برگزیدن رهبر جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۸): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
←‏مخالفت‌ها: افزودن سوابق اظهار نظرهای تاریخی
خط ۸۶: خط ۸۶:
{{نقل قول|معتقدم برای رهبری شرط مرجعیت لازم نیست. [[مجتهد]] عادل مورد تأیید خبرگان محترم سراسر کشور، کفایت می‌کند<ref>[مندرج در صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی، جلد ۱، صفحه ۵۸]</ref><ref>[http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=58950&vn=21&gpn=371&mi=9385 نامه روح‌الله خمینی رهبر ایران به علی مشکینی رئیس مجلس خبرگان درباره متمم قانون اساسی]</ref>||}}
{{نقل قول|معتقدم برای رهبری شرط مرجعیت لازم نیست. [[مجتهد]] عادل مورد تأیید خبرگان محترم سراسر کشور، کفایت می‌کند<ref>[مندرج در صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی، جلد ۱، صفحه ۵۸]</ref><ref>[http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=58950&vn=21&gpn=371&mi=9385 نامه روح‌الله خمینی رهبر ایران به علی مشکینی رئیس مجلس خبرگان درباره متمم قانون اساسی]</ref>||}}


در سال ۸۳ [[قاسم شعله‌سعدی]] نمایندهٔ مجلس‌های سوم و چهارم در نامه‌ای به سید علی خامنه‌ای، وی را [[حجت‌الاسلام]] خطاب کرد و گفت در زمان انتصاب به عنوان رهبر، فاقد شرایط تعیین‌شده برای رهبری در قانون اساسی بوده‌است.<ref>[http://www.rahesabz.net/story/35087 جنبش راه سبز - قاسم شعله سعدی، نماینده اسبق مجلس و استاد دانشگاه تهران، بازداشت شد<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
در سال ۸۳ [[قاسم شعله‌سعدی]] نمایندهٔ مجلس‌های سوم و چهارم در نامه‌ای به سید علی خامنه‌ای، وی را [[حجت‌الاسلام]] خطاب کرد و گفت در زمان انتصاب به عنوان رهبر، فاقد شرایط تعیین‌شده برای رهبری در قانون اساسی بوده‌است.<ref>[http://www.rahesabz.net/story/35087 جنبش راه سبز - قاسم شعله سعدی، نماینده اسبق مجلس و استاد دانشگاه تهران، بازداشت شد<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>نامبرده چند سال پیش از آن با بکار بردن لقب [[آیت الله]] برای سید علی خامنه ای، بر تبعیت از رهبری وی تأکید کرده و مدعی شده بود رساله دکترای خود را در دفاع از ولایت نوشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی|نشانی=http://ical.parliran.ir//UploadedData/284/Contents/636514333386771299.pdf|عنوان=نطق پیش از دستور قاسم شعله سعدی در مجلس، جلسه مورخ ۱۳۷۱/۲/۲}}</ref>


مرجعیت [[سید علی خامنه‌ای]] در سال ۱۳۷۳ و پس از فوت [[محمدعلی اراکی]] اعلام شد. در آن هنگام [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] در بیانیه‌ای هفت نفر را به عنوان مراجع جایزالتقلید اعلام کرد که یکی از آن‌ها خامنه‌ای بود.
مرجعیت [[سید علی خامنه‌ای]] در سال ۱۳۷۳ و پس از فوت [[محمدعلی اراکی]] اعلام شد. در آن هنگام [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] در بیانیه‌ای هفت نفر را به عنوان مراجع جایزالتقلید اعلام کرد که یکی از آن‌ها خامنه‌ای بود.

نسخهٔ ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۵:۱۰

برگزیدن رهبر ایران (۱۳۶۸)
ایران
۱۴ خرداد ۱۳۶۸
بعدی ←

رأی همهٔ حاضران از ۸۰ نمایندهٔ مجلس خبرگان رهبری
دوسوم (حداکثر ۵۴) رأی گزینندگان موردنیاز برگزیده شدن
مشارکت ۷۴ نمایندهٔ حاضر، ۹۳٪ کل نمایندگان
 


نامزد سید علی خامنه‌ای
حزب -
درصد رأی ۹۲٪
درصد کل ۷۹٪

نتیجهٔ رای‌گیری برای رهبری سید علی خامنه‌ای (رای‌گیری سوم)
  موافقان (قیام‌کرده): ۶۸
  مخالفان و رای‌های ممتنع (نشسته): ۶
  غایبین جلسه: ۶

نتیجهٔ رای‌گیری برای رهبری محمدرضا گلپایگانی (رای‌گیری دوم)
  موافقان (قیام‌کرده): ۱۳
  مخالفان و رای‌های ممتنع (نشسته): ۶۱
  غایبین جلسه: ۶

نتیجهٔ رای‌گیری برای رهبری شورایی (رای‌گیری نخست)
  مخالفان (قیام‌کرده): ۴۵
  موافقان و رای‌های ممتنع (نشسته): ۲۰
  غایبین رای‌گیری: ۱۵

رهبر پیش از انتخابات

سید روح‌الله خمینی (درگذشته)

رهبر برگزیده

سید علی خامنه‌ای

نخستین برگزیدن رهبر ایران در تاریخ ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ خورشیدی پس از درگذشت سید روح‌الله خمینی رهبر وقت جمهوری اسلامی ایران، در جلسه‌ای فوق‌العادهٔ مجلس خبرگان رهبری برگزار شد. در این جلسه سید علی خامنه‌ای رئیس‌جمهور وقت، به عنوان رهبر موقت جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد. پیش از این، نخست خبرگان حسینعلی منتظری را با رأی قریب به اتفاق، از قائم‌مقامی رهبری برکنار نمودند.[۱]

سید علی خامنه‌ای، شرط مرجعیت را که یکی از شرط‌های لازم رهبری در قانون اساسی بود نداشت، از این رو مجلس خبرگان وی را به عنوان رهبر موقت جمهوری اسلامی ایران تا زمان برگزاری همه‌پرسی قانون اساسی جدید انتخاب شد، در آن تاریخ قانون اساسی به دستور سید روح‌الله خمینی در دست بازنگری بود.[۱]


البته سمت «رهبر موقت» در قانون اساسی وقت ذکر نشده‌بود و به ادعای بی‌بی‌سی در موقت بودن این انتخاب نیز به اطلاع عموم نرسید.[۲][۳] از ۸۰ عضو مجلس خبرگان، ۷۴ نفر در جلسه حاضر بودند که از این تعداد، ۶۸ نفر به سید علی خامنه‌ای رای دادند.[۴]

چند روز پس از همه‌پرسی بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (۶ مرداد ۱۳۶۸) و رسمیت یافتن قانون جدید و حذف «مرجعیت» از شروط رهبری، خبرگان مجدداً تشکیل جلسه می‌دهند و در رای‌گیری مجدد، رهبری سید علی خامنه‌ای با اکثریت قریب به اتفاق آراء به تصویب می‌رسد.[۵]

مراحل انتخابات

بنابر روایت محی‌الدین حائری شیرازی، نخست قرار بود رهبری شورایی شود ولی این موضوع مورد اجماع واقع نشد و نهایتاً رهبری به صورت فردی به اجماع اعضاء رسید.[۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴] مجلس خبرگان رهبری بر اساس اصل ۱۰۷ قانون اساسی وظیفه تعیین رهبر را بر عهده دارد.[۱۵] رهبر کنونی ایران علی‌رغم عدم تمایل و به نقل امامی کاشانی در حالیکه خود به انتخاب احمد آذری قمی به عنوان رهبر نظر داشت،[۱۶] سید علی خامنه‌ای به وسیله اکثریت بالای آراء اعضاء مجلس خبرگان به این سمت منصوب شد.[۱۷]

نخست برای رهبری شورایی رای‌گیری شد که ۲۰ نفر موافقت کردند و ۴۵ نفر مخالفت نمودند. البته اینجا مخالفان قیام کردند و رای‌های ممتنع همراه موافق شمرده شد.

برای انتخاب رهبر حداقل دوسوم رای نیاز داشت.

سپس به پیشنهاد سیزده نفر از اعضای جامعهٔ مدرسین برای رهبری سید محمدرضا گلپایگانی از مراجع وقت رای‌گیری شد که تنها ۱۳ رای از سوی همان افراد آورد.

در نهایت سید علی خامنه‌ای رئیس‌جمهور وقت پیشنهاد شد که ۶۸ نفر از ۷۴ نمایندهٔ حاضر قیام کردند و به وی رای دادند.[۱۸][۱۹] البته به نقل از خاطرات هاشمی در جای دیگر برای خامنه‌ای ۶۰ رای آمده‌است.[۲۰] آرای مخالف و ممتنع به ۶ نفر رسید که یکی از آنان خود سید علی خامنه‌ای بود.

در جای دیگر از خاطرات هاشمی آمده‌است که حاضران ۸۰ نفر بوده‌اند. در نقلی از وی آمده‌است که انتخاب نخست به دلیل توصیهٔ خمینی بوده‌است و پس از بازنگری در قانون اساسی دوباره انتخابات اصلی برگزار شد که عدهٔ بیشتری از بار نخست که ۶۸ نفر بود به خامنه‌ای رای دادند. (طبق قانون اساسی ۱۳۵۸ رهبر می‌بایست مرجع تقلید باشد در حالی که خامنه‌ای مرجع تقلید نبود).[۲۱]

بنا بر نقل اکبر هاشمی رفسنجانی نخست موضوع رهبری فردی و رهبری شورایی مطرح بود که خود هاشمی و رهبر کنونی ایران طرفدار شورایی بودن رهبری بودند ولی در نهایت بنا بر رای اکثریت اعضای مجلس خبرگان، رهبری فردی تصویب گردید.[۲۲][۲۳]

مخالفت‌ها

انتخاب سید علی خامنه‌ای برای رهبری بحث‌برانگیز بوده‌است. وی یکی از شرط‌های به دست گرفتن امر رهبری یعنی مرجعیت را نداشت. بر اساس اصل صدونهم قانون اساسی ۱۳۵۸ شرایط و صفات رهبر یا اعضای شورای رهبری عبارت بود از: «صلاحیت علمی و تقوایی لازم برای افتا و مرجعیت، بینش سیاسی و اجتماعی و شجاعت و قدرت و مدیریت کافی برای رهبری». ولی او عنوان مرجعیت را نداشت. اما سید روح‌الله خمینی پیش از درگذشتش خود خواستار اصلاح قانون اساسی بود و خود شورایی برای بازنگری در قانون اساسی تشکیل داده بود. وی در ۹ اردیبهشت ۱۳۶۸ در نامه‌ای به علی مشکینی، رئیس شورای بازنگری قانون اساسی، نوشته بود که:

معتقدم برای رهبری شرط مرجعیت لازم نیست. مجتهد عادل مورد تأیید خبرگان محترم سراسر کشور، کفایت می‌کند[۲۴][۲۵]

در سال ۸۳ قاسم شعله‌سعدی نمایندهٔ مجلس‌های سوم و چهارم در نامه‌ای به سید علی خامنه‌ای، وی را حجت‌الاسلام خطاب کرد و گفت در زمان انتصاب به عنوان رهبر، فاقد شرایط تعیین‌شده برای رهبری در قانون اساسی بوده‌است.[۲۶]نامبرده چند سال پیش از آن با بکار بردن لقب آیت الله برای سید علی خامنه ای، بر تبعیت از رهبری وی تأکید کرده و مدعی شده بود رساله دکترای خود را در دفاع از ولایت نوشته‌است.[۲۷]

مرجعیت سید علی خامنه‌ای در سال ۱۳۷۳ و پس از فوت محمدعلی اراکی اعلام شد. در آن هنگام جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در بیانیه‌ای هفت نفر را به عنوان مراجع جایزالتقلید اعلام کرد که یکی از آن‌ها خامنه‌ای بود.

در ۵ آبان ۱۳۷۶ احمد آذری قمی از اعضای مهم جامعه مدرسین که تا آن هنگام از حامیان جدی خامنه‌ای بود، در نامه‌ای به سید محمد خاتمی رئیس‌جمهور وقت به انتقادات بی‌سابقه‌ای از حکومت و رهبری پرداخته و در مورد بیانیه جامعه مدرسین در تأیید مرجعیت خامنه‌ای نوشت:

جامعهٔ مدرّسین که معظّمٌ له را به عنوان یکی از مراجع سبعه معرّفی کردند نیز خلاف ضوابط شرعی و قانونی خود عمل کردند، زیرا بارأی تلفنی و در جوّی ناسالم ایشان را معرفی کردند که برخی از تلفن شونده‌ها بعداً تکذیب کردند؛ شرط مرجعیّت دو چیز است که هیچ‌یک برای معظّمٌ له موجود نیست، اولی اَعلمیّت است که در مورد ایشان جز آقای یزدی کسی ایشان را اَعلم ویا حتّی مساوی بقیهٔ مراجع هم نمی‌داند و این اعلام نظر آقای یزدی در نماز جمعه مبنی بر اَعلمیّت مقام رهبری مسلّماً برخلاف سنّت هزار ساله در حوزه‌های علمی شیعه بوده‌است. شرط دوّم، فرصت استنباط مسائل شرعی است.[۲۸]

۱۸ روز بعد حسینعلی منتظری نیز در یک سخنرانی عدم کفایت علمی و دینی و نامشروع بودن این انتخاب را مطرح کرد.[۲۹] وی دربارهٔ مرجعیت خامنه‌ای گفت اینکه آمدند در شب بعد از فوت اراکی، عده‌ای بچه راه انداختند در خیابان جلوی جامعه مدرسین، مثل همین الان که راه می‌اندازند؛ بعد هم سه چهار نفر از تهران آمدند و اصلاً (کسانی که ایشان را می‌گفتند) هفت هشت نفر بیشتر نبودند و به زور هفت نفر را به عنوان مرجع گفتند که ایشان را هم جزو کنند، در صورتی که ایشان در حد فتوا و مرجعیت نیست. بنابراین مرجعیت شیعه را مبتذل کردند، بچگانه کردند، با یک عده بچه اطلاعاتی که راه انداختند! اینها مصیبتهایی است که ما در این کشور می‌بینیم.[۳۰]

واکنش‌ها

پس از این انتخاب، علماء و شخصیت‌های سیاسی متعددی برای وی پیام تبریک دادند که از این افراد می‌توان به عنوان نمونه مراجع تقلید فاضل لنکرانی، محمدعلی اراکی، سید محمدرضا گلپایگانی و یوسف صانعی و روحانیونی نظیر علی مشکینی و سید رضا بهاءالدینی را نام برد.[۳۱][۳۲]

انتخاب شایسته و بسیار خداپسندانه حضرتعالی، باعث شادی تمام دوستداران اسلام و انقلاب اسلامی در جهان گردید. حضرتعالی از چهره‌های درخشان انقلاب اسلامی بوده و همیشه مورد تأیید و تکریم امام عزیزمان بوده‌اید.[۳۳][۳۴]

این الهامی بود از الهامات الهی و هدایتی بود از هدایت معنوی روح حضرت امام رضوان الله علیه که هنوز این ملت را رها نکرده و این رحمتی بود از طرف خداوند که در کوران این مصیبت جانکاه، با تعیین آیت‌الله خامنه‌ای که از یاران صدیق امام و از یاران خوشنام و خوش سابقه بوده و مجتهد و عادل است، به عنوان رهبری نظام جمهوری اسلامی ایران، آرامشی توأم با اعتماد و اطمینان بر کشور و امت فداکار حاکم گردید.[۳۳][۳۴]

امام گفتند من هر چه فکر می‌کنم آقا سید علی آقا برای رهبری خوبه. این مطلب را حاج احمد آقا همون اول ورود روز همان اول به ما اعلام کرد که امام اینطور گفت، مقام معظم رهبری گفته بود اگر امام به من بگوید بروم عقیدتی سیاسی ژاندارمری یکی از روستاهای سیستان و بلوچستان تردید نمی‌کنم، این شعار نبود، ساختمان یک رهبری را با همه سنگینی‌اش روی این شناژ محکم گذاشت و رفت.

... از خداوند قادر متعال مسئلت می‌نمایم جنابعالی را که فردی لایق و متعهد و دلسوز و در دوران مبارزات و انقلاب تجربه‌ها آموخته و همواره مورد حمایت رهبر بزرگ انقلاب بوده‌اید در انجام مسئولیت خطیر رهبری که مجلس خبرگان به جنابعالی محول نموده‌است یاری نماید تا إن شاء الله موفق شوید به کشور و به ملت مسلمان ایران که در راه تحقق اهداف و آرمان‌های انقلاب این همه گذشت و فداکاری از خود نشان داده و با همه وجود در صحنه انقلاب باقی است خدمات شایسته و سازنده‌ای انجام دهید.

«اجتهاد آیت الله خامنه‌ای مدظله العالی ثبوتاً و اثباتاً نیاز به نظر دادن نداشته و ندارد و نه تنها مجتهد مسلم می‌باشد بلکه فقیه جامع الشرائط واجب الاتباع است. امید آنکه سایه اش بر سر مسلمین مستدام.»[۳۷]

پیوند به بیرون

پانویس

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ «فیلم عزل قانونی قائم مقامی منتظری در مجلس خبرگان». مشرق. ۲۴ دی ۱۳۹۶.
  2. [۱]
  3. اصل ۱۱۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۵۸
  4. "رئیس خبرگان رهبری مقبول اسلام ایرانی کیست؟".
  5. چند روز پس از انتخابات و رسمیت یافتن قانون جدید و حذف «مرجعیت» از شروط رهبری، خبرگان ... مشرق نیوز"
  6. 1392/3/13 دوشنبه روایتی تازه از جلسه انتخاب سیدعلی خامنه‌ای به رهبری انقلاب، وبگاه شورای نگهبان
  7. انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری
  8. رهبری، آیة ا... خامنه‌ای، خبرگان رهبری، مرجعیت، صلاحیت رهبری، اجتهاد
  9. روایتی از جلسه انتخاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری
  10. شخصیت‌های انقلاب اسلامی و یاران امام خمینی (س)
  11. از رحلت امام خمینی (ره) تا انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری انقلاب
  12. دفتر مقام معظم رهبری، زندگینامه
  13. [۲]
  14. Encyclopedia of World Biography on Sayyid Ali Khamenei, Ayatollah
  15. مرکز اسناد انقلاب اسلامی
  16. گزینه آیت‌الله خامنه‌ای برای رهبری، آیت‌الله آذری قمی بود وبگاه سلام نو
  17. زعامت و رهبری، وبگاه شهید آوینی
  18. «تداوم دولت خورشید». سیاست روز. ۱۶ خرداد ۱۳۸۸.
  19. «روایت هاشمی رفسنجانی از آخرین روزهای حیات امام». پارسینه. ۱۷ خرداد ۱۳۸۸.
  20. «خاطرات هاشمی رفسنجانی از رحلت امام و انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری انقلاب». انتخاب. ۲۶ آبان ۱۳۹۱.
  21. "/ رئیس خبرگان رهبری مقبول اسلام ایرانی کیست؟ / 2 دهه کینه از حاج احمد آقا، خامنه‌ای و هاشمی به خاطر انتخاب 68". ۳ اسفند ۱۳۸۹. {{cite news}}: Check date values in: |date= (help)
  22. ابتکار، اظهارات هاشمی رفسنجانی درباره شورای رهبری
  23. هاشمی رفسنجانی در این خصوص می‌گوید: در نهایت در مجلس خبرگان رهبری رأی‌گیری کردیم و بر این اساس، ۴۵ نفر به رهبری فرد و بیش از بیست نفر نیز به شورای رهبری رأی دادند؛ بنابراین قرار شد که یک فرد به عنوان ولی فقیه انتخاب شود، عده‌ای گلپایگانی و عده‌ای خامنه‌ای را مطرح کردند، اما در نهایت خامنه‌ای با کسب دو سوم آراء رهبر انقلاب اسلامی شد.
  24. [مندرج در صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی، جلد ۱، صفحه ۵۸]
  25. نامه روح‌الله خمینی رهبر ایران به علی مشکینی رئیس مجلس خبرگان درباره متمم قانون اساسی
  26. جنبش راه سبز - قاسم شعله سعدی، نماینده اسبق مجلس و استاد دانشگاه تهران، بازداشت شد
  27. «نطق پیش از دستور قاسم شعله سعدی در مجلس، جلسه مورخ ۱۳۷۱/۲/۲» (PDF). از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  28. روز آن لاین
  29. میشل، سرژ (۲۰۱۰)، صفحهٔ ۳۵۳
  30. «سخنرانی ۱۳ رجب». دریافت‌شده در ۲۰ مه ۲۰۱۳.
  31. آیت‌الله خامنه‌ای-انتخاب آیت‌الله خامنه-انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای-خامنه‌ای، سیدعلی-مقام معظم رهبری
  32. شبکه خبر
  33. ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ روزنامه رسالت ۱۶ / ۳ / ۶۸
  34. ۳۴٫۰ ۳۴٫۱ شبکه خبر، سالروز آغاز رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مدظله العالی، چهار شنبه ۱۵ خرداد ۱۳۹۲
  35. روایتی از جلسه انتخاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری، پارس نیوز
  36. لاهوتی، علی (۱۳۹۱). بازسازی و سازندگی: کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی سال ۱۳۶۸. تهران: دفتر نشر معارف انقلاب.
  37. «دستخط فقها دربارهٔ مرجعیت آیت الله خامنه‎ای». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)