آرامگاه مالک

آرامگاه مالک
نام	آرامگاه مالک
کشور	ایران
استان	کرمانشاه
شهرستان	سنقر
بخش	سنقر
اطلاعات اثر
نوع بنا	آرامگاه
دورهٔ ساخت اثر	نامشخص

آرامگاه مالک آرامگاهی در شهر سنقر از توابع استان کرمانشاه است. این آرامگاه هشت ضلعی، دو قسمت دارد. قسمت فوقانی که از آجر ساخته شده و سردابه که از سنگ‌های تراش خورده ساخته شده‌است.

قدمت

قدمت آرامگاه مالک تاکنون مشخص نشده‌است. در منابع متعددی قدمت این بنا به دوره‌های سلجوقیان، ایلخانان و یا تیموریان بازگردانده شده‌است.

هویت صاحب آرامگاه

هویت صاحب آرامگاه مالک مشخص نیست. برخی به اشتباه صاحب را آرامگاه را مالک اشتر دانسته‌اند. برخی دیگر نیز این فرض را مطرح کرده‌اند که فردی به نام سنقر که حاکم شهر سنقر بوده در این مکان دفن شده‌است.

معماری آرامگاه

بقعۀ مالک به صورت یک برج بر روی تپه‌ای در مرکز شهر سنقر قرار دارد. بنای آرامگاه هشت ضلعی است و گنبدی آجری دارد. هر ضلع بنا ۳/۵ متر طول دارد. در طبقۀ پايين ساختمان سردابه‌ای هشت ضلعی وجود دارد که پوشش آن گنبدی است. بخش تحتانی آرامگاه يعنی سردابه با سنگ‌های تراشیده و بخش فوقانی آن با آجر ساخته شده‌است. در هر یک از اضلاع ساختمان، طاق‌نمایی با قوس جناغی قرار دارد. در داخل این طاق‌نماها تزئینات آجرکاری دیده می‌شود و لچکی طاق‌نماها نیز با کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ تزئین شده‌است.

آرامگاه مالک هم‌اکنون دارای یک در ورودی به طبقه فوقانی است و راهی به طبقۀ زیرین یا سردابه در آن مشاهده نمی‌شود. در سردابه از سال ۱۳۵۹ به بعد بسته بوده و ورود به آن امکان‌پذیر نیست. گفته می‌شود که دو طبقۀ دیگر در زیر طبقۀ فوقانی مقبره قرار دارد و آرامگاه در مجموع از سه طبقه تشکیل شده‌است، که طبقۀ آخر آن به سردابه می‌رسد که راه آن در طبقه فوقانی قرار دارد. این راه به صورت یک دریچۀ مربع شکل به سمت پایین است و پله‌های طولانی به سمت طبقۀ میانی و سردابه ادامه دارد. هم‌اکنون به دلایل مختلف راهی وجود ندارد یا اینکه امکان عبور از آن دریچه یا پله‌ها به دلیل فرسایش دیواره‌ها و پله‌ها وجود ندارد.

مرمت آرامگاه

آخرین مرمت انجام گرفته روی بنای آرامگاه مربوط به سال ۱۳۵۹ بوده‌است. در دی ۱۳۹۸ برنامۀ مرمتی جدیدی شامل مرمت گنبد، تعویض ناودانی‌ها، مرمت بخش‌هایی از سردابۀ داخل بنا، تعویض در ورودی بقعه و سردابه، بندکشی دیوارهای بقعه و ... در دستور کار قرار گرفته است.

کشف تابوت‌های قدیمی

در جریان پاکسازی سردابه در سال ۱۳۴۶ در درون محوطۀ آجری و بندکشی‌شدۀ زیر آرامگاه تعدادی تابوت چوبی بدون تزئینات که تعداد آن‌ها ۲۵ عدد ذکر شده کشف شده‌است که در درون آن‌ها اجسادی با قدمتی بسیار کمتر از مقبره قرار داشته که به سنت اسلامی دفن شده‌بودند. داریوش فرمانی رییس ادارۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان سنقر و كلیایی در سال ۱۳۹۳ این کشف را تأیید کرده و از عكس‌هایی از آن تابوت‌ها خبر داده‌است كه اكنون در مركز اسناد انقلاب اسلامی موجود است. او همچنین تأیید کرده‌است که مشخص نیست كه آن تابوت‌ها به كدام نقطه منتقل شده‌اند.

کشف سنگ‌نوشته

در سال ۱۳۹۰ سنگ‌نوشته‌ای از قبرستان پیرامون آرامگاه مالک در شهرستان سنقر کلیایی کشف شد که پس از راه‌اندازی موزۀ مردم‌شناسی سنقر هم‌اکنون در این موزه نگهداری می‌شود.

شایعات دربارۀ آرامگاه و سرقت از آن

گفته می‌شود که در سال ۱۳۷۹ فردی بر اساس مطالب کتابی قدیمی که در دسترس داشته، گمان می‌برد که زنجیری ۸ کیلوگرمی که از سقف آرامگاه آویخته شده، از جنس طلا است. ان زنجیر که در آن سال‌ها به دلیل روشن کردن آتش در آرامگاه کاملاً سیاه شده بود توسط آن فرد ناشناس به سرقت رفته‌است.

علاوه بر این‌ها یکی از معمران سنقر به نام روح‌الله کتاب‌اللهی متولد ۱۲۸۱ خورشیدی در سال ۱۳۷۰ به خاطرۀ یک دزدی از مقبره اشاره کرده‌است که حدود ۳۰ سال قبل از آن تاریخ، توسط عده‌ای خارجی و ایرانی با اتومبیل و به صورت شبانه انجام شده و طی آن افراد ناشناس با برداشتن سنگ جلوی در ورودی به داخل دخمۀ آرامگاه رفته و مقدار زیادی اشیا تاریخی از قبیل زیورآلات، شمعدان، اشیای طلایی و حتی سنگ‌های مرمر مقبره را نیز به سرقت برده‌اند.

علاوه بر این‌ها شایعاتی مبنی بر وجود تونلی مخفی در زیر شهر سنقر وجود دارد که آرامگاه مالک را به امام‌زاده احمد در این شهر وصل می‌کند. ادارۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان سنقر و كلیایی این احتمال را مطرح کرده که قناتی قدیمی در زیر شهر سنقر وجود داشته باشد که از آن به تونل تعبیر شده و حفر آن در دوران ایلخانیان و صفویان بسیار رایج بوده‌است. اطلاع دقیقی از میزان صحت و سندیت وجود چنین قناتی در دست نیست و انجام کاوش نیز به دریافت مجوز از پژوهشكده باستان‌شناسی ایران دارد.