وبگاه=خوزنا|بازبینی=2023-07-24|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رامهرمز|نشانی=http://jahaniran.ir/2016/12/11/%d8%b1%d8%a7%d9%85%d9%87%d8%b1%d9%85%d8%b2/|وبگاه=جهان ایران|تاریخ=2016-12-11|بازبینی=2023-07-24|کد زبان=fa-IR|نام=رامهرمز رومز کشور ایران استان خوزستان شهرستان رامهرمز مردم جمعیت ۱۲۰٬۸۲۲جغرافیای طبیعی ارتفاع از سطح دریا ۱۷۹ متر آبوهوا میانگین دمای سالانه ۱۲ تا ۶۵ روزهای یخبندان سالانه ندارد اطلاعات شهری پیششماره تلفنی ۰۶۱ رامهرمز روی نقشه ایران ۳۱ ۲۷۸۳° شمالی ۴۹ ۶۰۶۴° شرقیمختصات: ۳۱ ۲۷۸۳° شمالی ۴۹ ۶۰۶۴°|نام خانوادگی=شرقی}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=شهر زیبای رامهرمز|نشانی=https://www.chargoshe.ir/fa/iran/city/240|وبگاه=چهارگوشه - معرفی استان ها و شهر های ایران و جاذبه های توریستی|بازبینی=2023-07-24|کد زبان=fa-ir|نام=چهارگوشه-معرفی استان ها و شهر های ایران و جاذبه های|نام خانوادگی=توریستی}}</ref>رامهرمز در كنار شوش و شوشتر، یكی از شهرستانهای استان خوزستان است كه برابر نظر تاریخدانان در دورهای پایتخت ایران بوده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رامهرمز از قلعه « دا و دختر» تا « عمارت صمیمی»|نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/23712/رامهرمز-از-قلعه-«-دا-و-دختر»-تا-«-عمارت-صمیمی»|وبگاه=www.cgie.org.ir|بازبینی=2023-07-25|کد زبان=fa}}</ref>{{جعبه شهر ایران |
|||
|نامرسمی= رامهرمز |
|نامرسمی= رامهرمز |
||
|روینقشه= آری |
|روینقشه= آری |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
|نامهایدیگر=رومز |
|نامهایدیگر=رومز |
||
|نامهایقدیمی=رامهرمز |
|نامهایقدیمی=رامهرمز |
||
|جمعیت= |
|جمعیت= ۱۲۸٬۲۸۵ نفر <small>(1401)</small><ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://www.asrejonoob.ir/khuzestan/37124/نتایج-سرشماری-نفوس-و-مسکن-سال-۹۵-استان-خ | عنوان=نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵ استان خوزستان اعلام شد}}</ref><ref name="آمار">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/Q11.xls| عنوان = نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۵، جمعیت تا سطح آبادی بر حسب سواد| تاریخ بازدید = ۱۶ دی ۱۳۸۷| ناشر = وبگاه رسمی مرکز آمار ایران| زبان = لری| archiveurl = https://web.archive.org/web/20111004115501/http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/Q11.xls| archivedate = ۴ اکتبر ۲۰۱۱| dead-url = yes}}</ref> |
||
|رشدجمعیت= |
|رشدجمعیت= |
||
|زبان=لری |
|زبان=لری |
||
خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
|میانگینبارشسالانه= |
|میانگینبارشسالانه= |
||
|شمارروزهاییخبندان= |
|شمارروزهاییخبندان= |
||
|شهردار= |
|شهردار= |
||
|رهآورد= |
|رهآورد= |
||
|پیششماره=۰۶۱ |
|پیششماره=۰۶۱ |
||
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
|پانویس= |
|پانویس= |
||
|تصویر=Ramhormoz_county_locator_map_(2022).svg}} |
|تصویر=Ramhormoz_county_locator_map_(2022).svg}} |
||
[[رامهرمز]] در زمان ایلخانی [[محمد تقی خان بختیاری|محمدتقی خان بختیاری]] از مناطق تحت سلطه وی به شمار می رفت و با اقدامات خود رامهرمز و [[شوشتر]] را به [[سرزمین بختیاری|سرزمين بختیاری]] افزود.<ref>{{Cite journal|last=امانی|first=منصور|date=2010-06-22|title=بختیاریها و قاجاریه|url=https://history.bojnourd.iau.ir/article_517773.html|journal=پژوهش نامه تاریخ|volume=5|issue=18|pages=1–28|issn=1735-8221}}</ref>رامهرمز دارای منابع فراوان نفت و گاز و معادن شن و ماسه و از نظر منابع طبیعی از مناطق غنی استان خوزستان به شمار می آید.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رامهرمز ؛ خاستگاه سلمان فارسي|نشانی=https://www.ettelaat.com/archives/44842|بازبینی=2023-07-25|کد زبان=en-US}}</ref>میدان های نفتیه [[میدان نفتی پارسی|پارسی]] و [[میدان نفتی کرنج|کرنج]] ،[[میدان نفتی مارون|مارون]] در این شهرستان واقع شده.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=میدان نفتی پارسی - سامانه صبا (صنایع بالادستی ایران)|نشانی=https://infosaba.com/complexes/865/%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%81%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C|وبگاه=infosaba.com|بازبینی=2023-07-26|کد زبان=Persian}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=میدان نفتی کرنج - سامانه صبا (صنایع بالادستی ایران)|نشانی=https://infosaba.com/complexes/873/%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%81%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%86%D8%AC|وبگاه=infosaba.com|بازبینی=2023-07-26|کد زبان=Persian}}</ref> |
|||
'''رامهُرمُز''' شهری در [[استان خوزستان]] و مرکز [[شهرستان رامهرمز]] میباشد، که در جنوب غربی کشور [[ایران]] قرار دارد. در [[جغرافیای تاریخی]] قدمت رامهرمز را بیش از ده هزار سال میدانند.{{مدرک}} رامهرمز از شمال به شهرهای [[ایذه]]، [[مسجد سلیمان]] و [[شوشتر]]، از خاور به [[بهبهان]] و [[استان کهگیلویه و بویراحمد]]، از باختر به [[اهواز]] و از جنوب به [[شهرستان بندر ماهشهر|بندر ماهشهر]] محدود است. [[میدان نفتی مارون]]؛ [[میدانهای نفتی ایران|سومین میدان بزرگ نفتی ایران]]، در محدوده این شهر قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.mehrnews.com/news/2534880/انتقال-روزانه-بیش-از-نیم-میلیون-بشکه-نفت-خام-از-میدان-نفتی-مارون |عنوان=انتقال روزانه بیش از نیم میلیون بشکه نفت خام از میدان نفتی مارون | ناشر = [[خبرگزاری مهر]] |تاریخ = ۲۶ فروردین ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=}}</ref> |
|||
⚫ | |||
⚫ | [[دهخدا]] آوردهاست: رامهرمز شهری از بناهای هرمز پادشاه [[ساسانی]] است در حوالی [[شوشتر]]، که در قدیم به آن «سمنگان» میگفتهاند که آن را ساده کرده، «رومز» "roomez" و منسوب به آن جا را «رومزی» "roomezi" میگویند. چون هرمز پادشاه وقت را آشفتگی در دماغ پدید آمد او را از مقر سلطنتی خود استخر بدان شهر آوردند و در آنجا شفا یافت پس آنجا را رام هرمز گفتند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.loghatnaameh.org/dehkhodasearchresult-fa.html?searchtype=0&word=2LHYp9mF2YfYsdmF2LI=|عنوان=رامهرمز|ناشر=لغتنامه دهخدا|accessdate=۲۲ نوامبر ۲۰۱۳|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140917115636/http://www.loghatnaameh.org/dehkhodasearchresult-fa.html?searchtype=0&word=2LHYp9mF2YfYsdmF2LI=|archivedate=۱۷ سپتامبر ۲۰۱۴|dead-url=yes}}</ref> |
||
⚫ | |||
⚫ | رامهرمز در کنار شوش و شوشتر، دیگر شهر خوزستان میباشد که طبق نظر تاریخدانان در دورهای [[پایتخت ایران]] بودهاست. [[یاقوت حموی]] میگوید که رامهرمز متشکل از دو کلمه رام (شهر) و هرمز (نام یکی از خسروان ساسانی) بودهاست. برخی میگویند رامهرمز نامی کوتاه شده از رامهرمز اردشیر بوده و برخی نیز گفتهاند به دلیل بنا شدن شهر رامهرمز در دورهٔ هرمز ساسانی نام این شهر رامهرمز شدهاست. رامهرمز محل احتمالی [[سلوکیه در کنار رود جراحی|سلوکیهٔ هدیفون]] است که تا پایان حیات [[الیمائی|الیماییان]] و ظهور ساسانیان اهمیت خود را حفظ کرد. در [[جغرافیای تاریخی]] قدمت رامهرمز را بیش از ۱۰۰۰۰ سال میدانند |
||
⚫ | [[دهخدا]] آوردهاست: رامهرمز شهری از بناهای هرمز پادشاه [[ساسانی]] است در حوالی [[شوشتر]]، که در قدیم به آن «سمنگان» میگفتهاند که آن را ساده کرده، «رومز» "roomez" و منسوب به آن جا را «رومزی» "roomezi" میگویند. چون هرمز پادشاه وقت را آشفتگی در دماغ پدید آمد او را از مقر سلطنتی خود استخر بدان شهر آوردند و در آنجا شفا یافت پس آنجا را رام هرمز گفتند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی=http://www.loghatnaameh.org/dehkhodasearchresult-fa.html?searchtype=0&word=2LHYp9mF2YfYsdmF2LI=| عنوان=رامهرمز| ناشر=لغتنامه دهخدا| accessdate=۲۲ نوامبر ۲۰۱۳| archiveurl=https://web.archive.org/web/20140917115636/http://www.loghatnaameh.org/dehkhodasearchresult-fa.html?searchtype=0&word=2LHYp9mF2YfYsdmF2LI=| archivedate=۱۷ سپتامبر ۲۰۱۴| dead-url=yes}}</ref> |
||
⚫ | رامهرمز در کنار شوش و شوشتر، دیگر شهر خوزستان میباشد که طبق نظر تاریخدانان در دورهای [[پایتخت ایران]] بودهاست. [[یاقوت حموی]] میگوید که رامهرمز متشکل از دو کلمه رام (شهر) و هرمز (نام یکی از خسروان ساسانی) بودهاست. برخی میگویند رامهرمز نامی کوتاه شده از رامهرمز اردشیر بوده و برخی نیز گفتهاند به دلیل بنا شدن شهر رامهرمز در دورهٔ هرمز ساسانی نام این شهر رامهرمز شدهاست.<ref>معجم البلدان تألیف یاقوت حموی</ref> رامهرمز محل احتمالی [[سلوکیه در کنار رود جراحی|سلوکیهٔ هدیفون]] است که تا پایان حیات [[الیمائی|الیماییان]] و ظهور ساسانیان اهمیت خود را حفظ کرد.<ref>{{یادکرد |نویسنده=[[یعقوب محمدیفر]] |عنوان=مروری بر مطالعات الیمایی |نشریه=] پژوهشهای باستانشناسی ایران |تاریخ=بهار ۱۳۹۶ |شماره=۱۲ |صفحه=۱۶۶ |پیوند=https://nbsh.basu.ac.ir/article_1974.html |access-date=۴ مه ۲۰۲۱ |archive-date=۴ مه ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210504165509/https://nbsh.basu.ac.ir/article_1974.html |url-status=dead }}</ref> در [[جغرافیای تاریخی]] قدمت رامهرمز را بیش از ۱۰۰۰۰ سال میدانند {{مدرک}} و پیدایش قدیمیترین تمدن بشری در [[شوش (شهر باستانی)|شوش]] و منطقه [[انشان]] مشخص گردیده و در دوران هخامنشیان و اشکانیان و ساسانیان نه تنها بر عظمت منطقه افزوده گشت، بلکه شهرهایی نیز در آن دوران ایجاد شده که بدون شک رامهرمز یکی از آن شهرها بودهاست. ویرانههای «اسک» بین راه رامهرمز و ارجان در راه بهبهان و ویرانههای [[طاق نصرت رامهرمز|طاق نصرت به جای مانده از دوره ساسانی]] در شهر رامهرمز، گذشته پرشکوه تاریخی آن را نشان میدهد. در قرن ۴ هـ. ق رامهرمز به سبب کرم ابریشمی که در آن به عمل میآمد و به دیگر نقاط صادر میشد شهرت جهانی داشت. کتابخانه فرقه معتزله در این شهر بودهاست. |
||
⚫ | [[اصطخری]] میگوید: در رامهرمز پارچههای ابریشمی میبافند و به بسیاری از شهرها میبرند. میگویند مانی پیشوای دینی نامدار در این شهر کشته و به دار آویخته شدهاست و نیز گویند وی در این شهر در مجلس [[بهرام گور]] به مرگی حتمی در گذشت و سپس سرش را از تن جدا کردند و گفتند او را کشتهایم. ابن البشار میگوید: رامهرمز قصبه بزرگی است و بازارهای بسیار و پر نعمت دارد. [[مسجد جامع]] زیبایی دارد که در گرد آن بازارهای آبادی برپا بوده و از عضدالدوله دیلمی است. تمام این بازار سنگفرش، مسقف، پاکیزه، زیبا و روشن است. او همچنین به وجود کتابخانهای در این شهر اشاره میکند و اهمیت و بزرگی آن را با کتابخانهٔ بصره مقایسه میکند.<ref>{{ |
||
⚫ | [[اصطخری]] میگوید: در رامهرمز پارچههای ابریشمی میبافند و به بسیاری از شهرها میبرند. میگویند مانی پیشوای دینی نامدار در این شهر کشته و به دار آویخته شدهاست و نیز گویند وی در این شهر در مجلس [[بهرام گور]] به مرگی حتمی در گذشت و سپس سرش را از تن جدا کردند و گفتند او را کشتهایم. ابن البشار میگوید: رامهرمز قصبه بزرگی است و بازارهای بسیار و پر نعمت دارد. [[مسجد جامع]] زیبایی دارد که در گرد آن بازارهای آبادی برپا بوده و از عضدالدوله دیلمی است. تمام این بازار سنگفرش، مسقف، پاکیزه، زیبا و روشن است. او همچنین به وجود کتابخانهای در این شهر اشاره میکند و اهمیت و بزرگی آن را با کتابخانهٔ بصره مقایسه میکند.<ref>{{Cite book|title=مسالک و ممالک|last=اصطخری|first=ابواسحاق ابراهیم، به اهتمام ایرج افشار|publisher=علمی و فرهنگی|year=1368|isbn=|location=تهران|pages=}}</ref> |
||
⚫ | مؤلف [[ابن مفرغ]] گوید: معنی رام در عنوان رامجرد گفته شد و هرمز نام روز اول از هر ماه فارسیان میباشد و نام فرشتهای که مصالح آنروز در دست اوست و نام ستاره مشتری و نام پسر انوشیروان و نام ربالارباب نیز باشد و معنی رامهرمز شاد و خرمآباد هرمز، از گرمسیرات فارس، در میانه شمال و مغرب [[شیراز]] افتادهاست. درازای آن از معدن نفت سفید تا قریه جولکی بیست و یک فرسنگ، پهنای آن از شاروین تا قلعه شیخ هفت فرسنگ است و محدود است از جانب مشرق بنواحی بهمئی و از سمت شمال بنواحی بختیاری و از سوی باختر و جنوب، به نواحی بلوک فلاحی. تابستانش گرم است و درختان سردسیری را جز درخت گردو بخرمی پروراند. خرما و نارنج و لیمو و ترنج و سایر درختانش در ضخامت و بلندی ضربالمثل است. بیشتر درخت صحرا و دامنه کوهستان رامهرمز درخت کنار است. کشت و زرعش گندم و جو و برنج و پنبه و کنجد و نخود و عدس و ماشک و لوبیای سفید است. آبش از چندین رودخانهاست که همه را از میان بلوک رامهرمز گذار است و زمینش چنان شیب دارد که یکنفر بیلدار در همه جا میتواند آب را از رودخانه جدا کند و چون آب رودخانه را به جداول آورند چنان به سرعت میرود که گل و لای در جدول نماند و هر ساله این جدولها نیازمند تنقیه نباشد و شکار صحرای رامهرمز آهو و دراج است که گویا تخم این دو جانور را پاشیدهاند و کهره آهو و جوجه دراج روییدهاست. مرغ دراج رامهرمز با گنجشک جای دیگر برابری دارد. برف تابستانه کوهستانش بیمحافظت تا سال دیگر میماند. |
||
⚫ | مؤلف [[ابن مفرغ]] گوید: معنی رام در عنوان رامجرد گفته شد و هرمز نام روز اول از هر ماه فارسیان میباشد و نام فرشتهای که مصالح آنروز در دست اوست و نام ستاره مشتری و نام پسر انوشیروان و نام ربالارباب نیز باشد و معنی رامهرمز شاد و خرمآباد هرمز، از گرمسیرات فارس، در میانه شمال و مغرب [[شیراز]] افتادهاست. درازای آن از معدن نفت سفید تا قریه جولکی بیست و یک فرسنگ، پهنای آن از شاروین تا قلعه شیخ هفت فرسنگ است و محدود است از جانب مشرق بنواحی بهمئی و از سمت شمال بنواحی بختیاری و از سوی باختر و جنوب، به نواحی بلوک فلاحی. تابستانش گرم است و درختان سردسیری را جز درخت گردو بخرمی پروراند. خرما و نارنج و لیمو و ترنج و سایر درختانش در ضخامت و بلندی ضربالمثل است. بیشتر درخت صحرا و دامنه کوهستان رامهرمز درخت کنار است. کشت و زرعش گندم و جو و برنج و پنبه و کنجد و نخود و عدس و ماشک و لوبیای سفید است. آبش از چندین رودخانهاست که همه را از میان بلوک رامهرمز گذار است و زمینش چنان شیب دارد که یکنفر بیلدار در همه جا میتواند آب را از رودخانه جدا کند و چون آب رودخانه را به جداول آورند چنان به سرعت میرود که گل و لای در جدول نماند و هر ساله این جدولها نیازمند تنقیه نباشد و شکار صحرای رامهرمز آهو و دراج است که گویا تخم این دو جانور را پاشیدهاند و کهره آهو و جوجه دراج روییدهاست. مرغ دراج رامهرمز با گنجشک جای دیگر برابری دارد. برف تابستانه کوهستانش بیمحافظت تا سال دیگر میماند.<ref>فارسنامه ناصری</ref> |
||
= جمعیت = |
|||
جمعیت رامهرمز در سرشماری سال ۱۳۳۵ حدود ۷۰۰۰ نفر بودهاست که در سال ۱۳۷۵ و با آهنگ رشد متوسط سالیانه حدود ۴ درصدی به به ۳۷۲۲۱ نفر رسیده جمعیت رامهرمز در سال ۱۳۹۵ معادل ۷۴٬۲۸۵ نفر بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=درگاه ملی آمار > سرشماری عمومی نفوس و مسکن > نتایج سرشماری > جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال 1395|نشانی=https://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری/جمعیت-به-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال-1395|وبگاه=www.amar.org.ir|بازبینی=2021-08-22}}</ref> |
|||
⚫ | |||
⚫ | شهرستان رامهرمز با ۳۲۵۷ کیلومتر مربع مساحت در خاور استان خوزستان واقع شده، که از شمال به شهرستانهای [[ایذه]]، [[مسجد سلیمان]] و [[شوشتر]]، از خاور به [[بهبهان]] و [[استان کهگیلویه و بویراحمد]]، از باختر به [[شهرستان اهواز]] و از جنوب به [[شهرستان بندر ماهشهر]] محدود است. مرکز آن شهر رامهرمز است که با ۳/۷ کیلومتر مربع مساحت در ۱۰۰ کیلومتری خاور اهواز بین ۳۱ درجه و ۱۶ دقیقه پهنای شمالی و ۴۹ درجه و ۳۷ دقیقه درازای خاوری نسبت به [[نصفالنهار گرینویچ]] قرار دارد و بلندی آن از [[سطح دریا]] ۱۶۰ متراست. آب و هوای رامهرمز گرم بوده و [[جراحی (رود)|رودخانه جراحی]] از خاور رامهرمز میگذرد. |
||
⚫ | رامهرمز بر سر چهار راهی قرار گرفتهاست. راه آسفالته به سوی جنوب خاوری به درازای ۹۰ کیلومتر تا [[بهبهان]]، راه آسفالته به سوی شمال خاوری به درازای ۵۷ [https://qjsd.scu.ac.ir/article_12822.html کیلومتر] تا [[باغملک]] (جانکی)، راه آسفالته اصلی به سوی جنوب باختر تا راه اصلی آسفالته اهواز به [[بندر ماهشهر]] به درازای ۳۹ کیلومتر، راه اصلی به سوی شمال باختری به درازای ۱۵ کیلومتر |
||
و فاصله هوایی شهرستان رامهرمز تا تهران ۵۵۲ کیلومتر است. |
|||
[[شهرستان رامهرمز]]، در سال ۱۳۸۵ جمعیتی بالغ بر ۱۲۳۹۳۰ نفر را که در ۲۵۷۱۸ خانوار میزیستند، در خود جای دادهاست.<ref>فرمانداری رامهرمز</ref> |
|||
== مردمشناسی == |
|||
رامهرمز از لحاظ قومی شهر متنوعی است. مطالعات تاریخی و جامعه شناختی نشان میدهد این شهر همواره محل تلاقی فرهنگهای مختلف بودهاست. شهر رامهرمز از لحاظ فرهنگی پیوندخورده با شهرهای خوزی [[شوشتر]]، [[دزفول]]، [[بهبهان]] و [[هندیجان]] دانسته شده است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400b18040.pdf |عنوان=گویش رامهرمزی،نورالله گرشاسبی،جلد۱(ص۶۸).}} </ref> رامهرمز در سال ۱۳۱۶ به عنوان شهر از سوی وزارت داخله شناخته شد و تا پیش از آن به همراه بهبهان به عنوان جزئی از ولایت فارس مطرح بودهاست. این شهر تماماً گرمسیر است اگرچه در شمال و شرق آن در حوالی پتک جلالی و ابوالفارس دمای هوا کمی تعدیل میشود. رامهرمز از حیث تنوع اقوام ساکن در آن، در شرق خوزستان منحصر به فرد است؛ زیرا از یک سو برای سالیان متمادی سرحدات جنوبی بختیاری و بهمئی بودهاست و از سوی دیگر مقصد مهاجرت طوایف و تیرههای مختلف کهگیلویه، قشقایی و اندکی عرب بودهاست. منسوب به این شهر را رومزی میگویند. جمعیت رامهرمز در سرشماری سال ۱۳۳۵ حدود ۷۰۰۰ نفر بودهاست که در سال ۱۳۷۵ و با آهنگ رشد متوسط سالیانه حدود ۴ درصدی به به ۳۷۲۲۱ نفر رسیده [https://qjsd.scu.ac.ir/article_12822.html است]. |
|||
از چهرههای نامآشنا و مشهور رامهرمز میتوان به [[سلمان فارسی|سلمان فارسی،]] [[قدمعلی سرامی|قدمعلی سرامی،]] ابو یحیی زکریا محمد رامزی، ابن خلاد رامزی، ابو عبدالله رامزی، ابن مفرغ، ابو طاهر بن احمد بن فضل رامزی، ابو علی محسن ابن علی، حیدر بهمنی، حبیبالله معلمی، عبدالله ویسی، [[صالح حردانی|صالح حردانی،]] ، [[صابر حردانی|صابر حردانی،]] '''[[سید علی موسوی نور (ورزشکار)|سید علی موسوی نور]][[صابر حردانی|،]]''' پورشهریار رامهرمزی (ناخدا دریا) و عبدالجلیل کلانتر هرمزی اشاره کرد. |
|||
⚫ | |||
⚫ | شهرستان رامهرمز با ۳۲۵۷ کیلومتر مربع مساحت در |
||
⚫ | |||
⚫ | رامهرمز بر سر چهار راهی قرار گرفتهاست. راه آسفالته به سوی جنوب خاوری به درازای ۹۰ کیلومتر تا [[بهبهان]]، راه آسفالته به سوی شمال خاوری به درازای ۵۷ کیلومتر تا [[باغملک]] (جانکی)، راه آسفالته اصلی به سوی جنوب باختر تا راه اصلی آسفالته اهواز به [[بندر ماهشهر]] به درازای ۳۹ کیلومتر، راه اصلی به سوی شمال باختری به درازای ۱۵ کیلومتر |
||
مردم بومی شهر رامهرمز به گویش [[گویش رامهرمزی|رامهرمزی]] (رومزی) یکی از گویشهای زبان [[فارسی]] صحبت میکنند<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.iranicaonline.org/articles/khuzestan-08-dialects|عنوان=ایرانیکا گویش های خوزستان}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.iranicaonline.org/articles/lori-dialects|عنوان=iranicaonline.orgarticleslori-d}}</ref> <ref>{{یادکرد وب| نشانی= https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400b18040.pdf |عنوان=گویش رامهرمزی،نورالله گرشاسبی،جلد۱(ص۶۸).}} </ref> به زبان [[لری]] و [[عربی]] نیز در این شهر سخن گفته میشود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=LORI DIALECTS – Encyclopaedia Iranica|نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/lori-dialects|وبگاه=web.archive.org|تاریخ=2014-09-24|بازبینی=2022-12-12|archive-date=۲۴ سپتامبر ۲۰۱۴|archive-url=https://web.archive.org/web/20140924041723/http://www.iranicaonline.org/articles/lori-dialects|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خانلری، پرویز، زبانشناسی و زبان فارسی، تهران: انتشارات توس، چاپ ششم، 1373.}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=حسین یوسفی فرهنگ عامیانهٔ مردم رامهرمز، قم: نشر مقام محمود، چاپ اول، 1387.(ص ۲۲،۲۳)}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=گویش رامهرمزی، نورالله گرشاسبی، جلد۱(ص۶۸)}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=گویش رامهرمزی، نورالله گرشاسبی، چاپ اول (ص۶۸)}}</ref> |
|||
⚫ | |||
= آب و هوا = |
|||
آب و هوای رامهرمز |
|||
شهرستان رامهرمز مانند دیگر شهرهای استان خوزستان آب و هوایی گرم و خشک دارد و در تابستان تا ۵۳ درجه سانتیگراد هم می رسد. با رسیدن پاییز هوای این شهر خنک شده و در زمستان خنک ترین دمای آن با ۱۰ درجه سانتیگراد ثبت شده است. رامهرمز در اقلیم نیمه بیابانی واقع شده و به دلیل نزدیکی به دریا تا حدی رطوبت هم دارد. در نتیجه اگر رطوبت و گرمای هوا شما را اذیت می کند، در نیمه دوم سال راهی سفرهای خوزستان گردی شوید. |
|||
رامهرمز همچون دیگر شهرهای خوزستان تحت تاثیر وزش سه دسته باد است. اولین دسته وزش باد در رامهرمز از نواحی سرد کوهستانی است و دومین دسته نیز برای بادهای شرجی گرم و مرطوب است. دسته سوم بادهایی که در سراسر خوزتان و رامهرمز می وزد، متاسفانه از سوی صحرای عربستان است و همیشه با شن و خاک همراه است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سفر به رامهرمز خوزستان + جاهای دیدنی رامهرمز و صنایع دستی آن|نشانی=https://www.dastanoo.com/handicrafts/khuzestanology/ramhormoz-sights-and-its-handicrafts/|وبگاه=دستانو|بازبینی=2023-07-20|کد زبان=fa-IR}}</ref> |
|||
= رودخانه ها = |
|||
سه رودخانه اصلی بانامهای علاء، رود زرد و رود تلخ در این دشت جاریاند که در طی مسیر باهم ترکیبشده و تشکیل رودخانه رامهرمز را میدهند و درنهایت به رودخانهی جراحی میپیوندند و وارد خلیجفارس میشود. |
|||
⚫ | |||
مردم رامهرمز به گویش لری [[گویش رامهرمزی|رامهرمزی]] به اصطلاح محلی (رومزی) یکی از گویش زبان لری تکلم میکنند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.iranicaonline.org/articles/lori-dialects|عنوان=iranicaonline.orgarticleslori-d}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مردم رامهرمز به زبان لری سخن می گویند|نشانی=https://www.dastanoo.com/handicrafts/khuzestanology/ramhormoz-sights-and-its-handicrafts/|وبگاه=دستانو|بازبینی=2023-07-20|کد زبان=fa-IR}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تاریخچه و نقشه جامع شهر رامهرمز در ویکی آنا|نشانی=https://ana.press/fa/news/476933|وبگاه=fa|تاریخ=۱۳۹۹/۰۱/۰۶ - ۰۶:۵۷|بازبینی=2023-07-20|کد زبان=fa|نام خانوادگی=https://ana.press}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=زبان لری رامهرمزی، لری بهبهانی ، لری بهمئی|نشانی=https://wetafarda.ir/tag/%d8%b2%d8%a8%d8%a7%d9%86-%d9%84%d8%b1%db%8c-%d8%b1%d8%a7%d9%85%d9%87%d8%b1%d9%85%d8%b2%db%8c%d8%8c-%d9%84%d8%b1%db%8c-%d8%a8%d9%87%d8%a8%d9%87%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%8c-%d9%84%d8%b1%db%8c-%d8%a8%d9%87/|وبگاه=رسانه تحلیلی خبری و اطلاع رسانی تشان فردا|تاریخ=2019-03-28|بازبینی=2023-07-20|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=مدیر}}</ref>که یکی ازگویش های لری بختیاری است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=یوسفی، حسین؛ فرهنگ عامیانهی مردم رامهرمز، قم: نشر مقام محمود، چاپ اول، ۱۳۸۷(ص۲۲ و ۲۳)}}</ref>گویش رامهرمزی تا حدود زیادی همان گویش لری بختیاری با اندکی تغییر است<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.iranicaonline.org/articles/khuzestan-08-dialects|عنوان=ایرانیکا گویش های خوزستان}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=گویش و آداب و رسوم مردم رامهرمز|نشانی=https://rasekhoon.net/article/amp/show/1359892/گویش-و-آداب-و-رسوم-مردم-رامهرمز|وبگاه=راسخون|تاریخ=2018-01-24|بازبینی=2022-12-12|کد زبان=fa|نام خانوادگی=راسخون}}</ref>شهر و و روستا های رامهرمز همانند مسجدسلیمان و آقاجاری یکی از مراکز گویش بختیاری است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.iranicaonline.org/articles/khuzestan-08-dialects|عنوان=ایرانیکا مردم شناسی خوزستان}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رامهرمز - دایرةالمعارف فرق اسلامی|نشانی=http://www.wikiferaq.org/index.php/رامهرمز|وبگاه=www.wikiferaq.org|بازبینی=2022-12-12}}</ref>رامهرمزی یک گویش شبه بختیاری است<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گویشهای خوزستان – تارنمای شهریور|نشانی=https://www.shahrivar.org/536/|وبگاه=www.shahrivar.org|بازبینی=2023-07-20|تاریخ بازبینی=دستکم برخی از گویشهای شبهبختیاری، بهعنوان مثال، رامهرمزی }}</ref>اطراف رامهرمز همگی بختیاری نشین است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مردم شهرستان رامهرمز به زبانهای فارسی و گویشی از لری سخن میگویند. مناطق اطراف رامهرمز هم بختیاری نشین است.|نشانی=https://kalaroosta.ir/رامهرمز/|وبگاه=وبگاه رامهرمز|تاریخ=2019-10-19|بازبینی=2023-07-24|کد زبان=fa-IR|نام=مدیر|نام خانوادگی=سایت}}</ref>و شهر رامهرمز ترکیبی از [[لری بهمئی|لرهای بهمئی]] و [[بختیاری (طایفه)|بختیاری]] و [[مردم عرب|اعراب]] است<ref>{{یادکرد وب|عنوان=همچنين شهر رامهرمز تركيبي از اعراب، بختياريها و بهمئيهاست|نشانی=https://www.isna.ir/amp/8507-06060/|وبگاه=www.isna.ir|بازبینی=2023-07-24}}</ref>رامهرمز از مناطق گرمسیر [[ایل بختیاری]] و [[ایل بهمئی]] است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://rch.ac.ir/article/Details/8892|عنوان=ایلات و طوایف کوچنده استان خوزستان و نواحی کوچ آنان عبارتاند از: ایل بختیاری* در شهرستانهای ایذه، بهبهان، دزفول، رامهرمز، شوشتر، مسجدسلیمان و لالی؛ ایل قشقایی* در شهرستانهای بهبهان و رامهرمز؛ ایل بویراحمد سفلا در شهرستان بهبهان؛ ایل طَیّبی در شهرستانهای امیدیه، ایذه و بهبهان؛ ایل بهمئی در شهرستانهای امیدیه، ایذه و بهبهان، باغ ملک و رامهرمز}}</ref> |
|||
[[لری بهمئی]] و [[لری بویراحمدی]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Knowledge Graph - Triple UI|نشانی=http://fkg.iust.ac.ir/resource/%D9%84%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C|وبگاه=fkg.iust.ac.ir|بازبینی=2023-07-06}}</ref>و فارسی و عربی میان اقوام مربوطه نیز رایج است. |
|||
[[پرونده:Ramhormazi language.jpg|بندانگشتی|مردم شناسی رامهرمز از کتاب گویش مردم رامهرمز<ref>{{Cite journal|last=صادقینیا|first=حمدالله|date=1395-07-01|title=گویش و آداب و رسوم مردم رامهرمز|url=http://noo.rs/yxVsb|journal=مطالعات خلیج فارس|language=fa|volume=7|issue=3|pages=130–140}}</ref>]]رامهرمز علاوه بر راه ارتباطی، منطقه حائل فرهنگی بین کوهستان و دشتهای پست خوزستان هست. از گذشتههای دور تا سالهای اخیر، قلمرو انبوه کوچیدگان ایلهای مختلف [[زبان لری|لر زبان]] بهخصوص لرهای [[مردم بختیاری|بختیاری]] بوده است.در بخش شمال غربی تا جنوب غربی این پهنه، تعداد کمی از کوچیدگان عربزبان در اطراف رامهرمز پراکندهاند که در ماههای سرد از علوفههای این منطقه گرمسیری جهت دامهای خود بهره میگیرند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان= رامهرمز علاوه بر راه ارتباطی، منطقه حائل فرهنگی بین کوهستان و دشتهای پست خوزستان هست. از گذشتههای دور تا سالهای اخیر، قلمرو انبوه کوچیدگان ایلهای مختلف لر زبان بهخصوص لرهای بختیاری بوده است. |
|||
در بخش شمال غربی تا جنوب غربی این پهنه، تعداد کمی از کوچیدگان عربزبان در اطراف رامهرمز پراکندهاند که در ماههای سرد از علوفههای این منطقه گرمسیری جهت دامهای خود بهره میگیرند |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/13960530000576/تاریخچه-نام-رامهرمز-با-توجه-به-اسناد-تاریخی|وبگاه=خبرگزاری فارس|تاریخ=2017-08-21|بازبینی=2023-07-20}}</ref> |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
* [[غار صیدون کبوتری|یدون کبوتری]] |
* [[غار صیدون کبوتری|یدون کبوتری]] |
||
* [[قلعه داودختر]] (واقع در پاچکوه) |
* [[قلعه داودختر]] (واقع در پاچکوه) |
||
خط ۸۴: | خط ۷۰: | ||
* کنارستان سیفرج روستای بنه کاعلیخان (ابوذر) |
* کنارستان سیفرج روستای بنه کاعلیخان (ابوذر) |
||
* تل گِصِر |
* تل گِصِر |
||
⚫ | |||
=== حیات وحش و زیستگاها === |
=== حیات وحش و زیستگاها === |
||
خط ۹۷: | خط ۸۴: | ||
این گنجینه در سال ۱۳۸۶ به شکل اتفاقی و حین خاکبرداری شرکت آب و فاضلاب خوزستان در یک محوطه ۲۵۰۰ ساله در روستای جوبجی رامهرمز پیدا شد. قدمت این گنجینه که بخشی از آن با عنوان گنجینه جوبجی در [[موزه ایران باستان]] نیز به نمایش گذاشته شدهاست، به [[دوره عیلامی]] میرسد. خبر پیدا شدن تکههای طلا توسط یکی از مسئولان شرکت پیمانکار «وشاق» به اداره میراث فرهنگی، [[صنایع دستی]] و گردشگری رامهرمز داده میشود. |
این گنجینه در سال ۱۳۸۶ به شکل اتفاقی و حین خاکبرداری شرکت آب و فاضلاب خوزستان در یک محوطه ۲۵۰۰ ساله در روستای جوبجی رامهرمز پیدا شد. قدمت این گنجینه که بخشی از آن با عنوان گنجینه جوبجی در [[موزه ایران باستان]] نیز به نمایش گذاشته شدهاست، به [[دوره عیلامی]] میرسد. خبر پیدا شدن تکههای طلا توسط یکی از مسئولان شرکت پیمانکار «وشاق» به اداره میراث فرهنگی، [[صنایع دستی]] و گردشگری رامهرمز داده میشود. |
||
با توجه به تاریخی بودن این منطقه، پیش از کشف قطعات طلا و سفال، اداره [[میراث فرهنگی]] رامهرمز عملیات خاکبرداری شرکت آب و فاضلاب را متوقف کرده بود اما این شرکت چند روز بعد دوباره فعالیت خویش را آغاز کرد که به این کشف منجر شد. خاکبرداری به وسیله بیلهای مکانیکی به کشف ۵۰۰ سکه، دستبند و قطعات طلا و قطعات بسیار زیاد سفال منجر میشود که خیل عظیمی از مردم را به این منطقه میکشاند.<ref>{{یادکرد وب|url=http://www.mpr-khuz.ir/post-831.aspx|title=میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان - آرامگاهی از خاندان شوتورَ نهونته پسر ایندَد<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->|accessdate=۱۳ دسامبر ۲۰۱۱|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120325162142/http://www.mpr-khuz.ir/post-831.aspx|archivedate=۲۵ مارس ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref> |
با توجه به تاریخی بودن این منطقه، پیش از کشف قطعات طلا و سفال، اداره [[میراث فرهنگی]] رامهرمز عملیات خاکبرداری شرکت آب و فاضلاب را متوقف کرده بود اما این شرکت چند روز بعد دوباره فعالیت خویش را آغاز کرد که به این کشف منجر شد. خاکبرداری به وسیله بیلهای مکانیکی به کشف ۵۰۰ سکه، دستبند و قطعات طلا و قطعات بسیار زیاد سفال منجر میشود که خیل عظیمی از مردم را به این منطقه میکشاند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.mpr-khuz.ir/post-831.aspx |title=میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان - آرامگاهی از خاندان شوتورَ نهونته پسر ایندَد<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۳ دسامبر ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120325162142/http://www.mpr-khuz.ir/post-831.aspx |archivedate=۲۵ مارس ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref> |
||
=== تل گِصِر === |
=== تل گِصِر === |
||
خط ۱۰۸: | خط ۹۵: | ||
تپههای تاریخی تل گِصِر در سال ۱۳۹۵ توسط مشاور اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان تعیین عرصه و حریم شد. |
تپههای تاریخی تل گِصِر در سال ۱۳۹۵ توسط مشاور اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان تعیین عرصه و حریم شد. |
||
⚫ | |||
= بزرگان = |
|||
بزرگان و فرزانگان بسیاری از این شهر برخاسته و یا در آن بهسر بردهاند از جمله: بهروایتی سلمان فارسی اولین مسلمان بزرگ صحابه پیامبراکرم(ص)، ابویحیی زکریابن محمد زکریا رامهرمزی، ابوعبدالله شیعی رامهرمزی، ابن خلاد رامهرمزی، ابو محمدحسن بن سهلان رامهرمزی، ناخدابزرگ پورشهریار رامهرمزی، ابوعمر و سهل بن موسی بن بختری رامهرمزی، ابوصاعم عبدالسلام بن احمد رامهرمزی، عبدالوهاب بن رواحه رامهرمزی، ابوعبدالله محمدبن عبدالله رامهرمزی، ابوطاهربن احمد بن فضل رامهرمزی اربقی، قاضی ابوعلی محسن بی علی، ابن مفرغ، ابومریم حنفی، آیتالله العظمی حاج سیدعلی بهبهانی(ره) از این بزرگان بودهاند. |
|||
⚫ | |||
<code>این شهر قهرمان جهان و آسیایی دارد</code> |
<code>این شهر قهرمان جهان و آسیایی دارد</code> |
||
نسخهٔ ۱۹ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۲۳:۳۱
رامهرمز | |
---|---|
![]() | |
کشور | ![]() |
استان | خوزستان |
شهرستان | رامهرمز |
بخش | مرکزی |
نام(های) دیگر | رومز |
نام(های) پیشین | رامهرمز |
سال شهرشدن | ۱۳۳۷ |
مردم | |
جمعیت | ۱۲۸٬۲۸۵ نفر (1401)[۱][۲] |
اطلاعات شهری | |
پیششمارهٔ تلفن | ۰۶۱ |
شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۲۴ ل |
کد آماری | ۱۲۸۷ |
رامهُرمُز شهری در استان خوزستان و مرکز شهرستان رامهرمز میباشد، که در جنوب غربی کشور ایران قرار دارد. در جغرافیای تاریخی قدمت رامهرمز را بیش از ده هزار سال میدانند.[نیازمند منبع] رامهرمز از شمال به شهرهای ایذه، مسجد سلیمان و شوشتر، از خاور به بهبهان و استان کهگیلویه و بویراحمد، از باختر به اهواز و از جنوب به بندر ماهشهر محدود است. میدان نفتی مارون؛ سومین میدان بزرگ نفتی ایران، در محدوده این شهر قرار دارد.[۳]
پیشینه
دهخدا آوردهاست: رامهرمز شهری از بناهای هرمز پادشاه ساسانی است در حوالی شوشتر، که در قدیم به آن «سمنگان» میگفتهاند که آن را ساده کرده، «رومز» "roomez" و منسوب به آن جا را «رومزی» "roomezi" میگویند. چون هرمز پادشاه وقت را آشفتگی در دماغ پدید آمد او را از مقر سلطنتی خود استخر بدان شهر آوردند و در آنجا شفا یافت پس آنجا را رام هرمز گفتند.[۴]
رامهرمز در کنار شوش و شوشتر، دیگر شهر خوزستان میباشد که طبق نظر تاریخدانان در دورهای پایتخت ایران بودهاست. یاقوت حموی میگوید که رامهرمز متشکل از دو کلمه رام (شهر) و هرمز (نام یکی از خسروان ساسانی) بودهاست. برخی میگویند رامهرمز نامی کوتاه شده از رامهرمز اردشیر بوده و برخی نیز گفتهاند به دلیل بنا شدن شهر رامهرمز در دورهٔ هرمز ساسانی نام این شهر رامهرمز شدهاست.[۵] رامهرمز محل احتمالی سلوکیهٔ هدیفون است که تا پایان حیات الیماییان و ظهور ساسانیان اهمیت خود را حفظ کرد.[۶] در جغرافیای تاریخی قدمت رامهرمز را بیش از ۱۰۰۰۰ سال میدانند [نیازمند منبع] و پیدایش قدیمیترین تمدن بشری در شوش و منطقه انشان مشخص گردیده و در دوران هخامنشیان و اشکانیان و ساسانیان نه تنها بر عظمت منطقه افزوده گشت، بلکه شهرهایی نیز در آن دوران ایجاد شده که بدون شک رامهرمز یکی از آن شهرها بودهاست. ویرانههای «اسک» بین راه رامهرمز و ارجان در راه بهبهان و ویرانههای طاق نصرت به جای مانده از دوره ساسانی در شهر رامهرمز، گذشته پرشکوه تاریخی آن را نشان میدهد. در قرن ۴ هـ. ق رامهرمز به سبب کرم ابریشمی که در آن به عمل میآمد و به دیگر نقاط صادر میشد شهرت جهانی داشت. کتابخانه فرقه معتزله در این شهر بودهاست.
اصطخری میگوید: در رامهرمز پارچههای ابریشمی میبافند و به بسیاری از شهرها میبرند. میگویند مانی پیشوای دینی نامدار در این شهر کشته و به دار آویخته شدهاست و نیز گویند وی در این شهر در مجلس بهرام گور به مرگی حتمی در گذشت و سپس سرش را از تن جدا کردند و گفتند او را کشتهایم. ابن البشار میگوید: رامهرمز قصبه بزرگی است و بازارهای بسیار و پر نعمت دارد. مسجد جامع زیبایی دارد که در گرد آن بازارهای آبادی برپا بوده و از عضدالدوله دیلمی است. تمام این بازار سنگفرش، مسقف، پاکیزه، زیبا و روشن است. او همچنین به وجود کتابخانهای در این شهر اشاره میکند و اهمیت و بزرگی آن را با کتابخانهٔ بصره مقایسه میکند.[۷]
مؤلف ابن مفرغ گوید: معنی رام در عنوان رامجرد گفته شد و هرمز نام روز اول از هر ماه فارسیان میباشد و نام فرشتهای که مصالح آنروز در دست اوست و نام ستاره مشتری و نام پسر انوشیروان و نام ربالارباب نیز باشد و معنی رامهرمز شاد و خرمآباد هرمز، از گرمسیرات فارس، در میانه شمال و مغرب شیراز افتادهاست. درازای آن از معدن نفت سفید تا قریه جولکی بیست و یک فرسنگ، پهنای آن از شاروین تا قلعه شیخ هفت فرسنگ است و محدود است از جانب مشرق بنواحی بهمئی و از سمت شمال بنواحی بختیاری و از سوی باختر و جنوب، به نواحی بلوک فلاحی. تابستانش گرم است و درختان سردسیری را جز درخت گردو بخرمی پروراند. خرما و نارنج و لیمو و ترنج و سایر درختانش در ضخامت و بلندی ضربالمثل است. بیشتر درخت صحرا و دامنه کوهستان رامهرمز درخت کنار است. کشت و زرعش گندم و جو و برنج و پنبه و کنجد و نخود و عدس و ماشک و لوبیای سفید است. آبش از چندین رودخانهاست که همه را از میان بلوک رامهرمز گذار است و زمینش چنان شیب دارد که یکنفر بیلدار در همه جا میتواند آب را از رودخانه جدا کند و چون آب رودخانه را به جداول آورند چنان به سرعت میرود که گل و لای در جدول نماند و هر ساله این جدولها نیازمند تنقیه نباشد و شکار صحرای رامهرمز آهو و دراج است که گویا تخم این دو جانور را پاشیدهاند و کهره آهو و جوجه دراج روییدهاست. مرغ دراج رامهرمز با گنجشک جای دیگر برابری دارد. برف تابستانه کوهستانش بیمحافظت تا سال دیگر میماند.[۸]
جغرافیا
شهرستان رامهرمز با ۳۲۵۷ کیلومتر مربع مساحت در خاور استان خوزستان واقع شده، که از شمال به شهرستانهای ایذه، مسجد سلیمان و شوشتر، از خاور به بهبهان و استان کهگیلویه و بویراحمد، از باختر به شهرستان اهواز و از جنوب به شهرستان بندر ماهشهر محدود است. مرکز آن شهر رامهرمز است که با ۳/۷ کیلومتر مربع مساحت در ۱۰۰ کیلومتری خاور اهواز بین ۳۱ درجه و ۱۶ دقیقه پهنای شمالی و ۴۹ درجه و ۳۷ دقیقه درازای خاوری نسبت به نصفالنهار گرینویچ قرار دارد و بلندی آن از سطح دریا ۱۶۰ متراست. آب و هوای رامهرمز گرم بوده و رودخانه جراحی از خاور رامهرمز میگذرد.
رامهرمز بر سر چهار راهی قرار گرفتهاست. راه آسفالته به سوی جنوب خاوری به درازای ۹۰ کیلومتر تا بهبهان، راه آسفالته به سوی شمال خاوری به درازای ۵۷ کیلومتر تا باغملک (جانکی)، راه آسفالته اصلی به سوی جنوب باختر تا راه اصلی آسفالته اهواز به بندر ماهشهر به درازای ۳۹ کیلومتر، راه اصلی به سوی شمال باختری به درازای ۱۵ کیلومتر و فاصله هوایی شهرستان رامهرمز تا تهران ۵۵۲ کیلومتر است. شهرستان رامهرمز، در سال ۱۳۸۵ جمعیتی بالغ بر ۱۲۳۹۳۰ نفر را که در ۲۵۷۱۸ خانوار میزیستند، در خود جای دادهاست.[۹]
مردمشناسی
رامهرمز از لحاظ قومی شهر متنوعی است. مطالعات تاریخی و جامعه شناختی نشان میدهد این شهر همواره محل تلاقی فرهنگهای مختلف بودهاست. شهر رامهرمز از لحاظ فرهنگی پیوندخورده با شهرهای خوزی شوشتر، دزفول، بهبهان و هندیجان دانسته شده است.[۱۰] رامهرمز در سال ۱۳۱۶ به عنوان شهر از سوی وزارت داخله شناخته شد و تا پیش از آن به همراه بهبهان به عنوان جزئی از ولایت فارس مطرح بودهاست. این شهر تماماً گرمسیر است اگرچه در شمال و شرق آن در حوالی پتک جلالی و ابوالفارس دمای هوا کمی تعدیل میشود. رامهرمز از حیث تنوع اقوام ساکن در آن، در شرق خوزستان منحصر به فرد است؛ زیرا از یک سو برای سالیان متمادی سرحدات جنوبی بختیاری و بهمئی بودهاست و از سوی دیگر مقصد مهاجرت طوایف و تیرههای مختلف کهگیلویه، قشقایی و اندکی عرب بودهاست. منسوب به این شهر را رومزی میگویند. جمعیت رامهرمز در سرشماری سال ۱۳۳۵ حدود ۷۰۰۰ نفر بودهاست که در سال ۱۳۷۵ و با آهنگ رشد متوسط سالیانه حدود ۴ درصدی به به ۳۷۲۲۱ نفر رسیده است.
از چهرههای نامآشنا و مشهور رامهرمز میتوان به سلمان فارسی، قدمعلی سرامی، ابو یحیی زکریا محمد رامزی، ابن خلاد رامزی، ابو عبدالله رامزی، ابن مفرغ، ابو طاهر بن احمد بن فضل رامزی، ابو علی محسن ابن علی، حیدر بهمنی، حبیبالله معلمی، عبدالله ویسی، صالح حردانی، ، صابر حردانی، سید علی موسوی نور، پورشهریار رامهرمزی (ناخدا دریا) و عبدالجلیل کلانتر هرمزی اشاره کرد.
زبان
مردم بومی شهر رامهرمز به گویش رامهرمزی (رومزی) یکی از گویشهای زبان فارسی صحبت میکنند[۱۱][۱۲] [۱۳] به زبان لری و عربی نیز در این شهر سخن گفته میشود.[۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸]
جاذبههای گردشگری
- یدون کبوتری
- قلعه داودختر (واقع در پاچکوه)
- قلعه امیر مجاهد
- قلعه یزدگرد
- شهر مختارک
- عمارت صمیمی
- روستای زیبای چم هاشم قلعه دهقان
- تل مَشتانه (بر وزن مستانه) در بنه ردس تل گارا در بنه قیطاس تل قبری در بنه قیطاس
- تشکوه رامهرمز (کوه آتشین)
- روستای جوکنک
- چشمههای قیر ماماتین (خون اژدها)[۱۹] یا دره قیر
- کنارستان سیفرج روستای بنه کاعلیخان (ابوذر)
- تل گِصِر
- چشمه سه بردی
حیات وحش و زیستگاها
رامهرمز از دیرباز زیستگاه آهو بودهاست چنانچه مؤلف کتاب فارسنامه ناصری آوردهاست:شکار صحرای رامهرمز آهو و دراج است که گویا تخم این دو جانور را پاشیدهاند و کهره آهو و جوجه دراج روییدهاست. اکنون منطقه حفاظت شده دیمه رامهرمز بیش از بیست راس آهو وجود دارند. دشت دیمه رامهرمز زیستگاه مناسبی برای گونه آهو میباشد که با توجه به مطالعات انجام شده توسط کارشناسان اداره کل حفاظت محیط زیست این مکان برای احیاء گونه آهو مناسب میباشد. این آهوان زیبا در زمینی به مساحت ۱۰۰ هکتار که فنس کشی شدهاست، زندگی و زاد آوری میکنند.[۲۰]
بیشه زارهای مارون
در حاشیهٔ رودخانهٔ زیبای مارون بیشهزارهای سرسبز و خرم با درختان بید، بنگر، گز و کنار چشماندازهای زیبا و بکری را به وجود آوردهاند. در این جنگلها پرندگان وحشی زیادی نظیر دراج، تیهو، مرغابی، بلبل و کبوترهای وحشی زندگی میکنند. همچنین حیواناتی مانند گراز، روباه، شغال، گرگ، گربه وحشی و خرگوش در این بیشه زارها زیست میکنند. این رودخانه به علت پرآب بودن در فصول سال طبیعتی دلنشین و جذاب دارد که میتواند محل مناسبی جهت تفریح و تفرج باشد. این بیشهزارها از روستاههای شاه ابوالقاسم، بنه عباس، سلطان آباد، بنه قیطاس، بن رشید لپویی تا زویدی ادامه دارند.[۲۱]
دشت دیمه
منطقه حفاظت شدهٔ دشت دیمه رامهرمز در ده کیلومتری جاده رامهرمز به رامشیر قرار دارد، و مساحت آن صد هکتار است. در این دشت بیش از پنجاه راس آهو زیست میکنند. همچنین یک جفت غزال عربی اهدایی امیر قطر به ایران در این منطقه رهاسازی شدهاند که نخستین نوزاد خود را در این دشت به دنیا آوردهاند.[۲۲]
گنجینه جوبجی
این گنجینه در سال ۱۳۸۶ به شکل اتفاقی و حین خاکبرداری شرکت آب و فاضلاب خوزستان در یک محوطه ۲۵۰۰ ساله در روستای جوبجی رامهرمز پیدا شد. قدمت این گنجینه که بخشی از آن با عنوان گنجینه جوبجی در موزه ایران باستان نیز به نمایش گذاشته شدهاست، به دوره عیلامی میرسد. خبر پیدا شدن تکههای طلا توسط یکی از مسئولان شرکت پیمانکار «وشاق» به اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری رامهرمز داده میشود.
با توجه به تاریخی بودن این منطقه، پیش از کشف قطعات طلا و سفال، اداره میراث فرهنگی رامهرمز عملیات خاکبرداری شرکت آب و فاضلاب را متوقف کرده بود اما این شرکت چند روز بعد دوباره فعالیت خویش را آغاز کرد که به این کشف منجر شد. خاکبرداری به وسیله بیلهای مکانیکی به کشف ۵۰۰ سکه، دستبند و قطعات طلا و قطعات بسیار زیاد سفال منجر میشود که خیل عظیمی از مردم را به این منطقه میکشاند.[۲۳]
تل گِصِر
یکی از آثار تاریخی شاخص استان خوزستان است. این تپهها آثاری از دورههای پیش از تاریخ و تاریخی در خود جای دادهاند. تل گسر و روستای ان در شمال غربی و ۲۰ کیلومتری رامهرمز قرار دارد.
در دورههای قبل از انقلاب و بعد از انقلاب، این تپههای تاریخی مورد کاوش باستان شناسان متعددی قرار گرفتهاست.
حفاری توسط مک کاون باستانشناس آمریکایی از مؤسسه شرقی شیکاگو در سال ۱۹۴۷ میلادی از اولین حفاری هاست. این حفاریها بعدها توسط کاوشگران زیادی از داخل و خارج از کشور ادامه یافت.
تپههای تاریخی تل گِصِر در سال ۱۳۹۵ توسط مشاور اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان تعیین عرصه و حریم شد.
قهرمان ورزشی رامهرمز
این شهر قهرمان جهان و آسیایی دارد
سید علی موسوی نور
قهرمان مسابقات آسیایی کاراته. [۲۴]
رضا دهدار
قهرمان جهان در وزنهبرداری است.
منابع
- ↑ «نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵ استان خوزستان اعلام شد».
- ↑ «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۵، جمعیت تا سطح آبادی بر حسب سواد» (به لری). وبگاه رسمی مرکز آمار ایران. بایگانیشده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۱۱. دریافتشده در ۱۶ دی ۱۳۸۷.
- ↑ «انتقال روزانه بیش از نیم میلیون بشکه نفت خام از میدان نفتی مارون». خبرگزاری مهر. ۲۶ فروردین ۱۳۹۴.
- ↑ «رامهرمز». لغتنامه دهخدا. بایگانیشده از اصلی در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۴. دریافتشده در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۳.
- ↑ معجم البلدان تألیف یاقوت حموی
- ↑ یعقوب محمدیفر (بهار ۱۳۹۶)، «مروری بر مطالعات الیمایی»، ] پژوهشهای باستانشناسی ایران، ش. ۱۲، ص. ۱۶۶، بایگانیشده از اصلی در ۴ مه ۲۰۲۱، دریافتشده در ۴ مه ۲۰۲۱
- ↑ اصطخری, ابواسحاق ابراهیم، به اهتمام ایرج افشار (1368). مسالک و ممالک. تهران: علمی و فرهنگی.
- ↑ فارسنامه ناصری
- ↑ فرمانداری رامهرمز
- ↑ «گویش رامهرمزی،نورالله گرشاسبی،جلد۱(ص۶۸)» (PDF).
- ↑ «ایرانیکا گویش های خوزستان».
- ↑ «iranicaonline.orgarticleslori-d».
- ↑ «گویش رامهرمزی،نورالله گرشاسبی،جلد۱(ص۶۸)» (PDF).
- ↑ «LORI DIALECTS – Encyclopaedia Iranica». web.archive.org. ۲۰۱۴-۰۹-۲۴. بایگانیشده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۴. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۲-۱۲.
- ↑ خانلری، پرویز، زبانشناسی و زبان فارسی، تهران: انتشارات توس، چاپ ششم، 1373.
- ↑ حسین یوسفی فرهنگ عامیانهٔ مردم رامهرمز، قم: نشر مقام محمود، چاپ اول، 1387.(ص ۲۲،۲۳).
- ↑ گویش رامهرمزی، نورالله گرشاسبی، جلد۱(ص۶۸).
- ↑ گویش رامهرمزی، نورالله گرشاسبی، چاپ اول (ص۶۸).
- ↑ «ثبت چشمههای قیر، تشکوه و مهمانخانه اعراب در فهرست میراث ملی». سایت خوزنیوز.
- ↑ «اولین آهوی دشت رامهرمز به دنیا آمد». مرجع حیات وحش ایران. بایگانیشده از اصلی در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۳. دریافتشده در ۱۹ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ پایگاه اینترنتی میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان
- ↑ مرجع حیات وحش ایران
- ↑ «میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان - آرامگاهی از خاندان شوتورَ نهونته پسر ایندَد». بایگانیشده از اصلی در ۲۵ مارس ۲۰۱۲. دریافتشده در ۱۳ دسامبر ۲۰۱۱.
- ↑ «سید علی موسوی نور قهرمان آسیا شد».
پیوند به بیرون
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png)