کنگاور

کنگاور کنگاوور،که‌نگه‌وه‌ر
[[پرونده: |250px]]
کشور	ایران
استان	کرمانشاه
شهرستان	کنگاور
بخش	مرکزی
نام(های) پیشین	کنکوبار؛ قصرالصوص
سال شهرشدن	۱۳۳۵
مردم
جمعیت	۵۳٬۴۴۹ نفر در سال ۱۳۹۰
جغرافیای طبیعی
مساحت	۸۸۴۵۰۰ متر مربع
ارتفاع	۱۴۵۷ متر
اطلاعات شهری
ره‌آورد	خربزه باروتی،تفتان و اوفاق،بستنی، بڕساق ، پەپکە
شناسهٔ ملی خودرو	ایران ۲۹ ص

کنگاور (به کردی: که‌نگه‌وه‌ر) نام شهری در استان کرمانشاه است که در شرقی‌ترین قسمت این استان قرار گرفته و مرکز بخش مرکزی شهرستان کنگاور است. معبد آناهیتا که یک بنای فاخر سنگی است، در شهر کنگاور قرار دارد.

نام

نام این شهر از واژه پارسی کَنگ گرفته شده است که به معنای عمارت خوب و باشکوه است، احتمالا این نام با وجود معبد آناهیتا در این شهر مرتبط باشد.

پیشینه

کنگاور توسط ایزیدور خاراکسی در قرن اول پس از میلاد با نام کنکوبار(Konkobar- به یونانی : Κογκοβάρ ) در استان باستانی اکباتانا از نواحی ماد ذکر شده است.امروزه این شهر بیشتر به خاطر بقایای باستان شناسی بنای ترکیبی به سبک ساسانی و هخامنشی شناخته می شود. در طول قرن 19 و آغاز قرن 20، ویرانه های باستانی به عنوان منبعی برای مصالح ساختمانی برای شهر در حال گسترش مورد استفاده قرار گرفتند. کاوش برای اولین بار در سال 1968 آغاز شد، در آن زمان "ساختار بزرگ با ستون های بزرگ آن که بر روی یک سکوی بلند سنگی قرار گرفته اند" با نظر ایزیدور از چاراکس مرتبط شده بود که به "معبد آرتمیس" اشاره می کند. ( ایستگاه های اشکانی 6) در "کنکوبار" در ماد سفلی ، در مسیر تجارت زمینی بین شام وهندوستان _ ارجاعات به آرتمیس در ایران عموماً به آناهیتا تعبیر می شود و بنابراین «معبد آرتمیس» ایزیدور به عنوان اشاره ای به معبد آناهیتا درک شد..

حکومت این شهر در زمان قاجار به ساری‌اصلان سپرده شد. عمارت ساری‌اصلان در مرکز شهر کنگاور همچنان پا بر جا است.

موقعیت کنگاور در نقشه کردستان در 1865-1869 - هاینریش کیپرت

مردم شناسی

اقوام

بیشتر مردم شهرستان کنگاور از قوم کُرد می‌باشند. همچنین برخی از مردمان شهرستان کنگاور از قوم لر می‌باشند. در سده‌های اخیر، تعدادی ترک‌زبان از نواحی مجاور نیز به این شهرستان کوچ کرده‌اند. علاوه بر آن برخی از ایلات لک نیز در بخش‌های پیرامونی شهرستان کنگاور سکونت دارند.

زبان

مردم شهر کنگاور به زبان های فارسی و کُردی با گویش کرمانشاهی(با لهجه مخصوص شهرهای کنگاور و صحنه) و لکی صحبت می‌کنند؛ و در بعضی از روستاها و بخش‌های شهر کنگاور، لری و ترکی نیز به صورت عمومی متداول است. همچنین ایلات لک ساکن کنگاور و بخش‌های پیرامونی آن به زبان لکی تکلم می‌کنند.

کنگاور در سفرنامه‌ها

موسیو اولویه جهانگرد فرانسوی در هشتم ژوئن سال ۱۹۷۶ از کنگاور دیدن می‌کند و می‌نویسد:

بعد از هفت ساعت راه، در کنگاور فرود آمدیم. کنگاور دهی بسیار آباد و با جمعیت زیاد بود در مابین دره‌ای افتاده که آب وافری در آن جاری بود. جلگه در جانب جنوبی ده بود، بسیار وسیع و زیاد خضب (سرسبز) و معمور (آبادان) بود.

آثار تاریخی

شهر کنگاور از جمله شهرستان‌های تاریخی و با پیشینه استان کرمانشاه است که آثار تاریخی و باستانی ارزشمندی را در خود جای داده‌است، که مهم‌ترین آن‌ها عبارت اند از:

• معبد آناهیتا
• گودین‌تپه
• حمام قدیمی توکل
• حمام بزرگ
• خانه ساری‌اصلانی
• مسجد امام زاده
• مسجد جامع کنگاور
• بقعه شاه زاده محمد ابراهیم
• امام زاده سید جمال الدین
• امام زاده باقر
• پل کوچه
• تپه جودا (جهودا)
• تپه برج
• تپه چشمه یار قزوینه
• تپه چشمه تخت قزوینه
• تپه گوری
• معدن اله دانه
• معدن شل مران (چل مران)
• معدن باغ ملی
• گورستان ماقبل تاریخ رستم‌آباد
• کاروانسرای شاه عباسی
• حمام حسن خان
• بقعه قبرآقا
• قلعه دختر گبر

جغرافیای طبیعی

• رودخانه سراب کنگاور
• چشمه عبدل
• چشمه هندی آباد
• چشمه دار صیفور

نگارخانه

• 

  برخورد با راهزنان در کنگاور در سال ۱۸۲۹ (میلادی)

• 

  کنگاور در دوران محمدشاه قاجار؛ کاری از هنرمند فرانسوی اوژن فلاندن

• 

  دورنمای کنگاور در دوران محمدشاه قاجار؛ کاری از هنرمند فرانسوی اوژن فلاندن

• 
• 
• 

جستارهای وابسته

• معبد آناهیتا
• معدن شل مران (چل مران)
• گودین تپه

منابع

• ایرج افشار سیستانی (۱۳۷۱)، کرمانشاهان و تمدن دیرینه آن؛ مجموعه ۲ جلدی (چاپ انتشارات زرین).
• علیرضا خزایی (۱۳۹۸)، «کنگاور، شهر آب و سنگ» ،هفته نامه امُرداد، شماره ۴۲۲، ص۸.
• محمدحسین شیریان (دی ۱۳۹۲)، تاریخ مطبوعات استان کرمانشاه، کرمانشاه: اداه کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه، شورای پژوهشی، ص. ۵۲۲، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۰۴-۹۴۸۵-۱
• ایرانویچ، دکتر بهرام فره وشی، انتشارات دانشگاه تهران
• لغت‌نامه دهخدا، عتی اکبر دهخدا
• دیار شهریاران، دکتر احمد اقتداری، انجمن آثار ملی، صص ۹۷۹–۹۹۳ – ۹۹۶ – ۱۰۱۸
• جستار دربارهٔ مهر و میترا، محمد مقدم، هیرمند، صص۲۹–۳۰
• برهان قاطع، محمدحسین بن خلف تبریزی
• اوستا، آبان یشت، کرده‌های ۱۰۱–۱۰۲و۶۴ – ۷۸–۱۲۶ تا ۱۲۹و۱۲۳ و ۱۹۸و۱۱–۱۳ – ۲۰
• خاتون هفت قلعه، دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی
• معجم البلدان نوشته: یاقوت حموی
• ای همه مهر و صفا کنگاور،نشر هانی،همدان، نوشته: بیژن شهرامی
• تذکره شعرای کنگاور،نشر نور علم،همدان،نوشته ابوالفاضل مرآتی
• مختصات و ارتفاع
• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳.