جایزه نوبل فیزیک

کنراد رونتگن نخستین برنده جایزه نوبل فیزیک بود.

جایزه نوبل فیزیک (به سوئدی: Nobelpriset i fysik) یکی از پنج جوایز نوبل است و هرسال از سوی آکادمی سلطنتی علوم سوئد اعطا می‌شود. این جایزه بزرگترین جایزه‌ای شناخته می‌شود که یک فیزیک‌دان می‌تواند آن را دریافت دارد. هر سال مراسم آن در ۱۰ دسامبر در سالگرد درگذشت آلفرد نوبل برگزار می‌شود. جایزه نوبل بر اساس وصیت وی شکل گرفت.

برندگان جایزهٔ نوبل فیزیک

نوشتار اصلی: فهرست برندگان جایزه نوبل فیزیک

از سال ۱۹۰۱ تا سال ۲۰۱۱ به ۱۹۲ نفر جایزه اهدا شده است. همچنین در این مدت ۶ بار کسی موفق به دریافت این جایزه نشد و در برخی سال‌ها این جایزه به ۲ یا ۳ نفر اعطا شده است. بر اساس آمار تا سال ۲۰۱۱، دانشمندانی از ۲۱ کشور جهان موفق به دریافت نوبل فیزیک شده‌اند که در این بین آمریکا (۸۶ جایزه)، آلمان (۲۳ جایزه) و انگلستان (۲۲) جایزه با اختلاف قابل توجهی نسبت به دیگران به ترتیب در جایگاه اول تا سوم از نظر تعداد جوایز دریافتی قرار دارند.

اولین جایزه نوبل فیزیک در سال ۱۹۰۱ میلادی به ویلهلم کنراد رونتگن برای کشف اشعه ایکس اعطا شد. جوان ترین برنده نوبل فیزیک لارنس براگ است که در ۲۵ سالگی به همراه پدرش این جایزه را به خاطر تحلیل ساختار بلوری مواد با بکارگیری پرتو ایکس دریافت کرد. لارنس براگ در میان تمامی رشته‌های جوایز نویل نیز جوان ترین برنده می‌باشد. کهن‌سال ترین برنده نوبل فیزیک نیز ریموند دیویس است که در سن ۸۸ سالگی به خاطر شناسایی نوترون‌های کیهانی موفق به دریافت این جایزه گردید. جان باردین تنها فیزیکدانی است که دو بار (در سالهای ۱۹۵۶ و ۱۹۷۲) موفق به دریافت نوبل فیزیک شد. از نکات جالب پدر و پسرانی هستند که این جایزه را دریافت کرده‌اند و این رابطه خانوادگی تنها در رشته فیزیک دیده می‌شود. ویلیام براگ و پسرش لارنس براگ (سال ۱۹۱۵)، جوزف جان تامسون (سال ۱۹۰۶) و پسرش جورج پاگت تامسون (سال ۱۹۳۷)، مانه سیگبان (سال ۱۹۲۴) و پسرش کای سیگمان (سال ۱۹۸۱)، نیلز بوهر (سال ۱۹۲۲) و پسرش آگه بوهر (سال ۱۹۷۵) فیزیکدانان پدر و پسری بوده‌اند که تاکنون موفق به دریافت جایزه نویل شده‌اند. سهم زنان فیزیکدان در میان برندگان جایزه نوبل فیزیک تاکنون ۲ نفر بوده است.

در آسیا تاکنون دانشمندانی از کشورهای ژاپن، هند، چین و پاکستان توانسته‌اند این جایزه را دریافت کنند. در این قاره نخستین جایزه را چاندرا سخارا از کشور هندوستان در سال ۱۹۳۰ از آن خود کرد و پس از آن هایدکی یوکاوا از ژاپن توانست در سال ۱۹۴۹ این جایزه را دریافت کند. محمد عبدالسلام نیز تنها مسلمانی است که در سال ۱۹۷۹ از کشور پاکستان موفق به دریافت نوبل فیزیک شده است. در میان کشورهای آسیایی ژاپن با ۹ جایزه در رتبه اول قرار دارد.

جستارهای وابسته

• فیزیک
• فهرست فیزیکدانان

منابع

فیزیک رایرت رزنیک، دیوید هالیدی، کنت اس. کرین مرکز نشر دانشگاهی، تهران ۱۳۸۴ ISBN 964-01-1092-2

• برگزیدگان نوبل فیزیک

پیوند به بیرون

• فهرست کامل برندگان نوبل فیزیک در وب‌گاه رسمی بنیاد نوبل