چرخه قاعدگی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
←‏بهداشت قاعدگی: اصلاح توضیحات درباره نوسانات خلقی
چندی اصلاح+افزودن چند خط+افزودن یک بند بهداشت قاعدگی
خط ۱۱: خط ۱۱:
== چرخه‌ها و مراحل ==
== چرخه‌ها و مراحل ==
[[پرونده:Figure_28_02_07_fa.jpg|چپ|بندانگشتی|631x631px|چرخه قاعدگی و برخی از هورمون‌های مؤثر در آن]]
[[پرونده:Figure_28_02_07_fa.jpg|چپ|بندانگشتی|631x631px|چرخه قاعدگی و برخی از هورمون‌های مؤثر در آن]]
چرخه قاعدگی شامل چرخه تخمدان و چرخه رحم است. مقصود از چرخهٔ تخمدان، تغییرات صورت گرفته در [[فولیکول تخمدان|فولیکول‌های تخمدان]] و مقصود از چرخهٔ رحم، تغییرات صورت گرفته در پوشش [[آندومتر]] رحم است.<ref name="pmid 29544627">{{cite journal|vauthors=Richards JS|date=2018|title=The ovarian cycle|journal=Vitamins and Hormones|type=Review|volume=107|issue=|pages=1–25|doi=10.1016/bs.vh.2018.01.009|isbn=978-0-12-814359-9|pmid=29544627}}</ref> هر دو چرخه به فازهای مختلفی تقسیم می‌شوند. چرخه تخمدانی شامل فازهای فولیکولی، [[تخمک‌گذاری]]، [[فاز لوتئال|لوتئال]] و چرخه رحمی شامل [[قاعدگی]]، فاز تکثیری و ترشحی است.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۴}} چرخه قاعدگی توسط [[هیپوتالاموس]] و [[هیپوفیز پیشین]] کنترل می‌شود. هیپوتالاموس [[هورمون آزادکننده گنادوتروپین‌ها|هورمون آزاد کننده گنادوتروپین]] (GnRH) ترشح می‌کند که باعث تحریک [[هیپوفیز]] پیشین برای ترشح هورمون محرک فولیکول (FSH) و [[هورمون لوتئینی]] (LH) می‌شود. قبل از [[بلوغ (انسان)|بلوغ]]، GnRH در مقادیر کم و با سرعت ثابت آزاد می‌گردد؛ پس از بلوغ، مقدار آن افزایش یافته و بسته به تواتر و میزان پیام‌های عصبی هیپوتالاموس، مقدار تولید FSH و LH توسط هیپوفیز تعیین می‌شود.{{sfn|Prior|2020|p=۴۲}}
چرخه قاعدگی شامل چرخه تخمدان و چرخه رحم است. چرخهٔ تخمدان، تغییرات صورت گرفته در [[فولیکول تخمدان|فولیکول‌های تخمدان]] و چرخهٔ رحم، تغییرات صورت گرفته در پوشش [[آندومتر]] رحم را توصیف می‌کند.<ref name="pmid 29544627">{{cite journal|vauthors=Richards JS|date=2018|title=The ovarian cycle|journal=Vitamins and Hormones|type=Review|volume=107|issue=|pages=1–25|doi=10.1016/bs.vh.2018.01.009|isbn=978-0-12-814359-9|pmid=29544627}}</ref> هر دو چرخه به فازهای مختلفی تقسیم می‌شوند. چرخه تخمدانی شامل فازهای فولیکولی، [[تخمک‌گذاری]]، [[فاز لوتئال|لوتئال]] و چرخه رحمی شامل [[قاعدگی]]، فاز تکثیری و ترشحی است.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۴}} چرخه قاعدگی توسط [[هیپوتالاموس]] و [[هیپوفیز پیشین]] کنترل می‌شود. هیپوتالاموس [[هورمون آزادکننده گنادوتروپین‌ها|هورمون آزاد کننده گنادوتروپین]] (GnRH) ترشح می‌کند که باعث تحریک [[هیپوفیز]] پیشین برای ترشح [[هورمون محرک فولیکولی]] (FSH) و [[هورمون لوتئینی]] (LH) می‌شود. قبل از [[بلوغ (انسان)|بلوغ]]، GnRH در مقادیر کم و با سرعت ثابت آزاد می‌گردد؛ پس از بلوغ، مقدار آن افزایش یافته و بسته به تواتر و میزان پیام‌های عصبی هیپوتالاموس، مقدار تولید FSH و LH توسط هیپوفیز تعیین می‌شود.{{sfn|Prior|2020|p=۴۲}}


طول هر چرخه قاعدگی متفاوت بوده اما به‌طور [[میانه (آمار)|متوسط]] هر ۲۸ روز، از روز اول یک قاعدگی تا روز اول قاعدگی بعدی، رخ می‌دهد.<ref name="Reed20185">{{cite journal|vauthors=Reed BF, Carr BR, Feingold KR, et al|date=2018|title=The Normal Menstrual Cycle and the Control of Ovulation|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279054/?report=classic|journal=Endotext|type=Review|pmid=25905282|archive-url=https://web.archive.org/web/20210528022539/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279054/?report=classic|archive-date=28 May 2021|access-date=8 January 2021|url-status=live}}</ref> این چرخه اغلب در آغاز و پایانِ دوران باروریِ زن چندان منظم نیست.<ref name="Reed20185"/> با آغاز بلوغ، بدن کودک، توانایی تولید [[سلول زایا|سلول‌های زایا]] و امکان [[تولیدمثل جنسی|تولیدمثل]] را می‌یابد. نخستین چرخه قاعدگی ([[منارک]]) حوالی ۱۲ سالگی رخ می‌دهد و حدود ۳۰–۴۵ سال پس از آن ادامه می‌یابد.<ref name="pmid 29261991">{{cite journal|vauthors=Lacroix AE, Gondal H, Langaker MD|year=2020|title=Physiology, menarche|journal=StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing|type=Review|pmid=29261991}}</ref>{{sfn|Prior|2020|p=۴۰}} چرخه‌های قاعدگی با [[یائسگی]]، که معمولاً بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی رخ می‌دهد، به پایان می‌رسند.<ref name="pmid 26703478">{{cite journal|vauthors=Papadimitriou A|date=December 2016|title=The evolution of the age at menarche from prehistorical to modern times|journal=Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology|type=Review|volume=29|issue=6|pages=527–530|doi=10.1016/j.jpag.2015.12.002|pmid=26703478}}</ref>{{sfn|Rodriguez-Landa|2017|p=۸}}
طول هر چرخه قاعدگی متفاوت بوده اما به‌طور [[میانه (آمار)|متوسط]] هر ۲۸ روز، از روز اول یک قاعدگی تا روز اول قاعدگی بعدی، رخ می‌دهد.<ref name="Reed20185">{{cite journal|vauthors=Reed BF, Carr BR, Feingold KR, et al|date=2018|title=The Normal Menstrual Cycle and the Control of Ovulation|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279054/?report=classic|journal=Endotext|type=Review|pmid=25905282|archive-url=https://web.archive.org/web/20210528022539/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279054/?report=classic|archive-date=28 May 2021|access-date=8 January 2021|url-status=live}}</ref> این چرخه اغلب در آغاز و پایانِ دوران باروریِ زن چندان منظم نیست.<ref name="Reed20185"/> با آغاز بلوغ، بدن کودک، توانایی تولید [[سلول زایا|سلول‌های زایا]] و امکان [[تولیدمثل جنسی|تولیدمثل]] را می‌یابد. نخستین چرخه قاعدگی ([[منارک]]) حوالی ۱۲ سالگی رخ می‌دهد و حدود ۳۰–۴۵ سال پس از آن ادامه می‌یابد.<ref name="pmid 29261991">{{cite journal|vauthors=Lacroix AE, Gondal H, Langaker MD|year=2020|title=Physiology, menarche|journal=StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing|type=Review|pmid=29261991}}</ref>{{sfn|Prior|2020|p=۴۰}} چرخه‌های قاعدگی با [[یائسگی]]، که معمولاً بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی رخ می‌دهد، به پایان می‌رسند.<ref name="pmid 26703478">{{cite journal|vauthors=Papadimitriou A|date=December 2016|title=The evolution of the age at menarche from prehistorical to modern times|journal=Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology|type=Review|volume=29|issue=6|pages=527–530|doi=10.1016/j.jpag.2015.12.002|pmid=26703478}}</ref>{{sfn|Rodriguez-Landa|2017|p=۸}}
خط ۱۸: خط ۱۸:
مابین قاعدگی و یائسگی، [[تخمدان]]<nowiki/>‌های انسان در طول چرخه قاعدگی ماهانه، به‌طور منظم فازهای لوتئال و فولیکولی را ایجاد می‌کنند.{{sfn|Sherwood|2016|p=۷۴۱}} با افزایش تدریجی مقدار [[استروژن]] در فاز فولیکولی، خونرَوی متوقف و پوشش رحم ضخیم می‌گردد. فعل و انفعالات پیچیده [[هورمون]]<nowiki/>‌ها رشد فولیکول‌های تخمدان را در پی دارد. پس از چند روز، یکی از فولیکول‌ها که از بقیه رشد بیشتری داشته‌است، باقی مانده و فولیکول‌های کوچک‌تر از بین می‌روند. تقریباً در میانۀ چرخه، حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت پس از افزایش ناگهانی هورمون لوتئینی (LH)،<ref name="Reed20185"/> در رویدادی به نام تخمک‌گذاری، فولیکولِ غالب یک [[اووسیت]] به درون [[لوله رحم]] آزاد می‌کند.{{sfn|Sherwood|2016|p=۷۴۷}}
مابین قاعدگی و یائسگی، [[تخمدان]]<nowiki/>‌های انسان در طول چرخه قاعدگی ماهانه، به‌طور منظم فازهای لوتئال و فولیکولی را ایجاد می‌کنند.{{sfn|Sherwood|2016|p=۷۴۱}} با افزایش تدریجی مقدار [[استروژن]] در فاز فولیکولی، خونرَوی متوقف و پوشش رحم ضخیم می‌گردد. فعل و انفعالات پیچیده [[هورمون]]<nowiki/>‌ها رشد فولیکول‌های تخمدان را در پی دارد. پس از چند روز، یکی از فولیکول‌ها که از بقیه رشد بیشتری داشته‌است، باقی مانده و فولیکول‌های کوچک‌تر از بین می‌روند. تقریباً در میانۀ چرخه، حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت پس از افزایش ناگهانی هورمون لوتئینی (LH)،<ref name="Reed20185"/> در رویدادی به نام تخمک‌گذاری، فولیکولِ غالب یک [[اووسیت]] به درون [[لوله رحم]] آزاد می‌کند.{{sfn|Sherwood|2016|p=۷۴۷}}


پس از تخمک‌گذاری، اووسیت به مدت ۲۴ ساعت یا کمتر بدون [[لقاح انسان|لقاح]] به بقای خود ادامه می‌دهد،{{sfn|Tortora|2017|p=۹۵۷}} باقی‌ماندۀ فولیکول غالب در تخمدان به [[جسم زرد]] تبدیل می‌شود و وظیفه اصلی تولید مقادیر زیادی هورمون پروژسترون را بر عهده می‌گیرد.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۲۹}}{{refn|سطح پروژسترون صد برابر بیشتر از استروژن ([[استرادیول]]) است.{{sfn|Prior|2020|p=41}}|group="توضیح"|name="first"}} تحت تأثیر [[پروژسترون]]، پوشش رحم تغییر می‌کند تا برای [[لانه‌گزینی (جنین انسان)|لانه گزینی]] احتمالی [[رویان]] و ایجاد بارداری آماده شود. ضخامت آندومتر در پاسخ به سطوح فزاینده استروژن که توسط فولیکول‌های تخمدانی به‌درون خون ترشح می‌گردد، همچنان افزایش می‌یابد. حداکثر سطح استروژن در حدود روز سیزدهمِ چرخه و همزمان با تخمک‌گذاری است. اگر لانه‌گزینی در عرض حدود دو هفته اتفاق نیفتد، جسم زرد به جسم سفید (آلبیکَنس){{Efn|Corpus albicans}} تبدیل می‌شود که هورمون تولید نمی‌کند و باعث افت شدید سطح پروژسترون و استروژن می‌شود. در اثر این کاهش، پوشش داخلی رحم به مرور زمان تخریب می‌شود، به گونه‌ای که در کمترین ضخامت آن، سطح هورمون استروژن نیز در کمترین میزانِ خود قرار دارد.{{sfn|Tortora|2017|pp=۹۴۲–۹۴۶}} جسم سفید تا انتهای چرخه قبلی و آغاز چرخه جدید به طور کامل از بین می‌رود.{{sfn|Tortora|2017|pp=۹۴۲–۹۴۶}}
پس از تخمک‌گذاری، اووسیت به مدت ۲۴ ساعت یا کمتر بدون [[لقاح انسان|لقاح]] به بقای خود ادامه می‌دهد،{{sfn|Tortora|2017|p=۹۵۷}} باقی‌ماندۀ فولیکول غالب در تخمدان به [[جسم زرد]] تبدیل می‌شود و وظیفه اصلی تولید مقادیر زیادی هورمون پروژسترون را بر عهده می‌گیرد.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۲۹}}{{refn|سطح پروژسترون صد برابر بیشتر از استروژن ([[استرادیول]]) است.{{sfn|Prior|2020|p=41}}|group="توضیح"|name="first"}} تحت تأثیر [[پروژسترون]]، پوشش رحم تغییر می‌کند تا برای [[لانه‌گزینی (جنین انسان)|لانه گزینی]] احتمالی [[رویان]] و ایجاد بارداری آماده شود. ضخامت آندومتر در پاسخ به سطوح فزاینده استروژن که توسط فولیکول‌های تخمدانی به‌درون خون ترشح می‌گردد، همچنان افزایش می‌یابد. حداکثر سطح استروژن در حدود روز سیزدهمِ چرخه و همزمان با تخمک‌گذاری به ثبت می‌رسد. اگر لانه‌گزینی در عرض حدود دو هفته اتفاق نیفتد، جسم زرد به جسم سفید (آلبیکَنس){{Efn|Corpus albicans}} تبدیل می‌شود که هورمون تولید نمی‌کند و باعث افت شدید سطح پروژسترون و استروژن می‌گردد. در اثر این کاهش، پوشش داخلی رحم به مرور زمان تخریب می‌شود، به گونه‌ای که در کمترین ضخامت آن، سطح هورمون استروژن نیز در کمترین میزانِ خود قرار دارد.{{sfn|Tortora|2017|pp=۹۴۲–۹۴۶}} جسم سفید تا انتهای چرخه قبلی و آغاز چرخه جدید به طور کامل از بین می‌رود.{{sfn|Tortora|2017|pp=۹۴۲–۹۴۶}}


در یک چرخه قاعدگی، چرخه‌های تخمدان و رحم همزمان و هماهنگ هستند و بین ۲۱ تا ۳۵ روز با میانگین جمعیتی ۲۷ تا ۲۹ روز رخ می‌دهند.{{sfn|Prior|2020|p=۴۵}} اگرچه میانگین طول دوره قاعدگی انسان به صورت [[گام‌های ماه|گام‌های ماهیانه]] است، اما بین این دو [[اثر ماه|رابطه علت و معلولی]] وجود ندارد.{{sfn|Norris|Carr|2013|p=[https://books.google.com/books?id=F_NaW1ZcSSAC&pg=PA361 ۳۶۱]}}
در یک چرخه قاعدگی، چرخه‌های تخمدان و رحم همزمان و هماهنگ هستند و بین ۲۱ تا ۳۵ روز با میانگین جمعیتی ۲۷ تا ۲۹ روز رخ می‌دهند.{{sfn|Prior|2020|p=۴۵}} اگرچه میانگین طول دوره قاعدگی انسان به صورت [[گام‌های ماه|گام‌های ماهیانه]] است، اما بین این دو [[اثر ماه|رابطه علت و معلولی]] وجود ندارد.{{sfn|Norris|Carr|2013|p=[https://books.google.com/books?id=F_NaW1ZcSSAC&pg=PA361 ۳۶۱]}}
خط ۲۴: خط ۲۴:
==== فاز فولیکولی ====
==== فاز فولیکولی ====
{{اصلی|فاز فولیکولی}}
{{اصلی|فاز فولیکولی}}
تخمدان‌ها حاوی تعداد محدودی اووگونی،{{Efn|Oogonium}} سلول‌های گرانولوزا{{Efn|Granulosa cells}} و سلول‌های تِکا{{Efn|Theca cells}} هستند که با هم فولیکول‌های بدوی یا نیایی را تشکیل می‌دهند.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۲۹}} تا هفته ۲۰ [[آبستنی|بارداری]] حدود ۷ میلیون اووسیت در هر تخمدان جنینِ دختر تشکیل می‌شود. این رقم در زمان تولد به حدود ۲ میلیون کاهش می‌یابد و تا اولین دوره قاعدگی به ۳۰۰۰۰۰ اووسیت می‌رسد. پس از قاعدگی به‌طور متوسط هر ماه، یک اووسیت بالغ در طی تخمک‌گذاری آزاد می‌شود.{{sfn|Ugwumadu|2014|p=۱۱۵}} با شروع بلوغ، این اووسیت‌های مستقل از چرخه قاعدگی به صورت فولیکول‌های اولیه در می‌آیند.{{sfn|Watchman|2020|p=۸}} فرایند رشدی اووسیت، از زمان تقسیم اووگونی تا تخمک‌گذاری، [[اووژنز]] نامیده می‌شود که در پایان آن تنها یک اووسیت از [[میوز|تقسیمات سلولی]] باقی می‌ماند تا لقاح را صورت دهد.<ref name="pmid 21268179">{{cite journal|vauthors=Schmerler S, Wessel GM|date=January 2011|title=Polar bodies – more a lack of understanding than a lack of respect|journal=Molecular Reproduction and Development|type=Review|volume=78|issue=1|pages=3–8|doi=10.1002/mrd.21266|pmc=3164815|pmid=21268179}}</ref> سلول‌های دیگر که توانایی باوری ندارند به شکل [[گویچه قطبی|اجسام قطبی]] دور ریخته می‌شوند. فاز فولیکولی نخستین قسمت از چرخه تخمدان است و با تکمیل فولیکول بالغ (گراف){{Efn|Matur or Graafian follicle}} به پایان می‌رسد.{{sfn|Sherwood|2016|p=۷۴۱}} نخستین [[میوز|میوزِ]] اووسیت تا زمانی که فولیکول غالب{{Efn|Dominant follicle}} تشکیل نشود کامل نمی‌شود. در طی این مرحله معمولاً فقط یک فولیکول تخمدانی به‌طور کامل بالغ و و آمادهٔ تخمک‌گذاری می‌شود.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۵}} فاز فولیکولی با افزایش سن به‌طور قابل توجهی کوتاه می‌گردد، به گونه‌ای که حدود ۱۴ روز در زنان ۱۸ تا ۲۴ ساله و حدود ۱۰ روز در زنان ۴۰ تا ۴۴ ساله به طول می‌انجامد.{{sfn|Tortora|2017|pp=۹۴۲–۹۴۶}}
تخمدان‌ها حاوی تعداد محدودی اووگونی،{{Efn|Oogonium}} سلول‌های گرانولوزا{{Efn|Granulosa cells}} و سلول‌های تِکا{{Efn|Theca cells}} هستند که با هم فولیکول‌های بدوی یا نیایی را تشکیل می‌دهند.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۲۹}} تا هفته ۲۰ [[آبستنی|بارداری]] حدود ۷ میلیون اووسیت در هر تخمدان جنینِ دختر تشکیل می‌شود. این رقم در زمان تولد به حدود ۲ میلیون کاهش می‌یابد و تا اولین دوره قاعدگی به ۳۰۰۰۰۰ اووسیت می‌رسد. پس از قاعدگی به‌طور معمول هر ماه، یک اووسیت بالغ در طی تخمک‌گذاری آزاد می‌شود.{{sfn|Ugwumadu|2014|p=۱۱۵}} با شروع بلوغ، این اووسیت‌های مستقل از چرخه قاعدگی به صورت فولیکول‌های اولیه در می‌آیند.{{sfn|Watchman|2020|p=۸}} فرایند رشدی اووسیت، از زمان تقسیم اووگونی تا تخمک‌گذاری، [[اووژنز]] نامیده می‌شود که در پایان آن تنها یک اووسیت از [[میوز|تقسیمات سلولی]] باقی می‌ماند تا لقاح را صورت دهد.<ref name="pmid 21268179">{{cite journal|vauthors=Schmerler S, Wessel GM|date=January 2011|title=Polar bodies – more a lack of understanding than a lack of respect|journal=Molecular Reproduction and Development|type=Review|volume=78|issue=1|pages=3–8|doi=10.1002/mrd.21266|pmc=3164815|pmid=21268179}}</ref> سلول‌های دیگر که توانایی باوری ندارند به شکل [[گویچه قطبی|اجسام قطبی]] دور ریخته می‌شوند. فاز فولیکولی نخستین قسمت از چرخه تخمدان است و با تکمیل فولیکول بالغ (گراآف){{Efn|Matur or Graafian follicle}} به پایان می‌رسد.{{sfn|Sherwood|2016|p=۷۴۱}} نخستین [[میوز|میوزِ]] اووسیت تا زمانی که فولیکول غالب{{Efn|Dominant follicle}} تشکیل نشود همچنان ناقص می‌ماند. در طی این مرحله معمولاً فقط یک فولیکول تخمدانی به‌طور کامل بالغ و و آمادهٔ تخمک‌گذاری می‌شود.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۵}} فاز فولیکولی با افزایش سن به‌طور قابل توجهی کوتاه می‌گردد، به گونه‌ای که حدود ۱۴ روز در زنان ۱۸ تا ۲۴ ساله و حدود ۱۰ روز در زنان ۴۰ تا ۴۴ ساله به طول می‌انجامد.{{sfn|Tortora|2017|pp=۹۴۲–۹۴۶}}


در اثرِ افزایش هورمون محرک فولیکولی (FSH) در روزهای اولیه چرخه، چند فولیکول اولیه تخمدانی تحریک می‌شود. این فولیکول‌ها که در طول یک سال در فرآیندی به نام فولیکولوژنز{{Efn|Folliculogenesis}} رشد می‌کنند، برای رشد حداکثری به رقابت با یکدیگر می‌پردازند. در پایان فرایند، جز یکی از این فولیکول‌های ثانویه (آنترال){{Efn|Antral follicles}}، مابقی از رشد بازمی‌مانند و فولیکول بزرگ‌تر، فولیکولی که دارای بیشترین گیرنده FSH است، به تکامل خود ادامه می‌دهد. فولیکول‌های باقی‌مانده (فولیکول‌های اولیه و ثانویه دیگر)، در فرآیندی به نام آترزی فولیکولی{{Efn|Follicular atresia}} می‌میرند.{{sfn|Johnson|2007|page=۸۶}} [[هورمون لوتئینی]] (LH) نیز رشد بیشتر فولیکول تخمدان را تحریک و فولیکول حاوی اووسیت را به بلوغ می‌رساند.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۲}}
در اثرِ افزایش هورمون محرک فولیکولی (FSH) در روزهای اولیه چرخه، چند فولیکول اولیه تخمدانی تحریک می‌شود. این فولیکول‌ها که در طول یک سال در فرآیندی به نام فولیکولوژنز{{Efn|Folliculogenesis}} رشد می‌کنند، برای رشد حداکثری به رقابت با یکدیگر می‌پردازند. در پایان فرایند، جز یکی از این فولیکول‌های ثانویه (آنترال){{Efn|Antral follicles}}، مابقی از رشد بازمی‌مانند و فولیکول بزرگ‌تر، فولیکولی که دارای بیشترین گیرنده FSH است، به تکامل خود ادامه می‌دهد. فولیکول‌های باقی‌مانده (فولیکول‌های اولیه و ثانویه دیگر)، در فرآیندی به نام آترزی فولیکولی{{Efn|Follicular atresia}} می‌میرند.{{sfn|Johnson|2007|page=۸۶}} [[هورمون لوتئینی]] (LH) نیز رشد بیشتر فولیکول تخمدان را تحریک و فولیکول حاوی اووسیت را به بلوغ می‌رساند.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۲}}


سلول‌های تِکا گیرنده‌هایی ایجاد می‌کنند که LH به آن‌ها متصل می‌شود و در پاسخ به این هورمون، مقادیر زیادی [[آندروستندیون]] ترشح می‌کنند؛ همزمان با سلول‌های تکا، سلول‌های گرانولوزای اطراف فولیکول‌های در حال بلوغ (فولیکول‌های ثانویه) نیز گیرنده‌هایی برای اتصال FSH به وجود می‌آورند و در پاسخ به این هورمون، آندروستندیون ترشح می‌کنند؛ آندروستندیون توسط آنزیم [[آروماتاز]] به استروژن تبدیل می‌شود. استروژن از تولید بیشتر FSH و LH توسط غده هیپوفیز جلوگیری و این [[بازخورد منفی]]، سطوح FSH و LH را تنظیم می‌کند. فولیکول بالغ همچنان به ترشح استروژن ادامه می‌دهد و افزایش سطح استروژن باعث پاسخ‌دهی بیشتر هیپوفیز نسبت به GnRH هیپوتالاموس می‌شود. با افزایش استروژن و گذر از میزان مشخصی، سیگنالِ تنظیمی، به صورت [[بازخورد مثبت]] در می‌آید و هیپوفیز را به ترشح بیشتر FSH و LH ترغیب می‌کند. افزایش FSH و LH معمولاً یک تا دو روز قبل از تخمک‌گذاری رخ می‌دهد و دلیلِ پارگی فولیکول غالب و آزادسازی اووسیت است.{{sfn|Watchman|2020|p=8}}{{sfn|Sherwood|2016|p=۷۴۵}}
سلول‌های تِکا گیرنده‌هایی ایجاد می‌کنند که LH به آن‌ها متصل می‌شود و در پاسخ به این هورمون، مقادیر زیادی [[آندروستندیون]] ترشح می‌کنند؛ همزمان با سلول‌های تکا، سلول‌های گرانولوزای اطراف فولیکول‌های در حال بلوغ (فولیکول‌های ثانویه) نیز گیرنده‌هایی برای اتصال FSH به وجود می‌آورند و در پاسخ به این هورمون، آندروستندیون ترشح می‌کنند که توسط آنزیم [[آروماتاز]] به استروژن تبدیل می‌شود. استروژن از تولید بیشتر FSH و LH توسط غده هیپوفیز جلوگیری و این [[بازخورد منفی]]، سطوح FSH و LH را تنظیم می‌کند. فولیکول بالغ همچنان به ترشح استروژن ادامه می‌دهد و افزایش سطح استروژن باعث پاسخ‌دهی بیشتر هیپوفیز نسبت به GnRH هیپوتالاموس می‌شود. با افزایش استروژن و گذر از میزان مشخصی، سیگنالِ تنظیمی، به صورت [[بازخورد مثبت]] در می‌آید و هیپوفیز را به ترشح بیشتر FSH و LH ترغیب می‌کند. افزایش FSH و LH معمولاً یک تا دو روز قبل از تخمک‌گذاری رخ می‌دهد و دلیلِ پارگی فولیکول غالب و آزادسازی اووسیت است.{{sfn|Watchman|2020|p=8}}{{sfn|Sherwood|2016|p=۷۴۵}}


==== تخمک‌گذاری ====
==== تخمک‌گذاری ====
{{اصلی|تخمک‌گذاری}}[[پرونده:Ovulation.jpg|بندانگشتی| تخمدانی که در حال آزاد کردن تخمک است]]
{{اصلی|تخمک‌گذاری}}[[پرونده:Ovulation.jpg|بندانگشتی| تخمدانی که در حال آزاد کردن تخمک است]]
در حدود روز چهاردهم، اووسیت از تخمدان آزاد می‌شود{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۳}} که به این عمل «تخمک‌گذاری» می‌گویند. این رخداد حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت پس از اوج ترشح LH رخ می‌دهد و به‌معنای رهاشدن یک اووسیت بالغ از فولیکول‌های تخمدان به‌درونِ لوله رحم است.<ref name="Reed20185"/> به‌طور معمول تنها یکی از ۱۵ تا ۲۰ فولیکولِ تحریک‌شده، به بلوغ کامل می‌رسد و در هر چرخه معمولاً یک اووسیت آزاد می‌شود.{{sfn|Sadler|2019|p=۴۸}} طی دو سال اول پس از منارک، تخمک‌گذاری تنها در ۱۰ درصد از چرخه‌های تخمدانی رخ می‌دهد و در سن ۴۰ تا ۵۰ سالگی، تعداد فولیکول‌های تخمدان کاهش می‌یابد.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۵۳}} هورمون LH سبب آغاز تخمک‌گذاری در حدود روز ۱۴ شده و تشکیل [[جسم زرد]] را میسر می‌کند.<ref name="Reed20185"/> به دنبال تحریک بیشتر توسط LH، جسم زرد استروژن، پروژسترون، [[ریلکسین]] (که رحم را با مهار انقباضات [[میومتر]] شل می‌کند) و [[اکتیوین و اینهیبین|اینهیبین]]{{Efn|Inhibin}} (که از ترشح بیشتر FSH جلوگیری می‌کند) تولید و آزاد می‌کند.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۲۰}}
در حدود روز چهاردهم، اووسیت از تخمدان آزاد می‌شود{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۳}} که به این عمل «تخمک‌گذاری» می‌گویند. این رخداد حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت پس از اوج ترشح LH رخ می‌دهد و به‌معنای رهاشدن یک اووسیت بالغ از فولیکول‌های تخمدان به‌درونِ لوله رحم است.<ref name="Reed20185"/> به‌طور معمول تنها یکی از ۱۵ تا ۲۰ فولیکولِ تحریک‌شده، به بلوغ کامل می‌رسد و در هر چرخه معمولاً یک اووسیت آزاد می‌شود.{{sfn|Sadler|2019|p=۴۸}} طی دو سال اول پس از منارک، تخمک‌گذاری تنها در ۱۰ درصد از چرخه‌های تخمدانی رخ می‌دهد و در سن ۴۰ تا ۵۰ سالگی، تعداد فولیکول‌های تخمدان کاهش می‌یابد.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۵۳}} هورمون LH سبب آغاز تخمک‌گذاری در حدود روز ۱۴ شده و تشکیل [[جسم زرد]] را میسر می‌کند.<ref name="Reed20185"/> به دنبال تحریک بیشتر توسط LH، از جسم زرد استروژن، پروژسترون، [[ریلکسین|ریلَکسین]] (که رحم را با مهار انقباضات [[میومتر]] شل می‌کند) و [[اکتیوین و اینهیبین|اینهیبین]]{{Efn|Inhibin}} (که از ترشح بیشتر FSH جلوگیری می‌کند) تولید و آزاد می‌شود.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۲۰}}


ترشح LH اووسیت را بالغ و دیواره فولیکول موجود در تخمدان را ضعیف می‌کند تا فولیکول غالب، اووسیت خود را رها کند.{{sfn|Sherwood|2016|p=۷۴۶}} اگر این اووسیت توسط [[اسپرم]] بارور شود، ابتدا به‌سرعت به یک اوتید{{Efn|Ootid}} تبدیل شده و ورود [[اسپرماتوزون]]<nowiki/>‌های دیگر را مسدود می‌کند، سپس به تخمکِ لقاح‌یافته تبدیل شده و سلول تخم را به وجود می‌آورد. اگر اووسیت توسط اسپرم بارور نشود، به مرور زمان تحلیل و از بین می‌رود.<ref>{{Cite book|last1=Alberts|first1=Bruce|last2=Johnson|first2=Alexander|last3=Lewis|first3=Julian|last4=Raff|first4=Martin|last5=Roberts|first5=Keith|last6=Walter|first6=Peter|date=2002|chapter=Eggs|title=Molecular Biology of the Cell|edition=4th|isbn=0-8153-3218-1|chapter-url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK26842/|location=New York|publisher=Garland Science|name-list-style=vanc|access-date=25 February 2021|archive-date=16 December 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191216042524/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK26842/|url-status=live}}</ref> تخمک بالغ قطری در حدود ۰٫۱ میلی‌متر (۰٫۰۰۳۹ اینچ) دارد و بزرگ‌ترین [[سلول]] مشاهده‌شده انسانی است.<ref name="pmid 30739329">{{cite journal|vauthors=Iussig B, Maggiulli R, Fabozzi G, Bertelle S, Vaiarelli A, Cimadomo D, Ubaldi FM, Rienzi L|date=May 2019|title=A brief history of oocyte cryopreservation: Arguments and facts|journal=Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica|type=Review|volume=98|issue=5|pages=550–558|doi=10.1111/aogs.13569|pmid=30739329|doi-access=free}}</ref>
ترشح LH اووسیت را بالغ و دیواره فولیکول موجود در تخمدان را ضعیف می‌کند تا فولیکول غالب، اووسیت خود را رها کند.{{sfn|Sherwood|2016|p=۷۴۶}} اگر این اووسیت توسط [[اسپرم]] بارور شود، ابتدا به‌سرعت به یک اوتید{{Efn|Ootid}} تبدیل شده و ورود [[اسپرماتوزون]]<nowiki/>‌های دیگر را مسدود می‌کند، سپس به تخمکِ لقاح‌یافته تبدیل شده و سلول تخم را به وجود می‌آورد. اگر اووسیت توسط اسپرم بارور نشود، به مرور زمان تحلیل و از بین می‌رود.<ref>{{Cite book|last1=Alberts|first1=Bruce|last2=Johnson|first2=Alexander|last3=Lewis|first3=Julian|last4=Raff|first4=Martin|last5=Roberts|first5=Keith|last6=Walter|first6=Peter|date=2002|chapter=Eggs|title=Molecular Biology of the Cell|edition=4th|isbn=0-8153-3218-1|chapter-url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK26842/|location=New York|publisher=Garland Science|name-list-style=vanc|access-date=25 February 2021|archive-date=16 December 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191216042524/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK26842/|url-status=live}}</ref> تخمک بالغ قطری در حدود ۰٫۱ میلی‌متر (۰٫۰۰۳۹ [[اینچ]]) دارد و بزرگ‌ترین [[سلول]] مشاهده‌شده انسانی است.<ref name="pmid 30739329">{{cite journal|vauthors=Iussig B, Maggiulli R, Fabozzi G, Bertelle S, Vaiarelli A, Cimadomo D, Ubaldi FM, Rienzi L|date=May 2019|title=A brief history of oocyte cryopreservation: Arguments and facts|journal=Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica|type=Review|volume=98|issue=5|pages=550–558|doi=10.1111/aogs.13569|pmid=30739329|doi-access=free}}</ref>


اینکه کدام یک از تخمدان‌های راست یا چپ تخمک‌گذاری می‌کنند، پدیده‌ای تصادفی است{{sfn|Parker|2019|p=۲۸۳}} و شواهدی از هماهنگی بین تخمدان چپ و راست وجود ندارد.{{sfn|Johnson|2007|pp=۱۹۲–۱۹۳}} برای مثال در برخی از اوقات هر دو تخمدان، تخمک‌گذاری می‌کنند و اگر هر دو اووسیت بارور شوند، [[دوقلو]]<nowiki/>های غیرهمسان به وجود می‌آیند.{{sfn|Johnson|2007|p=۱۹۲}} اووسیت پس از رهاسازی از تخمدان، توسط رشته‌های فیمبریا{{Efn|Fimbria}} که در حاشیه بافت و پایان هر یک از لوله‌های رحم قرار دارند، به داخل لوله رحم رانده می‌شوند. اووسیت بارورنشده پس از حدود یک روز در لوله رحم متلاشی یا حل و [[زیگوت (رویان‌شناسی)|اووسیت بارورشده]] در عرض سه تا پنج روز به رحم می‌رسد.{{sfn|Sadler|2019|p=۳۶}}
اینکه کدام یک از تخمدان‌های راست یا چپ تخمک‌گذاری می‌کنند، پدیده‌ای تصادفی است{{sfn|Parker|2019|p=۲۸۳}} و شواهدی از هماهنگی بین تخمدان چپ و راست وجود ندارد.{{sfn|Johnson|2007|pp=۱۹۲–۱۹۳}} برای مثال در برخی از اوقات هر دو تخمدان، تخمک‌گذاری می‌کنند و اگر هر دو اووسیت بارور شوند، [[دوقلو]]<nowiki/>های غیرهمسان به وجود می‌آیند.{{sfn|Johnson|2007|p=۱۹۲}} اووسیت پس از رهاسازی از تخمدان، توسط رشته‌های فیمبریا{{Efn|Fimbria}} که در حاشیه بافت و پایان هر یک از لوله‌های رحم قرار دارند، به داخل لوله رحم رانده می‌شوند. اووسیت بارورنشده پس از حدود یک روز در لوله رحم متلاشی یا حل و [[زیگوت (رویان‌شناسی)|اووسیت بارورشده]] در عرض سه تا پنج روز به رحم می‌رسد.{{sfn|Sadler|2019|p=۳۶}}


لقاح معمولاً در گسترده‌ترین بخش لوله‌های رحم موسوم به «آمپولا{{Efn|Ampulla}}» انجام می‌شود. تخمک بارورشده بلافاصله پس از لقاح، فرایند جنین‌زایی (تکامل){{Efn|Human embryonic development}} را آغاز می‌کند؛ سلولِ در حال تقسیم ([[مورولا]] و [[بلاستولاسیون|بلاستولا]]) پس از سه روز با پیمایش لوله رحم، وارد رحم شده و طی سه روز دیگر، به لانه‌گزینی در آندومتر می‌پردازد. در جریانِ [[لانه‌گزینی (جنین انسان)|لانه‌گزینی]]، سلول تخم به مرحله [[بلاستوسیست]] رسیده و در این زمان بارداری آغاز می‌شود.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۵۹}} اگر لقاح انجام بگیرید، سینسیتیوتروفوبلاست{{Efn|Syncytiotrophoblast}} (لایه خارجی بلاستوسیست که بعدها به لایه خارجی [[جفت جنین|جفت]] تبدیل می‌شود) هورمون [[اچ‌سی‌جی]] را تولید می‌کند که بسیار شبیه LH است و جسم زرد را حفظ می‌کند. در چند ماه نخست بارداری، جسم زرد به ترشح پروژسترون و استروژن در سطوح کمی بالاتر از زمان تخمک‌گذاری ادامه می‌دهد.{{sfn|Tortora|2017|page=۹۷۶}} پس از تشکیل [[جنین]] و در بقیه [[بارداری|دوران بارداری]]، جفت وظیفه ترشح hCG را بر عهده می‌گیرد تا جسم زرد پروژسترون و استروژن بیشتری ترشح و چرخه قاعدگی را در دوران بارداری مسدود کند. این هورمون‌ها همچنین [[پستان|غدد پستانی]] را به تولید [[شیر مادر|شیر]] وامی‌دارند.{{sfn|Tortora|2017|page=۹۷۶}}{{refn|[[شیردهی|زنان شیرده]] ممکن است یکی از وضعیت‌های «سرکوب کامل رشد فولیکول‌ها»، «رشد فولیکولی بدون تخمک‌گذاری» یا «از سرگیری چرخه قاعدگی طبیعی» را تجربه کنند.<ref name="pmid 25869631">{{cite journal |vauthors=Carr SL, Gaffield ME, Dragoman MV, Phillips S |title=Safety of the progesterone-releasing vaginal ring (PVR) among lactating women: A systematic review |journal=Contraception |volume=94 |issue=3 |pages=253–261 |date=September 2016 |pmid=25869631 |doi=10.1016/j.contraception.2015.04.001 |doi-access=free |type= Review}}</ref>|group="توضیح"|name="second"}}
لقاح معمولاً در گسترده‌ترین بخش لوله‌های رحم موسوم به «آمپولا{{Efn|Ampulla}}» انجام می‌شود. تخمک بارورشده بلافاصله پس از لقاح، فرایند جنین‌زایی (تکامل){{Efn|Human embryonic development}} را آغاز می‌کند؛ سلولِ در حال تقسیم ([[مورولا]] و [[بلاستولاسیون|بلاستولا]]) پس از سه روز با پیمایش لوله رحم، وارد رحم شده و طی سه روز دیگر، به لانه‌گزینی در آندومتر می‌پردازد. در جریانِ [[لانه‌گزینی (جنین انسان)|لانه‌گزینی]]، سلول تخم به مرحله [[بلاستوسیست]] رسیده و در این زمان بارداری آغاز می‌شود.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۵۹}} اگر لقاح انجام بگیرید، سینسیتیوتروفوبلاست{{Efn|Syncytiotrophoblast}} (لایه خارجی بلاستوسیست که بعدها به لایه خارجی [[جفت جنین|جفت]] تبدیل می‌شود) هورمون [[اچ‌سی‌جی]] را تولید می‌کند که بسیار شبیه LH است و جسم زرد را حفظ می‌کند. در چند ماه نخست بارداری، جسم زرد به ترشح پروژسترون و استروژن در سطوح کمی بالاتر از زمان تخمک‌گذاری ادامه می‌دهد.{{sfn|Tortora|2017|page=۹۷۶}} پس از تشکیل [[جنین]] و در بقیه [[بارداری|دوران بارداری]]، جفت وظیفه ترشح اچ‌سی‌جی را بر عهده می‌گیرد تا جسم زرد پروژسترون و استروژن بیشتری ترشح و وقوع چرخه قاعدگی در دوران بارداری را مهار کند. این هورمون‌ها همچنین [[پستان|غدد پستانی]] را به تولید [[شیر مادر|شیر]] وامی‌دارند.{{sfn|Tortora|2017|page=۹۷۶}}{{refn|[[شیردهی|زنان شیرده]] ممکن است یکی از وضعیت‌های «سرکوب کامل رشد فولیکول‌ها»، «رشد فولیکولی بدون تخمک‌گذاری» یا «از سرگیری چرخه قاعدگی طبیعی» را تجربه کنند.<ref name="pmid 25869631">{{cite journal |vauthors=Carr SL, Gaffield ME, Dragoman MV, Phillips S |title=Safety of the progesterone-releasing vaginal ring (PVR) among lactating women: A systematic review |journal=Contraception |volume=94 |issue=3 |pages=253–261 |date=September 2016 |pmid=25869631 |doi=10.1016/j.contraception.2015.04.001 |doi-access=free |type= Review}}</ref>|group="توضیح"|name="second"}}


==== فاز لوتئال ====
==== فاز لوتئال ====
خط ۴۹: خط ۴۹:


==== قاعدگی ====
==== قاعدگی ====
قاعدگی (که با نام‌های خونریزی قاعدگی، عادت ماهیانه یا پریود نیز شناخته می‌شود) نخستین و واضح‌ترین مرحله چرخه رحم است که نخستین بار در دوران بلوغ روی می‌دهد. اولین چرخه آن که «منارک» نامیده می‌شود در حدود سنین دوازده یا سیزده سالگی رخ می‌دهد.<ref name="pmid 26703478">{{cite journal|vauthors=Papadimitriou A|date=December 2016|title=The evolution of the age at menarche from prehistorical to modern times|journal=Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology|type=Review|volume=29|issue=6|pages=527–530|doi=10.1016/j.jpag.2015.12.002|pmid=26703478}}</ref> میانگین سنی عموماً در [[کشورهای در حال توسعه]] دیرتر و در [[کشورهای توسعه‌یافته]] زودتر است.<ref name="pmid 29778270">{{cite journal|vauthors=Alvergne A, Högqvist Tabor V|date=June 2018|title=Is female health cyclical? Evolutionary perspectives on menstruation|journal=Trends in Ecology & Evolution|type=Review|volume=33|issue=6|pages=399–414|arxiv=1704.08590|doi=10.1016/j.tree.2018.03.006|pmid=29778270|s2cid=4581833}}</ref> در بلوغ زودرس، منارک ممکن است در سن هشت سالگی اتفاق بیفتد،<ref name="pmid 28591132">{{cite journal|vauthors=Ibitoye M, Choi C, Tai H, Lee G, Sommer M|date=2017|title=Early menarche: A systematic review of its effect on sexual and reproductive health in low- and middle-income countries|journal=PLOS ONE|type=Review|volume=12|issue=6|pages=e0178884|bibcode=2017PLoSO..1278884I|doi=10.1371/journal.pone.0178884|pmc=5462398|pmid=28591132|doi-access=free}}</ref> که لزوماً غیرعادی قلمداد نمی‌شود.<ref name="Women2014Men">{{cite web|title=Menstruation and the menstrual cycle fact sheet|url=http://www.womenshealth.gov/publications/our-publications/fact-sheet/menstruation.html|website=Office of Women's Health|publisher=US Department of Health and Human Services|access-date=25 June 2015|date=23 December 2014|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150626134338/http://www.womenshealth.gov/publications/our-publications/fact-sheet/menstruation.html|archive-date=26 June 2015}}</ref><ref name="pmid 29422239">{{cite journal|vauthors=Sultan C, Gaspari L, Maimoun L, Kalfa N, Paris F|date=April 2018|title=Disorders of puberty|url=https://hal.umontpellier.fr/hal-01797379/file/2018%20Sultan%20et%20al.%2C%20Disorders%20of%20puberty.pdf|journal=Best Practice & Research. Clinical Obstetrics & Gynaecology|type=Review|volume=48|issue=|pages=62–89|doi=10.1016/j.bpobgyn.2017.11.004|pmid=29422239|archive-url=https://web.archive.org/web/20200701081342/https://hal.umontpellier.fr/hal-01797379/file/2018%20Sultan%20et%20al.,%20Disorders%20of%20puberty.pdf|archive-date=1 July 2020|access-date=27 February 2021|url-status=live}}</ref>
قاعدگی (که با نام‌های خونریزی قاعدگی، عادت ماهیانه یا پریود نیز شناخته می‌شود) نخستین و واضح‌ترین مرحله چرخه رحم است که نخستین بار در دوران بلوغ روی می‌دهد. اولین چرخه آن که «منارک» نامیده می‌شود در حدود سنین دوازده یا سیزده سالگی رخ می‌دهد.<ref name="pmid 26703478">{{cite journal|vauthors=Papadimitriou A|date=December 2016|title=The evolution of the age at menarche from prehistorical to modern times|journal=Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology|type=Review|volume=29|issue=6|pages=527–530|doi=10.1016/j.jpag.2015.12.002|pmid=26703478}}</ref> میانگین سنی عموماً در [[کشورهای در حال توسعه]] دیرتر و در [[کشورهای توسعه‌یافته]] زودتر است.<ref name="pmid 29778270">{{cite journal|vauthors=Alvergne A, Högqvist Tabor V|date=June 2018|title=Is female health cyclical? Evolutionary perspectives on menstruation|journal=Trends in Ecology & Evolution|type=Review|volume=33|issue=6|pages=399–414|arxiv=1704.08590|doi=10.1016/j.tree.2018.03.006|pmid=29778270|s2cid=4581833}}</ref> در بلوغ زودرس، منارک ممکن است در سن هشت سالگی اتفاق بیفتد<ref name="pmid 28591132">{{cite journal|vauthors=Ibitoye M, Choi C, Tai H, Lee G, Sommer M|date=2017|title=Early menarche: A systematic review of its effect on sexual and reproductive health in low- and middle-income countries|journal=PLOS ONE|type=Review|volume=12|issue=6|pages=e0178884|bibcode=2017PLoSO..1278884I|doi=10.1371/journal.pone.0178884|pmc=5462398|pmid=28591132|doi-access=free}}</ref> که لزوماً غیرعادی قلمداد نمی‌شود.<ref name="Women2014Men">{{cite web|title=Menstruation and the menstrual cycle fact sheet|url=http://www.womenshealth.gov/publications/our-publications/fact-sheet/menstruation.html|website=Office of Women's Health|publisher=US Department of Health and Human Services|access-date=25 June 2015|date=23 December 2014|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150626134338/http://www.womenshealth.gov/publications/our-publications/fact-sheet/menstruation.html|archive-date=26 June 2015}}</ref><ref name="pmid 29422239">{{cite journal|vauthors=Sultan C, Gaspari L, Maimoun L, Kalfa N, Paris F|date=April 2018|title=Disorders of puberty|url=https://hal.umontpellier.fr/hal-01797379/file/2018%20Sultan%20et%20al.%2C%20Disorders%20of%20puberty.pdf|journal=Best Practice & Research. Clinical Obstetrics & Gynaecology|type=Review|volume=48|issue=|pages=62–89|doi=10.1016/j.bpobgyn.2017.11.004|pmid=29422239|archive-url=https://web.archive.org/web/20200701081342/https://hal.umontpellier.fr/hal-01797379/file/2018%20Sultan%20et%20al.,%20Disorders%20of%20puberty.pdf|archive-date=1 July 2020|access-date=27 February 2021|url-status=live}}</ref>


قاعدگی هر ماه با کاهش سطح استروژن و پروژسترون و آزاد شدن [[پروستاگلاندین]]‌ها آغاز می‌شود{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۵}} که سرخرگ‌های مارپیچی را منقبض می‌کنند.{{sfn|Johnson|2007|p=۱۵۲}} این رویداد باعث [[اسپاسم]]، انقباض و پارگی در این [[سرخرگ]]<nowiki/>‌ها شده و خون‌رسانی به آندومتر را قطع می‌کند، در نتیجه سلول‌های لایه بالایی آندومتر (لایهٔ عملکردی بافت داخلی رحم) که از [[اکسیژن]] محروم شده‌اند، می‌میرند. تدریجاً کل این لایه از بین رفته و فقط لایه زیرین (لایه پایه یا بازالیس{{Efn|Basalis}}) باقی می‌ماند.{{sfn|Tortora|2017|page=۹۴۵}} [[آنزیم|آنزیمی]] به نام [[پلاسمین]]، [[لخته شدن خون|لخته‌های خون]] در مایع قاعدگی را [[آبکافت|هیدرولیز]] کرده و موجب تسهیل جریان خون و تجزیه پوشش داخل رحم می‌شود.{{sfn|Tortora|2017|p=۶۰۰}} خونریزی به‌مدت ۲ تا ۶ روز و با از دست رفتن ۳۰ تا ۶۰ [[لیتر|میلی‌لیتر]] خون ادامه می‌یابد{{sfn|Prior|2020|p=۴۵}} که نشانهٔ عدم بارداری است.{{sfn|Johnson|2007|p=۹۹}}
قاعدگی هر ماه با کاهش سطح استروژن و پروژسترون و آزاد شدن [[پروستاگلاندین]]‌ها آغاز می‌شود{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۵}} که سرخرگ‌های مارپیچی{{Efn|Spiral arterioles}} را منقبض می‌کنند.{{sfn|Johnson|2007|p=۱۵۲}} این رویداد باعث [[اسپاسم]]، انقباض و پارگی در این [[سرخرگ]]<nowiki/>‌ها شده و خون‌رسانی به آندومتر را قطع می‌کند، در نتیجه سلول‌های لایه بالایی آندومتر (لایهٔ عملکردی بافت داخلی رحم) که از [[اکسیژن]] محروم شده‌اند، می‌میرند. تدریجاً کل این لایه از بین رفته و فقط لایه زیرین (لایه پایه یا بازالیس{{Efn|Basalis}}) باقی می‌ماند.{{sfn|Tortora|2017|page=۹۴۵}} [[آنزیم|آنزیمی]] به نام [[پلاسمین]]، [[لخته شدن خون|لخته‌های خون]] در مایع قاعدگی را [[آبکافت|هیدرولیز]] کرده و موجب تسهیل جریان خون و تجزیه پوشش داخل رحم می‌شود.{{sfn|Tortora|2017|p=۶۰۰}} خونریزی به‌مدت ۲ تا ۶ روز و با از دست رفتن ۳۰ تا ۶۰ [[لیتر|میلی‌لیتر]] خون ادامه می‌یابد{{sfn|Prior|2020|p=۴۵}} که نشانهٔ عدم بارداری است.{{sfn|Johnson|2007|p=۹۹}}


خونریزی ماهیانه معمولاً نشانه‌ای از عدم وقوع بارداری است، اما خونریزی را نمی‌توان همیشه یک نشانهٔ قطعی عدم بارداری دانست، زیرا عوامل متعددی می‌توانند باعث خونریزی در دوران بارداری نیز شوند.<ref name="pmid 27166462">{{cite journal|vauthors=Breeze C|date=May 2016|title=Early pregnancy bleeding|journal=Australian Family Physician|type=Review|volume=45|issue=5|pages=283–286|pmid=27166462}}</ref> قاعدگی به‌طور متوسط یک بار در هر ماه، از منارک تا زمانی که فرد یائسه شود، رخ می‌دهد و با سال‌های باروری یک زن مطابقت دارد. متوسط سن یائسگی در زنان ۵۲ سال است و معمولاً بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی رخ می‌دهد.<ref name="pmid 27022074">{{cite journal|vauthors=Towner MC, Nenko I, Walton SE|date=April 2016|title=Why do women stop reproducing before menopause? A life-history approach to age at last birth|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences|type=Review|volume=371|issue=1692|page=20150147|doi=10.1098/rstb.2015.0147|pmc=4822427|pmid=27022074}}</ref> قبل از [[یائسگی]] مرحله‌ای‌ از تغییرات هورمونی وجود دارد که به آن پیش یائسگی{{Efn|Perimenopause}} می‌گویند.{{sfn|Rodriguez-Landa|2017|p=۸}}
خونریزی ماهیانه معمولاً نشانه‌ای از عدم وقوع بارداری است، اما خونریزی را نمی‌توان همیشه یک نشانهٔ قطعی عدم بارداری دانست، زیرا عوامل متعددی می‌توانند باعث خونریزی در دوران بارداری نیز شوند.<ref name="pmid 27166462">{{cite journal|vauthors=Breeze C|date=May 2016|title=Early pregnancy bleeding|journal=Australian Family Physician|type=Review|volume=45|issue=5|pages=283–286|pmid=27166462}}</ref> قاعدگی به‌طور متوسط یک بار در هر ماه، از منارک تا زمانی که فرد یائسه شود، رخ می‌دهد و با سال‌های باروری یک زن مطابقت دارد. متوسط سن یائسگی در زنان ۵۲ سال است و معمولاً بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی رخ می‌دهد.<ref name="pmid 27022074">{{cite journal|vauthors=Towner MC, Nenko I, Walton SE|date=April 2016|title=Why do women stop reproducing before menopause? A life-history approach to age at last birth|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences|type=Review|volume=371|issue=1692|page=20150147|doi=10.1098/rstb.2015.0147|pmc=4822427|pmid=27022074}}</ref> قبل از [[یائسگی]] مرحله‌ای‌ از تغییرات هورمونی وجود دارد که به آن پیش یائسگی{{Efn|Perimenopause}} می‌گویند.{{sfn|Rodriguez-Landa|2017|p=۸}}
خط ۵۹: خط ۵۹:
==== فاز تکثیری ====
==== فاز تکثیری ====
[[پرونده:Estradiol_and_progesterone_%25_changes_across_the_menstrual_cycle_fa.tif|بندانگشتی|325x325پیکسل|در طول چرخه قاعدگی، سطح استرادیول (نوعی استروژن) تا ۲۰۰ درصد و سطح پروژسترون نیز بیش از ۱۲۰۰ درصد تغییر می‌کند.<ref>{{Cite journal|vauthors=Prior JC|year=2020|title=Women's reproductive system as balanced estradiol and progesterone actions—A revolutionary, paradigm-shifting concept in women's health|journal=Drug Discovery Today: Disease Models|volume=32, Part B|pages=31–40|doi=10.1016/j.ddmod.2020.11.005|ref=none|doi-access=free}}</ref>]]
[[پرونده:Estradiol_and_progesterone_%25_changes_across_the_menstrual_cycle_fa.tif|بندانگشتی|325x325پیکسل|در طول چرخه قاعدگی، سطح استرادیول (نوعی استروژن) تا ۲۰۰ درصد و سطح پروژسترون نیز بیش از ۱۲۰۰ درصد تغییر می‌کند.<ref>{{Cite journal|vauthors=Prior JC|year=2020|title=Women's reproductive system as balanced estradiol and progesterone actions—A revolutionary, paradigm-shifting concept in women's health|journal=Drug Discovery Today: Disease Models|volume=32, Part B|pages=31–40|doi=10.1016/j.ddmod.2020.11.005|ref=none|doi-access=free}}</ref>]]
فاز تکثیری یا پرولیفراتیو دومین مرحله از چرخه رحمی است که طی آن استروژن باعث رشد و تکثیر پوشش داخلی رحم می‌شود.{{sfn|Ugwumadu|2014|p=۱۱۷}} بخش دوم فاز فولیکولار با فاز تکثیری چرخه رحم همپوشانی دارد.{{sfn|Parker|2019|p=۲۸۳}} فولیکول‌های تخمدان هنگام بالغ شدن مقادیر بسیار زیادی [[استرادیول]] ترشح می‌کنند که همراه با سرخرگ‌های مارپیچی{{Efn|Spiral arterioles}} باعث تشکیل یک لایه جدید از آندومتر می‌شود.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۴}}
فاز تکثیری یا پرولیفراتیو دومین مرحله از چرخه رحمی است که طی آن استروژن باعث رشد و تکثیر پوشش داخلی رحم می‌شود.{{sfn|Ugwumadu|2014|p=۱۱۷}} بخش دوم فاز فولیکولار با فاز تکثیری چرخه رحم همپوشانی دارد.{{sfn|Parker|2019|p=۲۸۳}} فولیکول‌های تخمدان هنگام بالغ شدن مقادیر بسیار زیادی [[استرادیول]] ترشح می‌کنند. این هورمون با تحریک [[بیوسنتز|سنتز پروتئین]] و [[تقسیم سلولی]]، باعث تشکیل لایۀ جدید از آندومتر می‌شود که سرخرگ‌های مارپیچی جدیدی (برای کمک به قاعدگی بعدی) در خود دارد.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۴}}


با افزایش سطح استروژن، سلول‌های [[دهانه رحم]] نوعی مخاط در این بخش تولید می‌کنند.<ref>{{cite journal|vauthors=Simmons RG, Jennings V|date=July 2020|title=Fertility awareness-based methods of family planning|journal=Best Practice & Research. Clinical Obstetrics & Gynaecology|type=Review|volume=66|pages=68–82|doi=10.1016/j.bpobgyn.2019.12.003|pmid=32169418|doi-access=free}}</ref> این مخاط [[پی‌اچ|pH]] بالاتری دارند و دهانه رحم را [[گران‌روی|چسبنده]] و شرایط را برای بقای اسپرم فراهم می‌کنند.{{sfn|Tortora|2017|pp=۹۳۶–۹۳۷}} این عمل، طی روز ۱۱ تا ۱۴ از چرخه رحمی اتفاق می‌افتد و احتمال وقوع لقاح را افزایش می‌دهد.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۵۷}} این مخاطِ دهانه رحم را می‌توان به‌صورت ترشحات فراوان [[واژن]] که به [[سفیده تخم‌مرغ|سفیدهٔ تخم‌مرغِ]] خام شباهت دارد، مشاهده نمود.<ref name="Su2017">{{cite journal|vauthors=Su HW, Yi YC, Wei TY, Chang TC, Cheng CM|date=September 2017|title=Detection of ovulation, a review of currently available methods|journal=Bioeng Transl Med|type=Review|volume=2|issue=3|pages=238–246|doi=10.1002/btm2.10058|pmc=5689497|pmid=29313033}}</ref> این ترشحات سفید، برای زنانی که به دنبال آگاهی از زمان مناسب باروری هستند، ممکن است نشانه‌ای مبنی بر امکان وقوع تخمک‌گذاری باشد،<ref name="Su2017"/> اما این بدان معنا نیست که تخمک‌گذاری قطعاً رخ خواهد داد.{{sfn|Prior|2020|p=۴۵}}
با افزایش سطح استروژن، سلول‌های [[دهانه رحم]] نوعی مخاط در این بخش تولید می‌کنند.<ref>{{cite journal|vauthors=Simmons RG, Jennings V|date=July 2020|title=Fertility awareness-based methods of family planning|journal=Best Practice & Research. Clinical Obstetrics & Gynaecology|type=Review|volume=66|pages=68–82|doi=10.1016/j.bpobgyn.2019.12.003|pmid=32169418|doi-access=free}}</ref> این مخاط [[پی‌اچ|pH]] بالاتری دارند و دهانه رحم را [[گران‌روی|چسبنده]] و شرایط را برای بقای اسپرم فراهم می‌کنند.{{sfn|Tortora|2017|pp=۹۳۶–۹۳۷}} این عمل، طی روز ۱۱ تا ۱۴ از چرخه رحمی اتفاق می‌افتد و احتمال وقوع لقاح را افزایش می‌دهد.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۵۷}} این مخاطِ دهانه رحم را می‌توان به‌صورت ترشحات فراوان [[واژن]] که به [[سفیده تخم‌مرغ|سفیدهٔ تخم‌مرغِ]] خام شباهت دارد، مشاهده نمود.<ref name="Su2017">{{cite journal|vauthors=Su HW, Yi YC, Wei TY, Chang TC, Cheng CM|date=September 2017|title=Detection of ovulation, a review of currently available methods|journal=Bioeng Transl Med|type=Review|volume=2|issue=3|pages=238–246|doi=10.1002/btm2.10058|pmc=5689497|pmid=29313033}}</ref> این ترشحات سفید، برای زنانی که به دنبال آگاهی از زمان مناسب باروری هستند، ممکن است نشانه‌ای مبنی بر امکان وقوع تخمک‌گذاری باشد،<ref name="Su2017"/> اما این بدان معنا نیست که تخمک‌گذاری قطعاً رخ خواهد داد.{{sfn|Prior|2020|p=۴۵}}
خط ۷۰: خط ۷۰:
== عدم‌تخمک‌گذاری و لوتئال کوتاه ==
== عدم‌تخمک‌گذاری و لوتئال کوتاه ==
{{اصلی|عدم تخمک‌گذاری}}
{{اصلی|عدم تخمک‌گذاری}}
تنها دو سوم از سیکل‌های طبیعی قاعدگی دارای تخمک‌گذاری هستند{{sfn|Prior|2020|p=۴۵}} و یک سوم دیگر فاقد تخمک‌گذاری بوده یا فاز لوتئال کوتاهی دارند (کمتر از ده روز<ref name="Liu">{{cite book|vauthors=Liu AY, Petit MA, Prior JC|chapter=Exercise and the hypothalamus: ovulatory adaptations|date=2020|doi=10.1007/978-3-030-33376-8_8|title=Endocrinology of Physical Activity and Sport|pages=124–147|veditors=Hackney AC, Constantini NW|series=Contemporary Endocrinology|publisher=Springer International Publishing|isbn=978-3-030-33376-8|s2cid=243129220}}</ref>) که در آن‌ها تولید پروژسترون برای عملکرد طبیعی و باروری کافی نیست.{{sfn|Prior|2020|p=۴۶}} چرخه‌هایی که در آن تخمک‌گذاری رخ نمی‌دهد (عدم تخمک‌گذاری) در دخترانی که قاعدگی در آنان به تازگی آغاز شده است و در زنان در حوالی یائسگی رایج و معمول هستند. در طول دو سال نخست پس از منارک، تخمک‌گذاری در نیمی از سیکل‌ها وجود ندارد. پنج سال پس از قاعدگی، تخمک‌گذاری در حدود ۷۵ درصد از سیکل‌ها روی می‌دهد و این میزان در سال‌های بعد به ۸۰ درصد می‌رسد.<ref name="pmid 29537383">{{cite journal|vauthors=Elmaoğulları S, Aycan Z|date=July 2018|title=Abnormal uterine bleeding in adolescents|journal=Journal of Clinical Research in Pediatric Endocrinology|volume=10|issue=3|pages=191–197|doi=10.4274/jcrpe.0014|pmc=6083466|pmid=29537383}}</ref> چرخه‌های بدون تخمک‌گذاری اغلب با چرخه‌های تخمک‌گذاریِ معمولی یکسان هستند.{{sfn|Prior|2020|p=۴۴}} هر گونه تغییر در تعادل هورمون‌ها ممکن است فرایند تخمک‌گذاری را مختل کند. [[استرس (زیست‌شناسی)|استرس]]، [[اضطراب]] و [[اختلال خوردن]] نیز باعث کاهش GnRH و اختلال در چرخه قاعدگی می‌شوند. عدم تخمک‌گذاری [[مزمن]] در ۶ تا ۱۵ درصد از زنان در طول سال‌های باروری رخ می‌دهد. در حوالی یائسگی، اختلال در بازخورد هورمونی منجر به چرخه‌های عدم تخمک‌گذاری می‌شود. اگرچه عدم تخمک‌گذاری یک [[بیماری]] به حساب نمی‌آید، اما ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای مانند [[سندرم تخمدان پلی‌کیستیک]] باشد.<ref>{{cite web|url=https://emedicine.medscape.com/article/253190-overview|title=Anovulation|vauthors=Hernandez-Rey, AE|date=August 2, 2018|website=Medscape|publisher=Medscape LLC|access-date=March 30, 2021|archive-date=20 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210320153521/https://emedicine.medscape.com/article/253190-overview|url-status=live}}</ref> چرخه‌های بدون تخمک‌گذاری یا فازهای لوتئال کوتاه، زمانی که زنان تحت استرس هستند یا در ورزشکارانی که شدت تمرین خود را افزایش می‌دهند طبیعی است. این تغییرات با کاهش عوامل استرس‌زا یا در مورد ورزشکاران، با سازگاری آن‌ها با تمرین، بهبود می‌یابند.<ref name="Liu"/>
تنها دو سوم از سیکل‌های طبیعی قاعدگی دارای تخمک‌گذاری هستند{{sfn|Prior|2020|p=۴۵}} و یک سوم دیگر فاقد تخمک‌گذاری بوده یا فاز لوتئال کوتاهی دارند (کمتر از ده روز<ref name="Liu">{{cite book|vauthors=Liu AY, Petit MA, Prior JC|chapter=Exercise and the hypothalamus: ovulatory adaptations|date=2020|doi=10.1007/978-3-030-33376-8_8|title=Endocrinology of Physical Activity and Sport|pages=124–147|veditors=Hackney AC, Constantini NW|series=Contemporary Endocrinology|publisher=Springer International Publishing|isbn=978-3-030-33376-8|s2cid=243129220}}</ref>) که در آن‌ها تولید پروژسترون برای عملکرد طبیعی و باروری کافی نیست.{{sfn|Prior|2020|p=۴۶}} چرخه‌هایی که در آن تخمک‌گذاری رخ نمی‌دهد (عدم تخمک‌گذاری) در دخترانی که قاعدگی در آنان به تازگی آغاز شده است و در زنان در حوالی یائسگی رایج و معمول هستند. در طول دو سال نخست پس از منارک، تخمک‌گذاری در نیمی از سیکل‌ها وجود ندارد. پنج سال پس از قاعدگی، تخمک‌گذاری در حدود ۷۵ درصد از سیکل‌ها روی می‌دهد و این میزان در سال‌های بعد به ۸۰ درصد می‌رسد.<ref name="pmid 29537383">{{cite journal|vauthors=Elmaoğulları S, Aycan Z|date=July 2018|title=Abnormal uterine bleeding in adolescents|journal=Journal of Clinical Research in Pediatric Endocrinology|volume=10|issue=3|pages=191–197|doi=10.4274/jcrpe.0014|pmc=6083466|pmid=29537383}}</ref> چرخه‌های بدون تخمک‌گذاری اغلب با چرخه‌های تخمک‌گذاریِ معمولی یکسان هستند.{{sfn|Prior|2020|p=۴۴}} هر گونه تغییر در تعادل هورمون‌ها ممکن است فرایند تخمک‌گذاری را مختل کند. [[استرس (زیست‌شناسی)|استرس]]، [[اضطراب]] و [[اختلال خوردن]] نیز باعث کاهش GnRH و اختلال در چرخه قاعدگی می‌شوند. عدم تخمک‌گذاری [[مزمن]] در ۶ تا ۱۵ درصد از زنان در طول سال‌های باروری رخ می‌دهد. در حوالی یائسگی، اختلال در بازخورد هورمونی منجر به چرخه‌های عدم تخمک‌گذاری می‌شود. اگرچه عدم تخمک‌گذاری یک [[بیماری]] به حساب نمی‌آید، اما ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای مانند [[سندرم تخمدان پلی‌کیستیک]] باشد.<ref>{{cite web|url=https://emedicine.medscape.com/article/253190-overview|title=Anovulation|vauthors=Hernandez-Rey, AE|date=August 2, 2018|website=Medscape|publisher=Medscape LLC|access-date=March 30, 2021|archive-date=20 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210320153521/https://emedicine.medscape.com/article/253190-overview|url-status=live}}</ref> چرخه‌های بدون تخمک‌گذاری یا فازهای لوتئال کوتاه، زمانی که زنان تحت استرس هستند یا در ورزشکارانی که شدت تمرین خود را نسبت به گذشته افزایش داده‌اند طبیعی است. این تغییرات با کاهش عوامل استرس‌زا یا در مورد ورزشکاران، با سازگاری آن‌ها با تمرین، بهبود می‌یابند.<ref name="Liu"/>


== بهداشت قاعدگی ==
== بهداشت قاعدگی ==
[[پرونده:Human_ovarian_follicle.jpg|بندانگشتی|238x238پیکسل|[[ریزبینی]] یک [[فولیکول تخمدان|فولیکول]] اولیه تخمدان انسان که با [[میکروسکوپ نوری|میکروسکوپ]] مشاهده می‌شود. تخمک (گردی رنگ آمیزی شده در مرکز) توسط لایه ای از سلول‌های گرانولوزا احاطه شده‌است که توسط غشای پایه و سلول‌های تِکا پوشانده شده‌است. بزرگنمایی حدود ۱۰۰۰ برابر است. ([[رنگ‌آمیزی هماتوکسیلین-ائوزین|رنگ‌آمیزی H&E]])]]
{{اصلی|بهداشت قاعدگی}}[[پرونده:Human_ovarian_follicle.jpg|بندانگشتی|238x238پیکسل|[[ریزبینی]] یک [[فولیکول تخمدان|فولیکول]] اولیه تخمدان انسان که با [[میکروسکوپ نوری|میکروسکوپ]] مشاهده می‌شود. تخمک (گردی رنگ آمیزی شده در مرکز) توسط لایه ای از سلول‌های گرانولوزا احاطه شده‌است که توسط غشای پایه و سلول‌های تِکا پوشانده شده‌است. بزرگنمایی حدود ۱۰۰۰ برابر است. ([[رنگ‌آمیزی هماتوکسیلین-ائوزین|رنگ‌آمیزی H&E]])]]
با آنکه چرخه قاعدگی فرایندی عادی و طبیعی است،{{sfn|Prior|2020|p=۵۰}} برخی از زنان دچار مشکلاتی می‌شوند که زندگی روزمرهٔ آن‌ها را مختل می‌کند.<ref name="pmid 32809533">{{cite book|last1=Gudipally|first1=Pratyusha R.|last2=Sharma|first2=Gyanendra K.|chapter=Premenstrual Syndrome|title=StatPearls|date=2022|publisher=StatPearls Publishing|id={{NCBIBook2|NBK560698}}|pmid=32809533}}</ref> این مشکلات شامل [[آکنه]]، حساس شدن و درد پستان‌ها، احساس [[خستگی]] و [[سندرم پیشاقاعدگی]] (PMC) هستند.<ref name="pmid 32809533"/><ref name="pmid 33030880">{{cite journal|vauthors=Ferries-Rowe E, Corey E, Archer JS|date=November 2020|title=Primary Dysmenorrhea: Diagnosis and Therapy|journal=Obstetrics and Gynecology|volume=136|issue=5|pages=1047–1058|doi=10.1097/AOG.0000000000004096|pmid=33030880|doi-access=free}}</ref> همچنین ۳ تا ۸ درصد از زنان عوارض شدیدتری مانند [[اختلال ناخوشی پیشاقاعدگی]] که شامل [[اختلال روان‌تنی]] همچون افسردگی و [[تحریک‌پذیری]] است را تجربه می‌کنند.<ref name="Reed20185"/><ref name="pmid 29298169">{{cite journal|vauthors=Appleton SM|date=March 2018|title=Premenstrual syndrome: evidence-based evaluation and treatment|journal=Clinical Obstetrics and Gynecology|type=Review|volume=61|issue=1|pages=52–61|doi=10.1097/GRF.0000000000000339|pmid=29298169|s2cid=28184066}}</ref> [[قاعدگی دردناک|دیسمنوره]] یا «درد پریود»<ref>{{cite journal|vauthors=Nagy H, Khan MA|date=2020|title=Dysmenorrhea|journal=StatPearls|type=Review|pmid=32809669}}</ref> ممکن است باعث [[چنگه|گرفتگی]] در ناحیه [[شکم]]، پشت یا بالای [[ران]] شود که در چند روز نخست قاعدگی رخ می‌دهد.<ref name="nhs1">{{cite web|title=Period pain|url=https://www.nhs.uk/conditions/period-pain/|website=[[NHS]]|access-date=12 November 2022|language=en|date=19 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240122022803/https://www.nhs.uk/conditions/period-pain/|archivedate=January 2024}}</ref><ref name=Dysmenorrheastat>{{cite book |last1=Nagy |first1=Hassan |last2=Khan |first2=Moien AB |chapter=Dysmenorrhea |title=StatPearls |date=2022 |publisher=StatPearls Publishing |id={{NCBIBook2|NBK560834}} |pmid=32809669 }}</ref><ref name="pmid 30098748">{{cite journal|vauthors=Baker FC, Lee KA|date=September 2018|title=Menstrual cycle effects on sleep|journal=Sleep Medicine Clinics|type=Review|volume=13|issue=3|pages=283–294|doi=10.1016/j.jsmc.2018.04.002|pmid=30098748|s2cid=51968811}}</ref> دردِ ناتوان‌کننده در چرخه قاعدگی طبیعی نیست و ممکن است نشانه یک بیماری شدید مانند [[آندومتریوز]] باشد.<ref name="pmid 33132854">{{cite journal|vauthors=Maddern J, Grundy L, Castro J, Brierley SM|date=2020|title=Pain in endometriosis|journal=Frontiers in Cellular Neuroscience|volume=14|issue=|pages=590823|doi=10.3389/fncel.2020.590823|pmc=7573391|pmid=33132854|doi-access=free}}</ref> این مسائل ممکن است به‌طور قابل توجهی بر سلامت و [[کیفیت زندگی]] زنان تأثیر بگذارند و مداخلات درمانیِ به موقع می‌تواند زندگی زنان را بهبود بخشد.<ref name="pmid 31378287">{{cite journal|vauthors=Matteson KA, Zaluski KM|date=September 2019|title=Menstrual health as a part of preventive health care|journal=Obstetrics and Gynecology Clinics of North America|type=Review|volume=46|issue=3|pages=441–453|doi=10.1016/j.ogc.2019.04.004|pmid=31378287|s2cid=199437314}}</ref>
با آنکه چرخه قاعدگی فرایندی عادی و طبیعی است،{{sfn|Prior|2020|p=۵۰}} برخی از زنان دچار مشکلاتی می‌شوند که زندگی روزمرهٔ آن‌ها را مختل می‌کند.<ref name="pmid 32809533">{{cite book|last1=Gudipally|first1=Pratyusha R.|last2=Sharma|first2=Gyanendra K.|chapter=Premenstrual Syndrome|title=StatPearls|date=2022|publisher=StatPearls Publishing|id={{NCBIBook2|NBK560698}}|pmid=32809533}}</ref> این مشکلات شامل [[آکنه]]، حساس شدن و [[پستان‌درد|درد پستان]]<nowiki/>‌ها، احساس [[خستگی]] و [[سندرم پیشاقاعدگی]] (PMC) هستند.<ref name="pmid 32809533"/><ref name="pmid 33030880">{{cite journal|vauthors=Ferries-Rowe E, Corey E, Archer JS|date=November 2020|title=Primary Dysmenorrhea: Diagnosis and Therapy|journal=Obstetrics and Gynecology|volume=136|issue=5|pages=1047–1058|doi=10.1097/AOG.0000000000004096|pmid=33030880|doi-access=free}}</ref> همچنین ۳ تا ۸ درصد از زنان عوارض شدیدتری مانند [[اختلال ناخوشی پیشاقاعدگی]] که شامل [[اختلال روان‌تنی]] همچون افسردگی و [[تحریک‌پذیری]] است را تجربه می‌کنند.<ref name="Reed20185"/><ref name="pmid 29298169">{{cite journal|vauthors=Appleton SM|date=March 2018|title=Premenstrual syndrome: evidence-based evaluation and treatment|journal=Clinical Obstetrics and Gynecology|type=Review|volume=61|issue=1|pages=52–61|doi=10.1097/GRF.0000000000000339|pmid=29298169|s2cid=28184066}}</ref> [[قاعدگی دردناک|دیسمنوره]] یا «درد پریود»<ref>{{cite journal|vauthors=Nagy H, Khan MA|date=2020|title=Dysmenorrhea|journal=StatPearls|type=Review|pmid=32809669}}</ref> ممکن است باعث [[چنگه|گرفتگی]] در ناحیه [[شکم]]، پشت یا بالای [[ران]] شود که در چند روز نخست قاعدگی رخ می‌دهد.<ref name="nhs1">{{cite web|title=Period pain|url=https://www.nhs.uk/conditions/period-pain/|website=[[NHS]]|access-date=12 November 2022|language=en|date=19 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240122022803/https://www.nhs.uk/conditions/period-pain/|archivedate=January 2024}}</ref><ref name=Dysmenorrheastat>{{cite book |last1=Nagy |first1=Hassan |last2=Khan |first2=Moien AB |chapter=Dysmenorrhea |title=StatPearls |date=2022 |publisher=StatPearls Publishing |id={{NCBIBook2|NBK560834}} |pmid=32809669 }}</ref><ref name="pmid 30098748">{{cite journal|vauthors=Baker FC, Lee KA|date=September 2018|title=Menstrual cycle effects on sleep|journal=Sleep Medicine Clinics|type=Review|volume=13|issue=3|pages=283–294|doi=10.1016/j.jsmc.2018.04.002|pmid=30098748|s2cid=51968811}}</ref> دردِ ناتوان‌کننده در چرخه قاعدگی طبیعی نبوده و معمولاً نشانه یک بیماری شدید مانند [[آندومتریوز]] است.<ref name="pmid 33132854">{{cite journal|vauthors=Maddern J, Grundy L, Castro J, Brierley SM|date=2020|title=Pain in endometriosis|journal=Frontiers in Cellular Neuroscience|volume=14|issue=|pages=590823|doi=10.3389/fncel.2020.590823|pmc=7573391|pmid=33132854|doi-access=free}}</ref> این مسائل می‌تواند به‌طور قابل توجهی بر سلامت و [[کیفیت زندگی]] زنان تأثیر بگذارند و مداخلات درمانیِ به موقع ممکن است زندگی زنان را بهبود بخشد.<ref name="pmid 31378287">{{cite journal|vauthors=Matteson KA, Zaluski KM|date=September 2019|title=Menstrual health as a part of preventive health care|journal=Obstetrics and Gynecology Clinics of North America|type=Review|volume=46|issue=3|pages=441–453|doi=10.1016/j.ogc.2019.04.004|pmid=31378287|s2cid=199437314}}</ref>


باورهای غلط فرهنگیِ رایجی وجود دارد که قاعدگی در «تمامی زنان» با تغییرات [[خلق (روان‌شناسی)|خلق و خوی]] و تجربه‌ای دردناک همراه است یا قاعدگی یک مسئله‌ای شرم‌آور یا ناپاک به‌شمار می‎‌آید.{{sfn|Else-Quest|Hyde|2021|pp=۲۵۸–۲۶۱}} اغلب تغییرات خلقی طبیعی یک زن به اشتباه به چرخه قاعدگی نسبت داده می‌شود{{sfn|Else-Quest|Hyde|2021|pp=۲۵۸–۲۶۱}} و درباره تاثیر اساسی و طولانی مدت قاعدگی بر خلق‌وخو و ارتباط آن با [[اختلال روانی|اختلال‌ها روانی]] اختلاف نظر وجود دارد.<ref>{{Cite journal|last=Handy|first=Ariel B.|last2=Greenfield|first2=Shelly F.|last3=Yonkers|first3=Kimberly A.|last4=Payne|first4=Laura A.|date=2022|title=Psychiatric Symptoms Across the Menstrual Cycle in Adult Women: A Comprehensive Review|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8906247/|journal=Harvard Review of Psychiatry|volume=30|issue=2|pages=100–117|doi=10.1097/HRP.0000000000000329|issn=1067-3229|pmc=8906247|pmid=35267252}}</ref><ref name=":1">{{Cite journal|last=Jang|first=Daisung|last2=Elfenbein|first2=Hillary Anger|date=2019-04-03|title=Menstrual Cycle Effects on Mental Health Outcomes: A Meta-Analysis|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13811118.2018.1430638|journal=Archives of Suicide Research|language=en|volume=23|issue=2|pages=312–332|doi=10.1080/13811118.2018.1430638|issn=1381-1118}}</ref> با این حال تغییرات خلقی در طول چرخه قاعدگی (به ویژه در فاز لوتئال و قاعدگی) امری پذیرفته شده بین متخصصان بوده و ممکن است با نوساناتی همراه باشد.<ref name=":1" />{{sfn|Else-Quest|Hyde|2021|pp=۲۵۸–۲۶۱}} تغییر سطوح استروژن و پروژسترون که در این چرخه رخ می‌دهد اثرات فراگیر بر [[فیزیولوژی]] از جمله در [[مغز]]، [[سوخت‌وساز]] و دستگاه اسکلتی-عضلانی می‌گذارد.<ref name=":0">{{cite journal|vauthors=Carmichael MA, Thomson RL, Moran LJ, Wycherley TP|date=February 2021|title=The impact of menstrual cycle phase on athletes' performance: a narrative review|journal=Int J Environ Res Public Health|type=Review|volume=18|issue=4|page=1667|doi=10.3390/ijerph18041667|pmc=7916245|pmid=33572406|doi-access=free}}</ref> همچنین این نوسان‌های هورمونی ممکن است تغییرات نامحسوس و قابل‌مشاهدهٔ فیزیولوژیکی را در عملکرد ورزشی زنان از جمله عملکرد استقامتی، [[نرمش هوازی|هوازی]] و بی‌هوازی در پی داشته باشد.<ref name=":0"/> تغییرات در مغز نیز در طول چرخه قاعدگی مشاهده شده‌است<ref>{{cite journal|vauthors=Pletzer B, Harris TA, Scheuringer A, Hidalgo-Lopez E|date=October 2019|title=The cycling brain: menstrual cycle related fluctuations in hippocampal and fronto-striatal activation and connectivity during cognitive tasks|journal=Neuropsychopharmacology|volume=44|issue=11|pages=1867–1875|doi=10.1038/s41386-019-0435-3|pmc=6785086|pmid=31195407}}</ref> اما موجب تغییرات ملموسی در توانایی‌های ذهنی - از جمله عملکرد تحصیلی، [[حل مسئله]]، [[حافظه (جانداران)|حافظه]] و [[خلاقیت]] نمی‌شود.<ref>{{cite journal|vauthors=Le J, Thomas N, Gurvich C|date=March 2020|title=Cognition, the menstrual cycle, and premenstrual disorders: a review|journal=Brain Sci|type=Review|volume=10|issue=4|page=198|doi=10.3390/brainsci10040198|pmc=7226433|pmid=32230889|doi-access=free}}</ref> یکی از دلایل احتمالی افزایش توانایی زنان در [[عملکرد دیداری فضایی|ادراک دیداری-فضایی]] در جریان قاعدگی، کاهش سطح استروژن و پروژسترون است.{{sfn|Else-Quest|Hyde|2021|pp=۲۵۸–۲۶۱}}
باورهای غلط فرهنگیِ رایجی وجود دارد که قاعدگی در «تمامی زنان» با تغییرات [[خلق (روان‌شناسی)|خلق‌وخوی]] و تجربه‌ای دردناک همراه است یا قاعدگی یک مسئله‌ای شرم‌آور یا ناپاک به‌شمار می‎‌آید.{{sfn|Else-Quest|Hyde|2021|pp=۲۵۸–۲۶۱}} اغلب تغییرات خلقی طبیعی یک زن به اشتباه به چرخه قاعدگی نسبت داده می‌شود{{sfn|Else-Quest|Hyde|2021|pp=۲۵۸–۲۶۱}} و درباره تاثیر اساسی و طولانی مدت چرخه قاعدگی بر خلق‌وخو و ارتباط آن با [[اختلال روانی|اختلال‌ها روانی]] اختلاف نظر وجود دارد.<ref>{{Cite journal|last=Handy|first=Ariel B.|last2=Greenfield|first2=Shelly F.|last3=Yonkers|first3=Kimberly A.|last4=Payne|first4=Laura A.|date=2022|title=Psychiatric Symptoms Across the Menstrual Cycle in Adult Women: A Comprehensive Review|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8906247/|journal=Harvard Review of Psychiatry|volume=30|issue=2|pages=100–117|doi=10.1097/HRP.0000000000000329|issn=1067-3229|pmc=8906247|pmid=35267252}}</ref><ref name=":1">{{Cite journal|last=Jang|first=Daisung|last2=Elfenbein|first2=Hillary Anger|date=2019-04-03|title=Menstrual Cycle Effects on Mental Health Outcomes: A Meta-Analysis|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13811118.2018.1430638|journal=Archives of Suicide Research|language=en|volume=23|issue=2|pages=312–332|doi=10.1080/13811118.2018.1430638|issn=1381-1118}}</ref> با این حال تغییرات خلقی در طول چرخه (به ویژه در فاز لوتئال و قاعدگی) امری پذیرفته شده بین متخصصان بوده و ممکن است با نوساناتی همراه باشد.<ref name=":1" />{{sfn|Else-Quest|Hyde|2021|pp=۲۵۸–۲۶۱}} تغییر سطوح استروژن و پروژسترون که در این چرخه قاعدگی رخ می‌دهد اثرات فراگیر بر [[فیزیولوژی]] از جمله در [[مغز]]، [[سوخت‌وساز]] و دستگاه اسکلتی-عضلانی می‌گذارد.<ref name=":0">{{cite journal|vauthors=Carmichael MA, Thomson RL, Moran LJ, Wycherley TP|date=February 2021|title=The impact of menstrual cycle phase on athletes' performance: a narrative review|journal=Int J Environ Res Public Health|type=Review|volume=18|issue=4|page=1667|doi=10.3390/ijerph18041667|pmc=7916245|pmid=33572406|doi-access=free}}</ref> همچنین این نوسان‌های هورمونی ممکن است تغییرات نامحسوس و قابل‌مشاهدهٔ فیزیولوژیکی را در عملکرد ورزشی زنان از جمله عملکرد استقامتی، [[نرمش هوازی|هوازی]] و بی‌هوازی در پی داشته باشد.<ref name=":0"/> تغییرات در مغز نیز در طول چرخه قاعدگی مشاهده شده‌است<ref>{{cite journal|vauthors=Pletzer B, Harris TA, Scheuringer A, Hidalgo-Lopez E|date=October 2019|title=The cycling brain: menstrual cycle related fluctuations in hippocampal and fronto-striatal activation and connectivity during cognitive tasks|journal=Neuropsychopharmacology|volume=44|issue=11|pages=1867–1875|doi=10.1038/s41386-019-0435-3|pmc=6785086|pmid=31195407}}</ref> اما موجب تغییرات ملموسی در توانایی‌های ذهنی - از جمله عملکرد تحصیلی، [[حل مسئله]]، [[حافظه (جانداران)|حافظه]] و [[خلاقیت]] نمی‌شود.<ref>{{cite journal|vauthors=Le J, Thomas N, Gurvich C|date=March 2020|title=Cognition, the menstrual cycle, and premenstrual disorders: a review|journal=Brain Sci|type=Review|volume=10|issue=4|page=198|doi=10.3390/brainsci10040198|pmc=7226433|pmid=32230889|doi-access=free}}</ref> یکی از دلایل احتمالی افزایش توانایی زنان در [[عملکرد دیداری فضایی|ادراک دیداری-فضایی]] در جریان قاعدگی، کاهش سطح استروژن و پروژسترون است.{{sfn|Else-Quest|Hyde|2021|pp=۲۵۸–۲۶۱}}


در برخی از زنان، تخمک‌گذاری دارای یک درد مشخص است{{refn|درد غیر مشخص در اواسط چرخه ممکن است ناشی از شرایط پزشکی مانند [[بارداری خارج‌رحمی]] یا پارگی [[کیست تخمدان]] باشد؛<ref>{{cite journal |vauthors=Kruszka PS, Kruszka SJ |title=Evaluation of acute pelvic pain in women |journal=Am Fam Physician |volume=82 |issue=2 |pages=141–147 |date=July 2010 |pmid=20642266 |url=https://www.aafp.org/afp/2010/0715/p141.html |type=Review |access-date=4 March 2021 |archive-date=27 January 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210127180019/https://www.aafp.org/afp/2010/0715/p141.html |url-status=live}}</ref><ref>{{cite book|title= Acute and Emergency Care in Athletic Training |vauthors= Cleary M, Flanagan KW |publisher= Human Kinetics |date= 2019 |page= [https://books.google.com/books?id=_dWLDwAAQBAJ&pg=PA340&q=Mittelschmerz%20ectopic 340]}}</ref> در برخی موارد نیز با [[آپاندیسیت]] اشتباه گرفته می‌شود.<ref>{{cite book |last1=Brott |first1=Nathan R. |last2=Le |first2=Jacqueline K. |chapter=Mittelschmerz |title=StatPearls |date=2022 |publisher=StatPearls Publishing |id={{NCBIBook2|NBK549822}} |pmid=31747229 }}</ref>|group="توضیح"|name="fourth"}} که به آن ''[[میتل‌اشمرتز]]'' (یک اصطلاح آلمانی به معنای درد میانی) می‌گویند. این درد با پارگی فولیکول همراه بوده و باعث از دست دادن مقدار کمی خون می‌شود.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۵}}
در برخی از زنان، تخمک‌گذاری دارای یک درد مشخص است{{refn|درد غیر مشخص در اواسط چرخه ممکن است ناشی از شرایط پزشکی مانند [[بارداری خارج‌رحمی]] یا پارگی [[کیست تخمدان]] باشد؛<ref>{{cite journal |vauthors=Kruszka PS, Kruszka SJ |title=Evaluation of acute pelvic pain in women |journal=Am Fam Physician |volume=82 |issue=2 |pages=141–147 |date=July 2010 |pmid=20642266 |url=https://www.aafp.org/afp/2010/0715/p141.html |type=Review |access-date=4 March 2021 |archive-date=27 January 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210127180019/https://www.aafp.org/afp/2010/0715/p141.html |url-status=live}}</ref><ref>{{cite book|title= Acute and Emergency Care in Athletic Training |vauthors= Cleary M, Flanagan KW |publisher= Human Kinetics |date= 2019 |page= [https://books.google.com/books?id=_dWLDwAAQBAJ&pg=PA340&q=Mittelschmerz%20ectopic 340]}}</ref> در برخی موارد نیز با [[آپاندیسیت]] اشتباه گرفته می‌شود.<ref>{{cite book |last1=Brott |first1=Nathan R. |last2=Le |first2=Jacqueline K. |chapter=Mittelschmerz |title=StatPearls |date=2022 |publisher=StatPearls Publishing |id={{NCBIBook2|NBK549822}} |pmid=31747229 }}</ref>|group="توضیح"|name="fourth"}} که به آن ''[[میتل‌اشمرتز]]'' (یک اصطلاح آلمانی به معنای درد میانی) می‌گویند. این درد با پارگی فولیکول همراه بوده و باعث از دست دادن مقدار کمی خون می‌شود.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۵}}


حتی تغییرات طبیعی هورمونی در طول چرخه قاعدگی، ممکن است باعث ایجاد اختلالاتی مانند [[بیماری خودایمنی|بیماری‌های خودایمنی]] شود،<ref name="pmid 28390570">{{cite journal|vauthors=Talsania M, Scofield RH|date=May 2017|title=Menopause and rheumatic disease|journal=Rheumatic Disease Clinics of North America|type=Review|volume=43|issue=2|pages=287–302|doi=10.1016/j.rdc.2016.12.011|pmc=5385852|pmid=28390570}}</ref> زیرا افزایش استروژن ممکن است بر [[دستگاه ایمنی]] فرد تأثیر بگذارد.<ref name="Reed20185"/>
حتی تغییرات طبیعی هورمونی در طول چرخه قاعدگی، ممکن است باعث ایجاد اختلالاتی مانند [[بیماری خودایمنی|بیماری‌های خودایمنی]] شود،<ref name="pmid 28390570">{{cite journal|vauthors=Talsania M, Scofield RH|date=May 2017|title=Menopause and rheumatic disease|journal=Rheumatic Disease Clinics of North America|type=Review|volume=43|issue=2|pages=287–302|doi=10.1016/j.rdc.2016.12.011|pmc=5385852|pmid=28390570}}</ref> زیرا افزایش استروژن می‌تواند بر [[دستگاه ایمنی]] فرد تأثیر بگذارد.<ref name="Reed20185"/>


حدود ۴۰ درصد از زنان مبتلا به [[صرع]] در می‌یابند که [[حمله صرع|تشنج]]<nowiki/>‌هایشان در مراحل خاصی از چرخه قاعدگی‌شان بیشتر رخ می‌دهد.<ref name="pmid 34528245">{{cite journal|vauthors=Maguire MJ, Nevitt SJ|date=September 2021|title=Treatments for seizures in catamenial (menstrual-related) epilepsy|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=2021|issue=9|pages=CD013225|doi=10.1002/14651858.CD013225.pub3|pmc=8444032|pmid=34528245}}</ref> این صرعِ کاتامنیال{{Efn|Catamenial epilepsy}} احتمالا به دلیل افت پروژسترون در مرحله لوتئال یا حوالی قاعدگی، یا افزایش استروژن در زمان تخمک‌گذاری رخ می‌دهد. زنانی که عادت ماهانه منظمی دارند، می‌توانند برای مدیریت علائمشان، درست قبل و در حین قاعدگی دارو مصرف کنند.<ref name="pmid 34528245"/> گزینه‌های درمانی شامل مکمل‌های پروژسترون، افزایش دوز [[داروی ضد تشنج|داروهای ضدتشنج]] مصرفی، یا افزودن موقت یک ضد تشنج مانند [[کلوبازام]] یا [[استازولامید]] است.<ref name="pmid 34528245"/><ref name="pmid 25079452">{{cite journal|vauthors=Sveinsson O, Tomson T|date=September 2014|title=Epilepsy and menopause: potential implications for pharmacotherapy|journal=Drugs & Aging|volume=31|issue=9|pages=671–675|doi=10.1007/s40266-014-0201-5|pmid=25079452|s2cid=21166687}}</ref> اگر این درمان‌ها بی‌اثر یا چرخه قاعدگی یک زن نامنظم باشد، بهترین گزینهٔ پیشِ رو، متوقف نمودن چرخه قاعدگی است. توقف قاعدگی معمولاً با مصرف [[مدروکسی‌پروژسترون]]، [[تریپتورلین]]، گوسرلین{{Efn|Goserelin}} یا با استفاده مداوم از [[قرص ضدبارداری|داروهای ضدبارداری خوراکی]] انجام می‌شود.<ref name="pmid 25079452"/>
حدود ۴۰ درصد از زنان مبتلا به [[صرع]] در می‌یابند که [[حمله صرع|تشنج]]<nowiki/>‌هایشان در مراحل خاصی از چرخه قاعدگی‌شان بیشتر رخ می‌دهد.<ref name="pmid 34528245">{{cite journal|vauthors=Maguire MJ, Nevitt SJ|date=September 2021|title=Treatments for seizures in catamenial (menstrual-related) epilepsy|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=2021|issue=9|pages=CD013225|doi=10.1002/14651858.CD013225.pub3|pmc=8444032|pmid=34528245}}</ref> این صرعِ کاتامنیال{{Efn|Catamenial epilepsy}} احتمالا به دلیل افت پروژسترون در مرحله لوتئال یا حوالی قاعدگی، یا افزایش استروژن در زمان تخمک‌گذاری رخ می‌دهد. زنانی که عادت ماهانه منظمی دارند، می‌توانند برای مدیریت علائمشان، درست قبل و در حین قاعدگی دارو مصرف کنند.<ref name="pmid 34528245"/> گزینه‌های درمانی شامل مکمل‌های پروژسترون، افزایش دوز [[داروی ضد تشنج|داروهای ضدتشنج]] مصرفی، یا افزودن موقت یک ضد تشنج مانند [[کلوبازام]] یا [[استازولامید]] است.<ref name="pmid 34528245"/><ref name="pmid 25079452">{{cite journal|vauthors=Sveinsson O, Tomson T|date=September 2014|title=Epilepsy and menopause: potential implications for pharmacotherapy|journal=Drugs & Aging|volume=31|issue=9|pages=671–675|doi=10.1007/s40266-014-0201-5|pmid=25079452|s2cid=21166687}}</ref> اگر این درمان‌ها بی‌اثر یا چرخه قاعدگی یک زن نامنظم باشد، بهترین گزینهٔ پیشِ رو، متوقف نمودن چرخه قاعدگی است. توقف قاعدگی معمولاً با مصرف [[مدروکسی‌پروژسترون]]، [[تریپتورلین]]، گوسرلین{{Efn|Goserelin}} یا با استفاده مداوم از [[قرص ضدبارداری|داروهای ضدبارداری خوراکی]] انجام می‌شود.<ref name="pmid 25079452"/>


=== پیشگیری از بارداری هورمونی ===
=== پیشگیری از بارداری هورمونی ===
{{اصلی|داروهای ضدبارداری هورمونی}}
{{وابسته|پیشگیری از بارداری|قرص ضدبارداری|داروهای ضد بارداری هورمونی}}
داروهای ضدبارداری هورمونی از طریقِ مهار ترشح هورمون‌های FSH, LH و GnRH از بارداری جلوگیری می‌کنند. داروهای ضدبارداری هورمونی همچون قرص‌های ضدبارداری خوراکی ترکیبی (COC)، که بیشتر با نام قرص‌های ضدبارداری شناخته می‌شوند، حاویِ استروژن بوده و رشد فولیکول غالب و افزایش LH در اواسط چرخه و در نتیجه تخمک‌گذاری را متوقف می‌کنند.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۸}} الگوی «دوزهای ترتیبی و سپس قطع مصرف COCها» قادر به شبیه‌سازی چرخه رحمی و ایجاد خونریزی مشابه پریود است؛ هرچند در برخی موارد این خونریزی خفیف‌تر است.<ref name="pmid 29940996">{{cite journal|vauthors=Polis CB, Hussain R, Berry A|date=June 2018|title=There might be blood: a scoping review on women's responses to contraceptive-induced menstrual bleeding changes|journal=Reproductive Health|volume=15|issue=1|pages=114|doi=10.1186/s12978-018-0561-0|doi-access=free|pmc=6020216|pmid=29940996}}</ref>
داروهای ضدبارداری هورمونی از طریقِ مهار ترشح هورمون‌های FSH, LH و GnRH از بارداری جلوگیری می‌کنند. داروهای ضدبارداری هورمونی همچون قرص‌های ضدبارداری خوراکی ترکیبی (COC)، که بیشتر با نام قرص‌های ضدبارداری شناخته می‌شوند، حاویِ استروژن بوده و رشد فولیکول غالب و افزایش LH در اواسط چرخه و در نتیجه تخمک‌گذاری را متوقف می‌کنند.{{sfn|Tortora|2017|p=۹۴۸}} الگوی «دوزهای ترتیبی و سپس قطع مصرف COCها» قادر به شبیه‌سازی چرخه رحمی و ایجاد خونریزی مشابه پریود است؛ هرچند در برخی موارد این خونریزی خفیف‌تر است.<ref name="pmid 29940996">{{cite journal|vauthors=Polis CB, Hussain R, Berry A|date=June 2018|title=There might be blood: a scoping review on women's responses to contraceptive-induced menstrual bleeding changes|journal=Reproductive Health|volume=15|issue=1|pages=114|doi=10.1186/s12978-018-0561-0|doi-access=free|pmc=6020216|pmid=29940996}}</ref>


داروهای ضدبارداری هورمونی که فقط حاوی پروژسترون هستند، قادر به توقف قطعی تخمک‌گذاری نیستند، اما از ایجاد محیطی مناسب برای اسپرم در مخاط دهانه رحم جلوگیریِ می‌کنند. پیشگیری از بارداری هورمونی به اشکال مختلفی چون [[قرص]]، چسب‌های پوستی، درون‌کاشت‌های زیرپوستی{{Efn|Skin implants}} و آی‌یودی‌های هورمونی{{Efn|Hormonal intrauterine devices}} امکان‌پذیر است.{{sfn|Tortora|2017|pp=۹۴۸–۹۴۹}}
داروهای ضدبارداری هورمونی که فقط حاوی پروژسترون هستند، قادر به توقف قطعی تخمک‌گذاری نیستند، اما از ایجاد محیطی مناسب برای اسپرم در مخاط دهانه رحم جلوگیریِ می‌کنند. پیشگیری از بارداری هورمونی به اشکال مختلفی چون [[قرص]]، چسب‌های پوستی، درون‌کاشت‌های زیرپوستی{{Efn|Skin implants}} و آی‌یودی‌های هورمونی{{Efn|Hormonal intrauterine devices}} امکان‌پذیر است.{{sfn|Tortora|2017|pp=۹۴۸–۹۴۹}}

داروهای ضد بارداری، خطرات مخصوص به خود و مزایای سلامتی متعددی نیز دارند. اطلاع از خطرات و مزایا برای تصمیم گیری آگاهانه درباره مصرف اهمیت بسیاری دارد.<ref name=":2">{{Cite journal|last=National Research Council (US)|first=Committee on Population.|date=1989|title=Contraception and Reproduction: Health Consequences for Women and Children in the Developing World.|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK235069/|journal=National Academies Press (US)}}</ref> به عنوان مثال، [[قرص ضدبارداری|داروهای ضدبارداری خوراکی]] نه تنها از بارداری جلوگیری می کنند، بلکه فرد را در برابر [[بیماری التهابی لگن|بیماری التهابی حاد لگن]] و بارداری خارج رحمی محافظت می کنند؛<ref name=":2" /><ref>{{Cite journal|last=Brabaharan|first=Sharmila|last2=Veettil|first2=Sajesh K.|last3=Kaiser|first3=Jennifer E.|last4=Raja Rao|first4=Vrosha Rau|last5=Wattanayingcharoenchai|first5=Rujira|last6=Maharajan|first6=Marikannan|last7=Insin|first7=Putsarat|last8=Talungchit|first8=Pattarawalai|last9=Anothaisintawee|first9=Thunyarat|date=2022-01-14|title=Association of Hormonal Contraceptive Use With Adverse Health Outcomes: An Umbrella Review of Meta-analyses of Randomized Clinical Trials and Cohort Studies|url=https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2021.43730|journal=JAMA Network Open|volume=5|issue=1|pages=e2143730|doi=10.1001/jamanetworkopen.2021.43730|issn=2574-3805}}</ref> با این حال، داروهای ضد بارداری خوراکی خطر ابتلا به [[بیماری قلبی-عروقی|بیماری‌های قلبی عروقی]] مانند [[سکته قلبی]] و [[ترومبوآمبولی وریدی]] را افزایش می دهند.<ref name=":2" /><ref>{{Cite journal|last=Roach|first=Rachel E. J.|last2=Helmerhorst|first2=Frans M.|last3=Lijfering|first3=Willem M.|last4=Stijnen|first4=Theo|last5=Algra|first5=Ale|last6=Dekkers|first6=Olaf M.|date=2015-08-27|title=Combined oral contraceptives: the risk of myocardial infarction and ischemic stroke|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26310586/|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=2015|issue=8|pages=CD011054|doi=10.1002/14651858.CD011054.pub2|issn=1469-493X|pmc=6494192|pmid=26310586}}</ref>


== تکامل و دیگر گونه‌ها ==
== تکامل و دیگر گونه‌ها ==
بیشتر [[پستانداران]] [[ماده (جنس)|ماده]] دارای [[دوره فحلی|دوره فَحْلی]] هستند، اما تنها ده گونه از [[نخستی‌سانان]]، چهار گونه از [[خفاش|خفاشان]]، [[حشره‌خوار فیلی]] و موش خاردار قاهره‌ای (گونه ای از [[موش خاردار معمولی]]) چرخه قاعدگی دارند.<ref name="Bellofiore">{{cite journal|vauthors=Bellofiore N, Ellery SJ, Mamrot J, Walker DW, Temple-Smith P, Dickinson H|date=January 2017|title=First evidence of a menstruating rodent: the spiny mouse&nbsp;(Acomys&nbsp;cahirinus)|url=https://www.biorxiv.org/content/biorxiv/early/2016/06/03/056895.full.pdf|journal=American Journal of Obstetrics and Gynecology|type=Journal article|volume=216|issue=1|pages=40.e1–40.e11|doi=10.1016/j.ajog.2016.07.041|pmid=27503621|s2cid=88779}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Bellofiore|first1=Nadia|last2=Cousins|first2=Fiona|last3=Temple-Smith|first3=Peter|last4=Evans|first4=Jemma|date=2019-02-01|title=Altered exploratory behaviour and increased food intake in the spiny mouse before menstruation: a unique pre-clinical model for examining premenstrual syndrome|url=https://academic.oup.com/humrep/article/34/2/308/5248532|journal=Human Reproduction|language=en|volume=34|issue=2|pages=308–322|doi=10.1093/humrep/dey360|issn=0268-1161|pmid=30561655|doi-access=free}}</ref> چرخه‌های قاعدگی این جانوران به غیر از مدت، همانند انسان بوده و از ۹ تا ۳۷ روز متغیر است.<ref name="Bellofiore"/><ref name="pmid 32129461">{{cite journal|vauthors=Catalini L, Fedder J|date=May 2020|title=Characteristics of the endometrium in menstruating species: lessons learned from the animal kingdom†|journal=Biology of Reproduction|type=Journal article|volume=102|issue=6|pages=1160–1169|doi=10.1093/biolre/ioaa029|pmc=7253787|pmid=32129461}}</ref> عدم وجود رابطه مستقیم بین این گروه‌های جانوری نشان می‌دهد که چهار رویداد تکاملیِ متمایز باعث ایجاد قاعدگی در هر یک شده‌است.<ref name="Emera2012">{{cite journal|vauthors=Emera D, Romero R, Wagner G|date=January 2012|title=The evolution of menstruation: a new model for genetic assimilation: explaining molecular origins of maternal responses to fetal invasiveness|journal=BioEssays|type=Journal article|volume=34|issue=1|pages=26–35|doi=10.1002/bies.201100099|pmc=3528014|pmid=22057551}} See [https://web.archive.org/web/20210801180159/http://www.bbc.com/earth/story/20150420-why-do-women-have-periods BBC Earth lay summary], 20 April 2015.</ref> در گونه‌هایی که چرخه قاعدگی مشاهده می‌شود، تخمک‌گذاری برای جفت‌های احتمالی آشکار نیست و [[زادآور فصلی|فصل جفت‌گیری]] وجود ندارد.<ref name="pmid 31999507">{{cite journal|vauthors=Schjenken JE, Robertson SA|date=July 2020|title=The female response to seminal fluid|journal=Physiological Reviews|type=Review|volume=100|issue=3|pages=1077–1117|doi=10.1152/physrev.00013.2018|pmid=31999507|s2cid=210983017}}</ref><ref name="pmid 27616559">{{cite journal|vauthors=Muller MN|date=May 2017|title=Testosterone and reproductive effort in male primates|journal=Hormones and Behavior|type=Review|volume=91|pages=36–51|doi=10.1016/j.yhbeh.2016.09.001|pmc=5342957|pmid=27616559}}</ref> چهار نظریه در مورد اهمیت تکامل چرخه قاعدگی وجود دارد:<ref name="Emera2012"/>
بیشتر [[پستانداران]] [[ماده (جنس)|ماده]] دارای [[دوره فحلی|دوره فَحْلی]] هستند، اما تنها ده گونه از [[نخستی‌سانان]]، چهار گونه از [[خفاش|خفاشان]]، [[حشره‌خوار فیلی]] و موش خاردار قاهره‌ای (گونه ای از [[موش خاردار معمولی]]) چرخه قاعدگی دارند.<ref name="Bellofiore">{{cite journal|vauthors=Bellofiore N, Ellery SJ, Mamrot J, Walker DW, Temple-Smith P, Dickinson H|date=January 2017|title=First evidence of a menstruating rodent: the spiny mouse&nbsp;(Acomys&nbsp;cahirinus)|url=https://www.biorxiv.org/content/biorxiv/early/2016/06/03/056895.full.pdf|journal=American Journal of Obstetrics and Gynecology|type=Journal article|volume=216|issue=1|pages=40.e1–40.e11|doi=10.1016/j.ajog.2016.07.041|pmid=27503621|s2cid=88779}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Bellofiore|first1=Nadia|last2=Cousins|first2=Fiona|last3=Temple-Smith|first3=Peter|last4=Evans|first4=Jemma|date=2019-02-01|title=Altered exploratory behaviour and increased food intake in the spiny mouse before menstruation: a unique pre-clinical model for examining premenstrual syndrome|url=https://academic.oup.com/humrep/article/34/2/308/5248532|journal=Human Reproduction|language=en|volume=34|issue=2|pages=308–322|doi=10.1093/humrep/dey360|issn=0268-1161|pmid=30561655|doi-access=free}}</ref> چرخه‌های قاعدگی این جانوران به غیر از مدت، همانند انسان بوده و از ۹ تا ۳۷ روز متغیر است.<ref name="Bellofiore"/><ref name="pmid 32129461">{{cite journal|vauthors=Catalini L, Fedder J|date=May 2020|title=Characteristics of the endometrium in menstruating species: lessons learned from the animal kingdom†|journal=Biology of Reproduction|type=Journal article|volume=102|issue=6|pages=1160–1169|doi=10.1093/biolre/ioaa029|pmc=7253787|pmid=32129461}}</ref> عدم وجود رابطه مستقیم بین این گروه‌های جانوری نشان می‌دهد که چهار رویداد تکاملیِ متمایز باعث ایجاد قاعدگی در هر یک شده‌است.<ref name="Emera2012">{{cite journal|vauthors=Emera D, Romero R, Wagner G|date=January 2012|title=The evolution of menstruation: a new model for genetic assimilation: explaining molecular origins of maternal responses to fetal invasiveness|journal=BioEssays|type=Journal article|volume=34|issue=1|pages=26–35|doi=10.1002/bies.201100099|pmc=3528014|pmid=22057551}} See [https://web.archive.org/web/20210801180159/http://www.bbc.com/earth/story/20150420-why-do-women-have-periods BBC Earth lay summary], 20 April 2015.</ref> در گونه‌هایی که چرخه قاعدگی مشاهده می‌شود، تخمک‌گذاری برای جفت‌های احتمالی آشکار نیست و [[زادآور فصلی|فصل جفت‌گیری]] وجود ندارد.<ref name="pmid 31999507">{{cite journal|vauthors=Schjenken JE, Robertson SA|date=July 2020|title=The female response to seminal fluid|journal=Physiological Reviews|type=Review|volume=100|issue=3|pages=1077–1117|doi=10.1152/physrev.00013.2018|pmid=31999507|s2cid=210983017}}</ref><ref name="pmid 27616559">{{cite journal|vauthors=Muller MN|date=May 2017|title=Testosterone and reproductive effort in male primates|journal=Hormones and Behavior|type=Review|volume=91|pages=36–51|doi=10.1016/j.yhbeh.2016.09.001|pmc=5342957|pmid=27616559}}</ref> چهار نظریه در مورد اهمیت تکامل چرخه قاعدگی وجود دارد:<ref name="Emera2012"/>
# کنترل [[بیماری‌زایی|پاتوژن]]<nowiki/>‌های احتمالی منتقل‌شونده توسط اسپرم<ref name="pmid 18046752">{{cite journal|vauthors=Martin RD|date=2007|title=The evolution of human reproduction: a primatological perspective|journal=American Journal of Physical Anthropology|type=Review|volume=134|issue=S45|pages=59–84|doi=10.1002/ajpa.20734|pmid=18046752|s2cid=44416632}}</ref><ref name="pmid 9618925">{{cite journal|vauthors=Finn CA|date=June 1998|title=Menstruation: a nonadaptive consequence of uterine evolution|url=https://archive.org/details/sim_quarterly-review-of-biology_1998-06_73_2/page/163|journal=The Quarterly Review of Biology|type=Review|volume=73|issue=2|pages=163–173|doi=10.1086/420183|pmid=9618925|s2cid=25135630}}</ref><ref name="pmid 8210311">{{cite journal|vauthors=Profet M|date=September 1993|title=Menstruation as a defense against pathogens transported by sperm|url=https://archive.org/details/sim_quarterly-review-of-biology_1993-09_68_3/page/335|journal=The Quarterly Review of Biology|type=Review|volume=68|issue=3|pages=335–386|doi=10.1086/418170|pmid=8210311|s2cid=23738569}}</ref>
# کنترل [[بیماری‌زایی|پاتوژن]]<nowiki/>‌های احتمالی منتقل‌شونده توسط اسپرم.<ref name="pmid 18046752">{{cite journal|vauthors=Martin RD|date=2007|title=The evolution of human reproduction: a primatological perspective|journal=American Journal of Physical Anthropology|type=Review|volume=134|issue=S45|pages=59–84|doi=10.1002/ajpa.20734|pmid=18046752|s2cid=44416632}}</ref><ref name="pmid 9618925">{{cite journal|vauthors=Finn CA|date=June 1998|title=Menstruation: a nonadaptive consequence of uterine evolution|url=https://archive.org/details/sim_quarterly-review-of-biology_1998-06_73_2/page/163|journal=The Quarterly Review of Biology|type=Review|volume=73|issue=2|pages=163–173|doi=10.1086/420183|pmid=9618925|s2cid=25135630}}</ref><ref name="pmid 8210311">{{cite journal|vauthors=Profet M|date=September 1993|title=Menstruation as a defense against pathogens transported by sperm|url=https://archive.org/details/sim_quarterly-review-of-biology_1993-09_68_3/page/335|journal=The Quarterly Review of Biology|type=Review|volume=68|issue=3|pages=335–386|doi=10.1086/418170|pmid=8210311|s2cid=23738569}}</ref>
#* این نظریه بر این باور است که سیکل قاعدگی از رحم در برابر عوامل بیماری‌زای منتقل‌شونده توسط اسپرم محافظت می‌کند. فرضیه ۱ از این جهت مورد نقد قرار گرفته‌است که جفت‌گیری گاهی هفته‌ها پیش از قاعدگی انجام می‌شود و کنترل ورود منی عفونی در گونه‌های دیگر با قاعدگی صورت نمی‌گیرد.<ref name="Emera2012"/>
#* این نظریه بر این باور است که سیکل قاعدگی از رحم در برابر عوامل بیماری‌زای منتقل‌شونده توسط اسپرم محافظت می‌کند. فرضیه ۱ از این جهت مورد نقد قرار گرفته‌است که جفت‌گیری گاهی هفته‌ها پیش از قاعدگی انجام می‌شود و کنترل ورود منی عفونی در گونه‌های دیگر با قاعدگی صورت نمی‌گیرد.<ref name="Emera2012"/>
# حفظ انرژی.<ref name="pmid 9618925"/><nowiki/><ref name="pmid 8693059">{{cite journal|vauthors=Strassmann BI|date=June 1996|title=The evolution of endometrial cycles and menstruation|url=https://archive.org/details/sim_quarterly-review-of-biology_1996-06_71_2/page/181|journal=The Quarterly Review of Biology|type=Review|volume=71|issue=2|pages=181–220|doi=10.1086/419369|pmid=8693059|s2cid=6207295}}</ref>
# حفظ انرژی.<ref name="pmid 9618925"/><nowiki/><ref name="pmid 8693059">{{cite journal|vauthors=Strassmann BI|date=June 1996|title=The evolution of endometrial cycles and menstruation|url=https://archive.org/details/sim_quarterly-review-of-biology_1996-06_71_2/page/181|journal=The Quarterly Review of Biology|type=Review|volume=71|issue=2|pages=181–220|doi=10.1086/419369|pmid=8693059|s2cid=6207295}}</ref>
#* این فرضیه ادعا می‌کند، بازسازی دیواره رحم، نسبت به حفظ دیوارهٔ آن در مواقع عدم بارداری نیازمند انرژی کمتری است. منتقدان اذعان می‌کنند، فرضیه ۲ دربرگیرندهٔ گونه‌های دیگر جانوری نیست که نه قاعدگی دارند و نه دیوارهٔ داخلی رحم خود را حفظ می‌کنند.<ref name="Emera2012"/>
#* این فرضیه ادعا می‌کند، بازسازی دیواره رحم، نسبت به حفظ دیوارهٔ آن در مواقع عدم بارداری نیازمند انرژی کمتری است. منتقدان اذعان می‌کنند، فرضیه ۲ دربرگیرندهٔ سازکارهای گونه‌های دیگر جانوری برای بارداری نیست که نه قاعدگی دارند و نه دیوارهٔ داخلی رحم خود را حفظ می‌کنند.<ref name="Emera2012"/>
# ساختِ خودانگیختۀ [[دسیدوا]] (تبدیل اندومتر به دسیدوا، فرآیندی است که منجر به تغییرات قابل‌توجهی در سلول‌های آندومتر پیش و در طول بارداری می‌شود).
# ساختِ خودانگیختۀ [[دسیدوا]] (تبدیل خود به خودی اندومتر به دسیدوا، فرآیندی است که منجر به تغییرات قابل‌توجهی در سلول‌های آندومتر پیش و در طول بارداری می‌شود).
#* فرایند ساختِ دسیدوا منجر به رشد و گسترش بافت [[لایه درون‌رگی]] شده و برای اینکار برخی سلول‌های دستگاه ایمنی،<ref name="pmid 32129461"/> تشکیل منبع خون جدید، چند هورمون و تمایز بافتی لازم است. در پستاندارانِ بدون قاعدگی، این فرایند نه از جانب مادر بلکه توسط [[رویان]] انجام می‌شود.<ref name="pmid 9618925"/> ساخت دسیدوا تنها در برخی از پستاندارانِ دارای جفت تکامل یافته‌است و مزایایی را به همراه دارد که ماده‌ها را قادر می‌سازد بدون نیاز به دریافت سیگنالی از سوی [[جنین]] برای بارداری آماده شوند.<ref name="Emera2012"/> با این وجود، فرضیه ۳ منشأ تکاملی ساختِ خودبه‌خودی دسیدوا را شرح می‌دهد اما نمی‌تواند به تنهایی نحوهٔ تکامل قاعدگی را بیان کند.<ref name="Emera2012"/>
#* فرایند ساختِ دسیدوا منجر به رشد و گسترش بافت [[لایه درون‌رگی]] شده و برای اینکار برخی سلول‌های دستگاه ایمنی،<ref name="pmid 32129461"/> تشکیل منبع خون جدید، چند هورمون و تمایز بافتی لازم است. در پستاندارانِ بدون قاعدگی، این فرایند نه از جانب مادر بلکه توسط [[رویان]] انجام می‌شود.<ref name="pmid 9618925"/> ساخت دسیدوا تنها در برخی از پستاندارانِ دارای جفت تکامل یافته‌است و مزایایی را به همراه دارد که ماده‌ها را قادر می‌سازد بدون نیاز به دریافت سیگنالی از سوی [[جنین]] برای بارداری آماده شوند.<ref name="Emera2012"/> هرچند فرضیه ۳ منشأ تکاملی ساختِ خودبه‌خودی دسیدوا را شرح می‌دهد اما نمی‌تواند به تنهایی نحوهٔ تکامل قاعدگی را بیان کند.<ref name="Emera2012"/>
# پیش آماده‌سازی رحم<ref name="pmid 19136085">{{cite journal|vauthors=Brosens JJ, Parker MG, McIndoe A, Pijnenborg R, Brosens IA|date=June 2009|title=A role for menstruation in preconditioning the uterus for successful pregnancy|journal=American Journal of Obstetrics and Gynecology|type=Journal article|volume=200|issue=6|pages=615.e1–6|doi=10.1016/j.ajog.2008.11.037|pmid=19136085}}</ref>
# پیش آماده‌سازی رحم.<ref name="pmid 19136085">{{cite journal|vauthors=Brosens JJ, Parker MG, McIndoe A, Pijnenborg R, Brosens IA|date=June 2009|title=A role for menstruation in preconditioning the uterus for successful pregnancy|journal=American Journal of Obstetrics and Gynecology|type=Journal article|volume=200|issue=6|pages=615.e1–6|doi=10.1016/j.ajog.2008.11.037|pmid=19136085}}</ref>
#* بر پایۀ این فرضیه، در گونه‌هایی مانند انسان که جفت، ریشه‌های عمیقی دارد (عروق و بافت جفت، در دیواره رحم فرورفته)، به پیش‌تنظیم ماهیانه رحم نیاز است زیرا در فرآیندی که منجر به تشکیل جفت می‌شود، بافت‌های مادر مورد تهاجم قرار می‌گیرند. این فرضیه معتقد است که قاعدگی فرایند تکاملی نبوده، بلکه نتیجه یک پیش آماده‌سازی تصادفی برای محافظت از بافت رحم در برابر نفوذ جفت است و در این مرحله آندومتر ضخیم‌تری ایجاد می‌شود.<ref name="pmid 19136085"/> فرضیه ۴ قادر به توضیح چرخه قاعدگی را در غیرنخستی‌سانان نیست.<ref name="Emera2012"/>
#* بر پایۀ این فرضیه، در گونه‌هایی مانند انسان که جفت، ریشه‌های عمیقی دارد (عروق و بافت جفت، در دیواره رحم فرورفته)، به پیش‌تنظیم ماهیانه رحم نیاز است زیرا در فرآیندی که منجر به تشکیل جفت می‌شود، بافت‌های مادر مورد تهاجم قرار می‌گیرند. این فرضیه معتقد است که قاعدگی فرایند تکاملی نبوده، بلکه نتیجه یک پیش آماده‌سازی تصادفی برای محافظت از بافت رحم در برابر نفوذ جفت است و در این مرحله آندومتر ضخیم‌تری ایجاد می‌شود.<ref name="pmid 19136085"/> فرضیه ۴ قادر به توضیح چرخه قاعدگی را در غیر[[نخستی‌سانان]] نیست.<ref name="Emera2012"/><ref>{{cite journal|vauthors=Roach RE, Helmerhorst FM, Lijfering WM, Stijnen T, Algra A, Dekkers OM|date=August 2015|title=Combined oral contraceptives: the risk of myocardial infarction and ischemic stroke|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=8|pages=CD011054|doi=10.1002/14651858.CD011054.pub2|pmc=6494192|pmid=26310586}}</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==

نسخهٔ ‏۱۳ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۳۳

چرخه قاعدگی

چرخه قاعدگی (به انگلیسی: Menstrual cycle) مجموعه‌ای از تغییرات طبیعی در تولید هورمون و ساختارهای رحم و تخمدان‌های دستگاه تولیدمثل در زنان است که بارداری را امکان‌پذیر می‌سازد. «چرخه تخمدانی» تشکیل اووسیت و ترشح دوره‌ای استروژن و پروژسترون را کنترل می‌کند و «چرخهٔ رحمی» در آماده‌سازی و نگهداری پوشش داخلی رحم برای دریافت سلول تخم و لانه‌گزینی جنین نقش دارد. این چرخه‌ها همزمان و هماهنگ بوده و معمولاً بین ۲۱ تا ۳۵ روز در زنان بالغ (با متوسط ۲۸ روز) به طول می‌انجامند و حدود ۳۰ تا ۴۵ سال ادامه می‌یابند.

هورمون‌ها، چرخه‌های قاعدگی را ایجاد می‌کنند. افزایش و کاهش دوره‌ای هورمون محرک فولیکولی موجب تولید و رشد سلول‌های فولیکولی و اووسیت‌ها (سلول‌های جنسی نابالغ) می‌شود. هورمون استروژن نیز پوشش داخلی رحم (آندومتر) را ضخیم نموده تا در صورت لقاح، رویان را در خود جای دهد و تسهیل خون‌رسانی به این پوشش ضخیم شده، مواد مغذی را برای جنینی که با موفقیت لانه‌گزینی شده‌است فراهم می‌کند. اگر لانه‌گزینی اتفاق نیفتد، پوشش داخلی از بین رفته و خون‌ریزی آغاز می‌شود. قاعدگی که با کاهش سطح پروژسترون ایجاد می‌گردد (در اصطلاح رایج «پریود») تخریب دوره‌ای آندومتر را به همراه دارد و نشانه‌ای از عدم بارداری است.

هر چرخه بر اساس رویدادهای تخمدان (چرخه تخمدان) یا رحم (چرخه رحم) به فازهای مختلفی تقسیم می‌شود. چرخهٔ تخمدان از فاز فولیکولی، تخمک‌گذاری و فاز لوتئال تشکیل شده و چرخهٔ رحم نیز شامل قاعدگی، فاز تکثیری و ترشحی است. نخستین روزِ چرخه قاعدگی، ابتدای فرایند قاعدگی است که حدود پنج روز به طول می‌انجامد، سپس آندومتر مجدداً ضخیم شده (فاز تکثیری) و با ثبات آندومتر، فاز ترشحی که معمولاً لانه‌گزینی در آن اتفاق می‌افتد آغاز می‌شود. چرخهٔ تخمدان با رشد و تولید فولیکول‌ها شروع و در حدود روز چهاردهم، با تخمک‌گذاریِ معمولاً یک اووسیت، به فاز دوم خود می‌رود. فاز لوتئال که با فاز ترشحی رحم همزمان است، با تشکیل جسم زرد همراه بوده و در صورت عدم بارداری، قاعدگی را ممکن می‌سازد. منارک (شروع اولین قاعدگی) معمولاً در حدود سن دوازده سالگی رخ می‌دهد.

چرخه قاعدگی در برخی از زنان با سندرم پیش از قاعدگی همراه است که علائمی همچون درد در پستان‌ها و خستگی دارد. علائم شدیدتری که بر زندگی روزمره تأثیر می‌گذارد به عنوان اختلال ناخوشی پیشاقاعدگی طبقه‌بندی می‌شوند و ۳ تا ۸ درصد از زنان آن را تجربه می‌کنند. در چند روز نخست قاعدگی، برخی از زنان دچار درد پریود می‌شوند که گاهی از شکم به پشت و بالای ران‌ها گسترش یابد. چرخه قاعدگی را می‌توان با داروهای ضد بارداری هورمونی تغییر داد.

چرخه‌ها و مراحل

چرخه قاعدگی و برخی از هورمون‌های مؤثر در آن

چرخه قاعدگی شامل چرخه تخمدان و چرخه رحم است. چرخهٔ تخمدان، تغییرات صورت گرفته در فولیکول‌های تخمدان و چرخهٔ رحم، تغییرات صورت گرفته در پوشش آندومتر رحم را توصیف می‌کند.[۱] هر دو چرخه به فازهای مختلفی تقسیم می‌شوند. چرخه تخمدانی شامل فازهای فولیکولی، تخمک‌گذاری، لوتئال و چرخه رحمی شامل قاعدگی، فاز تکثیری و ترشحی است.[۲] چرخه قاعدگی توسط هیپوتالاموس و هیپوفیز پیشین کنترل می‌شود. هیپوتالاموس هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) ترشح می‌کند که باعث تحریک هیپوفیز پیشین برای ترشح هورمون محرک فولیکولی (FSH) و هورمون لوتئینی (LH) می‌شود. قبل از بلوغ، GnRH در مقادیر کم و با سرعت ثابت آزاد می‌گردد؛ پس از بلوغ، مقدار آن افزایش یافته و بسته به تواتر و میزان پیام‌های عصبی هیپوتالاموس، مقدار تولید FSH و LH توسط هیپوفیز تعیین می‌شود.[۳]

طول هر چرخه قاعدگی متفاوت بوده اما به‌طور متوسط هر ۲۸ روز، از روز اول یک قاعدگی تا روز اول قاعدگی بعدی، رخ می‌دهد.[۴] این چرخه اغلب در آغاز و پایانِ دوران باروریِ زن چندان منظم نیست.[۴] با آغاز بلوغ، بدن کودک، توانایی تولید سلول‌های زایا و امکان تولیدمثل را می‌یابد. نخستین چرخه قاعدگی (منارک) حوالی ۱۲ سالگی رخ می‌دهد و حدود ۳۰–۴۵ سال پس از آن ادامه می‌یابد.[۵][۶] چرخه‌های قاعدگی با یائسگی، که معمولاً بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی رخ می‌دهد، به پایان می‌رسند.[۷][۸]

چرخه تخمدان

مابین قاعدگی و یائسگی، تخمدان‌های انسان در طول چرخه قاعدگی ماهانه، به‌طور منظم فازهای لوتئال و فولیکولی را ایجاد می‌کنند.[۹] با افزایش تدریجی مقدار استروژن در فاز فولیکولی، خونرَوی متوقف و پوشش رحم ضخیم می‌گردد. فعل و انفعالات پیچیده هورمون‌ها رشد فولیکول‌های تخمدان را در پی دارد. پس از چند روز، یکی از فولیکول‌ها که از بقیه رشد بیشتری داشته‌است، باقی مانده و فولیکول‌های کوچک‌تر از بین می‌روند. تقریباً در میانۀ چرخه، حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت پس از افزایش ناگهانی هورمون لوتئینی (LH)،[۴] در رویدادی به نام تخمک‌گذاری، فولیکولِ غالب یک اووسیت به درون لوله رحم آزاد می‌کند.[۱۰]

پس از تخمک‌گذاری، اووسیت به مدت ۲۴ ساعت یا کمتر بدون لقاح به بقای خود ادامه می‌دهد،[۱۱] باقی‌ماندۀ فولیکول غالب در تخمدان به جسم زرد تبدیل می‌شود و وظیفه اصلی تولید مقادیر زیادی هورمون پروژسترون را بر عهده می‌گیرد.[۱۲][توضیح ۱] تحت تأثیر پروژسترون، پوشش رحم تغییر می‌کند تا برای لانه گزینی احتمالی رویان و ایجاد بارداری آماده شود. ضخامت آندومتر در پاسخ به سطوح فزاینده استروژن که توسط فولیکول‌های تخمدانی به‌درون خون ترشح می‌گردد، همچنان افزایش می‌یابد. حداکثر سطح استروژن در حدود روز سیزدهمِ چرخه و همزمان با تخمک‌گذاری به ثبت می‌رسد. اگر لانه‌گزینی در عرض حدود دو هفته اتفاق نیفتد، جسم زرد به جسم سفید (آلبیکَنس)[الف] تبدیل می‌شود که هورمون تولید نمی‌کند و باعث افت شدید سطح پروژسترون و استروژن می‌گردد. در اثر این کاهش، پوشش داخلی رحم به مرور زمان تخریب می‌شود، به گونه‌ای که در کمترین ضخامت آن، سطح هورمون استروژن نیز در کمترین میزانِ خود قرار دارد.[۱۴] جسم سفید تا انتهای چرخه قبلی و آغاز چرخه جدید به طور کامل از بین می‌رود.[۱۴]

در یک چرخه قاعدگی، چرخه‌های تخمدان و رحم همزمان و هماهنگ هستند و بین ۲۱ تا ۳۵ روز با میانگین جمعیتی ۲۷ تا ۲۹ روز رخ می‌دهند.[۱۵] اگرچه میانگین طول دوره قاعدگی انسان به صورت گام‌های ماهیانه است، اما بین این دو رابطه علت و معلولی وجود ندارد.[۱۶]

فاز فولیکولی

مقالهٔ اصلی: فاز فولیکولی

تخمدان‌ها حاوی تعداد محدودی اووگونی،[ب] سلول‌های گرانولوزا[پ] و سلول‌های تِکا[ت] هستند که با هم فولیکول‌های بدوی یا نیایی را تشکیل می‌دهند.[۱۲] تا هفته ۲۰ بارداری حدود ۷ میلیون اووسیت در هر تخمدان جنینِ دختر تشکیل می‌شود. این رقم در زمان تولد به حدود ۲ میلیون کاهش می‌یابد و تا اولین دوره قاعدگی به ۳۰۰۰۰۰ اووسیت می‌رسد. پس از قاعدگی به‌طور معمول هر ماه، یک اووسیت بالغ در طی تخمک‌گذاری آزاد می‌شود.[۱۷] با شروع بلوغ، این اووسیت‌های مستقل از چرخه قاعدگی به صورت فولیکول‌های اولیه در می‌آیند.[۱۸] فرایند رشدی اووسیت، از زمان تقسیم اووگونی تا تخمک‌گذاری، اووژنز نامیده می‌شود که در پایان آن تنها یک اووسیت از تقسیمات سلولی باقی می‌ماند تا لقاح را صورت دهد.[۱۹] سلول‌های دیگر که توانایی باوری ندارند به شکل اجسام قطبی دور ریخته می‌شوند. فاز فولیکولی نخستین قسمت از چرخه تخمدان است و با تکمیل فولیکول بالغ (گراآف)[ث] به پایان می‌رسد.[۹] نخستین میوزِ اووسیت تا زمانی که فولیکول غالب[ج] تشکیل نشود همچنان ناقص می‌ماند. در طی این مرحله معمولاً فقط یک فولیکول تخمدانی به‌طور کامل بالغ و و آمادهٔ تخمک‌گذاری می‌شود.[۲۰] فاز فولیکولی با افزایش سن به‌طور قابل توجهی کوتاه می‌گردد، به گونه‌ای که حدود ۱۴ روز در زنان ۱۸ تا ۲۴ ساله و حدود ۱۰ روز در زنان ۴۰ تا ۴۴ ساله به طول می‌انجامد.[۱۴]

در اثرِ افزایش هورمون محرک فولیکولی (FSH) در روزهای اولیه چرخه، چند فولیکول اولیه تخمدانی تحریک می‌شود. این فولیکول‌ها که در طول یک سال در فرآیندی به نام فولیکولوژنز[چ] رشد می‌کنند، برای رشد حداکثری به رقابت با یکدیگر می‌پردازند. در پایان فرایند، جز یکی از این فولیکول‌های ثانویه (آنترال)[ح]، مابقی از رشد بازمی‌مانند و فولیکول بزرگ‌تر، فولیکولی که دارای بیشترین گیرنده FSH است، به تکامل خود ادامه می‌دهد. فولیکول‌های باقی‌مانده (فولیکول‌های اولیه و ثانویه دیگر)، در فرآیندی به نام آترزی فولیکولی[خ] می‌میرند.[۲۱] هورمون لوتئینی (LH) نیز رشد بیشتر فولیکول تخمدان را تحریک و فولیکول حاوی اووسیت را به بلوغ می‌رساند.[۲۲]

سلول‌های تِکا گیرنده‌هایی ایجاد می‌کنند که LH به آن‌ها متصل می‌شود و در پاسخ به این هورمون، مقادیر زیادی آندروستندیون ترشح می‌کنند؛ همزمان با سلول‌های تکا، سلول‌های گرانولوزای اطراف فولیکول‌های در حال بلوغ (فولیکول‌های ثانویه) نیز گیرنده‌هایی برای اتصال FSH به وجود می‌آورند و در پاسخ به این هورمون، آندروستندیون ترشح می‌کنند که توسط آنزیم آروماتاز به استروژن تبدیل می‌شود. استروژن از تولید بیشتر FSH و LH توسط غده هیپوفیز جلوگیری و این بازخورد منفی، سطوح FSH و LH را تنظیم می‌کند. فولیکول بالغ همچنان به ترشح استروژن ادامه می‌دهد و افزایش سطح استروژن باعث پاسخ‌دهی بیشتر هیپوفیز نسبت به GnRH هیپوتالاموس می‌شود. با افزایش استروژن و گذر از میزان مشخصی، سیگنالِ تنظیمی، به صورت بازخورد مثبت در می‌آید و هیپوفیز را به ترشح بیشتر FSH و LH ترغیب می‌کند. افزایش FSH و LH معمولاً یک تا دو روز قبل از تخمک‌گذاری رخ می‌دهد و دلیلِ پارگی فولیکول غالب و آزادسازی اووسیت است.[۱۸][۲۳]

تخمک‌گذاری

مقالهٔ اصلی: تخمک‌گذاری
تخمدانی که در حال آزاد کردن تخمک است

در حدود روز چهاردهم، اووسیت از تخمدان آزاد می‌شود[۲۴] که به این عمل «تخمک‌گذاری» می‌گویند. این رخداد حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت پس از اوج ترشح LH رخ می‌دهد و به‌معنای رهاشدن یک اووسیت بالغ از فولیکول‌های تخمدان به‌درونِ لوله رحم است.[۴] به‌طور معمول تنها یکی از ۱۵ تا ۲۰ فولیکولِ تحریک‌شده، به بلوغ کامل می‌رسد و در هر چرخه معمولاً یک اووسیت آزاد می‌شود.[۲۵] طی دو سال اول پس از منارک، تخمک‌گذاری تنها در ۱۰ درصد از چرخه‌های تخمدانی رخ می‌دهد و در سن ۴۰ تا ۵۰ سالگی، تعداد فولیکول‌های تخمدان کاهش می‌یابد.[۲۶] هورمون LH سبب آغاز تخمک‌گذاری در حدود روز ۱۴ شده و تشکیل جسم زرد را میسر می‌کند.[۴] به دنبال تحریک بیشتر توسط LH، از جسم زرد استروژن، پروژسترون، ریلَکسین (که رحم را با مهار انقباضات میومتر شل می‌کند) و اینهیبین[د] (که از ترشح بیشتر FSH جلوگیری می‌کند) تولید و آزاد می‌شود.[۲۷]

ترشح LH اووسیت را بالغ و دیواره فولیکول موجود در تخمدان را ضعیف می‌کند تا فولیکول غالب، اووسیت خود را رها کند.[۲۸] اگر این اووسیت توسط اسپرم بارور شود، ابتدا به‌سرعت به یک اوتید[ذ] تبدیل شده و ورود اسپرماتوزون‌های دیگر را مسدود می‌کند، سپس به تخمکِ لقاح‌یافته تبدیل شده و سلول تخم را به وجود می‌آورد. اگر اووسیت توسط اسپرم بارور نشود، به مرور زمان تحلیل و از بین می‌رود.[۲۹] تخمک بالغ قطری در حدود ۰٫۱ میلی‌متر (۰٫۰۰۳۹ اینچ) دارد و بزرگ‌ترین سلول مشاهده‌شده انسانی است.[۳۰]

اینکه کدام یک از تخمدان‌های راست یا چپ تخمک‌گذاری می‌کنند، پدیده‌ای تصادفی است[۳۱] و شواهدی از هماهنگی بین تخمدان چپ و راست وجود ندارد.[۳۲] برای مثال در برخی از اوقات هر دو تخمدان، تخمک‌گذاری می‌کنند و اگر هر دو اووسیت بارور شوند، دوقلوهای غیرهمسان به وجود می‌آیند.[۳۳] اووسیت پس از رهاسازی از تخمدان، توسط رشته‌های فیمبریا[ر] که در حاشیه بافت و پایان هر یک از لوله‌های رحم قرار دارند، به داخل لوله رحم رانده می‌شوند. اووسیت بارورنشده پس از حدود یک روز در لوله رحم متلاشی یا حل و اووسیت بارورشده در عرض سه تا پنج روز به رحم می‌رسد.[۳۴]

لقاح معمولاً در گسترده‌ترین بخش لوله‌های رحم موسوم به «آمپولا[ز]» انجام می‌شود. تخمک بارورشده بلافاصله پس از لقاح، فرایند جنین‌زایی (تکامل)[ژ] را آغاز می‌کند؛ سلولِ در حال تقسیم (مورولا و بلاستولا) پس از سه روز با پیمایش لوله رحم، وارد رحم شده و طی سه روز دیگر، به لانه‌گزینی در آندومتر می‌پردازد. در جریانِ لانه‌گزینی، سلول تخم به مرحله بلاستوسیست رسیده و در این زمان بارداری آغاز می‌شود.[۳۵] اگر لقاح انجام بگیرید، سینسیتیوتروفوبلاست[س] (لایه خارجی بلاستوسیست که بعدها به لایه خارجی جفت تبدیل می‌شود) هورمون اچ‌سی‌جی را تولید می‌کند که بسیار شبیه LH است و جسم زرد را حفظ می‌کند. در چند ماه نخست بارداری، جسم زرد به ترشح پروژسترون و استروژن در سطوح کمی بالاتر از زمان تخمک‌گذاری ادامه می‌دهد.[۳۶] پس از تشکیل جنین و در بقیه دوران بارداری، جفت وظیفه ترشح اچ‌سی‌جی را بر عهده می‌گیرد تا جسم زرد پروژسترون و استروژن بیشتری ترشح و وقوع چرخه قاعدگی در دوران بارداری را مهار کند. این هورمون‌ها همچنین غدد پستانی را به تولید شیر وامی‌دارند.[۳۶][توضیح ۲]

فاز لوتئال

مقالهٔ اصلی: فاز لوتئال

فاز لوتئال که حدود ۱۴ روز به طول می‌انجامد و مرحله نهایی چرخه تخمدان بوده، با فاز ترشحیِ چرخه رحم همزمان است.[۴] در طول فاز لوتئال، هورمون‌های هیپوفیز، FSH و LH، باعث می‌شوند که قسمت‌های باقی‌مانده از فولیکول غالب به جسم زرد تبدیل شده و پروژسترون تولید کند.[۳۸][توضیح ۳] هورمون‌های ترشح شده توسط جسم زرد، در یک بازخورد منفی، تولید FSH و LH را که برای بقای جسم زرد ضروری است سرکوب می‌کنند. سطح FSH و LH به‌سرعت کاهش یافته و جسم زرد دچار زوال می‌شود.[۴۰] کاهش پروژسترون در اثر نبود جسم زرد، قاعدگی و چرخه بعدی را ایجاد می‌کند. از زمان تخمک‌گذاری تا زمانی که قطع پروژسترون باعث شروع قاعدگی بعدی شود، معمولاً حدود دو هفته طول می‌کشد. مدت زمان فاز فولیکولی در هر زن، از چرخه‌ای به چرخه دیگر متفاوت بوده؛ اما طول فاز لوتئال تقریباً در تمام چرخه‌های قاعدگی ثابت و بین ۱۰ تا ۱۶ روز (به‌طور متوسط ۱۴ روز) است.[۱۴]

چرخه رحم

آناتومی رحم

چرخه رحم دارای سه فاز قاعدگی، تکثیری (پرولیفراتیو)[ش] و ترشحی است[۴۱] که رحم را آماده پذیرش بلاستوسیست و بارداری می‌کند.[۳۵]

قاعدگی

قاعدگی (که با نام‌های خونریزی قاعدگی، عادت ماهیانه یا پریود نیز شناخته می‌شود) نخستین و واضح‌ترین مرحله چرخه رحم است که نخستین بار در دوران بلوغ روی می‌دهد. اولین چرخه آن که «منارک» نامیده می‌شود در حدود سنین دوازده یا سیزده سالگی رخ می‌دهد.[۷] میانگین سنی عموماً در کشورهای در حال توسعه دیرتر و در کشورهای توسعه‌یافته زودتر است.[۴۲] در بلوغ زودرس، منارک ممکن است در سن هشت سالگی اتفاق بیفتد[۴۳] که لزوماً غیرعادی قلمداد نمی‌شود.[۴۴][۴۵]

قاعدگی هر ماه با کاهش سطح استروژن و پروژسترون و آزاد شدن پروستاگلاندین‌ها آغاز می‌شود[۲۰] که سرخرگ‌های مارپیچی[ص] را منقبض می‌کنند.[۴۶] این رویداد باعث اسپاسم، انقباض و پارگی در این سرخرگ‌ها شده و خون‌رسانی به آندومتر را قطع می‌کند، در نتیجه سلول‌های لایه بالایی آندومتر (لایهٔ عملکردی بافت داخلی رحم) که از اکسیژن محروم شده‌اند، می‌میرند. تدریجاً کل این لایه از بین رفته و فقط لایه زیرین (لایه پایه یا بازالیس[ض]) باقی می‌ماند.[۲۰] آنزیمی به نام پلاسمین، لخته‌های خون در مایع قاعدگی را هیدرولیز کرده و موجب تسهیل جریان خون و تجزیه پوشش داخل رحم می‌شود.[۴۷] خونریزی به‌مدت ۲ تا ۶ روز و با از دست رفتن ۳۰ تا ۶۰ میلی‌لیتر خون ادامه می‌یابد[۱۵] که نشانهٔ عدم بارداری است.[۴۸]

خونریزی ماهیانه معمولاً نشانه‌ای از عدم وقوع بارداری است، اما خونریزی را نمی‌توان همیشه یک نشانهٔ قطعی عدم بارداری دانست، زیرا عوامل متعددی می‌توانند باعث خونریزی در دوران بارداری نیز شوند.[۴۹] قاعدگی به‌طور متوسط یک بار در هر ماه، از منارک تا زمانی که فرد یائسه شود، رخ می‌دهد و با سال‌های باروری یک زن مطابقت دارد. متوسط سن یائسگی در زنان ۵۲ سال است و معمولاً بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی رخ می‌دهد.[۵۰] قبل از یائسگی مرحله‌ای‌ از تغییرات هورمونی وجود دارد که به آن پیش یائسگی[ط] می‌گویند.[۸]

«یومنوره[ظ]» به معنای قاعدگی طبیعی و منظم است که حدود ۵ روزِ نخست چرخه را شامل می‌شود.[۲۴] زنانی که منوراژی (خون‌ریزی شدید قاعدگی) را تجربه می‌کنند، بیش از افراد عادی مستعد کمبود آهن هستند.[۵۱]

فاز تکثیری

در طول چرخه قاعدگی، سطح استرادیول (نوعی استروژن) تا ۲۰۰ درصد و سطح پروژسترون نیز بیش از ۱۲۰۰ درصد تغییر می‌کند.[۵۲]

فاز تکثیری یا پرولیفراتیو دومین مرحله از چرخه رحمی است که طی آن استروژن باعث رشد و تکثیر پوشش داخلی رحم می‌شود.[۴۰] بخش دوم فاز فولیکولار با فاز تکثیری چرخه رحم همپوشانی دارد.[۳۱] فولیکول‌های تخمدان هنگام بالغ شدن مقادیر بسیار زیادی استرادیول ترشح می‌کنند. این هورمون با تحریک سنتز پروتئین و تقسیم سلولی، باعث تشکیل لایۀ جدید از آندومتر می‌شود که سرخرگ‌های مارپیچی جدیدی (برای کمک به قاعدگی بعدی) در خود دارد.[۲]

با افزایش سطح استروژن، سلول‌های دهانه رحم نوعی مخاط در این بخش تولید می‌کنند.[۵۳] این مخاط pH بالاتری دارند و دهانه رحم را چسبنده و شرایط را برای بقای اسپرم فراهم می‌کنند.[۵۴] این عمل، طی روز ۱۱ تا ۱۴ از چرخه رحمی اتفاق می‌افتد و احتمال وقوع لقاح را افزایش می‌دهد.[۱۱] این مخاطِ دهانه رحم را می‌توان به‌صورت ترشحات فراوان واژن که به سفیدهٔ تخم‌مرغِ خام شباهت دارد، مشاهده نمود.[۵۵] این ترشحات سفید، برای زنانی که به دنبال آگاهی از زمان مناسب باروری هستند، ممکن است نشانه‌ای مبنی بر امکان وقوع تخمک‌گذاری باشد،[۵۵] اما این بدان معنا نیست که تخمک‌گذاری قطعاً رخ خواهد داد.[۱۵]

فاز ترشحی

فاز ترشحی آخرین مرحله چرخه رحم است و همخوان با فاز لوتئال چرخه تخمدان است. در جریان فاز ترشحی، جسم زرد به تولید پروژسترون می‌پردازد که نقش حیاتی در پذیرش آندومتر برای لانه‌گزینی بلاستوسیست بازی می‌کند.[۵۶] گلیکوژن، لیپید و پروتئین به داخل رحم ترشح[۵۷] و مخاط دهانه رحم غلیظ می‌شوند.[۵۸] در اوایل بارداری پروژسترون کشش ماهیچه صاف رحم را کاهش و جریان خون و دمای پایه بدن زن را افزایش می‌دهد.[۲۲][۵۹]

اگر حاملگی اتفاق نیفتد، چرخه‌های تخمدان و رحم دوباره از ابتدا آغاز می‌شوند.[۴۷]

عدم‌تخمک‌گذاری و لوتئال کوتاه

مقالهٔ اصلی: عدم تخمک‌گذاری

تنها دو سوم از سیکل‌های طبیعی قاعدگی دارای تخمک‌گذاری هستند[۱۵] و یک سوم دیگر فاقد تخمک‌گذاری بوده یا فاز لوتئال کوتاهی دارند (کمتر از ده روز[۶۰]) که در آن‌ها تولید پروژسترون برای عملکرد طبیعی و باروری کافی نیست.[۶۱] چرخه‌هایی که در آن تخمک‌گذاری رخ نمی‌دهد (عدم تخمک‌گذاری) در دخترانی که قاعدگی در آنان به تازگی آغاز شده است و در زنان در حوالی یائسگی رایج و معمول هستند. در طول دو سال نخست پس از منارک، تخمک‌گذاری در نیمی از سیکل‌ها وجود ندارد. پنج سال پس از قاعدگی، تخمک‌گذاری در حدود ۷۵ درصد از سیکل‌ها روی می‌دهد و این میزان در سال‌های بعد به ۸۰ درصد می‌رسد.[۶۲] چرخه‌های بدون تخمک‌گذاری اغلب با چرخه‌های تخمک‌گذاریِ معمولی یکسان هستند.[۶۳] هر گونه تغییر در تعادل هورمون‌ها ممکن است فرایند تخمک‌گذاری را مختل کند. استرس، اضطراب و اختلال خوردن نیز باعث کاهش GnRH و اختلال در چرخه قاعدگی می‌شوند. عدم تخمک‌گذاری مزمن در ۶ تا ۱۵ درصد از زنان در طول سال‌های باروری رخ می‌دهد. در حوالی یائسگی، اختلال در بازخورد هورمونی منجر به چرخه‌های عدم تخمک‌گذاری می‌شود. اگرچه عدم تخمک‌گذاری یک بیماری به حساب نمی‌آید، اما ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک باشد.[۶۴] چرخه‌های بدون تخمک‌گذاری یا فازهای لوتئال کوتاه، زمانی که زنان تحت استرس هستند یا در ورزشکارانی که شدت تمرین خود را نسبت به گذشته افزایش داده‌اند طبیعی است. این تغییرات با کاهش عوامل استرس‌زا یا در مورد ورزشکاران، با سازگاری آن‌ها با تمرین، بهبود می‌یابند.[۶۰]

بهداشت قاعدگی

مقالهٔ اصلی: بهداشت قاعدگی
ریزبینی یک فولیکول اولیه تخمدان انسان که با میکروسکوپ مشاهده می‌شود. تخمک (گردی رنگ آمیزی شده در مرکز) توسط لایه ای از سلول‌های گرانولوزا احاطه شده‌است که توسط غشای پایه و سلول‌های تِکا پوشانده شده‌است. بزرگنمایی حدود ۱۰۰۰ برابر است. (رنگ‌آمیزی H&E)

با آنکه چرخه قاعدگی فرایندی عادی و طبیعی است،[۶۵] برخی از زنان دچار مشکلاتی می‌شوند که زندگی روزمرهٔ آن‌ها را مختل می‌کند.[۶۶] این مشکلات شامل آکنه، حساس شدن و درد پستان‌ها، احساس خستگی و سندرم پیشاقاعدگی (PMC) هستند.[۶۶][۶۷] همچنین ۳ تا ۸ درصد از زنان عوارض شدیدتری مانند اختلال ناخوشی پیشاقاعدگی که شامل اختلال روان‌تنی همچون افسردگی و تحریک‌پذیری است را تجربه می‌کنند.[۴][۶۸] دیسمنوره یا «درد پریود»[۶۹] ممکن است باعث گرفتگی در ناحیه شکم، پشت یا بالای ران شود که در چند روز نخست قاعدگی رخ می‌دهد.[۷۰][۷۱][۷۲] دردِ ناتوان‌کننده در چرخه قاعدگی طبیعی نبوده و معمولاً نشانه یک بیماری شدید مانند آندومتریوز است.[۷۳] این مسائل می‌تواند به‌طور قابل توجهی بر سلامت و کیفیت زندگی زنان تأثیر بگذارند و مداخلات درمانیِ به موقع ممکن است زندگی زنان را بهبود بخشد.[۷۴]

باورهای غلط فرهنگیِ رایجی وجود دارد که قاعدگی در «تمامی زنان» با تغییرات خلق‌وخوی و تجربه‌ای دردناک همراه است یا قاعدگی یک مسئله‌ای شرم‌آور یا ناپاک به‌شمار می‎‌آید.[۷۵] اغلب تغییرات خلقی طبیعی یک زن به اشتباه به چرخه قاعدگی نسبت داده می‌شود[۷۵] و درباره تاثیر اساسی و طولانی مدت چرخه قاعدگی بر خلق‌وخو و ارتباط آن با اختلال‌ها روانی اختلاف نظر وجود دارد.[۷۶][۷۷] با این حال تغییرات خلقی در طول چرخه (به ویژه در فاز لوتئال و قاعدگی) امری پذیرفته شده بین متخصصان بوده و ممکن است با نوساناتی همراه باشد.[۷۷][۷۵] تغییر سطوح استروژن و پروژسترون که در این چرخه قاعدگی رخ می‌دهد اثرات فراگیر بر فیزیولوژی از جمله در مغز، سوخت‌وساز و دستگاه اسکلتی-عضلانی می‌گذارد.[۷۸] همچنین این نوسان‌های هورمونی ممکن است تغییرات نامحسوس و قابل‌مشاهدهٔ فیزیولوژیکی را در عملکرد ورزشی زنان از جمله عملکرد استقامتی، هوازی و بی‌هوازی در پی داشته باشد.[۷۸] تغییرات در مغز نیز در طول چرخه قاعدگی مشاهده شده‌است[۷۹] اما موجب تغییرات ملموسی در توانایی‌های ذهنی - از جمله عملکرد تحصیلی، حل مسئله، حافظه و خلاقیت نمی‌شود.[۸۰] یکی از دلایل احتمالی افزایش توانایی زنان در ادراک دیداری-فضایی در جریان قاعدگی، کاهش سطح استروژن و پروژسترون است.[۷۵]

در برخی از زنان، تخمک‌گذاری دارای یک درد مشخص است[توضیح ۴] که به آن میتل‌اشمرتز (یک اصطلاح آلمانی به معنای درد میانی) می‌گویند. این درد با پارگی فولیکول همراه بوده و باعث از دست دادن مقدار کمی خون می‌شود.[۲۰]

حتی تغییرات طبیعی هورمونی در طول چرخه قاعدگی، ممکن است باعث ایجاد اختلالاتی مانند بیماری‌های خودایمنی شود،[۸۴] زیرا افزایش استروژن می‌تواند بر دستگاه ایمنی فرد تأثیر بگذارد.[۴]

حدود ۴۰ درصد از زنان مبتلا به صرع در می‌یابند که تشنج‌هایشان در مراحل خاصی از چرخه قاعدگی‌شان بیشتر رخ می‌دهد.[۸۵] این صرعِ کاتامنیال[ع] احتمالا به دلیل افت پروژسترون در مرحله لوتئال یا حوالی قاعدگی، یا افزایش استروژن در زمان تخمک‌گذاری رخ می‌دهد. زنانی که عادت ماهانه منظمی دارند، می‌توانند برای مدیریت علائمشان، درست قبل و در حین قاعدگی دارو مصرف کنند.[۸۵] گزینه‌های درمانی شامل مکمل‌های پروژسترون، افزایش دوز داروهای ضدتشنج مصرفی، یا افزودن موقت یک ضد تشنج مانند کلوبازام یا استازولامید است.[۸۵][۸۶] اگر این درمان‌ها بی‌اثر یا چرخه قاعدگی یک زن نامنظم باشد، بهترین گزینهٔ پیشِ رو، متوقف نمودن چرخه قاعدگی است. توقف قاعدگی معمولاً با مصرف مدروکسی‌پروژسترون، تریپتورلین، گوسرلین[غ] یا با استفاده مداوم از داروهای ضدبارداری خوراکی انجام می‌شود.[۸۶]

پیشگیری از بارداری هورمونی

همچنین ببینید: پیشگیری از بارداری، قرص ضدبارداری، و داروهای ضد بارداری هورمونی

داروهای ضدبارداری هورمونی از طریقِ مهار ترشح هورمون‌های FSH, LH و GnRH از بارداری جلوگیری می‌کنند. داروهای ضدبارداری هورمونی همچون قرص‌های ضدبارداری خوراکی ترکیبی (COC)، که بیشتر با نام قرص‌های ضدبارداری شناخته می‌شوند، حاویِ استروژن بوده و رشد فولیکول غالب و افزایش LH در اواسط چرخه و در نتیجه تخمک‌گذاری را متوقف می‌کنند.[۸۷] الگوی «دوزهای ترتیبی و سپس قطع مصرف COCها» قادر به شبیه‌سازی چرخه رحمی و ایجاد خونریزی مشابه پریود است؛ هرچند در برخی موارد این خونریزی خفیف‌تر است.[۸۸]

داروهای ضدبارداری هورمونی که فقط حاوی پروژسترون هستند، قادر به توقف قطعی تخمک‌گذاری نیستند، اما از ایجاد محیطی مناسب برای اسپرم در مخاط دهانه رحم جلوگیریِ می‌کنند. پیشگیری از بارداری هورمونی به اشکال مختلفی چون قرص، چسب‌های پوستی، درون‌کاشت‌های زیرپوستی[ف] و آی‌یودی‌های هورمونی[ق] امکان‌پذیر است.[۸۹]

داروهای ضد بارداری، خطرات مخصوص به خود و مزایای سلامتی متعددی نیز دارند. اطلاع از خطرات و مزایا برای تصمیم گیری آگاهانه درباره مصرف اهمیت بسیاری دارد.[۹۰] به عنوان مثال، داروهای ضدبارداری خوراکی نه تنها از بارداری جلوگیری می کنند، بلکه فرد را در برابر بیماری التهابی حاد لگن و بارداری خارج رحمی محافظت می کنند؛[۹۰][۹۱] با این حال، داروهای ضد بارداری خوراکی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مانند سکته قلبی و ترومبوآمبولی وریدی را افزایش می دهند.[۹۰][۹۲]

تکامل و دیگر گونه‌ها

بیشتر پستانداران ماده دارای دوره فَحْلی هستند، اما تنها ده گونه از نخستی‌سانان، چهار گونه از خفاشان، حشره‌خوار فیلی و موش خاردار قاهره‌ای (گونه ای از موش خاردار معمولی) چرخه قاعدگی دارند.[۹۳][۹۴] چرخه‌های قاعدگی این جانوران به غیر از مدت، همانند انسان بوده و از ۹ تا ۳۷ روز متغیر است.[۹۳][۹۵] عدم وجود رابطه مستقیم بین این گروه‌های جانوری نشان می‌دهد که چهار رویداد تکاملیِ متمایز باعث ایجاد قاعدگی در هر یک شده‌است.[۹۶] در گونه‌هایی که چرخه قاعدگی مشاهده می‌شود، تخمک‌گذاری برای جفت‌های احتمالی آشکار نیست و فصل جفت‌گیری وجود ندارد.[۹۷][۹۸] چهار نظریه در مورد اهمیت تکامل چرخه قاعدگی وجود دارد:[۹۶]

  1. کنترل پاتوژن‌های احتمالی منتقل‌شونده توسط اسپرم.[۹۹][۱۰۰][۱۰۱]
    • این نظریه بر این باور است که سیکل قاعدگی از رحم در برابر عوامل بیماری‌زای منتقل‌شونده توسط اسپرم محافظت می‌کند. فرضیه ۱ از این جهت مورد نقد قرار گرفته‌است که جفت‌گیری گاهی هفته‌ها پیش از قاعدگی انجام می‌شود و کنترل ورود منی عفونی در گونه‌های دیگر با قاعدگی صورت نمی‌گیرد.[۹۶]
  2. حفظ انرژی.[۱۰۰][۱۰۲]
    • این فرضیه ادعا می‌کند، بازسازی دیواره رحم، نسبت به حفظ دیوارهٔ آن در مواقع عدم بارداری نیازمند انرژی کمتری است. منتقدان اذعان می‌کنند، فرضیه ۲ دربرگیرندهٔ سازکارهای گونه‌های دیگر جانوری برای بارداری نیست که نه قاعدگی دارند و نه دیوارهٔ داخلی رحم خود را حفظ می‌کنند.[۹۶]
  3. ساختِ خودانگیختۀ دسیدوا (تبدیل خود به خودی اندومتر به دسیدوا، فرآیندی است که منجر به تغییرات قابل‌توجهی در سلول‌های آندومتر پیش و در طول بارداری می‌شود).
    • فرایند ساختِ دسیدوا منجر به رشد و گسترش بافت لایه درون‌رگی شده و برای اینکار برخی سلول‌های دستگاه ایمنی،[۹۵] تشکیل منبع خون جدید، چند هورمون و تمایز بافتی لازم است. در پستاندارانِ بدون قاعدگی، این فرایند نه از جانب مادر بلکه توسط رویان انجام می‌شود.[۱۰۰] ساخت دسیدوا تنها در برخی از پستاندارانِ دارای جفت تکامل یافته‌است و مزایایی را به همراه دارد که ماده‌ها را قادر می‌سازد بدون نیاز به دریافت سیگنالی از سوی جنین برای بارداری آماده شوند.[۹۶] هرچند فرضیه ۳ منشأ تکاملی ساختِ خودبه‌خودی دسیدوا را شرح می‌دهد اما نمی‌تواند به تنهایی نحوهٔ تکامل قاعدگی را بیان کند.[۹۶]
  4. پیش آماده‌سازی رحم.[۱۰۳]
    • بر پایۀ این فرضیه، در گونه‌هایی مانند انسان که جفت، ریشه‌های عمیقی دارد (عروق و بافت جفت، در دیواره رحم فرورفته)، به پیش‌تنظیم ماهیانه رحم نیاز است زیرا در فرآیندی که منجر به تشکیل جفت می‌شود، بافت‌های مادر مورد تهاجم قرار می‌گیرند. این فرضیه معتقد است که قاعدگی فرایند تکاملی نبوده، بلکه نتیجه یک پیش آماده‌سازی تصادفی برای محافظت از بافت رحم در برابر نفوذ جفت است و در این مرحله آندومتر ضخیم‌تری ایجاد می‌شود.[۱۰۳] فرضیه ۴ قادر به توضیح چرخه قاعدگی را در غیرنخستی‌سانان نیست.[۹۶][۱۰۴]

جستارهای وابسته

یادداشت

  1. ↑ سطح پروژسترون صد برابر بیشتر از استروژن (استرادیول) است.[۱۳]
  2. ↑ زنان شیرده ممکن است یکی از وضعیت‌های «سرکوب کامل رشد فولیکول‌ها»، «رشد فولیکولی بدون تخمک‌گذاری» یا «از سرگیری چرخه قاعدگی طبیعی» را تجربه کنند.[۳۷]
  3. ↑ در جسم زرد، آنزیم برش‌دهنده زنجیره جانبی کلسترول، کلسترول را به پرگننولون تبدیل می‌کند که به پروژسترون تبدیل می‌شود.[۳۹]
  4. ↑ درد غیر مشخص در اواسط چرخه ممکن است ناشی از شرایط پزشکی مانند بارداری خارج‌رحمی یا پارگی کیست تخمدان باشد؛[۸۱][۸۲] در برخی موارد نیز با آپاندیسیت اشتباه گرفته می‌شود.[۸۳]

واژه‌نامه

  1. ↑ Corpus albicans
  2. ↑ Oogonium
  3. ↑ Granulosa cells
  4. ↑ Theca cells
  5. ↑ Matur or Graafian follicle
  6. ↑ Dominant follicle
  7. ↑ Folliculogenesis
  8. ↑ Antral follicles
  9. ↑ Follicular atresia
  10. ↑ Inhibin
  11. ↑ Ootid
  12. ↑ Fimbria
  13. ↑ Ampulla
  14. ↑ Human embryonic development
  15. ↑ Syncytiotrophoblast
  16. ↑ Proliferative
  17. ↑ Spiral arterioles
  18. ↑ Basalis
  19. ↑ Perimenopause
  20. ↑ Eumenorrhea
  21. ↑ Catamenial epilepsy
  22. ↑ Goserelin
  23. ↑ Skin implants
  24. ↑ Hormonal intrauterine devices

منابع

ارجاعات

  1. ↑ Richards JS (2018). "The ovarian cycle". Vitamins and Hormones (Review). 107: 1–25. doi:10.1016/bs.vh.2018.01.009. ISBN 978-0-12-814359-9. PMID 29544627.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Tortora 2017, p. 944.
  3. ↑ Prior 2020, p. 42.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ ۴٫۶ ۴٫۷ Reed BF, Carr BR, Feingold KR, et al. (2018). "The Normal Menstrual Cycle and the Control of Ovulation". Endotext (Review). PMID 25905282. Archived from the original on 28 May 2021. Retrieved 8 January 2021.
  5. ↑ Lacroix AE, Gondal H, Langaker MD (2020). "Physiology, menarche". StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing (Review). PMID 29261991.
  6. ↑ Prior 2020, p. 40.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Papadimitriou A (December 2016). "The evolution of the age at menarche from prehistorical to modern times". Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology (Review). 29 (6): 527–530. doi:10.1016/j.jpag.2015.12.002. PMID 26703478.
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Rodriguez-Landa 2017, p. 8.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Sherwood 2016, p. 741.
  10. ↑ Sherwood 2016, p. 747.
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ Tortora 2017, p. 957.
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ Tortora 2017, p. 929.
  13. ↑ Prior 2020, p. 41.
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ ۱۴٫۳ Tortora 2017, pp. 942–946.
  15. ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ ۱۵٫۲ ۱۵٫۳ Prior 2020, p. 45.
  16. ↑ Norris & Carr 2013, p. 361.
  17. ↑ Ugwumadu 2014, p. 115.
  18. ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ Watchman 2020, p. 8.
  19. ↑ Schmerler S, Wessel GM (January 2011). "Polar bodies – more a lack of understanding than a lack of respect". Molecular Reproduction and Development (Review). 78 (1): 3–8. doi:10.1002/mrd.21266. PMC 3164815. PMID 21268179.
  20. ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ ۲۰٫۲ ۲۰٫۳ Tortora 2017, p. 945.
  21. ↑ Johnson 2007, p. 86.
  22. ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ Tortora 2017, p. 942.
  23. ↑ Sherwood 2016, p. 745.
  24. ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ Tortora 2017, p. 943.
  25. ↑ Sadler 2019, p. 48.
  26. ↑ Tortora 2017, p. 953.
  27. ↑ Tortora 2017, p. 920.
  28. ↑ Sherwood 2016, p. 746.
  29. ↑ Alberts, Bruce; Johnson, Alexander; Lewis, Julian; Raff, Martin; Roberts, Keith; Walter, Peter (2002). "Eggs". Molecular Biology of the Cell (4th ed.). New York: Garland Science. ISBN 0-8153-3218-1. Archived from the original on 16 December 2019. Retrieved 25 February 2021.
  30. ↑ Iussig B, Maggiulli R, Fabozzi G, Bertelle S, Vaiarelli A, Cimadomo D, Ubaldi FM, Rienzi L (May 2019). "A brief history of oocyte cryopreservation: Arguments and facts". Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica (Review). 98 (5): 550–558. doi:10.1111/aogs.13569. PMID 30739329.
  31. ↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ Parker 2019, p. 283.
  32. ↑ Johnson 2007, pp. 192–193.
  33. ↑ Johnson 2007, p. 192.
  34. ↑ Sadler 2019, p. 36.
  35. ↑ ۳۵٫۰ ۳۵٫۱ Tortora 2017, p. 959.
  36. ↑ ۳۶٫۰ ۳۶٫۱ Tortora 2017, p. 976.
  37. ↑ Carr SL, Gaffield ME, Dragoman MV, Phillips S (September 2016). "Safety of the progesterone-releasing vaginal ring (PVR) among lactating women: A systematic review". Contraception (Review). 94 (3): 253–261. doi:10.1016/j.contraception.2015.04.001. PMID 25869631.
  38. ↑ Johnson 2007, p. 91.
  39. ↑ King SR, LaVoie HA (January 2012). "Gonadal transactivation of STARD1, CYP11A1 and HSD3B". Frontiers in Bioscience (Landmark Edition). 17 (3): 824–846. doi:10.2741/3959. PMID 22201776.
  40. ↑ ۴۰٫۰ ۴۰٫۱ Ugwumadu 2014, p. 117.
  41. ↑ Salamonsen LA (December 2019). "Women in reproductive science: Understanding human endometrial function". Reproduction (Review). 158 (6): F55–F67. doi:10.1530/REP-18-0518. PMID 30521482.
  42. ↑ Alvergne A, Högqvist Tabor V (June 2018). "Is female health cyclical? Evolutionary perspectives on menstruation". Trends in Ecology & Evolution (Review). 33 (6): 399–414. arXiv:1704.08590. doi:10.1016/j.tree.2018.03.006. PMID 29778270. S2CID 4581833.
  43. ↑ Ibitoye M, Choi C, Tai H, Lee G, Sommer M (2017). "Early menarche: A systematic review of its effect on sexual and reproductive health in low- and middle-income countries". PLOS ONE (Review). 12 (6): e0178884. Bibcode:2017PLoSO..1278884I. doi:10.1371/journal.pone.0178884. PMC 5462398. PMID 28591132.
  44. ↑ "Menstruation and the menstrual cycle fact sheet". Office of Women's Health. US Department of Health and Human Services. 23 December 2014. Archived from the original on 26 June 2015. Retrieved 25 June 2015.
  45. ↑ Sultan C, Gaspari L, Maimoun L, Kalfa N, Paris F (April 2018). "Disorders of puberty" (PDF). Best Practice & Research. Clinical Obstetrics & Gynaecology (Review). 48: 62–89. doi:10.1016/j.bpobgyn.2017.11.004. PMID 29422239. Archived (PDF) from the original on 1 July 2020. Retrieved 27 February 2021.
  46. ↑ Johnson 2007, p. 152.
  47. ↑ ۴۷٫۰ ۴۷٫۱ Tortora 2017, p. 600.
  48. ↑ Johnson 2007, p. 99.
  49. ↑ Breeze C (May 2016). "Early pregnancy bleeding". Australian Family Physician (Review). 45 (5): 283–286. PMID 27166462.
  50. ↑ Towner MC, Nenko I, Walton SE (April 2016). "Why do women stop reproducing before menopause? A life-history approach to age at last birth". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences (Review). 371 (1692): 20150147. doi:10.1098/rstb.2015.0147. PMC 4822427. PMID 27022074.
  51. ↑ Harvey LJ, Armah CN, Dainty JR, Foxall RJ, John Lewis D, Langford NJ, Fairweather-Tait SJ (October 2005). "Impact of menstrual blood loss and diet on iron deficiency among women in the UK". The British Journal of Nutrition (Comparative study). 94 (4): 557–564. doi:10.1079/BJN20051493. PMID 16197581.
  52. ↑ Prior JC (2020). "Women's reproductive system as balanced estradiol and progesterone actions—A revolutionary, paradigm-shifting concept in women's health". Drug Discovery Today: Disease Models. 32, Part B: 31–40. doi:10.1016/j.ddmod.2020.11.005.
  53. ↑ Simmons RG, Jennings V (July 2020). "Fertility awareness-based methods of family planning". Best Practice & Research. Clinical Obstetrics & Gynaecology (Review). 66: 68–82. doi:10.1016/j.bpobgyn.2019.12.003. PMID 32169418.
  54. ↑ Tortora 2017, pp. 936–937.
  55. ↑ ۵۵٫۰ ۵۵٫۱ Su HW, Yi YC, Wei TY, Chang TC, Cheng CM (September 2017). "Detection of ovulation, a review of currently available methods". Bioeng Transl Med (Review). 2 (3): 238–246. doi:10.1002/btm2.10058. PMC 5689497. PMID 29313033.
  56. ↑ Lessey BA, Young SL (April 2019). "What exactly is endometrial receptivity?". Fertility and Sterility (Review). 111 (4): 611–617. doi:10.1016/j.fertnstert.2019.02.009. PMID 30929718.
  57. ↑ Salamonsen LA, Evans J, Nguyen HP, Edgell TA (March 2016). "The microenvironment of human implantation: determinant of reproductive success". American Journal of Reproductive Immunology (Review). 75 (3): 218–225. doi:10.1111/aji.12450. PMID 26661899.
  58. ↑ Han L, Taub R, Jensen JT (November 2017). "Cervical mucus and contraception: what we know and what we don't". Contraception (Review). 96 (5): 310–321. doi:10.1016/j.contraception.2017.07.168. PMID 28801053.
  59. ↑ Charkoudian N, Hart EC, Barnes JN, Joyner MJ (June 2017). "Autonomic control of body temperature and blood pressure: influences of female sex hormones" (PDF). Clinical Autonomic Research (Review). 27 (3): 149–155. doi:10.1007/s10286-017-0420-z. hdl:1983/c0c1058c-553b-4563-8dd1-b047d9b672c1. PMID 28488202. S2CID 3773043. Archived (PDF) from the original on 10 May 2020. Retrieved 27 February 2021.
  60. ↑ ۶۰٫۰ ۶۰٫۱ Liu AY, Petit MA, Prior JC (2020). "Exercise and the hypothalamus: ovulatory adaptations". In Hackney AC, Constantini NW (eds.). Endocrinology of Physical Activity and Sport. Contemporary Endocrinology. Springer International Publishing. pp. 124–147. doi:10.1007/978-3-030-33376-8_8. ISBN 978-3-030-33376-8. S2CID 243129220.
  61. ↑ Prior 2020, p. 46.
  62. ↑ Elmaoğulları S, Aycan Z (July 2018). "Abnormal uterine bleeding in adolescents". Journal of Clinical Research in Pediatric Endocrinology. 10 (3): 191–197. doi:10.4274/jcrpe.0014. PMC 6083466. PMID 29537383.
  63. ↑ Prior 2020, p. 44.
  64. ↑ Hernandez-Rey, AE (August 2, 2018). "Anovulation". Medscape. Medscape LLC. Archived from the original on 20 March 2021. Retrieved March 30, 2021.
  65. ↑ Prior 2020, p. 50.
  66. ↑ ۶۶٫۰ ۶۶٫۱ Gudipally, Pratyusha R.; Sharma, Gyanendra K. (2022). "Premenstrual Syndrome". StatPearls. StatPearls Publishing. PMID 32809533. NBK560698.
  67. ↑ Ferries-Rowe E, Corey E, Archer JS (November 2020). "Primary Dysmenorrhea: Diagnosis and Therapy". Obstetrics and Gynecology. 136 (5): 1047–1058. doi:10.1097/AOG.0000000000004096. PMID 33030880.
  68. ↑ Appleton SM (March 2018). "Premenstrual syndrome: evidence-based evaluation and treatment". Clinical Obstetrics and Gynecology (Review). 61 (1): 52–61. doi:10.1097/GRF.0000000000000339. PMID 29298169. S2CID 28184066.
  69. ↑ Nagy H, Khan MA (2020). "Dysmenorrhea". StatPearls (Review). PMID 32809669.
  70. ↑ "Period pain". NHS (به انگلیسی). 19 October 2017. Archived from the original on January 2024. Retrieved 12 November 2022.
  71. ↑ Nagy, Hassan; Khan, Moien AB (2022). "Dysmenorrhea". StatPearls. StatPearls Publishing. PMID 32809669. NBK560834.
  72. ↑ Baker FC, Lee KA (September 2018). "Menstrual cycle effects on sleep". Sleep Medicine Clinics (Review). 13 (3): 283–294. doi:10.1016/j.jsmc.2018.04.002. PMID 30098748. S2CID 51968811.
  73. ↑ Maddern J, Grundy L, Castro J, Brierley SM (2020). "Pain in endometriosis". Frontiers in Cellular Neuroscience. 14: 590823. doi:10.3389/fncel.2020.590823. PMC 7573391. PMID 33132854.
  74. ↑ Matteson KA, Zaluski KM (September 2019). "Menstrual health as a part of preventive health care". Obstetrics and Gynecology Clinics of North America (Review). 46 (3): 441–453. doi:10.1016/j.ogc.2019.04.004. PMID 31378287. S2CID 199437314.
  75. ↑ ۷۵٫۰ ۷۵٫۱ ۷۵٫۲ ۷۵٫۳ Else-Quest & Hyde 2021, pp. 258–261.
  76. ↑ Handy, Ariel B.; Greenfield, Shelly F.; Yonkers, Kimberly A.; Payne, Laura A. (2022). "Psychiatric Symptoms Across the Menstrual Cycle in Adult Women: A Comprehensive Review". Harvard Review of Psychiatry. 30 (2): 100–117. doi:10.1097/HRP.0000000000000329. ISSN 1067-3229. PMC 8906247. PMID 35267252.
  77. ↑ ۷۷٫۰ ۷۷٫۱ Jang, Daisung; Elfenbein, Hillary Anger (2019-04-03). "Menstrual Cycle Effects on Mental Health Outcomes: A Meta-Analysis". Archives of Suicide Research (به انگلیسی). 23 (2): 312–332. doi:10.1080/13811118.2018.1430638. ISSN 1381-1118.
  78. ↑ ۷۸٫۰ ۷۸٫۱ Carmichael MA, Thomson RL, Moran LJ, Wycherley TP (February 2021). "The impact of menstrual cycle phase on athletes' performance: a narrative review". Int J Environ Res Public Health (Review). 18 (4): 1667. doi:10.3390/ijerph18041667. PMC 7916245. PMID 33572406.
  79. ↑ Pletzer B, Harris TA, Scheuringer A, Hidalgo-Lopez E (October 2019). "The cycling brain: menstrual cycle related fluctuations in hippocampal and fronto-striatal activation and connectivity during cognitive tasks". Neuropsychopharmacology. 44 (11): 1867–1875. doi:10.1038/s41386-019-0435-3. PMC 6785086. PMID 31195407.
  80. ↑ Le J, Thomas N, Gurvich C (March 2020). "Cognition, the menstrual cycle, and premenstrual disorders: a review". Brain Sci (Review). 10 (4): 198. doi:10.3390/brainsci10040198. PMC 7226433. PMID 32230889.
  81. ↑ Kruszka PS, Kruszka SJ (July 2010). "Evaluation of acute pelvic pain in women". Am Fam Physician (Review). 82 (2): 141–147. PMID 20642266. Archived from the original on 27 January 2021. Retrieved 4 March 2021.
  82. ↑ Cleary M, Flanagan KW (2019). Acute and Emergency Care in Athletic Training. Human Kinetics. p. 340.
  83. ↑ Brott, Nathan R.; Le, Jacqueline K. (2022). "Mittelschmerz". StatPearls. StatPearls Publishing. PMID 31747229. NBK549822.
  84. ↑ Talsania M, Scofield RH (May 2017). "Menopause and rheumatic disease". Rheumatic Disease Clinics of North America (Review). 43 (2): 287–302. doi:10.1016/j.rdc.2016.12.011. PMC 5385852. PMID 28390570.
  85. ↑ ۸۵٫۰ ۸۵٫۱ ۸۵٫۲ Maguire MJ, Nevitt SJ (September 2021). "Treatments for seizures in catamenial (menstrual-related) epilepsy". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2021 (9): CD013225. doi:10.1002/14651858.CD013225.pub3. PMC 8444032. PMID 34528245.
  86. ↑ ۸۶٫۰ ۸۶٫۱ Sveinsson O, Tomson T (September 2014). "Epilepsy and menopause: potential implications for pharmacotherapy". Drugs & Aging. 31 (9): 671–675. doi:10.1007/s40266-014-0201-5. PMID 25079452. S2CID 21166687.
  87. ↑ Tortora 2017, p. 948.
  88. ↑ Polis CB, Hussain R, Berry A (June 2018). "There might be blood: a scoping review on women's responses to contraceptive-induced menstrual bleeding changes". Reproductive Health. 15 (1): 114. doi:10.1186/s12978-018-0561-0. PMC 6020216. PMID 29940996.
  89. ↑ Tortora 2017, pp. 948–949.
  90. ↑ ۹۰٫۰ ۹۰٫۱ ۹۰٫۲ National Research Council (US), Committee on Population. (1989). "Contraception and Reproduction: Health Consequences for Women and Children in the Developing World". National Academies Press (US).
  91. ↑ Brabaharan, Sharmila; Veettil, Sajesh K.; Kaiser, Jennifer E.; Raja Rao, Vrosha Rau; Wattanayingcharoenchai, Rujira; Maharajan, Marikannan; Insin, Putsarat; Talungchit, Pattarawalai; Anothaisintawee, Thunyarat (2022-01-14). "Association of Hormonal Contraceptive Use With Adverse Health Outcomes: An Umbrella Review of Meta-analyses of Randomized Clinical Trials and Cohort Studies". JAMA Network Open. 5 (1): e2143730. doi:10.1001/jamanetworkopen.2021.43730. ISSN 2574-3805.
  92. ↑ Roach, Rachel E. J.; Helmerhorst, Frans M.; Lijfering, Willem M.; Stijnen, Theo; Algra, Ale; Dekkers, Olaf M. (2015-08-27). "Combined oral contraceptives: the risk of myocardial infarction and ischemic stroke". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2015 (8): CD011054. doi:10.1002/14651858.CD011054.pub2. ISSN 1469-493X. PMC 6494192. PMID 26310586.
  93. ↑ ۹۳٫۰ ۹۳٫۱ Bellofiore N, Ellery SJ, Mamrot J, Walker DW, Temple-Smith P, Dickinson H (January 2017). "First evidence of a menstruating rodent: the spiny mouse (Acomys cahirinus)" (PDF). American Journal of Obstetrics and Gynecology (Journal article). 216 (1): 40.e1–40.e11. doi:10.1016/j.ajog.2016.07.041. PMID 27503621. S2CID 88779.
  94. ↑ Bellofiore, Nadia; Cousins, Fiona; Temple-Smith, Peter; Evans, Jemma (2019-02-01). "Altered exploratory behaviour and increased food intake in the spiny mouse before menstruation: a unique pre-clinical model for examining premenstrual syndrome". Human Reproduction (به انگلیسی). 34 (2): 308–322. doi:10.1093/humrep/dey360. ISSN 0268-1161. PMID 30561655.
  95. ↑ ۹۵٫۰ ۹۵٫۱ Catalini L, Fedder J (May 2020). "Characteristics of the endometrium in menstruating species: lessons learned from the animal kingdom†". Biology of Reproduction (Journal article). 102 (6): 1160–1169. doi:10.1093/biolre/ioaa029. PMC 7253787. PMID 32129461.
  96. ↑ ۹۶٫۰ ۹۶٫۱ ۹۶٫۲ ۹۶٫۳ ۹۶٫۴ ۹۶٫۵ ۹۶٫۶ Emera D, Romero R, Wagner G (January 2012). "The evolution of menstruation: a new model for genetic assimilation: explaining molecular origins of maternal responses to fetal invasiveness". BioEssays (Journal article). 34 (1): 26–35. doi:10.1002/bies.201100099. PMC 3528014. PMID 22057551. See BBC Earth lay summary, 20 April 2015.
  97. ↑ Schjenken JE, Robertson SA (July 2020). "The female response to seminal fluid". Physiological Reviews (Review). 100 (3): 1077–1117. doi:10.1152/physrev.00013.2018. PMID 31999507. S2CID 210983017.
  98. ↑ Muller MN (May 2017). "Testosterone and reproductive effort in male primates". Hormones and Behavior (Review). 91: 36–51. doi:10.1016/j.yhbeh.2016.09.001. PMC 5342957. PMID 27616559.
  99. ↑ Martin RD (2007). "The evolution of human reproduction: a primatological perspective". American Journal of Physical Anthropology (Review). 134 (S45): 59–84. doi:10.1002/ajpa.20734. PMID 18046752. S2CID 44416632.
  100. ↑ ۱۰۰٫۰ ۱۰۰٫۱ ۱۰۰٫۲ Finn CA (June 1998). "Menstruation: a nonadaptive consequence of uterine evolution". The Quarterly Review of Biology (Review). 73 (2): 163–173. doi:10.1086/420183. PMID 9618925. S2CID 25135630.
  101. ↑ Profet M (September 1993). "Menstruation as a defense against pathogens transported by sperm". The Quarterly Review of Biology (Review). 68 (3): 335–386. doi:10.1086/418170. PMID 8210311. S2CID 23738569.
  102. ↑ Strassmann BI (June 1996). "The evolution of endometrial cycles and menstruation". The Quarterly Review of Biology (Review). 71 (2): 181–220. doi:10.1086/419369. PMID 8693059. S2CID 6207295.
  103. ↑ ۱۰۳٫۰ ۱۰۳٫۱ Brosens JJ, Parker MG, McIndoe A, Pijnenborg R, Brosens IA (June 2009). "A role for menstruation in preconditioning the uterus for successful pregnancy". American Journal of Obstetrics and Gynecology (Journal article). 200 (6): 615.e1–6. doi:10.1016/j.ajog.2008.11.037. PMID 19136085.
  104. ↑ Roach RE, Helmerhorst FM, Lijfering WM, Stijnen T, Algra A, Dekkers OM (August 2015). "Combined oral contraceptives: the risk of myocardial infarction and ischemic stroke". The Cochrane Database of Systematic Reviews (8): CD011054. doi:10.1002/14651858.CD011054.pub2. PMC 6494192. PMID 26310586.

کتابشناسی

پیوند به بیرون

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=چرخه_قاعدگی&oldid=39036669»