لاک‌پشت: تفاوت میان نسخه‌ها

ویرایش پیوندها
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جز جایگزینی با اشتباه‌یاب: بوجود⟸به‌وجود، لاک پشت⟸لاک‌پشت‌
تکمیل
برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه
خط ۷۲: خط ۷۲:


لاک پشت ها جهت برقراری ارتباط با یکدیگر روش های دیگری به جز تولید صدا نیز دارند. به عنوان مثال در هنگام معاشقه، [[لاک‌پشت گوش‌قرمز]] نَر، با کشیدن پنجه های بلندش بر صورت لاک پشت ماده باعث تحریک حیوان ماده و ادامه ی جفت گیری می شود.<ref name=":0" />
لاک پشت ها جهت برقراری ارتباط با یکدیگر روش های دیگری به جز تولید صدا نیز دارند. به عنوان مثال در هنگام معاشقه، [[لاک‌پشت گوش‌قرمز]] نَر، با کشیدن پنجه های بلندش بر صورت لاک پشت ماده باعث تحریک حیوان ماده و ادامه ی جفت گیری می شود.<ref name=":0" />

'''<big>هوش</big>'''

با وجود اینکه نسبت وزن مغز به وزن بدن در لاکپشت ها پایین است اما لاک پشت ها هوش بالایی دارند. رفتارهایی مانند بلزی کردن و حل مسائل در لاک پشت ها دیده شده است. [[لاک‌پشت جنگلی|لاک پشت های جنگلی]] در مقایسه با موش صحرایی (رَت) سفید توانایی بیشتری در مسیریابی در [[هزارتو]] دارد. بررسی ها نشات داده است که لاک پشت ها آموزش پذیرند و حافظه ی بالایی نیز دارند.<ref>{{Cite journal|last=Gutnick|first=Tamar|last2=Weissenbacher|first2=Anton|last3=Kuba|first3=Michael J.|date=2020-01|title=The underestimated giants: operant conditioning, visual discrimination and long-term memory in giant tortoises|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31720927/|journal=Animal Cognition|volume=23|issue=1|pages=159–167|doi=10.1007/s10071-019-01326-6|issn=1435-9456|pmid=31720927}}</ref>


== زاد و ولد ==
== زاد و ولد ==

نسخهٔ ‏۱۳ سپتامبر ۲۰۲۰، ساعت ۲۲:۲۵

لاک‌پشت
محدودهٔ زمانی: تریاسیک - دوران کنونی
"سنگ‌پشت‌ها، از کتاب اشکال هنری طبیعت، نگاشتهٔ ارنست هاکل، ۱۹۰۴.
رده‌بندی علمی
فرمانرو: جانوران
بالاشاخه: دوم‌دهانیان
شاخه: طنابداران
زیرشاخه: مهره‌داران
فروشاخه: آرواره‌داران
بالارده: چهاراندامان
رده: خزندگان
راسته: لاک‌پشت‌سانان
لینئوس، ۱۷۵۸
زیرراسته‌ها

نهان‌گردن (Cryptodira)
کنارگردن (Pleurodira)
برای خانواده‌ها متن را ببینید.

Diversity
حدود ۳۰۰ گونه در ۱۴ خانوادهٔ موجود.
آبی: لاک‌پشت‌های دریایی، سیاه: لاک‌پشت‌های زمینی

لاک‌پُشت ها جانورانی خزنده، تخم‌گذار، علف‌خوار یا گوشتخوار هستند که بدنشان در یک پوشش استخوانی یا غضروفی که از دنده ها منشا گرفته قرار دارد و فقط سر، دست‌ها، پاها، و دمش از آن بیرون است و هرگاه احساس خطر کند دست‌وپای خود را به داخل آن می‌کشد و پنهان می‌شود.[۱]

لاک‌پشت‌ها برحسب محیط زیستی به چهار دسته تقسیم می‌شوند: ۱ - رودخانه‌ای که جزو لاک‌پشت های کوچک و خانگی هستند. ۲ - دریایی که پنچه ندارند و با کمک باله های خود در دریا شنا می‌کنند . ۳ - خاکی . ۴ - بی‌لاکان که لاک در آن‌ها از چندصد قطعه استخوان کوچک به‌وجود آمده و به‌طور ناقص رشد کرده‌اند.[۲]

نام‌های دیگر برای لاک‌پشت در فارسی عبارتند از سنگ‌پشت؛ خشک‌پشت؛ کاسه‌پشت؛ کَشَف؛ کشتوک؛ کَشَو؛ و باخه.[۳]

از نظر طبقه‌بندی زیست‌شناسی، لاک‌پشت ها به راسته لاک‌پشت‌سانان[۴] (Testudines) تعلق دارند که شامل گونه های فعلی موجود و گونه های منقرض شده می باشند. اولین اعضای شناسایی شده از این گروه، مربوط به دوره ی ژوراسیک میانی هستند و این موضوع بیانگر قدمت بیشتر پیدایش لاک‌پشت‌ ها در مقایسه با مارها و کروکودیل ها است. در حال حاضر 356 گونه لاک پشت در چهارده خانواده در طبیعت زندگی می کنند که برخی از آن ها به شدت در خطر انقراض هستند.[۵] لاک پشت ها موجوداتی خونسرد هستند و دمای بدنشان وابسته به محیط اطرافشان است. دمای بدن لاک پشت های پوست چرمی دریایی به دلیل متابولیسم بدنی بالایشان به میزان قابل توجهی بیشتر از دمای آب اطرافشان در دریاها می باشد.

لاک پشت ها به همراه دیگر خزندگان، پرندگان و پستانداران جزو آب پرده داران بوده و دارای شُش و فاقد آبشش هستند و اکسیژن مورد نیاز خود را مستقیما از هوا می گیرند و همچنین قادر به تخم گذاری در زیر آب نیستند. البته بسیاری از آن ها در آب یا اطراف آب ها زندگی می کنند.

لاک‌پشت از جانورانی است که سالیان دراز عمر می‌کندوتا 200 سال عمر میکنندو کمتر مریض می‌شود و می‌تواند برای مدت‌های مدید غذا نخورد، یک علت طول عمر و سلامتی او شاید به خاطر همین باشد که می‌تواند برای مدت طولانی غذا نخورد. لاک‌پشت حیوانی است گیاه‌خوار و به ندرت حشره می‌خورد. در بین گیاهان از هیچ چیز بیش از جوانه‌های نورس کاهو لذت نمی‌برد. لاک‌پشت حیوانی است اجتماعی و اغلب لاک‌پشت‌ها به صورت دسته جمعی یا جفت جفت به سر می‌برند. برای شناخت جنسیت لاک‌پشت کافی است به روپوشی که زیر شکم لاک‌پشت است نگاه کنید. اگر زیر شکم لاک‌پشت بیضی شکل و محدب بود، دلیل بر آن است که وی نر است ولی اگر زیر شکم لاک‌پشت پهن باشد دلیل بر ماده بودن آن است. لاک‌پشت‌ها جزو جانوران خون‌سرد هستند. [نیازمند منبع]

لاک‌پشت‌سانان از بی‌کمانان هستند، آب‌پرده‌دارانی (خزندگانی) با لاک استخوانی پشتی و لاک استخوانی شکمی هستند که کمربند اندام حرکتی آن‌ها درون دنده‌هاست و دندان ندارند.[۴] برخی افراد فکر می‌کنند که لاک پشت به دلیل توان شنا در آب، دوزیست می‌باشد. بر خلاف تصور این أفراد، لاک پشت حیوانی خزنده است.

از ۲۴ خانواده متعلق به راسته سنگ‌پشت‌سانان امروزه تنها ۱۲ خانواده باقی مانده‌است که تقریباً ۲۵۰ گونه و ۸۰ جنس را شامل می‌شوند. این راسته به دو زیرراسته طبقه‌بندی می‌شود: زیرراسته کنارگردن (پلئورودیرا) و زیرراسته بعدی نهان‌گردن (کیریپتودیرا) نام دارد، این زیرراسته از نظر ژنتیکی و تعداد گونه‌ها از تنوع بیشتری برخوردار است. زیرراسته نهان‌گردن دارای ۱۱ خانواده، ۷۳ جنس و در حدود ۱۸۹ گونه است. از ۲۵۰ گونهٔ موجود لاک‌پشت برخی از آن‌هابه دلیل شکار انسان ها و تخریب محیط زیست شدیداً در معرض انقراض قرار دارند. از گونه‌های معروف آن می‌شود به لاک‌پشت زینی، لاک‌پشت چرمی و لاک‌پشت‌های سه‌چنگالی اشاره کرد.

سنگ پشت در فرهنگ ایران

این موجود در فرهنگ ایرانی مقدس بود و به نام «زیری‌میاک» شناخته می‌شد که با «زیری‌میا» که اشاره به تازگی آب و شادابی سبزه دارد، مربوط می‌شود و بنابراین سنگ‌پشت را جانور آب تازه معرفی می‌کند و از این رو به «زیری مینگوره»(به معنی آسیب‌رسان به‌آب تازه) دگرگون شده و در برخی ترجمه‌های اوستایی این نام «خرامنده در سبزه» آمده است. [۶]

کالبدشناسی

بیشتر بدن لاک‌پشت‌ها به‌وسیله یک استخوان یا صدف غضروفی حفاظت شده‌است که لاک نام دارد. این استخوان یا صدف از دنده‌های آن‌ها مشتق شده‌است.لاک در لاک‌پشت از صفحه‌های شاخی تشکیل شده‌است که استخوان و نقاط نرم و آسیب پذیر بدن را می‌پوشانند. ستون مهره‌ها، دنده‌ها و چند استخوان دیگر لاک‌پشت به سطح داخلی این لاک متصلند. همین باعث می‌شود که لاک‌پشت‌ها موجودات بسیار کندرو و سنگینی باشند.

لاک‌پشتی آن‌ها را اصطلاحاً پشت‌لاک carapace و لاک شکمی را زیرلاک plastron می‌گویند. این دو بخش رویی و زیرین در نقاطی از جنس استخوان به نام "پُل ها" به یکدیگر متصل هستند. بخش درونی لاک متشکل از حدود شصت استخوان بوده و شامل استخوان های پشتی و دنده ها است. در بیشتر لاک‌پشت‌ها سطح بیرونی لاک آن‌ها با فلس‌های زبر و تیزی از جنس کرآتین پوشیده شده که سپرچه scute نامیده می‌شوند.[۷] همه لاک پشت ها دارای این لایه های سخت نبوده و به عنوان مثال لاک پشت های چرمی و لاک پشت های نرم لاک به جای ساختارهای مستحکم کرآتینی دارای لایه های چرمی هستند. لاک پشت های خشکی زی معمولا دارای لاک های قطور و سنگین هستند و در مقابل، لاک پشت های آبزی معمولا لاک های سبک تری دارند و این قابلیت باعث افزایش سرعت و ممانعت از غرق شدن جانور می شود. در برخی از لاک پشت ها به طور سالیانه یک لایه شاخی بر روی پوست ایجاد می شود و با بررسی تعداد و شکل و آرایش لایه های پوست می توان سن لاک پشت را تخمین زد که البته روش دقیقی نمی باشد.

دست و پاهای لاک پشت ها دارای اشکال و انواع متفاوتی است. لاک پشت های نَر خشکی زی پنجه های بلندتری داشته و این پنجه جهت تحریک جنس ماده در جفت گیری کاربرد دارد. در لاک پشت های دریایی دست و پاها تغییر شکل پیدا کرده و تبدیل به ساختارهای پارویی شکل مناسب شنا شده اند. برخی دیگر از لاک پشت های آبزی نیز دارای پره های پوستی مابین انگشتان هستند.[۸]

به نظر می رسد لاک پشت ها در حدود 150 تا 200میلیون سال پیش دندان های خود را از دست داده اند و همه ی لاک‌پشت‌های امروزی آرواره‌های بدون دندان و قدرتمند دارند. در اطراف این آرواره‌ها استخوان‌ها و زوائد شاخی موجود هست که این زوائد در لاک پشت های گوشت خوار بسیار تیز بوده و برای شکار و تکه تکه کردن غذا مناسب است. در گونه های گیاه خوار این زوائد شاخی پهن تر و مسطح بوده ک برای جویدن گیاهان مناسب تر هستند. این لاک پشت ها جهت بلعیدن غذا از زبانشان استفاده میکنند اما بر خلاف بسیاری از خزندگان نمی توانند از زبانشان برای برداشتن و گرفتن غذا استفاده کنند.

بزرگ ترین لاک پشت موجود در طبیعت لاک پشت چرمی است که می تواند تا دو متر طول و 900 کیلوگرم وزن داشته باشد. لاک پشت های آب شیرین معمولا جثه ای کوچک دارند اما گونه ای به نام لاک پشت غول پیکر لاک نرم آسیایی ممکن است تا دو متر طول داشته باشد. همچنین گونه ی لاک پشت گازگیر الیگاتور به عنوان بزرگ ترین گونه آمریکای شمالی می تواند تا هشتاد سانتی متر طول و 113 کیلوگرم وزن داشته باشد.[۸] در گذشته گونه هایی از لاک پشت های خشکی زی بسیار بزرگ و غول پیکر در نواحی مختلف در سراسر دنیا وجود داشته اند اما برخی از آن ها در دورانی همزمان با پیدایش انسان منقرض یا به نواحی خاصی محدود شده اند. به نظر می رسد شکار بی رویه توسط انسان ها دلیل انقراض و کاهش پراکندگی این گونه ها بوده است و امروزه برخی از آن ها فقط در نقاط معدودی مثل گالاپاگوس و سیشل یافت می شوند. این لاک پشت ها می توانند تا 130 سانتی متر طول و حدود 300 کیلوگرم رشد کنند. بزرگ ترین گونه منقرض شده ی لاک پشت ها موسوم به لاک پشت حاکم (Archelon) تا چهار متر طول و 2200 کیلوگرم وزن داشته و در دوره کرتاسه پسین می زیسته.

رفتارشناسی

حواس

دست کم چند گونه از لاک پشت ها قابلیت تشخیص رنگ های مختلف را دارند و برخی از آن ها نیز رنگ های مشخصی را بر سایر رنگ ها ترجیح می دهند. همچنین رنگ لاک پشت های نر در برخی از گونه ها در فصول جفت یابی تغییر کرده و به عنوان عاملی جهت جلب توجه ماده ها به کار می رود.

در چشم لاک پشت ها تعداد زیادی سلول های استوانه ای وجود دارد. به همین علت تصور می شود که لاک پشت ها توان دید در شب بسیار قوی دارند.

برقراری ارتباط

عموما لاک پشت ها حیواناتی کاملا خاموش و بدون صدا تصور می شوند اما در واقع لاک پشت ها توان تولید صداهای متنوعی را در هنگام برقراری ارتباط دارند.

برخی لاک پشت های خاکزی در هنگام معاشقه و جفت‌گیری صداهایی تولید می کنند. گونه های متعددی از لاک پشت های دریایی و لاک پشت های آب شیرین نیز از بدو تولد تا بزرگسالی و پیری قادر به تولید صداهایی عموما کوتاه و با فرکانس پایین برای برقراری ارتباط با هم هستند. یکی از کاربردهای تولید این صداها حفظ یک پارچگی دسته ی لاک پشت ها هنگام مهاجرت می باشد.[۹]

گونه ای لاک پشت به نام لاک‌پشت سربزرگ در مواقعی که توسط انسان یا حیوانات شکارچی از آب خارج می شود جهت ترساندن شکارچی، تولید صدایی غرش مانند می کند.

لاک پشت ها جهت برقراری ارتباط با یکدیگر روش های دیگری به جز تولید صدا نیز دارند. به عنوان مثال در هنگام معاشقه، لاک‌پشت گوش‌قرمز نَر، با کشیدن پنجه های بلندش بر صورت لاک پشت ماده باعث تحریک حیوان ماده و ادامه ی جفت گیری می شود.[۸]

هوش

با وجود اینکه نسبت وزن مغز به وزن بدن در لاکپشت ها پایین است اما لاک پشت ها هوش بالایی دارند. رفتارهایی مانند بلزی کردن و حل مسائل در لاک پشت ها دیده شده است. لاک پشت های جنگلی در مقایسه با موش صحرایی (رَت) سفید توانایی بیشتری در مسیریابی در هزارتو دارد. بررسی ها نشات داده است که لاک پشت ها آموزش پذیرند و حافظه ی بالایی نیز دارند.[۱۰]

زاد و ولد

لاک‌پشت‌ها بیشتر عمر خود را در دریا می‌گذرانند، ولی در فصل زاد و ولد برای جفت‌گیری به آب‌های کم‌عمق می‌آیند، لاک‌پشت‌های ماده شب به ساحل می‌آیند و تخم‌گذاری می‌کنند. بیشتر آن‌ها شب را به کندن چاله می‌گذرانند و تا ۲۰۰ تخم می‌گذارند. نه ماه طول می‌کشد تا بچه‌ها از تخم بیرون بیایند. آن وقت بچه لاک‌پشت‌ها از لانه بیرون می‌زنند و به طرف دریا می‌روند. بچه لاک‌پشت‌ها دشمنان زیادی دارند و انسان یکی از این دشمنان است. به همین دلیل خیلی از لاک‌پشت‌ها قبل از آنکه به سن تولید مثل برسند کشته می‌شوند.[۱۱]

مصرف خوراکی

لاک پشت نرم کاسه گونه ای لاک پشت‌ها هستند که معمولاً در نواحی جنگل‌های استوایی و کشورهای جنوب شرقی آسیا همچون تایلند، ویتنام، کلمبیا و مالزی یافت می‌شوند. گوشت لاک پشت طعمی شبیه به گوشت خرگوش و مرغ دارد. علاوه بر گوشت، روغن لاک پشت نیز از آن‌ها تهیه می‌شوند. به دلیل فواید و کاربردهای درمانی بسیاری که این لاک پشت‌ها دارند به صورت مداوم توسط انسان‌ها شکار می‌شوند.در دین اسلام گوشت لاک پشت حرام است.[۱۲]

کاشی لعاب‌دار با نقش مار، خرگوش و لاک‌پشت به عنوان نگاره‌ای برای آذین کتاب عجائب المخلوقات وغرائب الموجودات نوشته زکریای قزوینی، مربوط به سده ۱۳ میلادی

پیشینه

یکی از ویژگی‌های اولیه مهم در طبقه‌بندی گروه‌های مختلف موجودات تعداد قوس‌های حفره‌دار یا کمان‌های گیجگاهی (سیناپسی) است. خزندگان هم‌کمان (سیناپسید) که نیای اولیه پستانداران محسوب می‌شوند و امروزه منقرض شده‌اند همگی دارای یک جفت سوراخ گیجگاهی در قسمت جانبی سر خود بودند.[۱۳]

خزندگان دوکمان (دیاپسید) که جد خزندگان و پرندگان معاصر می‌باشند علاوه بر یک جفت سوراخ در ناحیه گیجگاهی، دارای یک جفت منفذ پشت گیجگاهی در عقب جمجمه خود می‌باشند. گروه سوم یعنی خزندگان بی‌کمان (آناپسید) که ناحیه گیجگاهی جمجمه آنها فاقد حفره است و تنها لاک‌پشت‌های معاصر از این گروه باقی مانده‌اند. فهم این تفاوت‌ها زمانی در گروه نافراگیر (پارافیلتیک) خزندگان اهمیت پیدا می‌کند که لاک‌پشت‌ها تنها در برخی صفات عمومی از جمله: تخم پوسته‌دار آمنیونی، پوست فلس‌دار محکم، لقاح داخلی و برخی ویژگی‌های دیگر به خزندگان شباهت دارند، با این حال لاک پشت‌ها در مجموع گروه قدیمی از خزندگان محسوب می‌شوند که در اواخر پرمین از گروهی به نام پیش‌انجامگان (پروکولوفونیدها) جدا شده‌اند.[۱۳]

قدیمی‌ترین فسیل لاک پشت‌ها مربوط به ۲۰۰ میلیون سال پیش یعنی دوره ژوراسیک فوقانی است، محققان معتقدند که این گروه از جانوران تا به امروز تغییر خاصی نکرده‌اند. لاک‌پشت‌های امروزی که در راسته لاک‌پشت‌سانان (تستودین‌ها) قرار می‌گیرند همگی دارای یک صفحه سخت فوقانی به نام پشت‌لاک (کاراپاس) و یک صفحه تحتانی محکم به نام زیرلاک (پلاسترون) می‌باشند که اندام‌های داخلی را درون ساختاری جعبه‌مانند به نام لاک قرار داده‌است. لاک در این موجودات از به هم جوش خوردن دنده‌ها، مهره‌ها، عناصر استخوانی پوستی تشکیل شده‌است که روی آنها را صفحات سخت کراتینی موسوم به سپرچه می‌پوشاند، این صفحات کراتینی در لاک‌پشت‌های پشت‌چرمی مشاهده نمی‌شود و لاک آنها همانند سایر قسمت‌های بدن از چرمی ضخیم پوشیده شده‌است. از دیگر ویژگی‌های منحصر به فرد اعضای راسته لاک‌پشت‌سانان می‌توان به قرار گرفتن کمربندهای شانه‌ای و لگنی در داخل دنده‌ها اشاره کرد. آنها همچنین در آرواره‌های خود دندان ندارند بلکه صفحات شاخی همانند آنچه در منقار پرندگان دیده می‌شود کار دندان را انجام می‌دهند.[۱۳]

نگارخانه

  • یک لاک‌پشت تگزاسی ازنوع گوش سرخ. چینی‌ها از تخم این لاکپشت در غذای خود استفاده می‌کنند.[۱۴]
    یک لاک‌پشت تگزاسی ازنوع گوش سرخ. چینی‌ها از تخم این لاکپشت در غذای خود استفاده می‌کنند.[۱۴]

منابع

  1. ↑ فرهنگ فارسی عمید.
  2. ↑ فرهنگ فارسی معین
  3. ↑ «دهخدا، سرواژه کشف». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۱۲.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ مجموعهٔ واژه‌های مصوّب فرهنگستان زبان فارسی تا پایان سال ۱۳۸۹.
  5. ↑ «Tortoise and Freshwater Turtle Specialist Group». doi:10.3854/crm.7.checklist.atlas.v8.2017. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۶.
  6. ↑ اوستا جلیل دوستخواه صفحه ۸۰۳
  7. ↑ «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۸ آوریل ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ اوت ۲۰۱۳.
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ "Turtle - Wikipedia". en.m.wikipedia.org (به انگلیسی). Retrieved 2020-09-06.
  9. ↑ Ferrara, Camila R.; Vogt, Richard C.; Sousa-Lima, Renata S. (2013-02). "Turtle vocalizations as the first evidence of posthatching parental care in chelonians". Journal of Comparative Psychology (Washington, D.C.: 1983). 127 (1): 24–32. doi:10.1037/a0029656. ISSN 1939-2087. PMID 23088649. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
  10. ↑ Gutnick, Tamar; Weissenbacher, Anton; Kuba, Michael J. (2020-01). "The underestimated giants: operant conditioning, visual discrimination and long-term memory in giant tortoises". Animal Cognition. 23 (1): 159–167. doi:10.1007/s10071-019-01326-6. ISSN 1435-9456. PMID 31720927. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
  11. ↑ دانشنامهٔ آکسفورد، جلد ۲ ص ۵۷۱
  12. ↑ «فواید گوشت لاکپشت». مجله دلگرم. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۹ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۹.
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ عسکری حصنی، مجید: احیاء و بازسازی زیستگاه‌های تخمگذاری لاک پشت‌های دریایی در جزیره لارک با تأکید بر فرهنگ‌سازی و آموزش جوامع محلی. اردیبهشت ۱۳۹۷. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «عسکری حصنی» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  14. ↑ «Trachemys_scripta_elegans». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ اوت ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۱.
آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد خزندگان است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=لاک‌پشت&oldid=29949770»