صفحهٔ اصلی
کَرتیر یا کَردیر موبد بلندپایهٔ زرتشتی در دوران ساسانی بود که در زمان پادشاهی هفت شاهنشاه ساسانی به ترتیب اردشیر بابکان، شاپور یکم، هرمز یکم، بهرام یکم، بهرام دوم، بهرام سوم و نرسه میزیست. اقدامات کرتیر در زمینهٔ ارتقاء جایگاه سنت مزدیسنایی و سرکوب اقلیتهای دینی دیگر، از جمله یهودیان، مسیحیان، بوداییان و مانویان پراهمیت پنداشته میشود. نام کرتیر در سنگنوشتهها به صورتهای مختلفی هجی شدهاست: در فارسی میانه <kltyl, kltyly, krtyr, kltyr>، در پارتی <krtyr>، در یونانی Karteir، و در قبطی Kardel. صورت فارسی میانهٔ مانوی این اسم <kyrdyr>، پارتی <kyrdyr, qyrdyr> و نگارش پارتی آن به خط سُغدی <kyyrʾδyyr> است. لقب او در دورههای مختلف نیز تغییر کرده و به مرور زمان قدرت و اختیارش بیشتر شدهاست. وی در دورهٔ شاپور یکم، کرتیر هیربد؛ در دورهٔ هرمزد یکم، کرتیر موبدِ هرمزد، به نام هرمزد بغ؛ در دورهٔ بهرام یکم، کرتیر موبدِ هرمزد؛ و در دورهٔ بهرام دوم: کرتیر موبد نیکبختِ بهرام و هرمزد ملقب شدهبود. کرتیر از خود چهار سنگنوشته برجای گذاشت و تصویر او در سنگنگارههای متعددی بازنمایی شدهاست و این امر، او را به تنها ناپادشاهی در دورهٔ ساسانی تبدیل میکند که از خود سنگنگاره برجای گذاشتهاست. با وجود چنین قدرت و اختیاراتی، در هیچ متن مکتوبی از زندگی و کارهای او یاد نشده و اهمیت کارهای او تنها براساس سنگنوشتههایش سنجیده میشود. چهار سنگنوشتهٔ او عبارتند از: نقش رجب (KNRb)، نقش رستم (KNRm)، سرمشهد (KSM) و کعبهٔ زردشت (KKZ).
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/%D8%A8%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%AE_%D8%A2%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%88%D8%B4.jpg/112px-%D8%A8%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%AE_%D8%A2%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%88%D8%B4.jpg)
- … گاو سنگی بزرگ کاخ آپادانای شوش که حدود دوازده تن وزن داشت زیر ضربات پتک ژان دیولافوای فرانسوی شکسته شد؟ (در تصویر)
- … رزمناو هود بزرگترین رزمناو ساخته شده و یکی از افتخارات نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا در ۲۴ می ۱۹۴۱ با نخستین شلیک توپخانه نبردناو بیسمارک آلمان در عرض ۵ دقیقه غرق شد؟
- … نقش رستم مجموعهای باستانی در روستای زنگیآباد استان فارس است که از حدود سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد تا سال ۶۲۵ میلادی مورد استفاده بودهاست؟
- … باراک اوباما در سال ۲۰۱۰ بعد از گذشت ۶۲ سال، بابت آزمایش میکروب سفلیس در گواتمالا توسط دولت ایالات متحده آمریکا بر روی شهروندان این کشور، عذر خواهی کرد؟
- … جورج هربرت واکر بوش و جورج دبلیو بوش دو رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا از اعضای محفل مخفی جمجمه و استخوان هستند؟
- … جورج غول پیکر بزرگترین سگ دنیاست. جورج غول پیکر با بلندی قد ۱٫۰۹ متر و وزن ۱۱۱ کیلوگرم در آریزونای آمریکا زندگی میکند؟
- … برادران غلامعلی بایندر و یدالله بایندر یکی در خلیج فارس به دست نیروهای انگلیسی و دیگری در دریای خزر به دست نیروهای روسی با فاصله یک روز از هم در راه دفاع از میهن کشته شدند؟
- مسعود پزشکیان (در تصویر) در دور دوم انتخابات ریاستجمهوری ۱۴۰۳ بهعنوان رئیسجمهور ایران انتخاب شد.
- حزب کارگر در انتخابات پارلمانی بریتانیا پیروز و کییر استارمر نخستوزیر بریتانیا شد.
- جولین آسانژ، بنیانگذار ویکیلیکس، در چارچوب توافقنامهای با دستگاه قضایی آمریکا از زندان آزاد شد.
- سیاهگوش ایبری در فهرست سرخ آییوسیان از گونهٔ در خطر انقراض به آسیبپذیر بازطبقهبندی شد.
- ویلی میس، بازیکن بیسبال آمریکایی، در ۹۳ سالگی درگذشت.
امروز: پنجشنبه، ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۴ میلادی برابر ۲۱ تیر ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ۴ محرّم ۱۴۴۶ هجری قمری (UTC)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Captainjamescookportrait.jpg/100px-Captainjamescookportrait.jpg)
- رویدادها
- ۱۲۸۸ - شکست محمدعلیشاه از مشروطه طلبان
- ۱۷۶۶ - آغاز سومین سفر جیمز کوک (در تصویر) دریانورد و کاشف بریتانیایی به دور دنیا.
- ۱۷۹۶ - اخذ دیترویت توسط آمریکا از بریتانیای کبیر بر طبق عهدنامه جی.
- ۱۹۷۹ - سقوط و بازگشت اسکایلب به جو زمین.
- ۲۰۰۳ - درگذشت زهرا کاظمی، خبرنگار ایرانی-کانادایی در زندان اوین تهران.
- زادروزها
- ۱۲۷۴ - زادروز رابرت یکم پادشاه اسکاتلند از ۱۳۰۶ تا هنگام مرگش در ۱۳۲۹
- ۱۶۵۷ - زادروز فریدریش یکم امیر براندنبورگ، دوک پروس و همچنین فرمانروای سرزمین متحد براندنبورگ-پروس
- ۱۷۶۷ - زادروز جان کوئینسی آدامز، ششمین رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا
- ۱۹۱۶ - زادروز الکساندر میخایلوویچ پروخورف فیزیکدان روسی، برنده جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۶۴
- ۱۹۲۰ - زادروز یول برینر بازیگر روسی تئاتر و سینما، عکاس، برندهٔ جایزه اسکار
- ۱۹۲۷ - زادروز تئودور میمن فیزیکدان آمریکایی و سازندهٔ اولین لیزر در جهان
- ۱۹۵۶ - زادروز سوزان وگا، آهنگساز و خواننده آمریکایی
- ۱۹۹۰ - زادروز کارولین وزنیاکی تنیسور حرفهای از دانمارک با اصلیتی لهستانی
- درگذشتها
- ۴۷۲ - درگذشت آنتمیوس امپراتور روم غربی از ۴۶۷ تا ۴۷۲
- ۱۵۹۳ - درگذشت جوزپه آرچیمبولدو نقاش ایتالیایی
- ۱۹۳۷ - درگذشت جرج گرشوین آهنگسازآمریکایی
- ۱۹۷۴ - درگذشت پار لاگرکویست شاعر، نمایش نامه نویس، مقاله نویس، داستان کوتاه نویس و رمان نویس سوئدی، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۵۱
- ۱۹۸۹ - درگذشت لارنس الیویه هنرپیشه تئاتر، برندهٔ جایزه اسکار
- ۲۰۰۷ - درگذشت لیدی برد جانسون همسر رئیسجمهور لیندون بینز جانسون سی و ششمین رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا و بانوی اول ایالات متحده در میان سالهای ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۹