گتوند

گتوند گتند
کشور	ایران
استان	خوزستان
شهرستان	گتوند
بخش	مرکزی
مردم
جمعیت	۶۵٫۴۶۸
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۶۵ متر
اطلاعات شهری
پیش‌شماره تلفنی	۰۶۱۳۶۳۲
وبگاه	شهرداری گتوند
تابلوی خوش‌آمد به شهر
گتوند روی نقشه ایران ۳۲.۲۴۳۶°شمالی ۴۸.۸۱۲۸°شرقی / 32.2436; 48.8128

گُتوَند از شهرهای استان خوزستان است. این شهر مرکز شهرستان گتوند است و در سال ۱۳۹۵، تعداد ۶۵٫۴۶۸ نفر جمعیت داشته‌است.

گتوند پیش از این در بخش گتوند شهرستان شوشتر قرار داشت که با ارتقاء بخش گتوند به شهرستان، تقسیمات کشوری آن نیز تغییر کرد. شهرستان گُتوند یکی از شهرستانهای استان خوزستان است. مرکز این شهرستان شهر گتوند است. این شهرستان در آخرین سرشماری، تعداد ۶۵٫۴۶۸ نفر جمعیت داشته‌است.

شهرستان گُتْوَنْد' در شمال شهرستان شوشتر قرار دارد و دارای دو ناحیه دیمچه و عقیلی است. بخش عقیلی خاکی حاصلخیز دارد. همچنین گتوند دارای یک سد تنظیمی به نام سد گتوند و یک سد بزرگ برای تولید انرژی و ذخیره‌سازی آب بنام گتوند علیا است.

مردم این شهر به گویش گتوندی که وجوه اشتراک زیادی از لحاظ لغوی با گویش بختیاری و همچنین گویش شوشتری دارد، تکلم می‌کنند.

شهرها و بخش‌ها

• بخش مرکزی
  • دهستان کیارس

شهرها: گتوند، جنت مکان، سماله، ترکالکی، صالح شهر

• بخش عقیلی

این شهرستان در مختصات جغرافیایی ۴۸ درجه و ۳۴ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۲۱ دقیقه طول شرقی و ۳۲ درجه و ۴ دقیقه تا ۳۲ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی قرار دارد و در سال ۱۳۹۱ دارای ۲ بخش، ۵ شهر و ۱دهستان می‌باشد.

مردمان گتوند

شامل سه بخش بنامهای بخش اول شامل _ سه رِیکَه که خود سِرِیکَه شامل حُنه خواجه (خواجه باجول موگویی)حُنه خلف (بساک بُزی)، حنه حسنَلی. سُوزه و حنه حسینلی (بساک بزی)، حُنه صفر تقی، حُنه حیدر (شیاس موگویی) حُنه اُستا (سله چین موگویی) حُنه ماجِنی (اصالتا لرستانی) حُنه کَربِلی اصالتاً لرستانی چگینی) وبخش دوم مردم گتوند سه محل شامل لیاسی (الیاسی)، اولاد صادق، اولادطیب، اولاد ملا احمد، محله امین (اصالت سرلک موگویی) دریشوندها اصالتاً لرستانی هستن، حُنه کاید اصالتاً (دره کایدی زلکی)، صالح وند و بخش سوم مردم گتوند شامل خاندان مال بال یا محله بالا که شامل اولاد نادعلی شاپوری و اولاد شامسیر و اولاد جهانبخشی می‌باشد طوایف بخش عقیلی عبارت اند از:

تیره‌های مختلف بختیاری، مهاجرین لرستانی و اصفهانی و اعراب، این طوایف عموماً عبارتند از: حاجیون، بهداروند، بلیوند، گله، تردی، بامدی، بابادی، موری، منجزی، زلکی، کایدانی، اورک، دهناشی، مش مرداسی، آل جمالی، گشتل، اسیوند، سومالی، زنگنه، قره باغی، شیاسی، سله چین، عرب طریفی، عرب کمری، سواری، بوعذار، سادات (حسینی، موسوی، رحیم پور)، غرباوی، بوغنیمه، فروزنده، مرمزی، شایسته، فیلی، شریفی، خطروشی، مهاجرین لرستانی، جعفری، حسنی، سهرو (سهرابی) و غیره. عربهای منطقه در زمان جنگ ایران وعراق به گتوند مهاجرت کردنند وعمدتا از شهرهای هویزه وبستان هجرت کرده‌اند.

و همچنین طایفه سالاروند که درگذشته در گتوند بوده‌اند که در آنجا ازگتوند به سمت کول رآد ،قشلاق ییلاق می‌کرده‌اند ولی اکنون دراستان لرستان زندگی می‌کنند و قابل ذکر است که بزرگترین تیره آن خواجه می‌باشد و احتمالاً با خواجه موگویی مربوط است.

محله‌های گتوند شامل سه محل، سریکه و محله بالا است.

رسوم

برخی رسومات از جمله شادی و عزا به مانند اکثر قوم بختیاری انجام و رعایت می‌شود

روزه شاه پریان: همه ساله خانم‌ها دریکی ازشنبه یا چهارشنبه‌های ماه رجب نمازشاه پریان را با آدابی خاص به جامی آورند و شکر کنجدهای متبرک شده را به همسایگان هدیه می‌دهند، در این روز روزه می‌گیرند

هنگام فوت شخصی در این شهر همه مردم شهر برای تشیع پیکره متوفی گردم هم می‌آیند و به همراه تشیع جنازه موسیقی فولکریک و بسیار غمگینی به همراه خواننده‌ای محلی مراسم خاکسپاری انجام می‌گردد بیشتر شعرهای خواننده محلی در خصوص صبر و استقامت خانواده داغدار و بزرگی و شکوه متوفی می‌باشد

در مراسم شادی رقص دستمال بازی و چوب بازی بختیاری همراه با تشمال (ساز و دهل) اجرا می‌شود همچنین در شب سوم عروسی میهمانان هدایایی به عروس می‌دهند.

مهاجرت معکوس وتوسعه معکوس در بخش کشاورزی

از قدیم به سبب نبود امکانات رفاهی اولیه مهاجرت معکوس در این شهر رواج داشته ولی این موضوع پس از اتمام پروژه سد گتوند علیا بسیار شدت گرفت و باعث کوچ کارگران فصلی به شهرهای دور شد، علت دیگر این مهاجرت‌ها شور شدن آب کارون پس از بکارگیری شتاب زده و تبلیغاتی سد گتوند علیا بود! در قدیم حتی اقداماتی برای انتقال آب شیرین و بی‌ضرر گتوند به شهر آبادان بصورت هرچند اولیه انجام شده بود ولی امروزه آب این شهر به شدت شور شده و تا چندسال آینده تمام زمین‌های این شهر به شوره زار تبدیل خواهد شد و بخش قابل توجه‌ای از خانواده‌های این شهر که در بخش کشاورزی مشغول به کار هستند بیکار و بی سرمایه خواهند شد و آینده‌ای بسیار تار در انتظار مردم این شهر خواهد بود! مشکل دیگر این شهر عدم بومی بودن اکثریت مسئولان تراز اول این شهر می‌باشد که در مواردی باعث بروز مشکلاتی نظیر بیکاری جوانان بومی و… شده

میراث فرهنگ ملی

۱- آرامگاه استاد ادب و شاعر دکتر قیصر امین پور ۲- پژوهشسرای دکتر امین پور ۳- گلزارشهدای دفاع مقدس ۴- یادبود شهدای گمنام

رودخانه‌ها

دو رودخانه در این منطقه جریان دارد یکی رودخانه بزرگ کارون که از کوه‌های بختیاری سرچشمه گرفته و در ابتدای ورود به جلگه خوزستان به شمال گتوند می‌رسد که توسط سد عظیمی مهار شده و زمین‌های بخش مرکزی و بخش عقیلی را آبیاری نموده و کانال عظیم منشعب از آن جهت تأمین آب مصرفی شرکت کشت و صنعت کارون و صنایع جانبی آن نیز به سمت دیمچه روان است.

رودخانه شور یکی دیگر از رودهایی است که در جنوب گتوند از کارون جدا می‌شود و بعد از طی مسافتی در خاک عقیلی و گذشتن از جنوب روستای دشت بزرگ از سمت جنوب شرقی وارد دهستان جهانگیری از توابع شهرستان مسجدسلیمان می‌شود. از این رودخانه با مهارت خاصی نمک تولید می‌کنند در منابع قدیم این رود به شور زن مرده یا زنگ مرده مشهور است.

آثار و بناهای تاریخی

• قلعه رستم (شیخ سلیمو)
• تپه باستانی چغا
• گچ سنگی
• آسیابهای راک
• سنگ اژدها (برد اژدها)
• کوه طبل خانه
• دخمه‌ها (خرفخانه‌ها)
• گلو گرد

ریشه نام

گُت به معنای بزرگ است. گتوند به معنی «از تبار بزرگ» یا «وابسته به بزرگ» یا " بزرگ زادگان " است.همچنین ممکن است که این نام برگرفته از نام اقوام قدیمی ساکن کوه‌های زاگرس یعنی اقوام گوتی باشد. آنچه مسلم است، ساکنان فعلی گتوند در گذشته‌ای نچندان دور در این منطقهٔ قدیمی ساکن شده‌اند.

وند در زبانهای لری و فارسی و در گویشهای مختلف برای معرفی یک خاندان یا قوم استفاده می‌شود. همچنین گتوند دارای یک اردوگاه اسکان آوارگان خارجی تحت نظارت سازمان ملل بوده می‌باشد (شهرک شهید بنی نجار) که جمعیت ۲۵۰۰ نفری از آوارگان افغانستان و حدود ۲۰ نفری از آوارگان عراقی را میزبانی می‌کند

منابع

• مختصات و ارتفاع، نام شهردار

پیوند به بیرون

سد گتوند علیا