فیلتر اینترنتی

برای دیگر کاربردها، فیلتر (ابهام‌زدایی) را ببینید.

دسته‌بندی براساس گزارشگران بدون مرز      بدون فیلترینگ اینترنت      کمی فیلترینگ اینترنت      کاملاً تحت نظر      سیاه چاله‌های اینترنت (کشورهایی که سنگین‌ترین فیلترینگ اینترنت را دارند)

فیلتر اینترنتی یا فیلترینگ، عبارت است از محدود کردن دسترسی کاربران اینترنت به وب‌گاه‌ها و خدمات اینترنتی که از دیدگاه متولیان فرهنگی و سیاسی هر کشور برای مصرف عموم مناسب نیست، اِعمال فیلتر معمولاً به وسیلهٔ ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی انجام می‌شود ولی تعیین سطح، مصادیق و سیاست‌های فیلترینگ با حکومت‌هاست.

کشورهای بلاروس، میانمار، چین، کوبا، مصر، ایران، کره شمالی، عربستان، سوریه، تونس، ترکمنستان، ازبکستان، و ویتنام از بزرگ‌ترین فیلتر کنندگان اینترنت در جهان هستند. البته باید به این موضوع اشاره کرد که میان کشور های تحت نظر،روسیه و استرالیا فقط مسائلی که از نظر اخلاقی مشکل دارند را فیلتر می کنند.به گونه ای که در این دو کشور گروهی زیر شاخه از پلیس را برای نظارت بر این سایت ها تشکیل داده اند.

مبانی فیلترینگ در اینترنت

1. رایانه یک صفحهٔ وب را درخواست می‌کند.
2. این درخواست در ابتدا به ISP و از آنجا به شبکهٔ محلی فرستاده می‌شود.
3. قبل از این که درخواست از شبکه محلی به سروری که صفحهٔ مورد نظر بر روی آن قرار گرفته است ارسال شود، توسط سیستم فیلتر کننده بررسی می‌گردد.
4. سیستم فیلتر کننده کلیهٔ درخواست‌ها را با فهرستی که در بانک اطلاعاتی دارد مقایسه می‌کند که اصطلاحاً به آن فهرست سیاه می‌گویند. این فهرست از سه جزء تشکیل شده‌است:

• نشانی دامنه
• نشانی پروتکل اینترنت
• کلمه‌های کلیدی (Keywords)

اگر هیچ یک از کلمه‌ها و نشانی‌های موجود در فهرست سیاه در درخواست رایانه وجود نداشته باشد، این درخواست تمیز (clean) در نظر گرفته می‌شود. در غیر این صورت، درخواست آلوده (Dirty) تشخیص داده شده و مسدود می‌شود.

انواع فیلترینگ

فیلترینگ ازطریق سامانه نام دامنه

سامانه نام دامنه نام هر دامنه را به نشانی پروتکل اینترنت متناظرش ترجمه می‌کند. نشانی سروری که سامانه نام دامنه را ارائه می‌دهد، به طور خودکار و در هنگام برقراری اتصال به اینترنت از طریق تأمین‌کنندهٔ خدمات اینترنتی در اختیار رایانهٔ شما گذاشته می‌شود. اگر این سرور سامانه، سانسورکننده باشد کلیهٔ درخواست‌ها برای وبگاه‌های غیرمجاز را بی پاسخ می‌گذارد.

فیلترینگ به وسیلهٔ پراکسی

در این روش تأمین‌کنندهٔ خدمات اینترنتی دسترسی مستقیم به اینترنت را محدود کرده و شما را ملزم به استفاده از پراکسی سرور می‌کند. اگر تأمین‌کنندهٔ خدمات اینترنتی از پراکسی غیرشفاف استفاده کند، برای دسترسی به اینرنت باید در پیکربندی مرورگر وب و یا سایر نرم‌افزارهایی که از اینترنت استفاده می‌کنند، نشانی پروتکل اینترنت پراکسی سرور را وارد کنید. کلیهٔ درخواست‌ها به پراکسی سرور فرستاده می‌شود و در صورت مجاز بودن درخواست، پراکسی سرور صفحهٔ مورد درخواست را بارگیری کرده و سپس برایتان ارسال می‌کند.

فیلترینگ به کمک مسیریاب

در قسمت انتهایی شبکه (Gateway)، مسیریاب طوری تنظیم می‌شود که ترافیک خروجی شبکه را به سمت یک سیستم فیلتر کننده منحرف کند. کلیهٔ درخواست‌ها از این سیستم عبور داده می‌شوند و در صورت وجود وبگاه‌ها یا کلمات غیر مجاز، جریان اطلاعات مسدود می‌شود.

فیلترینگ به کمک سانسورافزارها

این نرم‌افزارها بیشتر در منزل (برای کنترل والدین بر فرزندان)، مدارس و دانشگاه‌ها استفاده می‌شوند.

فیلترینگ به کمک مسدود کردن درگاهها

درگاهها (پورتها) مانند درهایی هستند که سرور از طریق آنها خدماتش را ارائه می‌دهد. اگر درگاهی مسدود شود تمام خدماتی که از طریق آن درگاه ارائه می‌شده، غیر قابل دسترس می‌شود.

فهرست سیاه و فهرست سفید

در فیلترینگ بر اساس فهرست سیاه، یک فهرست (معروف به فهرست سیاه) وجود دارد که شامل نشانی وبگاه‌ها و/یا کلمات کلیدی‌ای است که دسترسی به آن‌ها مجاز نیست. دسترسی به سایر وبگاهها یعنی وبگاه‌هایی که در این فهرست وجود ندارند، مجاز است.

در فیلترینگ بر اساس فهرست سفید، یک فهرست (معروف به فهرست سفید) شامل نشانی وبگاه‌هایی وجود دارد که دسترسی به آن‌ها مجاز است. دسترسی به سایر وبگاهها یعنی وبگاه‌هایی که در این فهرست وجود ندارند، در این نوع فیلترینگ مجاز نیست.

فیلترینگ مرکزی‌ای که هم‌اکنون در ایران استفاده می‌شود از نوع فیلترینگ سیاه است.

فیلترینگ معکوس

این نوع فیلترینگ در مقصد انجام می‌شود. سرور ارائه‌دهندهٔ خدمات وب، قبل از ارائهٔ هر گونه خدمتی، ابتدا نشانی پروتکل اینترنت درخواست‌کننده را بررسی می‌کند و در صورتی که در فهرست ممنوعه قرار داشت، از ارائهٔ خدمت سرباز می‌زند. ...

علل، مزایا و معایب فیلترینگ

در بعضی جوامع دسترسی بی حد و حصر به اطلاعات از طریق اینترنت انتقادات شدیدی را به همراه می‌آورد. از دو گروه اصلی طرفداران فیلترینگ یک دسته آنهایی هستند که به برخی محتواهای غیراخلاقی اینترنت اعتراض دارند و دستهٔ دیگر حکومت‌هایی که تاب سخن مخالفان را برنمی‌تابند.

برخی از مزایای فیلترینگ را چنین برشمرده‌اند:

1. مانع افزایش سریع فسادهای اخلاقی
2. کاهش سستی ایمان در جامعه
3. مانع کلاهبرداری‌های کلان اینترنتی
4. مانع گسترش اطلاعات غلط و نادرست
5. مانع زیر سؤال رفتن شخصیت اشخاص
6. جلوگیری از ضربه‌های اقتصادی به سازمان‌ها و نهادها

معایب فیلترینگ را چنین برشمرده‌اند:

1. باعث کندی سرعت اینترنت و اتلاف وقت کاربران و قشر تحصیلکرده می‌شود.
2. باعث تضعیف حوزهٔ فناوری اطلاعات و کاربردهای آن در بخش تجارت می‌شود.
3. باعث بی جهت فیلتر شدن بسیاری از وبگاه‌های علمی (مخصوصا پزشکی) می‌شود.
4. باعث از بین رفتن حرمت قانون و از بین قبح قانون‌شکنی می‌شود.
5. باعث کاهش ارتباطات مفید در سطح جهانی می‌شود.
6. باعث صرف وقت و هزینه‌های بسیار زیاد می‌شود.
7. سبب استفادهٔ سودجویان برای کاهش امنیت اطلاعات می‌شود.
8. گاهی از انتشار بعضی خبرهای واقعی و لازم برای جامعه جلوگیری می‌کند.

در کشورهای مختلف

در ایالات متحده آمریکا

تصویب زنجیره ای از قوانین محدود کننده

استفاده از اینترنت در ایالات متحده در سال ۱۹۹۶ با پیشنهاد بیل كلینتون رئیس جمهور وقت این كشور آغاز شد. در قانون یاد شده كه به نام «قانون صلاحیت ارتباطات (CDA) مشهور است، هرگونه اطلاع رسانی مستهجن و غیراخلاقی برای نوجوانان كمتر از ۱۸ سال منع شده است. به رغم جنجال هایی كه پس از مطرح شدن این قانون به پا شد، چندی بعد، در سال ۱۹۹۸، قانون دیگری با نام( COPPA) به تصویب رسید كه مطابق آن متصدیان صفحات اینترنتی از قرار دادن اطلاعات مربوط به كودكان زیر ۱۳ سال به روی اینترنت یا استفاده از این قبیل اطلاعات بدون داشتن مجوز از پدر و مادر آنها منع و موظف شدند در صفحات خود نحوه جمع آوری اطلاعات مربوط به كودكان را به طور مشخص اعلام كنند. همزمان با این قانون، قانون دیگری به نام (COPA) طرح شد كه سایت هایی را كه در آنها مطالب آشكار جنسی و یا عكس های مستهجن قرار داشت محدود می كرد. یكی از انگیزه های اصلی طرح این قانون حفاظت نوجوانان از عوارض سوء اینترنت بود. به طور دقیق تر، بخشی از این قانون استفاده مجازی از انتقال هرگونه اطلاعات را كه ممكن است برای كودكان مضر باشد، منع می كند. پس از گذشت ۲ سال، در سال ۲۰۰۰ قانون دیگری به نام( CIPA) مطرح شد كه مطابق آن همه مدارس و كتابخانه های عمومی [كه برای اتصال به اینترنت و یا كامپیوتر های متصل به اینترنت از كمكهای دولت استفاده كرده اند.] موظف شده اند به بستن و یا فیلتر كردن سایت هایی اقدام كنند كه در آنها تصاویر وقیح و عكسهای شهوت انگیز مربوط به كودكان و یا هر تصویر جنسی دیگری كه برای نوجوانان مضر باشد، قرار دارد. در عین حال مدارس موظفند سیاست های پیشنهادی سلامت استفاده از اینترنت را بپذیرند و حداقل یك گزارش از سیاستهای پیشنهاد شده ارائه دهند. همچنین موظفند بر روی همه كامپیوتر های متصل به اینترنت ابزارهای فیلتر كننده (مانند برنامه های فیلتركننده و یا دیواره های آتشین محدود كننده) قرار دهند.

در چین

سرفصل‌های مهم وبگاه‌های فیلتر شده عبارتند از:
مخالفان دموکراسی، آموزش (مانند وبگاه کانال آموزش آمریکا)، اخبارهای خارجی (مثل BBC و CNN)، وبگاه‌های دولتهای خارجی (قوهٔ قضائیهٔ امریکا، انگلیس واسرائیل)، سرگرمی (۴۵۱ وبگاه از وبگاه‌هایی که در دسته‌بندی‌های «یاهو» قرار دارند)، مذهبی (۱۷۶۳ وبگاه شامل وبگاه‌های الحادی، مسیحی، یهودی ومذاهب دیگر)

در ایران

نوشتار اصلی: فیلترینگ اینترنت در ایران

فیلترینگ در ایران بر اساس قوانین مصوب در مجلس شورای اسلامی اعمال می‌گردد و طیف گسترده‌ای از وبگاه‌های اینترنتی، از پورنوگرافی گرفته تا سیاسی را در بر می‌گیرد. گرچه مسدود کردن دسترسی به وبگاه‌های اینترنتی در ایران جنبهٔ قانونی دارد، اما روند آن، به ویژه برای وبگاه‌های سیاسی و اجتماعی، به درستی مشخص نیست و سیاست‌های آن غیرشفاف است.

منابع

• قوانین فیلترینگ در ایالات متحده آمریکا
• فیلترینگ ایران در مقابل اروپا و آمریکا ناچیز است

پیوند به بیرون

• قوانین فیلترینگ در ایالات متحده آمریکا
• فیلترینگ ایران در مقابل اروپا و آمریکا ناچیز است
• اینفوگرافی وضع فیلترینگ در سراسر جهان