نمودار کیسه بیضه. در سمت چپ حفره واژینالیس از غشاء باز شده است.
کیسه بیضه یا کیسه خایه[۱] کیسه‌ای است که در جنس نر همه پستانداران وجود دارد. این کیسه از جنس ماهیچه صاف است که به صورت غیر ارادی دمای خایه ها(تستیس) را تنظیم می‌کند. خایه‌ها قبل از تولد در داخل شکم قرار دارند و کمی بعد از تولد(از طریق مجرای اینگوئینال) وارد کیسه خایه می‌شوند. دمای کیسه خایه 1-2 درجه پایین تر از دمای بدن است. یعنی دمای آن در حدود 36-35 درجه سانتی گراد است. با این حال وقتی دمای محیط سردتر از ۳۴ درجه باشد، ماهیچه‌های کیسه بیضه منقبض می‌شوند و بیضه ها به زیر شکم می‌چسبند و گرم می‌شوند(به این رفلکس، رفلکس کرماستر می گویند). و برعکس، وقتی هوا گرم تر از ۳۴ درجه باشد ماهیچه‌های کیسه بیضه ها به حالت استراحت در می‌آیند و بیضه ها از شکم فاصله می‌گیرند و خنک تر می‌شوند و شرایط را برای اسپرمسازی(اسپرماتوژنز) مهیا می‌کنند.
در زنان
در مردان
