کلیه: تفاوت میان نسخه‌ها

ویرایش پیوندها
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۵: خط ۵۵:
}}</ref>
}}</ref>
واژگان دیگری مانند گرده و گردله(رایج درفارسی همدان) نیز بکار برده می شود.
واژگان دیگری مانند گرده و گردله(رایج درفارسی همدان) نیز بکار برده می شود.
==ساختار==
[[File:Surface projections of the organs of the trunk.png|thumb|300px|[[نیم‌تنه]]، موقعیت اعضا نشان داده شده‌اند، کلیه‌ها در سطوح مهره‌های T12 تا L3 دیده می‌شوند.]]
در انسان‌ها، کلیه‌ها در قسمت بالایی حفره شکمی، هر کدام در اطراف ستون فقرات، در موقعیت خلفی-صفاقی و با زاویه کمی مایل قرار دارند.<ref>{{cite web |url=http://science.howstuffworks.com/environmental/life/human-biology/kidney.htm |title=HowStuffWorks How Your Kidney Works|date=2001-01-10}}</ref> عدم تقارن حفره شکمی، معلول موقعیت کبد است که موجب می شود کلیه سمت راست کمی نسبت به کلیه چپ، در موقعیت پایین تری قرار گیرد.<ref>{{cite web|url=http://www.indexedvisuals.com/scripts/ivstock/pic.asp?id=118-100 |title=Kidneys Location Stock Illustration |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130927221414/http://www.indexedvisuals.com/scripts/ivstock/pic.asp?id=118-100 |archive-date=2013-09-27 }}</ref><ref>[http://www.bioportfolio.com/indepth/Kidney.html] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080210070807/http://www.bioportfolio.com/indepth/Kidney.html|date=February 10, 2008}}</ref><ref name="pmid20030823">{{cite journal |vauthors=Glodny B, Unterholzner V, Taferner B, etal |title=Normal kidney size and its influencing factors – a 64-slice MDCT study of 1.040 asymptomatic patients |journal=BMC Urology |volume=9 |issue= 1|page=19 |year=2009 |pmid=20030823 |pmc=2813848 |doi=10.1186/1471-2490-9-19 }}</ref> کلیه سمت چپ تقریباً در سطح T12 تا L3 قرار داشته،<ref>Bålens ytanatomy (Superficial anatomy of the trunk). Anca Dragomir, Mats Hjortberg and Godfried M. Romans. Section for human anatomy at the Department of Medical Biology, Uppsala University, Sweden.</ref> که کلیه سمت راست کمی پایین تر است. کلیه سمت راست دقیقاً پایین دیافراگم و پشت کبد قرار دارد. بر روی هر کلیه، غده فوق کلیوی قرار دارد. قسمت بالایی کلیه به طور جزئی توسط دنده‌های 11هم و 12هم محافظت می‌شوند. هر کلیه به‌همراه غده فوق کلیه‌ای متناظرش، با دو لایه چربی احاطه شده است: چبری پیرامونی، بین فاسیای کلیوی و کپسول کلیوی قرار داشته، و چربی پارارنال، در موقعیت فوقانی فاسیای کلیوی قرار دارد.

== آناتومی کلیه ==
== آناتومی کلیه ==
کلیه‌ها یک جفت عضو لوبیایی شکل و قهوه‌ای رنگ می‌باشند که در طرفین ستون فقرات و در موازات اصلی مهره ۱ تا ۳ کمری قرار دارند.<ref>{{یادکرد| کتاب=آناتومی انسانی پایه |نویسنده=حسن‌زاده طاهری، محمد مهدی. ابراهیم‌زاده بیدسکان، علیرضا| ناشر= جهاد دانشگاهی مشهد|نوبت چاپ=دوم|سال=1387|شابک=9463241815}}</ref> کلیه راست کمی پایین‌تر از کلیه چپ واقع است؛ به دلیل موقعیت و شکل کبد در بالای کلیه راست.
کلیه‌ها یک جفت عضو لوبیایی شکل و قهوه‌ای رنگ می‌باشند که در طرفین ستون فقرات و در موازات اصلی مهره ۱ تا ۳ کمری قرار دارند.<ref>{{یادکرد| کتاب=آناتومی انسانی پایه |نویسنده=حسن‌زاده طاهری، محمد مهدی. ابراهیم‌زاده بیدسکان، علیرضا| ناشر= جهاد دانشگاهی مشهد|نوبت چاپ=دوم|سال=1387|شابک=9463241815}}</ref> کلیه راست کمی پایین‌تر از کلیه چپ واقع است؛ به دلیل موقعیت و شکل کبد در بالای کلیه راست.

نسخهٔ ‏۲۲ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۰۷:۱۴

کلیه
کلیه‌ها در فضای خلفی-صفاقی، پشت شکم قرار داشته، و خون را جهت تولید ادرار تصفیه می کند.
نمای کلیه‌ها از پشت، تغذیه و جمع آوری توسط عروق خونی نشان داده شده.
جزئیات
دستگاهدستگاه ادراری و دستگاه درون‌ریز
سرخرگ‌هاسرخرگ کلیوی
سیاهرگ‌هاسیاهرگ کلیوی
عصب‌دهیشبکه کلیوی
شناسه‌ها
لاتینRen
یونانیNephros
MeSHD007668
TA98A08.1.01.001
TA23358
FMA7203

کلیه‌ها (یا گُرده)، دو عضو قرمز-قهوه‌ای لوبیایی شکل اند که در مهره‌داران یافت می شوند. آن‌ها در سمت چپ و راست فضای خلفی-صفاقی قرار داشته، و در انسان‌های بالغ در حدود ۱۲ سانتی‌متر طول دارند.[۱][۲] آن‌ها خون را از جفت سرخرگ‌های کلیوی، دریافت می کنند؛ سپس خون از جف سیاهرگ‌های کلیوی از آن‌ها خارج می گردند. هر کلیه به میزنای متصل شده، که لوله‌ی حمل‌کننده‌ی ادرار ترشحی به مثانه است.

نفرون، واحد ساختاری و عملکردی کلیه‌هاست. هر انسان بالغ دارای ۱ میلیون نفرون است، در حالی که کلیه موش تنها شامل حدود ۱۲٬۵۰۰ نفرون است. کلیه در کنترل حجم مایعات مختلف بدن، مولالیته، تعادل اسید-باز، غلظت الکترولیت‌های مختلف، و برداشت توکسین‌ها، دخیل است. عمل تصفیه در گلومرول‌ها رخ می دهد: یک پنجم حجم خونی که وارد کلیه می شود، تصفیه می گردد. نمونه‌ای از مواد بازجذب شده، شامل آب بدون حل‌شونده، سدیم بی‌کربنات، گلوکز و آمینواسید است. نمونه‌ای از مواد ترشح شده شامل هیدروژن، آمونیوم، پتاسیم و اوریک اسید می باشد. همچنین کلیه‌ها عملکردهایی مستقل از نفرون نیز دارند. به عنوان مثال، آن‌ها پیش‌ماده ویتامین D را به شکل فعالش، یعنی کلسیتریول تبدیل کرده؛ و هورمون‌های اریتروپوئیتین و رنین را سنتز می کنند.

فیزیولوژی کلیه، مطالعه عملکردهای کلیه‌هاست. نفرولوژی، شاخه تخصصی از پزشکیست که به مطالعه بیماری‌های عملکردی کلیه‌ها می پردازد همچون: نارسایی مزمن کلیوی، نشانگان نفریتیک و نفروتیک، نارسایی حاد کلیوی و پیلونفریت. اورولوژی به بیماری‌های مرتبط با کالبدشناسی کلیه (و مجرای ادراری) می پردازد، همچون: سرطان، کیست کلیه، سنگ کلیه و میزنای، و انسداد مجرای ادراری.[۳]

فرآیندهایی که در مدیریت بیماری‌های کلیوی به کار می روند، شامل بررسی شیمیایی و میکروسکوپی ادرار (آزمایش ادرار)، مدیریت عملکرد کلیه با محاسبه تخمینی نرخ تصفیه گلومرولی (eGFR) با استفاده از کراتینین سروم؛ و بافت‌برداری کلیه و استفاده از CT اسکن جهت ارزیابی ناهنجاری‌های کالبدشناسانه. دیالیز و پیوند کلیه جهت درمان نارسایی کلیه به کار می روند؛ یک (یا هردوی) این راهکارها، تقریباً همیشه، هنگامی که عملکرد کلیوی زیر 15% باشد، به کار می روند. نفرکتومی نیز اغلب جهت درمان کارسینوم سلول کلیوی به کار می برند.

نمونه کلیه انسانی:

۱-هرم کلیوی
۲-سرخرگ درون-لوبی
۳-سرخرگ کلیوی
۴-سیاهرگ کلیوی
۵-ناف کلیه
۶-لگنچه کلیه
۷-میزنای
۸-کالیس کوچک
۹-کپسول کلیوی
۱۰-کپسول کلیوی تحتانی
۱۱-کپسول کلیوی فوقانی
۱۲-سیاهرگ درون-لوبی
۱۳-نفرون
۱۴-کالیس کوچک
۱۵-کالیس بزرگ
۱۶-پاپیلای کلیوی
۱۷-ستون کلیوی

واژه‌شناسی

کلیه یک نام عربی است که به زبان فارسی و هندی وارد شده‌است.[۴] واژگان دیگری مانند گرده و گردله(رایج درفارسی همدان) نیز بکار برده می شود.

ساختار

نیم‌تنه، موقعیت اعضا نشان داده شده‌اند، کلیه‌ها در سطوح مهره‌های T12 تا L3 دیده می‌شوند.

در انسان‌ها، کلیه‌ها در قسمت بالایی حفره شکمی، هر کدام در اطراف ستون فقرات، در موقعیت خلفی-صفاقی و با زاویه کمی مایل قرار دارند.[۵] عدم تقارن حفره شکمی، معلول موقعیت کبد است که موجب می شود کلیه سمت راست کمی نسبت به کلیه چپ، در موقعیت پایین تری قرار گیرد.[۶][۷][۸] کلیه سمت چپ تقریباً در سطح T12 تا L3 قرار داشته،[۹] که کلیه سمت راست کمی پایین تر است. کلیه سمت راست دقیقاً پایین دیافراگم و پشت کبد قرار دارد. بر روی هر کلیه، غده فوق کلیوی قرار دارد. قسمت بالایی کلیه به طور جزئی توسط دنده‌های 11هم و 12هم محافظت می‌شوند. هر کلیه به‌همراه غده فوق کلیه‌ای متناظرش، با دو لایه چربی احاطه شده است: چبری پیرامونی، بین فاسیای کلیوی و کپسول کلیوی قرار داشته، و چربی پارارنال، در موقعیت فوقانی فاسیای کلیوی قرار دارد.

آناتومی کلیه

کلیه‌ها یک جفت عضو لوبیایی شکل و قهوه‌ای رنگ می‌باشند که در طرفین ستون فقرات و در موازات اصلی مهره ۱ تا ۳ کمری قرار دارند.[۱۰] کلیه راست کمی پایین‌تر از کلیه چپ واقع است؛ به دلیل موقعیت و شکل کبد در بالای کلیه راست. . وزن هر کلیه در بالغین ۱۵۰ گرم می‌باشد و اندازه آن تقریباً با مشت بسته برابر است. میانه کلیه دارای فرورفتگی به نام ناف است که شریان و ورید کلیوی، اعصاب، عروق لنفاتیک و حالب از آن می‌گذرند. حالب ادرار نهایی را به مثانه می‌برد تا ذخیره شده و سپس دفع گردد. کلیه از کپسولی پوشیده شده‌است تا از آن، محافظت شود.

در صورت برش طولی، دو ناحیه عمده دیده می‌شود که عبارتند از قشر که در بیرون قرار گرفته‌است و قسمت مرکزی که ناحیه داخلی است. قسمت مرکزی به بافت مخروطی شکل به نام هرم‌های کلیه تقسیم شده‌است. قاعده هر هرم بر روی لبه‌های بین قشر و قسمت مرکزی قرار گرفته‌است و راس آن در پاپیلا است که به درون فضای لگنچه کلیه، برجسته می‌شود. لگنچه استطاله قیفی‌شکل انتهای بالایی حالب است. لبه خارجی لگنچه به دو حفره به نام کالیس‌های بزرگ تقسیم می‌شود که رو به پایین امتداد می‌یابند و به کالیس‌های کوچک تقسیم می‌شوند. کالیس‌های کوچک ادرار لوله‌های هر پاپیلا را جمع‌آوری می‌کنند. کالیس‌ها، لگنچه و حالب، ادرار را به سمت مثانه پیش می‌برند و تا زمان دفع در آن جا ذخیره می‌شود.

وظایف کلیه

یکی از اصلی‌ترین وظایف کلیه بیرون راندن مواد زاید تولید شده بر اثر متابولیسم یا خورده شده، می‌باشد. کنترل حجم و ترکیبات مایعات بدن نیز از کارکردهای کلیه می‌باشد. قسمت عمده حفظ تعادل بین میزان دریافت و میزان دفع در مورد آب و تقریباً تمام الکترولیت‌های بدن بر عهده کلیه‌ها می‌باشد.

کلیه‌ها مهم‌ترین وظیفه خود را با تصفیه پلاسما و برداشت مواد از فیلتر، بسته به نیازهای بدن انجام می‌دهند. کلیه‌ها با دفع مواد ناخواسته توسط ادرار بدن را تمیز کرده و مواد مورد نیاز را به خون بازمی‌گردانند.

دفع محصولات زائد متابولیک، مواد شیمیایی خارجی، داروها و متابولیت‌های هورمون‌ها

دفع محصولات زائد متابولیسم (سم زدایی) که در بدن نیاز نیستند، عمدتاً بر عهده کلیه‌ها می‌باشد. اوره، کراتینین، اسیداوریک، محصولات نهایی تجزیه هموگلوبین و متابولیت‌های هورمون‌های مختلف از این دسته می‌باشند.

تنظیم تعادل آب و الکترولیت‌ها

لازمه برقراری هومئوستازی تنظیم محیط داخلی بدن که ویژگی همه جانوران است دفع آب و موادی که غلظت شأن بیش از حد مجاز باشد

تنظیم فشار شریانی

کلیه‌ها با دفع مقادیر متغیر سدیم و آب، نقش بارز در تنظیم بلندمدت فشار شریانی دارند. علاوه بر آن‌ها، با ترشح هورمون‌ها یا مواد مؤثر بر عروق مثل رنین در تنظیم کوتاه‌مدت (سریع) فشار شریانی نیز نقش دارند. رنین باعث ساخت محصولات مؤثر بر عروق به مانند آنژیوتانسین۲ می‌شود.

تنظیم تعادل اسید و باز

کلیه‌ها با دفع اسیدها و تنظیم ذخایر بازی مایعات بدن، تعادل اسید و باز را با هم‌کاری ریه‌ها تنظیم می‌کنند به این صورت که با خوردن مواد خوراکی که pH خون را پایین برده و به سمت اسیدی شدن می‌برند، کلیه‌ها میزان دفع یون‌های +H را افزایش می‌دهند؛ از طرفی در صورت مصرف غذاهایی که pH خون را افزایش داده و به سمت بازی (قلیایی) شدن می‌برد، کلیه‌ها میزان دفع یون -HCO3 یا همان یون بی کربنات را از طریق ادرار افزایش می‌دهند.

تنظیم تولید گویچه‌های سرخ

کلیه‌ها اریتروپویتین ترشح می‌کنند که تولید گویچه‌های سرخ از سلول‌های بنیادی خون‌ساز در مغزاستخوان را تحریک می‌کنند. تقریباً تمام اریتروپویتین که در افراد سالم به خون ترشح می‌شوند، از کلیه‌ها است. اما ترشح بخشی از اریتروپویتین به خون را کبد بر عهده دارد.

ساخت گلوکز

کلیه‌ها در گرسنگی طولانی‌مدت از اسیدهای آمینه و سایر پیش‌سازها، گلوکز می‌سازد، این روند گلوکونئوژنز نام دارد. فعال کردن ویتامینD از طریق آنزیمی به نام کوله کلسیفرول آن را به شکل فعال می‌کند مثلاً از پیش سازهای مانند کلسترول استفاده می‌کند

چگونگی انجام کار کلیه‌ها

  1. خون از طریق سرخرگ از قلب به کلیه وارد می‌شود.
  2. خون با گذشتن از میلیون‌ها صافی کوچک (گلومرول‌ها)، تمیز می‌شود.
  3. مواد دفعی از طریق میزنای (حالب) عبور کرده و به عنوان ادرار در مثانه جمع می‌گردد.
  4. خون تصفیه شده از طریق سیاهرگ‌ها به جریان خون بر می‌گردد.
  5. هنگامی که مثانه پر از ادرار می‌شود از طریق پیشابراه (میزراه) ادرار از بدن خارج می‌شود.

کلیه‌ها هر ۲۴ ساعت جمعاً حدود ۲۰۰ لیتر از مایعات بدن را تصفیه و به جریان خون بازمی‌گردانند. حدود ۲ لیتر مایع به صورت ادرار از بدن دفع می‌شود در حالی که باقی‌مانده یعنی حدود ۹۸ لیتر به بدن بازمی‌گردد. ادرار دفع شده تقریباً ظرف مدت ۱ تا ۸ ساعت در مثانه ذخیره شده‌است.[۱۱]

بهداشت کلیه

سالانه افراد بی‌شماری در سراسر جهان به بیماری حاد کلیه مبتلا می‌شوند. اما هنوز اکثر مردم چیزی دربارهٔ این بیماری - که تا زمانی که خیلی پیشرفته می‌شود و خودش را نشان می‌دهد - نمی‌دانند. همانند بیماری قلبی، بیماری کلیوی نیز یکی از مشکلات خاموشی سلامتی است که هیچ علائم یا نشانه‌ای در مراحل اولیه از خود بروز نمی‌دهد. نارسایی کلیوی تا حدودی خفته‌است زیرا فردی که دچار اوره یا فشار خون بالا است امکان ابتلا به بیماری کلیوی را دارد، شاید به ظاهر مشکلی در کار نباشد اما اگر در تغذیه یا روند درمان کم‌کاری شود امکان ابتلا به نارسایی کلیوی شدت می‌یابد. از هر ۱۰ نفر یک نفر در معرض ابتلا به بیماری‌های کلیوی قرار دارد که بهداشت جهانی می‌گوید بین ۵ تا ۱۰ برابر این آمار، بیماری خفته کلیه وجود دارد.[۱۲]

نمود بیماری

در واقع بیماری زمانی نمود پیدا می‌کند که عملکرد کلیه کاهش پیدا می‌کند یا متوقف شود. به همین دلیل است که پزشکان سعی دارند با آگاه کردن مردم دربارهٔ این بیماری و روند آن شانس خود را برای جلوگیری از عدم عملکرد کلیه و نهایتاً مرگ افراد افزایش دهند. کلیه‌های سالم با تولید ادرار، خون بدن را از فضولات و مواد سمی پاک می‌کنند. آن‌ها میزان «فلوید» بدن را تنظیم می‌کنند و احتیاج به موادغذایی مثل سدیم، کلسیم، پتاسیم و فسفر دارند. علاوه بر این کلیه‌های بدن هورمون‌هایی ترشح می‌کنند که باعث تنظیم فشارخون، ساخت سلول‌های خونی قرمز رنگ و مستحکم شدن استخوان‌ها می‌شود. اکثر کلیه‌ها عملکرد خوب و درستی دارند، اما گاهی اوقات کلیه‌ها توانایی خود را در خارج کردن «فضولات و فلویدها» از دست می‌دهد که باعث می‌شود میزان این مواد خطرناک در بدن افزایش پیدا کند. چنانچه این موضوع معالجه نشود، ساخت مواد سمی، فلوید اضافی و میزان مواد معدنی خطرناک در بدن باعث مرگ می‌شود.

انواع بیماری‌ها

  1. بیماری کلیوی حاد یا نارسایی حاد کلیه: وقتی که ناگهان کار کلیه‌ها متوقف می‌شود.
  2. بیماری کلیوی مزمن (کهنه) یا نارسایی مزمن کلیه: در این نوع رشد این پروسه و روند بیماری در طی چند ماه یا حتی چند سال طول می‌کشد و چنانچه درمان نشود، می‌تواند باعث از کار افتادن یک کلیه یا هر دوی آن‌ها شود.

نشانه‌ها و علائم هر نوع بیماری بستگی به شدت آن دارد. بیماری نوع اول اغلب پس از یک عمل جراحی پیچیده یا یک ضربه یا آسیب جدی رخ می‌دهد که علائم آن مثل جمع شدن فلوید، خون‌ریزی داخلی، سرگیجه و حالت کما به‌طور یک دفعه و ناگهانی خودشان را بروز می‌دهند که خوشبختانه در بسیاری از بیماران با درمان مناسب کلیه‌ها به وضعیت طبیعی یا نزدیک به آن بازمی‌گردند. بیماران مبتلا به بیماری کلیوی مزمن، معمولاً با کاهش دائمی عملکرد کلیه‌ها مواجه می‌شوند که بیماری فشار خون و دیابت از رایج‌ترین دلایل آن است. درحقیقت بیش از ۴۰ درصد بیمارانی که به بیماری دیابت نوع یک مبتلا هستند، دچار بیماری کلیه مزمن نیز خواهند شد. چنانچه بیماری دیابت کنترل شود، احتمال ناراحتی کلیه کاهش پیدا می‌کند.

نحوه درمان بیماران کلیوی

نحوه درمان این بیماران بستگی به درجه بیماری و میزان پیش رفتگی آن دارد و در مراحل اولیه با تجویز داروهایی خاص قابل درمان است، اما در مراحل حادتر و انتهایی این بیماران به «دیالیز» منظم یا حتی پیوند کلیه نیاز دارند. در دیالیز از دستگاهی استفاده می‌شود که محصولات اضافی و فضولات و فلویدهای اضافه را از خون بدن خارج می‌کند و آن را تصفیه می‌کند. دو نوع دیالیز برای این بیماران وجود دارد، در نوع اول آن که HD نامیده می‌شود، بیمار هفته‌ای سه مرتبه یا بیشتر باید به مرکز دیالیز برود و تا اتمام درمان به ماشین مربوط به دیالیز وصل باشد. اما نوع دوم آن که PD نامیده می‌شود، معمولاً هر روز انجام می‌شود که در این روش با استفاده از لوله‌ای که هنگام پیوند کلیه در قسمت نیم تنه بالای بیمار قرار داده‌اند فضولات و مواد سمی از داخل کلیه انسان خارج می‌شود.

نگهداری از کلیه

۱) فشار خون خود را همیشه کمتر از ۱۲۰ روی ۸۰ نگه دارید. ۱۲۰/۸۰

۲) چنانچه به بیماری دیابت مبتلا هستید، حتماً تحت نظر پزشک باشید و سعی کنید آن را کنترل کنید.

۳) رژیم غذایی مناسب و مغذی داشته باشید و حداقل روزانه ۵ وعده از میوه جات و سبزیجات استفاده کنید.

  1. مراقب کلسترول خون خود باشید.
  2. سیگار نکشید.

۶) روزانه بیش از ۲/۴۰۰ میلی‌گرم سدیم (نمک) مصرف نکنید، یعنی تقریباً معادل یک قاشق چایخوری.

  1. حتماً روزانه زمانی را به ورزش اختصاص دهید.
  2. حتماً سالی یک بار برای معاینه کلیه‌های خود نزد پزشک بروید.
  3. همه آزمایش‌های مربوط به کلیه را که پزشک شما لازم و ضروری می‌داند، انجام دهید.
  4. چنانچه دچار عفونت‌های کلیوی یا مثانه شدید نزد پزشک بروید که از علایم آن ادرار همراه درد یا سوزش، کدر و قرمز رنگ شدن رنگ ادرار، تب و لرز شدید، کمر درد یا درد در دو طرف دنده‌های بدن است.

۱۱) تا می‌توانید آب بنوشید. روزی ۶ تا ۸ لیوان[۱۳]

۱۲) از مصرف خودسرانه داروها بپرهیزید؛ زیرا اغلب مواد دارویی از کلیه جذب می‌شوند (مواد نیروزایی که افراد بدنساز استفاده می‌کنند به شدت به کلیه و به اندام‌های دیگر آسیب جدی در صورت مصرف مکرر وارد می‌کند)

کلیه به عنوان غذا

کلیه حیوانات در بسیاری از فرهنگ‌ها و کشورها جز غذا محسوب می‌شود. در ایران، انگلیس، فرانسه، اسپانیا، سوئد و بسیاری کشورها کلیه پخته و خورده می‌شود. در دین اسلام خوردن کلیه مکروه است.

به‌طور معمول در هر فرد سالم دو کلیه وجود دارد که هر یک در یکطرف ستون مهره‌ها و زیر دنده‌های تحتانی واقع شده‌اند. کلیه‌ها به رنگ قرمز متمایل به قهوه‌ای بوده و از نظر شکل شبیه لوبیا می‌باشند. هر کلیه به اندازه مشت بسته فرد است. اکثر اعضای بدن برای عملکرد مطلوب وابسته به کلیه‌ها هستند

تنظیم کردن آب بدن

کلیه‌ها آب بدن را تنظیم می‌کنند: برای اینکه بدن شما به‌درستی و به نحو مطلوب فعالیت کند لازم است که دارای حجم مناسب آب باشد. یکی از مهمترین وظایف کلیه‌ها برداشت آب اضافی یا حفظ آب بدن در موارد ضرورت می‌باشد.

کلیه‌ها مواد زائد را برداشت می‌کنند

بسیاری از مواد در خون و مایعات بدن باید در اندازه مناسب وجود داشته باشند تا بدن به درستی عملکرد داشته باشد. برای مثال: سدیم و پتاسیم مواد معدنی هستند که از مواد غذایی بدست می‌آیند. این مواد معدنی برای سلامتی لازم هستند اما باید در حد معینی نگهداشته شوند. زمانیکه کلیه‌ها به‌درستی فعالیت کنند، مواد زائد از بدن داخل ادرار ترشح می‌شوند همچنین کلیه‌ها در تنظیم سایر مواد معدنی در بدن مانند: کلسیم و فسفر که برای تشکلی استخوان لازمند، کمک می‌کنند، با ازبین رفتن بار منفی در غشاء فیلتراسیون دفع کلسیم کاهش می‌یابد اما مواد زائد مانند: اوره و کراتی نیز باید از بدن خارج شوند، که خارج می‌شوند. اوره و سایر مواد زائد زمانی که بدن پروتئین‌ها مانند: گوشت را تجزیه می‌کند، تشکیل می‌شوند. کراتی نین یک محصول زائد عضلات است. اگر فعالیت کلیه‌ها کاسته شود، اوره و کراتی نیز در خون افزایش می‌یابند بسیاری از محصولات زائد اگر از مایعات بدن جدا نشوند برای بدن سمی هستند برای مثال، وقتی فردی دارویی مصرف می‌کند، مواد زائد شیمیایی که از مصرف این دارو در بدن به‌وجود می‌آیند، عمدتاً توسط کلیه‌ها از بدن خارج می‌شوند.

کلیه‌ها هورمون می‌سازند

کلیه‌های سالم پیک (پیغام بر)های شیمیایی مهمی بنام هورمون‌ها را نیز می‌سازند. این هورمون‌ها در جریان خون گردش کرده و بعضی از عملکردهای بدن مانند: فشار خون، ساخت گویچه‌های قرمز و برداشت کلسیم از روده‌ها را تنظیم می‌کنند.

جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ Lote, Christopher J. (2012). Principles of Renal Physiology, 5th edition. Springer. p. 21.
  2. ↑ Mescher, Anthony L. (2016). Junqueira's Basic Histology, 14th edition. Lange. p. 393.
  3. ↑ Cotran, RS S.; Kumar, Vinay; Fausto, Nelson; Robbins, Stanley L.; Abbas, Abul K. (2005). Robbins and Cotran pathologic basis of disease. St. Louis, MO: Elsevier Saunders. ISBN 978-0-7216-0187-8.
  4. ↑ «لغت‌نامه دهخدا». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳ نوامبر ۲۰۱۹.
  5. ↑ "HowStuffWorks How Your Kidney Works". 2001-01-10.
  6. ↑ "Kidneys Location Stock Illustration". Archived from the original on 2013-09-27.
  7. ↑ [۱] بایگانی‌شده در فوریه ۱۰, ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine
  8. ↑ Glodny B, Unterholzner V, Taferner B, et al. (2009). "Normal kidney size and its influencing factors – a 64-slice MDCT study of 1.040 asymptomatic patients". BMC Urology. 9 (1): 19. doi:10.1186/1471-2490-9-19. PMC 2813848. PMID 20030823.
  9. ↑ Bålens ytanatomy (Superficial anatomy of the trunk). Anca Dragomir, Mats Hjortberg and Godfried M. Romans. Section for human anatomy at the Department of Medical Biology, Uppsala University, Sweden.
  10. ↑ حسن‌زاده طاهری، محمد مهدی. ابراهیم‌زاده بیدسکان، علیرضا (۱۳۸۷)، آناتومی انسانی پایه، جهاد دانشگاهی مشهد، شابک ۹۴۶۳۲۴۱۸۱۵ مقدار |شابک= را بررسی کنید: checksum (کمک) از پارامتر ناشناخته |نوبت چاپ= صرف‌نظر شد (کمک)
  11. ↑ «نکاتی مهم در مورد کلیه‌ها». تبیان.
  12. ↑ احتمال ابتلای یک نفر از هر 10 نفر به بیماری‌های کلیوی در جهان. ایرنا
  13. ↑ http://www.centralclubs.com/topic-t2482.html

نگارخانه

  • کلیه حیوانات مختلف
    کلیه حیوانات مختلف
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=کلیه&oldid=31533573»