نیروهای دفاعی اسرائیل اعلام کردند که در طول عملیات سپر آهنین ۹۹٪ پرتابههای ایرانی رهگیری و منهدم شدهاند.[۲۳] با این حال، بعداً، یک مقام ارشد آمریکایی اظهار داشت که حداقل ۹ موشک ایرانی به دو پایگاه هوایی اسرائیل اصابت کرده است.[۸] برخی از موشکهای بالستیک در فضا توسط سامانه پیکان سرنگون شدند.[۲۴] اطلاعات اولیه حاکی از آن بود که تنها چند موشک ساقط نشدند. یکی از آنها آسیب جزئی به پایگاه هوایی نواتیم در جنوب اسرائیل وارد کرد که همچنان عملیاتی بود.[۲۵][۲۶][۲۷] در اسرائیل، یک دختربچه ۷ ساله بادیه نشین، توسط بخشی از موشک مورد اصابت قرار گرفت و مجروح شد.[۱۳] سی و یک نفر دیگر یا در حین هجوم به مناطق حفاظت شده صدمات جزئی متحمل شدند یا به دلیل اضطراب تحت درمان قرار گرفتند.[۱۴] اردن گزارش داد که تعدادی ترکش در قلمرو آن سقوط کرده است که خسارت یا جراحت قابل توجهی در پی نداشته است.[۲۵][۲۶]
چندین کشور در خاورمیانه[note ۲] حریم هوایی خود را چند ساعت قبل از حمله ایران به اسرائیل در نیمه شب ۱۳ آوریل ۲۰۲۴ بستند. حمله جمهوری اسلامی ایران شامل حدود ۱۷۰ پهپاد، بیش از ۳۰ موشک کروز و بیش از ۱۲۰ موشک بالستیک بود. اسرائیل از پیکان ۳ و سیستمهای فلاخن داوود برای سرنگونی پرتابهها استفاده کرد.[۲۸][۲۹] نیروی هوایی و نیروی دریایی آمریکا، بریتانیا، فرانسه و اردن به سرنگونی پهپادهای ایرانی کمک کردند.[۳۰][۳۱] فرانسه که به درخواست اردن مداخله کرد،[۳۲] نیروی دریایی خود را برای ارائه پوشش راداری مستقر کرد.[۳۳][۳۴] اردن اعلام کرد که برای اطمینان از امنیت شهروندان اشیایی را که به حریم هوایی خود پرواز میکردند، رهگیری کرده است.[۳۵]
امیر عبداللهیان گفت ۷۲ ساعت پیش از انجام این حمله به کشورهای همسایه اطلاع داده بوده است. گفته میشود، او از طریق ترکیه به آمریکا اطلاع داده بود که حمله ادامه نخواهد داشت. آمریکا نیز به ایران اطلاع داده بود که عملیات نظامی باید «در محدوده خاصی باشد».[۳۶] در ۱۴ آوریل، نماینده جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل گفت این حملات را میتوان پایان یافته تلقی کرد.[۳۷]
این حمله بزرگترین حمله پهپادی در تاریخ[۳۸][۳۹] و دومین بار پس از حملههای موشکی عراق به اسرائیل در ۱۹۹۱ بود که اسرائیل مستقیماً توسط ارتش یک کشور دیگر مورد حمله قرار میگرفت.[۴۰] حملات ایران، انتقاد سازمان ملل، چندین رهبر جهان و تحلیلگران سیاسی را برانگیخت که هشدار دادهاند ممکن است اقدام ایران تبدیل به یک جنگ منطقهای تمامعیار شود.[۴۱][۴۲][۴۳][۴۴] تعدادی از شخصیتها و تحلیلگران نیز آن را یک حملهٔ شکستخورده نامیدند.[۴۵][۴۶][۴۷]
در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، حماس، یک سازمان شبهنظامی تحت حمایت ایران، حملهای را در جنوب اسرائیل انجام داد که منجر به کشته شدن ۱٬۲۰۰ نفر شد.[۴۸] اسرائیل با آغاز تهاجم مداوم اسرائیل به نوار غزه پاسخ داد که به گفته وزارت بهداشت غزه، در ۶ ماه نخست این رویداد، بیش از ۳۳٬۰۰۰ نفر فلسطینی کشته شدهاند،[۴۹] و طی آن ایران اسرائیل را به ارتکاب نسلکشی علیه فلسطینیان متهم کرده است.[۵۰][۵۱]
پس از ۷ اکتبر، حزبالله لبنان که تحت حمایت ایران بود، حمله به شمال اسرائیل را آغاز کرد.[۵۲] بیش از ۴٬۴۰۰ حادثه خشونتآمیز بین حزبالله و اسرائیل از آغاز جنگ ثبت شده است[۵۳] و تقریباً صد هزار اسرائیلی از ابتدای درگیری از شمال اسرائیل تخلیه شدهاند.[۵۴]
در ۱ آوریل ۲۰۲۴، ساختمان ضمیمه کنسولگری ایران در مجاورت سفارت ایران در دمشق، مورد حمله هوایی اسرائیل قرار گرفت و ۱۶ نفر از جمله سردار سرتیپمحمدرضا زاهدی، از فرماندهان ارشد نیروی قدسسپاه پاسداران انقلاب اسلامی (سپاه) و هفت افسر دیگر سپاه کشته شدند. بلافاصله پس از حمله، ایران عهد انتقام گرفت.[۵۵] گزارشهایی نشان میداد این انگیزه بالقوه برای حمله هوایی است.[۵۶] ایران ادعا کرد که این ساختمان بخشی از محوطه سفارت است، در حالی که اسرائیل مدعی بود که این ساختمانی است که توسط سپاه پاسداران استفاده میشود و در خارج از محوطه حصارکشی شده سفارت قرار دارد.[۵۷][۵۸] بسیاری از کشورها و سازمانهای بینالمللی این حمله را محکوم کردند. ایالات متحده آمریکا دخالت یا اطلاع قبلی را رد کرد.[۵۹]
در هفتههای قبل از حمله، ایالات متحده، فرانسه، آلمان و بریتانیا همگی به ایران هشدار دادند که به اسرائیل حمله نکند و اعلام کردند که چنین حملهای تشدید بزرگی خواهد بود و میتواند به پاسخ نظامی غرب علیه ایران منجر شود.[۶۰][۶۱][۶۲] ایران توسط اسرائیل هشدار داده شد که چنین حملهای میتواند به پاسخ نظامی مستقیم اسرائیل در خاک ایران منجر شود.[۶۳] گزارش شده است که عربستان سعودی، امارات متحده عربی، عمان و کویت اقداماتی را برای جلوگیری از استفاده آمریکا از پایگاههای خود در قلمرو خود برای حمله احتمالی علیه ایران انجام دادند.[۶۴][۶۵] در اوایل آوریل ۲۰۲۴، ایران تهدید کرد که در صورت مداخله برای دفاع از اسرائیل، به پایگاههای نظامی ایالات متحده حمله خواهد کرد.[۶۶][۶۷] ساعاتی پیش از این حمله، کشتی MSC Aries وابسته به اسرائیل در نزدیکی تنگه هرمز از سوی نیروی دریایی سپاه توقیف شدهبود.[۶۸]
همزمان با بالا گرفتن رویارویی نظامی جمهوری اسلامی و اسرائیل، شرکت هواپیمایی لوفتهانزا روز جمعه ۲۴ فروردین تعلیق پروازهای خود از مبدأ و به مقصد تهران را تا روز پنجشنبه ۳۰ فروردین تمدید کرد.[۶۹] کیالام هلند پروازهایش را بر فراز آسمان ایران و اسرائیل تا اطلاع ثانوی تعلیق کرد. شرکت هواپیمایی استرالیایی کانتاس اعلام کرد به دلیل تشدید تنشهای ایران و اسرائیل، پروازهای مستقیم خود از پرت به مقصد لندن را متوقف میکند و این پروازها از این پس، با یک توقف در سنگاپور صورت خواهد گرفت.[۷۰]
شرح حمله
آمادگی اولیه برای حمله
برای آماده شدن برای حمله، اسرائیل، در کنار عراق، اردن، لبنان، سوریه و کویت، حریم هوایی خود را در ۱۳ آوریل بست، و حریم هوایی ایران فقط به روی پروازهای VFR بسته شد.[۷۱][۷۲][۷۳] مصر نیز اعلام کرد پدافند هواییاش در حالت آماده باش بالا قرار دارد.[۷۴]
حزبالله اعلام کرد که دهها راکت را با استفاده از راکت انداز گراد به یک سایت دفاع هوایی اسرائیل در بلندیهای جولان اشغالی شلیک کرده است. این گروه گفت که حمله اندکی پس از نیمه شب به وقت محلی صورت گرفت.[۴]
پرتاب موشک و پهپاد
در بامداد ۱۳ آوریل ۲۰۲۴، ایران یک حمله موشکی و پهپادی به اسرائیل انجام داد و در میان دیگر مسیرهای تأیید نشده، سایتهایی را در بلندیهای جولان و منطقه آراد و دو پایگاه هوایی در صحرای نگب را هدف قرار داد.[۷۵][۷۶][۷۷][۷۸] این حمله عملیات وعده صادق نامگذاری شد.[۷۹][۸۰]
طبق گزارش واشینگتن پست، این حمله از بیش از ۲۰۰ موشک و پهپاد تشکیل شده بود[۷۶][۷۷][۸۱][۸۲][۸۳] و به ادعای ایرنا شامل موشکهای بالستیک بود.[۸۴]سیانان و رویترز هردو گزارش دادند که بیش از ۳۰۰ پرتابه به سمت اسرائیل پرتاب شده است.[۸۵][۸۶] ارتش اسرائیل میگوید ایران ۱۷۰ پهپاد، ۳۰ موشک کروز و ۱۲۰ موشک بالستیک پرتاب کرده است.[۸۷] به گفته دانیل هاگاری، سخنگوی ارتش اسرائیل، تقریباً ۳۵۰ موشک از ایران، عراق، لبنان و یمن به اسرائیل شلیک شد.[۸۸]
به گفته محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، اهداف اولیه شامل پایگاه هوایی نواتیم که اسرائیل از آنجا به کنسولگری ایران حمله کرد و همچنین مرکز اطلاعاتی در بخش تحت اشغال اسرائیل در جبلالشیخ که اطلاعات را تأمین میکرد، بود. این عملیات به حمله تلافی جویانه علیه حمله اسرائیل به کنسولگری ایران محدود شد.[۸۹][۹۰] اهداف دیگر شامل پایگاه هوایی رامون در جنوب اسرائیل،[۹۱]تلآویو و دیمونا، که محل استقرار یک تأسیسات هسته ای است بودند.[۹۲] به گزارش خبرگزاری تسنیم و به نقل از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تاکتیک مورد استفاده شامل اشباع کردن گنبد آهنین و فلاخن داوود با موج اول صدها پهپاد انتحاری شاهد ۱۳۶ بود تا راه را برای دهها موشک بالستیک در موج دوم باز کند.[۹۳]
پدافند اسرائیل
رئیس ستاد کل ارتش، ستوان هرتزل لوی، در حال انجام ارزیابی موقعیتی در مرکز عملیات نیروی هوایی اسرائیل.
اسرائیل از سیستمهای پیکان ۳ و فلاخن داوود برای سرنگونی سلاحهای وارده استفاده کرد،[۲۸][۲۹] و سیستمهای هدایت الکترونیکی را برای مختل کردن ناوبری موشک مختل کرد.[۹۴] بسیاری از پهپادها هنگام پرواز بر فراز سوریه سرنگون شدند.[۹۵] اسرائیل گفت که ۹۹٪ از سلاحها را با موفقیت رهگیری کرده است.[۹۶]
در حدود ساعت ۲:۰۰ بامداد به وقت محلی در ۱۴ آوریل، صدای انفجار در اورشلیم شنیده شد، در حالی که آژیرهای حمله هوایی در سراسر اسرائیل، کرانه باختری و دریای مرده به صدا درآمد. معلوم نیست این انفجارها رهگیری توسط گنبد آهنین بوده یا حملات موشکی.[۹۷] بعضی از موشکهای ایرانی نیز بالای مسجدالاقصی رهگیری شدند.[۹۸]
جتهای ارتش اسرائیل اهداف نظامی در جنوب لبنان متعلق به نیروهای حزبالله رضوان را هدف قرار دادند.[۹۹]
کمکهای پدافندی به اسرائیل
ایالات متحده دفاع چندملیتی اسرائیل از شمال عراق تا جنوب خلیج فارس را از مرکز عملیات هوایی ترکیبی در پایگاه هوایی العدید قطر هماهنگ کرد.[۱۰۰] ایالات متحده، بریتانیا و اردن نیز از نیروهای خود برای رهگیری پرتابههای ایران استفاده کردند[۱۰۱][۱۰۲] و فرانسه نیز نیروی دریایی خود را برای ارائه پوشش راداری مستقر کرد.[۱۰۳] یک منبع ناشناس از آل سعود گفت که عربستان سعودی به طور خودکار هر موجود مشکوکی را که حریم هوایی این کشور را نقض کند رهگیری کرده است.[۱۰۴] بر اساس گزارش وال استریت ژورنال، کشورهای حوزه خلیج فارس مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی اطلاعاتی را که شامل اطلاعات ردیابی راداری میشد، قبل از حمله پهپادی ایران با آمریکا و اسرائیل به اشتراک گذاشتهاند.[۱۰۵][۱۰۶][۱۰۷]
رئیس فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا در ۱۱ آوریل برای هماهنگی دفاع هوایی به اسرائیل رفت.[۱۰۸][۱۰۹] سنتکام اواخر روز بعد گزارش داد که نیروهای ایالات متحده بیش از ۸۰ پهپاد تهاجمی یک طرفه و حداقل ۶ موشک بالستیک را منهدم کردند.[۸۶] سنتکام همچنین گزارش داد که هواپیماهای آمریکایی از خشکی و دریا در پایگاهها شرکت کردند. ناوهای جنگی درگیر نیروی دریایی ایالات متحده، یواساس کارنی (دیدیجی-۶۴) و یواساس آرلی برک هستند که هر دو در دریای مدیترانه مستقر هستند نیز در پایگاهها شرکت کردند.[۱۱۰]
تایفونهاینیروی هوایی سلطنتی اردن تعداد نامشخصی از پهپادهای ایرانی را سرنگون کردند که توسط نخستوزیر بریتانیا ریشی سوناک تأیید شد. این هواپیماها قبلاً در حریم هوایی سوریه و عراق به عنوان بخشی از عملیات «شاید» برای مقابله با داعش در حال عملیات بودند.[۱۱۱][۱۱۲] بریتانیا نیز پشتیبانی اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی ارائه کرد.[۱۱۳]
روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از مقامات فرانسوی ناشناس گزارش داد که فرانسه در حال استقرار تجهیزات دریایی برای کمک به اسرائیل است.[۱۰۳] با این حال، امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه، بعداً اظهار داشت که فرانسه به درخواست اردن در رهگیری پهپادهای ایرانی شرکت کرده است.[۱۱۴]
اردن بین ایران و اسرائیل قرار دارد و پدافند هوایی خود را برای رهگیری پهپادها و موشکهایی که حریم هوایی این کشور را نقض میکردند، آماده کرده بود.[۱۱۵] ایران به اردن نسبت به هرگونه اقدام احتمالی برای حمایت از اسرائیل هشدار داده بود.[۱۱۶] اردن حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای جنگی ایالات متحده و اسرائیل برای رهگیری پهپادها باز کرد.[۱۱۷] ساکنان امان گزارش دادند که در آسمان بالای شهر جرقههایی دیدهاند.[۱۱۸] در منطقه مرج الحمام، ساکنان اطراف بقایای یک پهپاد بزرگ که رهگیری شده بود جمع شدند.[۱۰۲]هاآرتس گزارش داد که نیروی هوایی سلطنتی اردن ۲۰ درصد از هواپیماهای بدون سرنشین پرتاب شده از ایران را سرنگون کرده است.[۱۱۹] اردن اظهار داشت که اقدام نظامی آن اقدامی دفاع از خود در تلاش برای حفاظت از حریم هوایی، قلمرو و شهروندان این کشور است. با این حال، انتقاداتی نسبت به مداخله اردن وجود داشت که آن را به عنوان محافظت از اسرائیل توصیف میکرد.[۱۲۰]
تلفات و خسارات
دیگر منابع
یک مقام ارشد آمریکایی اعلام کرد که پنج موشک بالستیک ایران به پایگاه هوایی نواتیم اصابت کرد و به یک هواپیمای ترابری سی-۱۳۰، یک باند فرودگاه استفاده نشده و انبارهای خالی آسیب رساند. علاوه بر این، چهار موشک بالستیک دیگر پایگاه هوایی رامون را مورد اصابت قرار دادند.[۱۲۱]
منابع ایران
ایران مدعی شد که تاکتیک اشباع با استفاده از پهپادها توانسته است پدافند هوایی اسرائیل را شکست دهد و به پایگاههای مورد استفاده در حمله به کنسولگری ایران آسیب برساند.[۹۳] ایران ادعا کرد که خسارت قابل توجهی به پایگاههای هوایی و یک پایگاه اطلاعاتی در بلندیهای جولان وارد شده است.[۱۲۲]
تلفات جانی
این حمله تلفات جانی نداشته اما یک دختر ۷ ساله بادیهنشین بر اثر اصابت ترکش در منطقه عراد به شدت مجروح شد.[۱۲۳] فرانس۲۴ در گزارشی مدعی شد که ۷ نفر در پی این حملات، مجروح شدند.[۱۲۴] حداقل ۳۱ نفر دیگر، در حین رفتن به مناطق حفاظت شده، یا به دلیل اضطراب، تحت درمان قرار گرفتند.[۱۲۵] طبق تحلیلی در سیانان این حمله شبانه احتمالا به گونهای طراحی شده بود که تلفات حداقلی ولی نمایش حداکثری داشته باشد.[۱۲۶]
خسارات مالی
از مجموع ۱۷۰ پهپاد انتحاری[۱۲۷] و ۳۰ موشک کروز ایرانی که به سمت اسرائیل شلیک شدند، هیچ یک به اسرائیل نرسیده و همگی در خارج از حریم هوایی اسرائیل منهدم شدند.[۱۲۷][۱۲۸][۱۲۹] از ۱۲۰ موشک بالستیک ایرانی نیز برخی توانستند به حریم هوایی اسرائیل وارد شده و با دور زدن سامانههای موشکی به برخی از پایگاههای اسرائیل برخورد داشته باشند.[۱۲۷]
سرتیپ ریم آمینواخ، مشاور مالی سابق رئیس ستاد ارتش اسرائیل، تخمین زد که اسرائیل یک میلیارد دلار آمریکا (۴ تا ۵ میلیارد شیکل) برای دفاع در برابر حملات هزینه کرده است.[۱۳۰][۱۳۱] بر اساس برآورد میدل ایست آی با استناد به برآوردهای نامشخص، تصور میشود که ایران تنها حدود ۱۰ درصد از این مبلغ را برای انجام حملات خرج کرده است.[۱۳۲] بر اساس مصاحبه والاستریت ژورنال با یک محقق مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل، دفاع در برابر حملات برای اسرائیل بیش از ۵۵۰ میلیون دلار هزینه دربرداشته است.[۱۳۳]
پیامدها
در ایران
پس از این حملات، اقتصاد ایران در ساعات اولیه اثرات نامطلوب فوری را تجربه کرد؛ به طوری که نرخ دلار در ایران به بیش از ۷۰ هزار تومان رسید.[۱۳۴]
تظاهرات زنان و کودکان در قزوین در حمایت از حملات ایران در اسرائیلتظاهراتی در شهرهای ایران و نوار غزه[۱۳۵] در حمایت از حملات به راه افتاد.[۱۳۶] تظاهرکنندگان پرچم های ایران و فلسطین را در کنار بنرهایی به اهتزاز درآوردند که روی آن نوشته شده بود «پیروزی خدا نزدیک است». حامیان این حمله تلافی جویانه همچنین در اصفهان ، محل دفن محمدرضا زاهدی و در کرمان در کنار مزار قاسم سلیمانی که در عملیات آذرخش کبود در بغداد کشته شد، تظاهرات کردند. [۱۳۷]
در اسرائیل
عملکرد سامانههای دفاعی اسرائیل در این حمله سبب افزایش ارزش سهام چندین شرکت جنگافزاری اسرائیلی شد.[۱۳۸]
پس از این حمله موشکی از سوی ایران، اسرائیل متعهد شد که علیه ایران انتقام بگیرد.[۱۴۴] به گفته منابع اسرائیلی، اسرائیل قصد داشت اولین گامهای خود را در حمله زمینی در رفح در طول هفته آغاز کند، اما آن را به تعویق انداخت تا پاسخ خود را به حملات ایران به اسرائیل بررسی کند.[۱۴۵] کابینه جنگ اسرائیل در ۱۵ آوریل برای بررسی پاسخ به این حمله تشکیل جلسه داد.[۱۴۶] فرمانده ارتش اسرائیل نیز روز دوشنبه گفت که کشورش به حمله موشکی و پهپادی ایران پاسخ خواهد داد با این حال افزود کشورش قصد دارد در آستانه عید مذهبی، شهروندان اسرائیلی زندگی تقریباً عادی خود را سپری کنند.[۱۴۷]
گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی روز دوشنبه ۱۵ آوریل گفت که نگران حمله احتمالی اسرائیل به تأسیسات هستهای ایران است.[۱۴۸] در ۱۷ آوریل، بنیامین نتانیاهو اظهار داشت که اسرائیل دربارهٔ نحوه انتقامجویی علیه ایران «خود تصمیمگیری خواهد کرد».[۱۴۹]
شش روز پس از این حمله در ۱۹ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۵:۲۳ بامداد (ساعت رسمی ایران)، نیروی هوایی اسرائیل تأسیسات دفاع هوایی درون ایران را هدف حملهٔ هوایی قرار داد. رسانههای ایران از انفجارهای جزئی در نزدیکی اصفهان خبر دادند[۱۵۰] که در آنجا تأسیسات هستهای، مرکز ساخت پهپاد و پایگاه هوایی بزرگی قرار دارد.[۱۵۱]رسانههای دولتی ایران اعلام کردند پهپادهای اسرائیلی که بر فراز منطقه پرواز میکردند توسط نیروی پدافند هوایی ایران سرنگون شدند.[۱۵۲][۱۵۳]
تحلیل و ارزیابی
اولین و بزرگترین حمله به اسرائیل
به لحاظ تاریخی، این اولین حمله نظامی یک کشور دیگر از زمان جنگ ۱۹۷۳ به اسرائیل بود و نخستین بار بود که سامانه دفاعی چند لایه و نحوه همکاری همپیمانان آن به آزمایش گذاشته شد. تا پیش از این سامانه دفاع هوایی گنبد آهنین در ارتباط با نوع خاص موشکهای کوتاهبردی که از غزه و لبنان شلیک میشدند، مورد استفاده قرار گرفته بود.[۱۵۴]
الجزیره معتقد است که ایران دیگر تنها به نیروهای نیابتی خود متکی نیست و اولین حمله خود را از خاک خود به اسرائیل انجام داد، بزرگترین حمله موشکی خود و بزرگترین حمله پهپادی در تاریخ نظامی، هم قدرت بازدارندگی و هم قدرت نرم خود را در جهان اسلام افزایش داده است.[۱۵۵]جروزالم پست خاطرنشان کرد که حمله ایران نشان داد که رویدادهای ۷ اکتبر ائتلاف منطقهای اسرائیل و سنیها را تضعیف نکرد.[۱۵۶]
میزان موفقیت ایران در عملیات
فرانس۲۴ در گزارشی نوشت: «به نظر میرسید که این حمله چیزی بیشتر از یک نمایش نورانی طولانی نبود... عملیات ایران از همان ابتدا به گونهای طراحی شده بود که شکست بخورد و به دقت طراحی شده بود تا از آغاز یک جنگ منطقهای همهجانبه جلوگیری شود».[۱۲۴] به گزارش سیانان، حمله ایران «برای به حداقل رساندن تلفات و در عین حال به حداکثر رساندن تماشای برنامهریزی شده بود» و خاطرنشان کرد که پهپادها و موشکهای ایرانی پیش از نفوذ به حریم هوایی اسرائیل، هر دو با پایگاههای نظامی آمریکا و تمامی پدافند هوایی از اردن و عراق عبور کردند.[۱۵۷]
در مقابل اکونومیست نوشت که «این حمله از نظر نظامی یک شکست بود» و افزود که ایران «ممکن است اشتباه محاسباتی کرده باشد».[۱۵۸]وال استریت ژورنال خاطرنشان کرد که «موفقیت به دلیل ترکیبی از سیستم پیشرفته دفاع هوایی اسرائیل و کمکهای حیاتی ارائه شده توسط ایالات متحده و دیگر شرکای غربی و عرب بود.»[۱۵۹]
مؤسسه مطالعه جنگ (ISW) تجزیه و تحلیل کرد که هدف از این حمله برای ایجاد خسارات بسیار زیاد بود، اما همچنان زیر آستانهای بود که میتوانست پاسخ گسترده اسرائیل را به دنبال داشته باشد، اما قرار نبود شکست بخورد؛ بنابراین، ISW به این نتیجه رسید که حمله ایران شکست خورده بود. همچنین خاطرنشان کرد که این حمله مشابه حملات روسیه علیه اوکراین در طول حمله روسیه به اوکراین بود، اما در مقیاسی بسیار بزرگتر. ISW پیشبینی کرد که ایران نقاط ضعف سامانههای دفاع هوایی غربی را مطالعه کرده و آنها را در کنار دادههای هواپیماهای ساخت آمریکا و موشکهای هوا به هوای مورد استفاده برای رهگیری این موشکها و پهپادها که میتوانند علیه اوکراین که متکی به غرب است، در اختیار روسیه قرار دهد.[۱۶۰]
میزان موفقیت ائتلاف اسرائیلی در عملیات
داو زاخیم، معاون سابق وزیر دفاع در دولت جورج دبلیو بوش، اظهار داشت که «ایران یک تهدید وجودی است به گونه ای که مسئله فلسطین نیست»، بنابراین بازدارندگی آمریکا را در برابر ایران به منصه ظهور رساند.[۱۶۱] با این حال جان بولتون این حملات را «شکست گسترده بازدارندگی اسرائیل و آمریکا» خواند[۱۶۲] و عدم تأیید بایدن با یک ضدحمله احتمالی را مایه شرمساری توصیف کرد.[۱۶۳]
راجر بویز، سردبیر دیپلماتیک تایمز اظهار داشت که این حمله نشان داد که اسرائیل در مسائل امنیتی خودکفایی محدودی دارد. برای زمان حمله، مکان بسیاری از مواضع تیراندازی و ایالات متحده به اطلاعات آمریکا و کمک بریتانیا و فرانسه برای کمک به سرنگونی مهمات وارده وابسته بود.[۱۶۴] طبق گزارش تایمز آو ایزرائل، از این پس توانایی اسرائیل برای انجام اقدامات استراتژیک مستقیم و همهجانبه صرفاً به ابتکار خود محدود شده بود، و علاوه بر این، محاسبات بازدارندگی در سراسر منطقه تغییر کرده بود.[۱۶۵]هاآرتس لیبرالتر کمکهای آمریکا را بهطور قابلتوجهی «مهمترین نمایش حمایت آن در تاریخ روابط اسرائیل و ایالات متحده» میدانست.[۱۶۶]
واکنشها
مقامات ایران
ساعاتی پس از آغاز حملات، نماینده ایران در سازمان ملل متحد اعلام کرد که در خصوص حمله تلافی جویانه «میتوان آن را پایان یافته تلقی کرد» و اگر اسرائیل «یک اشتباه دیگر» مرتکب شود، ایران با اقدامات «قاطعتر و قاطعتر» پاسخ خواهد داد. همچنین از آمریکا خواست از درگیری ایران و اسرائیل دوری کند.[۱۶۷]
علی خامنهایرهبر ایران: « «بهلطف خداوند نیروهای مسلح چهره خوبی از تواناییها و اقتدار خود و همچنین یک چهره ستودنی از ملت ایران به نمایش گذاشتند و ظهور قدرت اراده ملت ایران در عرصه بینالمللی را به اثبات رساندند. موضوع تعداد موشکهای شلیک شده یا موشکهای به هدف اصابت کرده که طرف مقابل بر روی آنها متمرکز شده، موضوع دست دوم و فرعی است، موضوع اصلی ظهور قدرت اراده ملت ایران و نیروهای مسلح در عرصه بینالمللی و اثبات آن است، که ناراحتی طرف مقابل نیز از همین موضوع است.»»[۱۶۸]
ابراهیم رئیسی رئیسجمهور ایران: عملیات «وعده صادق» با هدف تنبیه متجاوز با موفقیت انجام شده است. قاطعانه اعلام میکنیم هرگونه اقدام علیه منافع ایران را سهمگینتر، گسترده و دردناکتر از قبل پاسخ خواهیم داد.[۱۶۹]
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد که ایران از تشدید تنش استقبال نمیکند و هدف از عملیات ایران، استفاده از حق مشروع ایران برای دفاع از خود بود.[۱۷۰] دولت ایران اقدام تلافی جویانه خود علیه اسرائیل را موفقیتآمیز و نتیجه بخش اعلام کرد.[۱۷۱]
رئیسجمهور ابراهیم رئیسی گفت که ایران طبق وعده رهبر انقلاب از طریق حمله به اسرائیل «درسی» داده است.[۱۷۳]
حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، این حمله را «موفقیتآمیزتر از آنچه انتظار میرفت» خواند و تهدید کرد که در صورت هرگونه حمله متقابل اسرائیل، به تلافیجویی خواهد پرداخت. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همچنین تهدید کرد که کسانی را که به صورت آنلاین از اسرائیل حمایت میکنند، تحت تعقیب قرار خواهد داد.[۱۷۴][۱۷۵][۱۷۶]
تجمع حامیان جمهوری اسلامی در تهران به حمایت از عملیات سپاه علیه اسرائیلجو بایدن رئیسجمهور ایالات متحده و دولت امنیت ملی وی در حال ارزیابی حمله در اتاق وضعیت هستند.ریشی سوناک، نخستوزیر بریتانیا، طی تماسی با رهبران گروه ۷ در مورد این حمله صحبت کرد.
واکنش مقامات اسرائیل
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل: «ما رهگیری کردیم. مسدود کردیم. با هم پیروز خواهیم شد.»[۱۷۷]
یوآف گالانت، وزیر دفاع اسرائیل گفت که ارتش اسرائیل به طرز مؤثری این حمله هوایی را ناکام گذاشته است.[۱۷۸] گالانت اظهار داشت که این حمله با کمک ایالات متحده و سایر کشورها با موفقیت دفع شد. او بر فرصت تشکیل یک اتحاد استراتژیک برای مقابله با تهدید جدی و احتمالاً هسته ای ناشی از ایران تأکید کرد.[۱۷۹]
مقامات اسرائیل متعهد شد که «پاسخ مؤثری» به ایران بدهد.[۱۸۰]
سازمانهای جهانی
آنتونی گوترش، دبیرکل سازمان ملل با محکوم کردن شدید حمله جمهوری اسلامی گفت: «از خطر واقعی تشدید تنش ویرانگر در سطح منطقه عمیقاً نگران هستم.»[۱۸۱][۱۸۲]
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا حمله تلافیجویانه جمهوری اسلامی به اسرائیل را محکوم کرد و در ایکس نوشت: «این اقدام ایران غیرقابل قبول و نقض آشکار قوانین بینالمللی است.»[۱۸۱] وی خواستار برگزاری نشست اضطراری وزارای خارجه این اتحادیه شد.[۱۸۳]
گروه هفت این حمله را به شدت محکوم کرد و اتحادیه اروپا اعلام کرد بسته تحریمی جدید علیه ایران آماده میکند.[۱۸۴]
در نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد، از بین اعضای دائمی، بریتانیا و ایالات متحدهٔ آمریکا از اسرائیل حمایت کردند و چین و روسیه از ایران.[۱۸۵]
کشورها
۴ روز پس از حملات نظام جمهوری اسلامی به اسرائیل، نمایندگان دائم از ۴۸ کشور جهان عضو سازمان ملل متحد، با انتشار یک بیانیه مشترک، ضمن محکوم کردن صریح این حمله، آن را آخرین نمونه از اقدامات تنشزا و و بیثباتکننده جمهوری اسلامی و گروههای نیابتی آن و تهدیدی جدی برای صلح و امنیت بینالمللی برشمردند.[۱۸۶] در بخشی از این بیانیه آمده «تسلیحات پرتابشده به سوی اسرائیل حریم هوایی چند کشور منطقه را نقض کرد و جان مردم بیگناه آن کشورها را به خطر انداخت، موشک کروز و پهپادهای تهاجمی علیه چندین هدف بود، میتوانست باعث خسارات قابل توجه و تلفات جانی شود.» همچنین امضاکنندگان این بیانیه ضمن محکومیت توقیف غیرقانونی یک کشتی تجاری با پرچم پرتغال توسط جمهوری اسلامی در نزدیکی تنگه هرمز در روز ۱۳ آوریل، خواستار آزادی فوری این کشتی و خدمه بینالمللی آن شدند.[۱۸۷][۱۸۸]
آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا تعهد ایالات متحده به امنیت اسرائیل «آهنین» است و ما حمله ایران به اسرائیل را محکوم میکنیم.[۱۸۹] جو بایدن به بنیامین نتانیاهو گفته است که آمریکا در هیچ اقدام تهاجمی علیه ایران شرکت نخواهد کرد.[۱۹۰][۱۹۱] به نقل از این مقامات، رئیسجمهور آمریکا «به روشنی» به نتانیاهو گفته است: «ما باید با دقت و به شیوه راهبردی به خطرات ناشی از تشدید تنشها بیندیشیم».[۱۹۲] وزیر خزانهداری آمریکا صحبت از اعمال تحریمهای جدید با هدف کاهش تجارت نفت ایران کرد و مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز از همآهنگی با گروه ۷ کشور صنعتی برای اعمال تحریمهای جدیدی علیه ایران سخن گفت.[۱۹۳]
وزارت امور خارجه هند نسبت به تشدید تنشها بین اسرائیل و ایران ابراز نگرانی عمیق کرد و خواستار کاهش فوری تنش شد.[۱۹۴]
ریشی سوناک، نخستوزیر بریتانیا در نخستین ساعات این حمله، آن را محکوم کرد و برای حمایت از امنیت اسرائیل اعلام آمادگی کرد.[۱۹۵] وی گفت «جمهوری اسلامی ایران بار دیگر نشان داد که قصد دارد در حیاط خلوت خود آشوب بهپا کند.»[۱۸۱]
صدراعظم آلمان، اولاف شولتس به ایران در مورد هرگونه حمله دیگر هشدار داد.[۱۹۶]
وزیر خارجه فرانسه حمله ایران به اسرائیل را به شدیدترین شکل محکوم کرد.[۱۹۷] و آن را «سطح جدیدی» در تهدید امنیت جهانی دانست.[۱۸۱] فرانسه نیروی دریایی خود را به حفاظت از اسرائیل فرستاد[۱۹۸]
جاستین ترودو، نخستوزیر کانادا، ضمن اعلام حمایت از اسرائیل، این حملات را محکوم کرد.[۱۹۹]
وزارت خارجه پاکستان ضمن ابراز نگرانی از حمله ایران به اسرائیل اعلام کرده است که این کشور تحولات جاری در خاورمیانه را زیر نظر دارد.
وزارت خارجه روسیه در بیانیهای حمله موشکی ایران به اسرائیل را در چارچوب دفاع از خود و بر اساس ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد در پاسخ به حملات به اهداف ایرانی در منطقه از جمله حمله به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق صورت گرفته است، خواند.[۲۰۱]
پدرو سانچز، نخستوزیر اسپانیا: «باید از تشدید تنش منطقهای به هر قیمتی اجتناب شود.»[۱۷۷]
وزارت خارجه قطر نیز اعلام کرد که این کشور نسبت به تحولات کنونی در منطقه احساس نگرانی شدید میکند. این وزارت خانه از تمام طرفها خواست خویشتندار بوده و تنشها را کاهش دهند.[۲۰۳]
هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه در تماس تلفنی با همتای ایرانی خود اعلام کرد که ترکیه خواهان تشدید بیشتر تنشها در پی انتقامگیری ایران از اسرائیل نیست. وزیر امور خارجه ایران به فیدان گفت که «عملیات تلافی جویانه» آن علیه اسرائیل پایان یافته است و افزود که ایران عملیات جدیدی را انجام نخواهد داد مگر اینکه مورد حمله قرار گیرد.[۲۰۴]
لوئیس مونتهنگرو، نخستوزیر پرتغال هم خواستار خویشتنداری طرفین و جلوگیری از تشدید خشونتها شد.[۱۷۷]
وزیر خارجه اتریش دربارهٔ حملات پهپادی ایران به سوی اسرائیل «به شدت» اظهار نگرانی کرد و از جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتی آن خواست تا «از ریختن بنزین بر آتش دست بردارند و فوراً مسیر خود را تغییر دهند».[۱۹۷]
وزیر خارجه اوکراین حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل را محکوم کرد و آن را غیرقابل قبول و غیرمسئولانه خواند.[۲۰۵]
وزارت امور خارجه مصر نیز با صدور بیانیهای «نگرانی عمیق» خود را در مورد حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل ابراز کرد و از طرفها خواست که «حداکثر خویشتنداری» را به کار گیرند.[۱۷۷]
وزارت خارجه طالبان در بیانیهای با حمایت از حمله ایران به اسرائیل، آن را «اقدامات دفاعی مشروع» خواند.[۲۰۸]
در ۱۴ آوریل، بشر خصاونه، نخستوزیر اردن طی جلسه کابینه اظهار داشت که هر گونه تشدید تنش منطقهای به «مسیرهای خطرناک» منتهی خواهد شد و افزود که همه طرفهای درگیر باید از ایجاد تنش خودداری کنند.[۲۰۹] در همان روز، ایمن صفدی، وزیر امور خارجه اردن نیز اظهار داشت که کشورش «تمام اقدامات لازم» را برای حفاظت از حاکمیت و امنیت خود انجام خواهد داد و با تهدیداتی که شهروندانش با آن روبرو هستند مقابله خواهد کرد.[۲۱۰][۲۱۱] صفدی در ادامه اظهار داشت که اردن سفیر ایران را برای اعتراض به «اظهارات توهینآمیز» رسانههای ایران، بهویژه در مورد تهدید علیه اردن که در صورت همراهی با اسرائیل هدف بعدی است، احضار کرده و آن را مداخله در امور داخلی کشور خواند.[۲۱۲] صفدی همچنین اضافه کرد که اردن چه تهدید از سوی اسرائیل، ایران یا هر کشور دیگری باشد، به همان شیوه بدان پاسخ خواهد داد و خاطرنشان کرد که ادامه جنگ اسرائیل و حماس و بیثباتی در کرانه باختری منجر به درگیری بیشتر در منطقه خواهد شد، او چاره دو کشوری را راهی برای حل و فصل این مسئله عنوان کرد.[۲۱۳]
گروهها
حماس گفت که عملیات نظامی ایران، «حق طبیعی و پاسخی شایسته» به بمباران کنسولگری ایران در دمشق توسط اسرائیل و ترور رهبران سپاه در آنجا بود.[۲۱۴] حوثیها نیز اعلام کردند که این حملات پاسخی مشروع به حمله به کنسولگری ایران در دمشق بود.[۲۱۵]
حزبالله لبنان حمله موشکی ایران به اسرائیل را «منحصر به فرد» و «بیسابقه» خواند. همچنین گفت: «جمهوری اسلامی ایران علیرغم تهدید، ارعاب و فشار، از حق طبیعی و قانونی خود استفاده کرده است.»[۲۱۶]
انصارالله یمن حمله ایران علیه اسرائیل اقدامی مشروع در پاسخ به حمله این کشور به کنسولگری ایران در دمشق است. وی تأکید کرد اسرائیل هرگز نمیتواند بدون مجازات، از جنایتهای خود بگریزد.[۲۱۷]
↑Jones, Seth G.; Byman, Daniel; Palmer, Alexander; McCabe, Riley (21 March 2024). "The Coming Conflict with Hezbollah". CSIS (به انگلیسی). Archived from the original on 13 April 2024. Retrieved 13 April 2024.
↑The New York Times. 15 April 2024 [An Unexpected Player in Israel’s Defense: Jordan, Home to Many Palestinians An Unexpected Player in Israel’s Defense: Jordan, Home to Many Palestinians]. Retrieved 15 April 2024. {{cite web}}: Check |url= value (help); Missing or empty |title= (help)
↑Hafezi, Parisa (April 19, 2024). "Tehran plays down reported Israeli attacks, signals no retaliation". Reuters. Iranian media and officials described a small number of explosions, which they said resulted from air defences hitting three drones over the city of Isfahan in central Iran.{{cite news}}: نگهداری CS1: url-status (link)