چندجهانی

فرضیهٔ چندگیتیگی یا گیتی‌گان (به انگلیسی: Multiverse) یا چندجهانی مجموعه‌ای فرضی از گیتی‌های شاید موجود است (از جمله همین کیهان تاریخی که دائماً احساسش می‌کنیم) که مجموعاً با هم تمامی چیزهایی که وجود دارند و می‌توانند وجود داشته باشند—تمام فضا، زمان، ماده، و انرژی و همچنین قوانین فیزیکی و ثابت‌هایی که به توصیف آنان می‌پردازند—را در بر می‌گیرند. این اصطلاح برای نخستین بار توسط ویلیام جیمز، فلسفه‌دان و روانشناس آمریکایی، به کار گرفته شد. گاهی اوقات گیتی‌های گوناگون موجود در مجموعه چندگیتیه راگیتی‌های موازی می‌نامند.

ساختار گیتی‌گان، ماهیت هر گیتی موجود در آن، و رابطهٔ میان گیتی‌های تشکیل‌دهندهٔ آن، بستگی به فرضیهٔ به خصوصی از چندگیتیگی دارد که مد نظر است. گیتی‌های متعددی در کیهان‌شناسی، فیزیک، اخترشناسی، دین، فلسفه، روان‌شناسی فرافردی، و ادبیات داستانی به‌ویژه در گونه‌های خیال‌پردازانه آن، فرضیه‌پردازی شده‌اند. در این حوزه‌ها، از اصطلاحات «جهان‌های جایگزین»، «جهان‌های کوانتومی»، «ابعاد نفوذی»، «ابعاد موازی»، «جهان‌های موازی»، «واقعیت‌های جایگزین»، «گاه‌شمارهای جایگزین»، و «صفحات بُعدی» برای اطلاق به «جهان‌های مجازی» استفاده می‌شود.

تاریخچهٔ مفهوم چندجهانی

در دابلین در سال ۱۹۵۲، اروین شرودینگر سخنرانی‌ای کرد که در آن از روی شوخی به حضار هشدار داد که چیزی که قرار است گفته شود ممکن است «دیوانه‌وار به نظر برسد». او گفت که وقتی معادلاتش به نظر در حال توصیف تاریخ‌های متعدد مختلف آمدند، آن‌ها «دقیقاً شق یکدیگر نبودند، اما همه واقعاً در یک زمان رخ می دادند».

منابع

• Wikipedia contributors, "Multiverse," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Multiverse&oldid=551738047 (accessed April 23, 2013).