پرده بکارت

پرده مهبل
External genital organs of female. The labia minora have been drawn apart.
جزئیات
لاتین	hymen vaginae
شناسه‌ها
فهرست گری	p.۱۲۶۴
سرعنوان پزشکی	A05.360.319.779.479
واژگان آناتومی	A09.1.04.008
اف‌ام‌اِی	20005
واژگان کالبدشناسی

پردهٔ مهبل، پردهٔ بکارت یا زه‌چین بافت نازکی است از جنس مخاطی مشابه با دیواره واژن که ورودی مهبل را به صورت ناقص می‌پوشاند. این پرده در بخش خارجی دستگاه تناسلی زنان قرار دارد و در دهانه مهبل واقع شده‌است.

پیدایش این پرده بر اثر تکامل جداگانه دستگاه تناسلی داخلی (مثل مهبل) و دستگاه تناسلی خارجی (لبه‌های فرج) جنین در دوران بارداری است. مهبل جنین در مراحل اولیه رشد به شکل یک بند توپر در داخل بدن است و راهی به بیرون ندارد. این بند به مرور تو خالی شده و به شکل لوله‌مانندی در می‌آید اما کماکان در داخل بدن قرار داشته و به پوست ختم می‌شود. در این مرحله پوست موجود در مقابل مهبل به تدریج مضمحل شده و ورودی مهبل را تشکیل می‌دهد. پوستی که قبلاً در محل ورودی مهبل قرار داشته‌است جذب دیواره لوله مهبلی می‌شود اما در این روند لایه نازکی از آن در نزدیکی ورودی مهبل باقی می‌ماند و عضوی پرده‌مانند را تشکیل می‌دهد.

تا پیش از کشف پرده مهبلی دلیل درد و خونریزی بیشتر زنان در اولین آمیزش جنسی ناشناخته بود و فرضیات اشتباهی در این مورد مطرح شده بود. برای مثال یکی از پزشکان سده‌های میانه تصور می‌کرد یک غده گوشتی چسبیده به دیواره مهبل وجود دارد که در آمیزش جنسی از جا کنده می‌شود یا پزشک دیگری معتقد بود پنج رگ در در لبه واژن قرار دارند که در جریان آمیزش پاره می‌شوند. ابن سینا نخستین پزشکی بود که پاسخ درستی به این معما ارائه داد و دلیل آن را وجود یک لایه یا برآمدگی پوستی در ورودی واژن دانست که با آمیزش جنسی آسیب دیده و موجب درد و خون‌ریزی می‌شوند. آندرئاس وسالیوس کالبدشناس فلمی در سال ۱۵۴۴ نخستین شخصی شد که به‌طور عملی و از طریق تشریح بدن وجود این تکه پوست کوچک را ثابت کرد. توضیح ابن سینا در مورد علت این درد و خونریزی درست بود اما وی در این مورد که خفت‌وخیز قطعاً باعث آسیب به این پرده می‌شود، اشتباه می‌کرد. هرچند گاهی اوقات این پرده در جریان دخول صدمه می‌بیند اما همیشه این‌طور نیست و حتی در صورت صدمه دیدن هم ممکن است دردناک و همراه با خونریزی نباشد. در هرحال این موضوع موجب شهرت این پرده و گره خوردن آن با مفهوم «بکارت» شده و آن را به پرده بکارت معروف کرده‌است. پیدایش مفهوم بکارت به اعتقاد مردم‌شناسان در عصر نوسنگی و همزمان با اهلی‌سازی جانداران (حدود ۱۰ هزار سال پیش) بوده‌است.

پرده مهبل شکل ثابتی ندارد و در افراد مختلف اشکال متفاوتی دارد. اما نبود آن فقط در ۰٫۰۳٪ زنان اتفاق می‌افتد. در این افراد مرحله شکل‌گیری ورودی مهبل بیش از حد معمول پیشرفت کرده و بافت باقی‌مانده در ورودی واژن به قدری کوچک شده که قابل مشاهده به عنوان یک پرده نیست.

روند تکامل

برخی پرده مهبل را موجب حفظ دستگاه تناسلی از بیماری‌های عفونی در دوره جنینی می‌دانند. عده‌ای نیز پردهٔ مهبل را عضوی در حال تحلیل رفتن می‌دانند (مانند آپاندیس و انگشت کوچک پا). در برخی جانوران مانند اسب، وجود پرده مانع از بیرون ریختن منی از مهبل در هنگام جفت‌گیری می‌شود که در بقای نسل مؤثر است به نظر می‌رسد که پردهٔ بکارت نمونهٔ تحلیل‌رفتهٔ این عضو در انسان باشد اما دلیل زیست‌شناختی آن در انسان مشخص نیست.

انواع پرده‌های مهبل

انواع پرده مهبل

پرده‌های مهبل شکلهای گوناگونی دارند که اصلی‌ترین آن‌ها بدین قرارند:

• حلقوی (قابل اتساع و غیرقابل اتساع)- در این نوع، پرده به شکل حلقه‌ای پیرامون ورودی مهبل را پوشانده‌است. پرده حلقوی قابل اتساع با آمیزش جنسی پاره نمی‌شود.
• مثلثی - شایع‌ترین نوع
• مُشَبَک - در این حالت پرده بکارت سراسر مدخل مهبل را پوشانده ولی دارای چندین روزنه‌است.
• بدون منفذ
• عدم وجود پرده به‌طور طبیعی
• دندانه‌دار
• پرده بسیار محکم

پرده مهبل ممکن است در موقعیت استاندارد از نظر عمق نباشد و حتی گاهی اوقات با دخول جنسی پس از مدت‌ها نیز پاره نشود. در مورد پرده حلقوی قابل اتساع، هم با وجود دخول جنسی پوسته کماکان حفظ می‌شود.

در سایر حیوانات

در بسیاری از پستانداران که اعضای تناسلی مشابهی با انسان دارند پرده مهبل وجود دارد. پستاندارانی مانند: شامپانزه، فیل، گوسفند، نهنگ، و اسب.

عوامل مؤثر در پاره شدن پرده مهبل

در 90 درصد مواقع ورود شی خارجی مانند انگشت و یا سایر اشیا منجر به آسیب و پارگی پرده بکارت می شود و عوامل آورده شده در زیر از میزان بالا برای آسیب دیدگی بکارت برخوردار نیست

برخی فعالیت‌ها می‌تواند سبب آسیب و پارگی برگشت‌ناپذیر پرده مهبل شود از جمله:

• ورزش‌های سنگین از جمله ژیمناستیک
• برداشتن وزنه سنگین
• ضربه‌های شدید در منطقهٔ مهبل (مانند لگد خوردن)
• داخل کردن شیء خارجی به داخل مهبل مانند انگشت.
• تصادف.
• عملهای لگنی وخیم.
• برخی نیز بطور مادرزادی پردهٔ مهبل ندارند.
• عمل جنسی که همراه با ورود آلت جنسی به مهبل باشد.
• حرکات ناگهانی

جستارهای وابسته

• ترمیم پرده بکارت
• پرده بکارت مصنوعی
• فهرست جانداران دارای پرده بکارت
• دستگاه تولید مثل در زنان
• موضع جیصص